Υπόθεση «ΑΣΠΙΣ»: Μια λύση που να εξυπηρετεί τους ασφαλισμένους

Μια λύση που εξυπηρετεί τους ασφαλισμένους της Ασπίς προτείνει ο κ. Μιλτιάδης Νεκτάριος, Καθηγητής Ασφαλιστικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Στόχος, η ταχεία και αποτελεσματική επανεκκίνηση και συνέχιση των ασφαλιστηρίων Ζωής, χωρίς να είναι απαραίτητο να εισφέρουν νέα ασφάλιστρα οι κάτοχοι των συμβολαίων εάν δεν το επιθυμούν. Για την υλοποίηση του στόχου είναι απαραίτητες δύο προϋποθέσεις: (α) η εκκαθάριση των μητρώων δικαιούχων, και (β) η ανάδειξη ενός κατάλληλου Αναδόχου.

Ι. Εισαγωγή

Από το 1985 έχουν ανακληθεί οι άδειες λειτουργίας σε περίπου 70 ασφαλιστικές εταιρείες. Σε καμία δεν έχει ολοκληρωθεί η εκκαθάριση μέχρι σήμερα.

Με την εξαίρεση της «Ασπίδας», στην περίοδο των τελευταίων 32 ετών δεν δημιουργήθηκε κανένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα στους δικαιούχους αποζημίωσης, διότι ο Ν. 1569/1985 είχε σωστά προβλέψει τις επερχόμενες εξελίξεις εξυγίανσης της ασφαλιστικής αγοράς και είχε θεσπίσει την πλήρη προστασία των δικαιούχων στην περίπτωση αφερεγγυότητας ασφαλιστικής εταιρείας, με τον Λογαριασμό Αρωγής του Επικουρικού Κεφαλαίου Αυτοκινήτων. Μάλιστα, όπως ήταν αυτονόητο, το ασφαλιστικό κόστος το έφεραν κυρίως, αν όχι αποκλειστικώς, οι ασφαλισμένοι του Κλάδου Αυτοκινήτων.

Η εκκαθάριση των αφερέγγυων ασφαλιστικών εταιρειών ήταν διαφορετική υπόθεση, καθώς καθοριζόταν από διαφορετικές διατάξεις. Οι σχετικές διατάξεις παρείχαν κίνητρα για τη διαιώνιση των εκκαθαρίσεων, ενώ δεν προβλεπόταν καμία ευθύνη για τις πράξεις ή παραλείψεις στη διαχείριση της περιουσίας της εταιρείας που ήταν υπό εκκαθάριση.

Έτσι φθάσαμε στη σημερινή κατάσταση, όπου με σειρά έωλων επιχειρημάτων επιδιώκεται η σοβαρή μείωση της προστασίας των δικαιούχων. Αλλά για το θέμα αυτό, θα επανέλθουμε.

Το ζήτημα του παρόντος σημειώματος αφορά στην εκκαθάριση της «Ασπίδας». Οι προτάσεις που γίνονται παρακάτω στοχεύουν στη διαμόρφωση μιας λύσης που θα εξυπηρετεί αποκλειστικά τους δικαιούχους αποζημίωσης και, επομένως, τα ευρύτερα συμφέροντα της ασφαλιστικής αγοράς.

II. Προτάσεις

Οι προτάσεις αφορούν στους δικαιούχους αποζημίωσης των ασφαλιστικών εταιρειών ΑΣΠΙΣ Πρόνοια ΑΕΓΑ και Commercial Value AAE. Ως ημερομηνία λύσης των συμβάσεων ασφάλισης Zωής αναγνωρίζεται η 21.9.2009 για την ΑΣΠΙΣ Πρόνοια ΑΕΓΑ και η 26.2.2010 για την Commercial Value AAE.

Η διαδικασία εκκαθάρισης των δύο εταιρειών έχει οδηγήσει σε ένα πλήρες μητρώο δικαιούχων, με ελάχιστες πλέον δικαστικές εκκρεμότητες.

Ο στόχος για την ασφαλιστική αγορά θα έπρεπε να ήταν η ταχεία και αποτελεσματική επανεκκίνηση και συνέχιση των ασφαλιστηρίων Ζωής, ούτως ώστε να εδραιωθεί στους πολίτες η εμπιστοσύνη στους θεσμούς της αγοράς καθώς και στις Εποπτικές Αρχές.

Θα αποτελούσε μεγάλη επιτυχία για την ασφαλιστική αγορά και για την εκκαθάριση, εάν θα μπορούσε να βρεθεί τρόπος να «επανεκκινήσουν» μερικές δεκάδες χιλιάδες ασφαλιστήρια συμβόλαια και να ολοκληρωθούν οι αρχικοί σχεδιασμοί των ασφαλισμένων, χωρίς να είναι απαραίτητο να εισφέρουν νέα ασφάλιστρα οι κάτοχοι των συμβολαίων εάν δεν το επιθυμούν.

