Στη δίνη της ύφεσης και η ελληνική ασφαλιστική αγορά

Τι δείχνουν τα στοιχεία του 2011 και της 12ετίας.

Τα κύρια χαρακτηριστικά της πορείας της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς στη διάρκεια του 2011 αποτυπώνει η «Ετήσια Στατιστική  Έκθεση της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος: Η Ιδιωτική Ασφάλιση στην Ελλάδα το 2011», η οποία δημοσιοποιήθηκε στις αρχές Δεκεμβρίου. 

Ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλισης “είδε” τον κύκλο εργασιών του να μειώνεται κατά 6,5% μέσα στο 2011, δεχόμενος τις συνέπειες της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης και ύφεσης, που δεν άφησε αλώβητο κανέναν κλάδο της οικονομίας. Ωστόσο, οι ασφαλιστικές εταιρείες ανταποκρίθηκαν με συνέπεια στις υποχρεώσεις τους, καταβάλλοντας αποζημιώσεις ύψους €3 δισ., αυξημένες κατά 6,5% σε σχέση με το 2010. Η οικονομική και κοινωνική συνεισφορά τους, εξάλλου, καταδεικνύεται και από τις θέσεις απασχόλησης που προσφέρουν αλλά και από τις επενδύσεις τους: απασχολούν περίπου 8.000 μισθωτούς εργαζόμενους και 20.000 συνεργάτες, ενώ διατηρούν επενδύσεις που υπερβαίνουν τα €10 δισ.
Στην εν λόγω έκθεση της ΕΑΕΕ συμπεριλαμβάνονται πίνακες στατιστικών δεδομένων με στοιχεία που αφορούν την τελευταία 12ετία. Εστιάζουμε κυρίως σε αυτούς, καθώς αποτυπώνουν την πορεία και εξέλιξη του κλάδου σε ικανό βάθος χρόνου, χρήσιμου για την εξαγωγή σημαντικών συμπερασμάτων.

Τα βασικά μεγέθη του 2011
Αναφορικά με τα βασικά μεγέθη της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς το 2011, που περιλαμβάνονται στην Ετήσια Στατιστική  Έκθεση της ΕΑΕΕ, σημειώνουμε τα εξής:

– Τα ασφάλιστρα από πρωτασφαλιστικές εργασίες (εγγεγραμμένα ασφάλιστρα και δικαιώματα συμβολαίων) έφτασαν τα €5,0 δισ., μειωμένα κατά 6,5% σε σχέση με το 2010. Από αυτά, τα €2,8 δισ. αφορούσαν στις ασφαλίσεις κατά Ζημιών (56,5% του συνόλου), ενώ τα €2,2 δισ. στις ασφαλίσεις Ζωής (43,5%). Η συνολική μείωση της παραγωγής ασφαλίστρων ήταν παρόμοια με τη μεταβολή του ΑΕΠ (-6,1%). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη σταθεροποίηση του ποσοστού συμμετοχής της Ιδιωτικής Ασφάλισης στην Ελληνική Οικονομία στο 2,39% του ΑΕΠ. 
 Σε αποπληθωρισμένες τιμές, ωστόσο, η συνολική μείωση της παραγωγής ήταν της τάξεως του 9,5%. Για τις ασφαλίσεις κατά ζημιών επίσης -9,5%, ενώ για τις ασφαλίσεις Ζωής -9,4%. Αντίστοιχα, η παραγωγή ασφαλίστρων από αντασφαλιστικές εργασίες (αναλήψεις) διαμορφώθηκε στα €94,5 εκατ., αυξημένη κατά 0,5%. Αφαιρώντας την επίδραση του πληθωρισμού, η μείωση ήταν 2,8%.

– Οι αποζημιώσεις έφτασαν τα €3,0 δισ. το 2011, αυξημένες κατά 6,5% σε σχέση με το 2010. Από αυτές, €1,1 δισ. κατευθύνθηκαν σε αποζημιώσεις ασφαλίσεων κατά Ζημιών (μείωση 9,1% έναντι του 2010) και €1,9 δισ. σε αποζημιώσεις ασφαλίσεων Ζωής (αύξηση 18,2%). 

