Η επίδραση του άγχους στη ζωή μας

1.026

Το άγχος αποτελεί μηχανισμό επιβίωσης για να αντιμετωπίζουμε καταστάσεις που απειλούν τη ζωή μας, ώστε να είμαστε σε εγρήγορση και να αναλαμβάνουμε δράση όταν χρειάζεται. Ο εγκέφαλος ελευθερώνει ορμόνες που προετοιμάζουν το σώμα είτε να απομακρυνθεί από τον κίνδυνο (flight) είτε να παλέψει για αυτόν (fight).

Γράφει η Χριστίνα Παναγιωτακοπούλου, Ψυχολόγος BSc – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, Συντονίστρια Σεμιναρίων*

Tο άγχος ενεργοποιεί τον τρόπο απόκρισης σε εξωτερικούς, δυσμενείς ή απαιτητικούς παράγοντες και μπορεί να είναι, ανάλογα με τον λόγο για τον οποίο ενεργοποιείται, είτε περιστασιακό είτε χρόνιο. Περιστασιακό είναι το άγχος που προκαλείται, για παράδειγμα, από αυστηρά επαγγελματικά χρονοδιαγράμματα ή οικογενειακές υποχρεώσεις, ενώ χρόνιο όταν προκαλείται, για παράδειγμα, από μακροχρόνια ανεργία, αντιμετώπιση ασθενειών, οικονομικές δυσκολίες.

Το άγχος συχνά ενεργοποιεί τη δημιουργικότητα για την επίτευξη στόχων. Σε αυτήν την περίπτωση είναι περιστασιακό, οδηγεί σε μια αίσθηση ολοκλήρωσης και ικανοποίησης, συνοδεύεται από συναισθήματα ενθουσιασμού και χαράς, και μπορεί να συμβάλει στην προσωπική εξέλιξη του ανθρώπου.

Το άγχος, επίσης συχνά, επηρεάζει την ποιότητα ζωής και τις σχέσεις των ανθρώπων. Η ύπαρξη χρόνιου άγχους μπορεί να επηρεάσει την ευεξία και την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Μπορεί να αποτελέσει ένδειξη για να αναθεωρήσουμε το τι συμβαίνει στη ζωή μας και, εάν χρειάζεται, να γίνουν αλλαγές. Παρόλο που είναι αναπόφευκτο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και αποτελεί μια φυσική αντίδραση σε οτιδήποτε χρειάζεται προσοχή ή κάποια ενέργεια εκ μέρους μας, ο τρόπος διαχείρισής του μπορεί να επηρεάσει τις συνέπειές του, που αφορούν τη σωματική, ψυχική και συναισθηματική μας κατάσταση και τη συνολική μας ευημερία.

Είναι σημαντικό να έχουμε στη διάθεσή μας τρόπους διαχείρισης του άγχους, ώστε να χρησιμοποιούμε αυτόν που λειτουργεί πιο αποτελεσματικά σε κάθε περίσταση. Μερικές φορές, ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης είναι η αλλαγή της κατάστασης που το προκαλεί, ενώ σε άλλες περιπτώσεις η καλύτερη στρατηγική είναι η αλλαγή στον τρόπο που ανταποκρινόμαστε σε αυτό που συμβαίνει.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι είναι πολυτέλεια η φροντίδα του εαυτού και δεν τη θέτουν ως προτεραιότητα στη ζωή τους. Ωστόσο, η φροντίδα του εαυτού είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία ανθεκτικότητας απέναντι στις στρεσογόνες καταστάσεις που δεν μπορούμε να αποφύγουμε. Είναι η συνειδητή προσπάθεια προκειμένου να φροντίσει κανείς τόσο τη φυσική, όσο και την ψυχική και συναισθηματική του υγεία.

Ένα πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίζουμε τους λόγους που πυροδοτούν το αυξημένο άγχος και να αναζητούμε τρόπους διαχείρισής του. Η ενασχόληση με τα πρακτικά θέματα μιας στρεσογόνου κατάστασης βοηθά να αισθανθούμε πιο αποτελεσματικοί και επίσης ότι έχουμε, σε κάποιο βαθμό, τον έλεγχο σε αυτό που συμβαίνει.
Επίσης, η συστηματική σωματική άσκηση, ο επαρκής ύπνος και η υγιεινή διατροφή έχουν σημαντική επίδραση στη μείωση του άγχους.
Έρευνες δείχνουν ότι οι τεχνικές mindfulness (ενσυνειδητότητας) συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του άγχους, αφού αποκτούμε επίγνωση για οτιδήποτε μας συμβαίνει στο εδώ και τώρα, χωρίς κριτική. Για παράδειγμα, η καθημερινή παρατήρηση για μερικά λεπτά ενός φυσικού αντικειμένου (ενός φυτού) εκπαιδεύει το μυαλό να παρατηρεί τις λεπτομέρειές του και αυτό οδηγεί στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο βλέπει τον κόσμο και ίσως, και των θεμάτων που το απασχολούν.
Η εστίαση στον κύκλο της αναπνοής (εισπνοή- εκπνοή) μπορεί να βοηθήσει στην απόκτηση ηρεμίας και τη σταδιακή μυϊκή χαλάρωση σε συνθήκες άγχους.
Η αναζήτηση βοήθειας και η υποστήριξη από την οικογένεια ή το φιλικό περιβάλλον, είτε απλά για να μας ακούσει κάποιος είτε με ενεργή συμμετοχή σε αυτό που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, είναι σημαντική.
Η ενεργοποίηση θετικών συναισθημάτων, όπως η ευγνωμοσύνη, είναι κλειδί για να συνεχίσει κανείς την προσπάθεια σε δύσκολες στιγμές. Η ευγνωμοσύνη βιώνεται όταν κανείς στρέφει την προσοχή αντί σε αυτά που δεν έχει, στο να αφιερώνει χρόνο να εκτιμά ό,τι έχει συμβάλει στην αφθονία στη ζωή του.

Ολοκληρώνοντας, σημειώνουμε και το άγχος που βιώνουν πολλοί άνθρωποι τη συγκεκριμένη περίοδο που διανύουμε, καθώς επανέρχονται οι κοινωνικές επαφές, ύστερα από την άρση των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση του Covid-19. Μετά από έναν χρόνο που όποιος συναντούσαμε στον δρόμο ήταν πιθανός κίνδυνος για τη μετάδοση του ιού, χρειάζεται χρόνος για να επανεκπαιδευτεί ο εγκέφαλος, ώστε να μη νιώθει αβεβαιότητα για τις συνέπειες της κοινωνικοποίησης.

* Η κα Χριστίνα Παναγιωτακοπούλου παρέχει υπηρεσίες σε εταιρείες μέσω ατομικών συνεδριών, μικρών ομάδων εργασίας, εκπαιδευτικών σεμιναρίων και συμβουλευτικής (coaching). Διατηρεί προσωπικό γραφείο για την παροχή συνεδριών ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής σε άτομα, οικογένειες, ζευγάρια και ομάδες.

Έχει υπάρξει ανώτατο στέλεχος Ασφαλιστικών Εταιρειών.

Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News