– Τόσο στις ασφαλίσεις Ζωής όσο και στις ασφαλίσεις Ζημιών, η συγκέντρωση της παραγωγής παρέμεινε σχετικά σταθερή τα έτη 2010 και 2011.
 Στις ασφαλίσεις Ζωής, οι 5 πρώτες επιχειρήσεις σε παραγωγή ασφαλίστρων κατέχουν το 68,9% το 2011, έναντι 71,0% το 2010. Μερίδιο αγοράς μεγαλύτερο του 10% εμφανίζουν το 2011 5 ασφαλιστικές επιχειρήσεις, ενώ 8 διαθέτουν μερίδιο από 1% έως 10%. 
 Στις ασφαλίσεις κατά Ζημιών, οι 5 πρώτες ασφαλιστικές επιχειρήσεις σε παραγωγή διαθέτουν το 40,3% της αγοράς έναντι 41,8% το 2010. Μερίδιο αγοράς μεγαλύτερο του 10% στις Ασφαλίσεις κατά Ζημιών εμφανίζει μόνο 1 Ασφαλιστική, ενώ 21 εμφανίζουν μερίδιο μεταξύ 1% και 10%.
 
– Ο Δείκτης Ζημιών, ο οποίος καταγράφει την ποσοστιαία αναλογία των αποζημιώσεων που βαρύνουν μία οικονομική χρήση επί της δεδουλευμένης παραγωγής ασφαλίστρων (και δικαιωμάτων συμβολαίων) που αναλογούν στην ιδία χρήση και υπολογίζεται μόνο για τις ασφαλίσεις κατά ζημιών, διαμορφώθηκε στο 49,7% το 2011, ακολουθώντας την πτωτική πορεία των τριών τελευταίων χρόνων.

– Το σύνολο του Ενεργητικού των ασφαλιστικών επιχειρήσεων έφθασε στα €14,7 δισ. το 2011 από τα €15,7 δισ. το 2010, καταγράφοντας μείωση της τάξεως του 6,8%. Η μείωση αυτή οδήγησε την τιμή του Ενεργητικού των ασφαλιστικών επιχειρήσεων σε παρόμοιο επίπεδο με αυτό του 2008. 

– Το σύνολο των Ιδίων Κεφαλαίων έφθασε στο €1,0 δισ. περίπου, καταγράφοντας μείωση κατά 34,0% έναντι του 2010. Στη μείωση αυτή συνετέλεσε η αύξηση των μεταφερόμενων ζημιών χρήσεως. 

– Το σύνολο των επενδεδυμένων κεφαλαίων των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, σύμφωνα με τα στοιχεία των χρηματοοικονομικών τους καταστάσεων, έφθασε το 2011 στα €10,4 δισ. έναντι €11,3 δισ. το 2010, καταγράφοντας μείωση 7,5%.  

– Το σύνολο των ασφαλιστικών προβλέψεων έφθασε τα €12,2 δισ. το 2011, καταγράφοντας μείωση κατά 1,9% έναντι του 2010, που ήταν €12,5 δισ. Ειδικότερα, οι προβλέψεις των ασφαλίσεων Ζωής ανήλθαν σε €6,7 δισ., μειωμένες κατά 1,6%, ενώ οι προβλέψεις για τους ασφαλισμένους Ζωής που φέρουν τον Επενδυτικό Κίνδυνο έφτασαν το 2011 τα €1,8 δισ., παρουσιάζοντας μείωση 13,8% έναντι του 2010. Οι προβλέψεις των ασφαλίσεων κατά Ζημιών, τέλος, έφθασαν τα €3,8 δισ., παρουσιάζοντας αύξηση 4,3% έναντι του 2010.

– Από το σύνολο των λογαριασμών εκμεταλλεύσεως (Ασφαλίσεις Ζωής, Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης Οχημάτων, Λοιπές Ασφαλίσεις κατά Ζημιών), προκύπτει, αθροιστικά, ότι το σύνολο των εσόδων ανήλθε στα €5,4 δισ., ενώ το σύνολο των εξόδων στα €4 δισ., αφήνοντας έτσι ένα θετικό τεχνικό αποτέλεσμα εκμεταλλεύσεως ύψους €1,4 δισ.

– Το σύνολο των ζημιών χρήσεων (προ φόρων) έφθασε τα €798,6 εκατ., ενώ το 2010 είχαν καταγραφεί κέρδη €101,1 εκατ. Μετά την αφαίρεση και των φόρων (€100,3 εκατ. το 2011, έναντι €111,3 εκατ. το 2010) προκύπτει καθαρή ζημιά (μετά φόρων) ύψους €898,9 εκατ. το 2011 (αντίστοιχα €10,2 εκατ. ζημιά το 2010).

Στατιστικά δεδομένα 12ετίας
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν την τελευταία 12ετία και δείχνουν την εξέλιξη του Κλάδου της Ιδιωτικής Ασφάλισης στο διάστημα αυτό. Παρατηρούμε ότι σε μια σειρά βασικών μεγεθών καταγράφεται αυξητική τάση από έτος σε έτος, από το 2002 και εντεύθεν, τάση που ανατρέπεται, ωστόσο, το έτος 2010 και κυρίως το 2011, που σημαδεύτηκε από την κάμψη των σημαντικότερων οικονομικών μεγεθών των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Ας δούμε, όμως, ποια συμπεράσματα προκύπτουν από τα συγκριτικά δεδομένα της 12ετίας:

– Το ποσοστό συμμετοχής της συνολικής παραγωγής εγγεγραμμένων ασφαλίστρων επί του ΑΕΠ έφτασε  στο 2,39%, όσο περίπου το 2010, και είναι ένα από τα μεγαλύτερα της 12ετίας. 
 Το ποσοστό επενδύσεων της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς, το οποίο εμφανίζει κορυφώσεις τα έτη 2007 και 2009, μειώθηκε αρκετά το 2010, ενώ το 2011 διαμορφώθηκε σε 5,0%, τιμή αντίστοιχη με εκείνη του 2006. 
 Ο δείκτης των συνολικών κατά κεφαλήν ασφαλίστρων (και δικαιωμάτων συμβολαίων) αντιστοιχούσε σε €253,21 το 2000 και έκτοτε αυξανόταν συνεχώς, παίρνοντας τη μέγιστη τιμή του το 2009 (€483,42 ανά κάτοικο). Έκτοτε μειωνόταν και το 2011 διαμορφώθηκε στα €439,03 ανά κάτοικο.
 Ειδικότερα, τα κατά κεφαλήν ασφάλιστρα Ζωής, που βαίνουν μειούμενα από το 2009, το 2011 “επέστρεψαν”, δυστυχώς, στα προ του 2006 μεγέθη, σε μόλις €190,95 ανά κάτοικο.
 Τα κατά κεφαλήν ασφάλιστρα Ζημιών, τα οποία αυξάνονταν σταθερά χρόνο με το χρόνο έως το 2010, μειώθηκαν για πρώτη φορά το 2011.

– Η συνολική παραγωγή εγγεγραμμένων ασφαλίστρων Ζημιών, που ακολουθούσε αυξητική πορεία μέχρι το 2010, μειώθηκε το 2011. Αντίστοιχα, η συνολική παραγωγή εγγεγραμμένων ασφαλίστρων Ζωής εμφανίζεται σημαντικά μειωμένη την τελευταία 2ετία (βλ. πίνακα 3).

-Η ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του συνόλου των ασφαλίστρων, τόσο σε τρέχουσες όσο και σε αποπληθωρισμένες τιμές, είναι αρνητική τις χρονιές 2010 και 2011. Το 2011, ειδικά, η ποσοστιαία μεταβολή του συνόλου των ασφαλίστρων σε αποπληθωρισμένες τιμές διαμορφώθηκε στο -9,49%  (βλ. πίνακα 4).

– Το 2011 τα Ίδια Κεφάλαια των ασφαλιστικών εταιρειών ανήλθαν σε μόλις €985,9 εκατ. (το μικρότερο ποσό της 12ετίας). Αντίστοιχα, το 2011 καταγράφονται οι μεγαλύτερες ζημιές (προ φόρων) της 12ετίας (βλ. πίνακα 5). 

– Οι ασφαλιστικές προβλέψεις των Ασφαλίσεων Ζωής ακολουθούν ανοδική πορεία μέχρι το 2009, ενώ τα δύο τελευταία χρόνια παρουσιάζουν αρνητική ετήσια μεταβολή. Περίπου ανάλογη είναι η εικόνα και για τις ασφαλιστικές προβλέψεις των ασφαλίσεων Ζημιών, με τη διαφορά ότι αυξάνονται το 2011 σε σχέση με το 2010. Τέλος, οι προβλέψεις ασφαλισμένων Ζωής που φέρουν τον επενδυτικό κίνδυνο καταγράφουν διψήφια αρνητικά ποσοστά ετήσιας μεταβολής τα δύο τελευταία έτη (βλ. πίνακα 6).

Οι εταιρείες πρέπει να ξανακερδίσουν τους ασφαλισμένους που έχασαν
Το 2011, αναμφισβήτητα, ήταν μια πολύ κακή χρονιά για τη χώρα μας, τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Οι ασφαλιστικές εταιρείες υπέστησαν με τη σειρά τους τις συνέπειες των οικονομικών και κοινωνικών πιέσεων και είδαν να ανατρέπονται όσα, με πολλή προσπάθεια και σταδιακά χρόνο με το χρόνο, είχαν καταφέρει.  Είδαν την παραγωγή των ασφαλίστρων τους να μειώνεται, είδαν τα συνολικά κατά κεφαλήν ασφάλιστρα να επιστρέφουν περίπου στα επίπεδα του 2006, είδαν την τιμή του ενεργητικού τους να μειώνεται στα επίπεδα του 2008, είδαν τεράστιες ζημιές στα αποτελέσματά τους –το PSI κόστισε αναμφισβήτητα πολύ ακριβά!
Όμως –ας μην το ξεχνάμε– πίσω από αυτούς τους αριθμούς και τους δείκτες που υποχωρούν “κρύβονται” ανθρώπινες ιστορίες. Οι ιστορίες εκείνων των ανθρώπων που είχαν συνάψει ασφαλιστήρια συμβόλαια. Που είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους στην ιδιωτική ασφάλιση, για μια καλύτερη σύνταξη, για μια αξιοπρεπή περίθαλψη, για κάλυψη γενικότερα των δυνητικών κινδύνων που θα μπορούσαν να απειλήσουν τους ίδιους, τις οικογένειές τους, τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες, την περιουσία τους. Η οικονομική ανέχεια τους στέρησε πλέον αυτή τη δυνατότητα. Τους ανάγκασε να περιορίσουν τις καλύψεις τους, να μην ανανεώσουν ή να εξαγοράσουν τα ασφαλιστήρια συμβόλαιά τους. Στερήθηκαν, έτσι, την ομπρέλα προστασίας της ιδιωτικής ασφάλισης και είναι εξαιρετικά δύσκολο, υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες, να την αποκτήσουν ξανά –κι αυτό είναι το χειρότερο όλων, τη στιγμή μάλιστα που το κράτος μειώνει τις παροχές και περικόπτει τις συντάξεις, για να αναφερθούμε σε ένα μόνο παράδειγμα. Οι ασφαλιστικές εταιρείες της αγοράς μας πρέπει να θέσουν ως στόχο, να ξανακερδίσουν τους ασφαλισμένους που έχασαν λόγω της οικονομικής κρίσης. Και πρέπει να τους ξανακερδίσουν, όχι φυσικά μόνον για δικό τους όφελος, αλλά για να μπορούν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι να απολαμβάνουν τα προφανή οφέλη της ασφάλισης. 
Κατά τη γνώμη μας αυτό είναι ένα “στοίχημα” που πρέπει να το κερδίσουν οι ασφαλιστικές εταιρείες της αγοράς μας, σχεδιάζοντας νέα προϊόντα, πιο οικονομικά, που θα “απαντούν” στις σημερινές ανάγκες των καταναλωτών και στις σημερινές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες –ανάλογη πρακτική εφαρμόζεται ήδη από αρκετές εταιρείες στον κλάδο ασφάλισης αυτοκινήτων. 
Τα στελέχη των ασφαλιστικών εταιρειών είναι προφανώς αρμοδιότερα ημών και στο να σχεδιάσουν και στο να υλοποιήσουν και στο να κερδίσουν το “στοίχημα”. Εμείς απλά προτρέπουμε ή, αλλιώς, ευχόμαστε αυτό να συμβεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα, γιατί αν δεν ξεκινήσουν άμεσα οι προσπάθειες …επανάκτησης, φοβόμαστε ότι η αντίστροφη πορεία θα συνεχιστεί με μεγαλύτερη ένταση –τα στοιχεία παραγωγής 9μήνου, που παρατίθενται στη συνέχεια, είναι αποκαρδιωτικά για τους περισσότερους κλάδους ασφάλισης– και κανείς δεν ξέρει σε ποιο σημείο του παρελθόντος θα σταματήσει.