Για την υλοποίηση του στόχου αυτού είναι απαραίτητες δύο προϋποθέσεις: (α) η εκκαθάριση των μητρώων δικαιούχων, και (β) η ανάδειξη ενός κατάλληλου Αναδόχου.

Η πρώτη προϋπόθεση πληρούται, διότι η διαδικασία εκκαθάρισης των δύο εταιρειών έχει οδηγήσει σε ένα πλήρες μητρώο δικαιούχων, με ελάχιστες πλέον δικαστικές εκκρεμότητες. Ο περιορισμός των δικαιούχων και για τις δύο ασφαλιστικές εταιρείες επιτρέπει και διευκολύνει τη διερεύνηση του ενδιαφέροντος για τη μεταφορά των χαρτοφυλακίων των δύο εταιρειών σε έναν Ανάδοχο. Εάν δεν προκύψει Ανάδοχος, οι προτεινόμενες ενέργειες μπορούν
να γίνουν από το Εγγυητικό Κεφάλαιο Ζωής.

Παρακάτω προτείνεται μια κοινή μεθοδολογία ενεργειών και για τις δύο εταιρείες.

Αναπτύσσεται μόνο η περίπτωση της ΑΣΠΙΣ, αλλά τα ίδια μπορούν να ισχύσουν και για την Commercial Value. Η ποσοτικοποίηση των διαφόρων σταδίων της ανάλυσης θα ενισχύσει τις πιθανότητες επιτυχίας του εγχειρήματος.

Περίπτωση «ΑΣΠΙΣ»

Δεδομένα:

• Έχουν εκτιμηθεί οι συνολικές υποχρεώσεις (γεγενημένες απαιτήσεις + αξία δικαιωμάτων ασφαλισμένων).
• Η συνολική διαθέσιμη περιουσία αποτελείται από Ακίνητα και Κινητές Αξίες.
• Η διαφορά των παραπάνω μεγεθών καθορίζει το έλλειμμα, το οποίο θα καλυφθεί κατά 70% από το Εγγυητικό Κεφάλαιο Ζωής.
• Το συνολικό έλλειμμα ανέρχεται περίπου στο ποσό των 180 εκατ. Ευρώ.
• Το Εγγυητικό Κεφάλαιο Ζωής θα πρέπει να καταβάλει το ποσό των 125 εκατ. Ευρώ.
• Οι καταβολές του Εγγυητικού μπορούν να γίνουν στην περίοδο 2018 – 2035, όπου λήγουν τα περισσότερα συμβόλαια. Μερικά λήγουν αργότερα.
• Η μέση ετήσια καταβολή του Εγγυητικού είναι 7 εκατ. Ευρώ.
• Οι καταβολές του Εγγυητικού θα είναι μεγαλύτερες την πρώτη δεκαετία (χρειάζεται ποσοτικοποίηση σε ετήσια βάση).
• Τα ετήσια έσοδα του Εγγυητικού είναι 12 εκατ. Ευρώ.

Προτείνονται οι παρακάτω ενέργειες:

1. Όλα τα ασφαλιστήρια μετατρέπονται σε ασφαλιστήρια Unit-Linked (UL), με διάρκεια τη διάρκεια του αρχικού συμβολαίου.

2. Συγκροτούνται δύο Αμοιβαία Κεφάλαια (ΑΚ), ένα για την Κινητή Περιουσία και ένα για την Ακίνητη Περιουσία που θα προκύψει από την εκκαθάριση. Η διαχείρισή τους είτε γίνεται με Εσωτερικά ΑΚ του Αναδόχου, είτε ανατίθενται σε εξωτερικούς Διαχειριστές.

3. Εάν δεν προκύψει Ανάδοχος, οι προτεινόμενες ενέργειες μπορούν να γίνουν από το Εγγυητικό Κεφάλαιο Ζωής, το οποίο θα λειτουργεί ως οιονεί Ανάδοχος.

4. Το ΑΡΧΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ του UL αποτελείται από το ποσό της εκκαθάρισης κατά τη στιγμή της εκκαθάρισης. Το αρχικό κεφάλαιο αποτελείται από μερίδια των δύο Αμοιβαίων Κεφαλαίων (κινητών αξιών καθώς και Ακινήτων). Η αξία των μεριδίων του UL μεταβάλλεται ανάλογα με την αξία των αντίστοιχων μεριδίων των δύο Αμοιβαίων Κεφαλαίων.

5. Οι ΕΤΗΣΙΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ στο συμβόλαιο UL θα αποτελούνται από τις αναλογούσες ετήσιες εισφορές του Επικουρικού Ζωής, οι οποίες θα γίνονται μέχρι τη λήξη των αντίστοιχων συμβολαίων. Οι ετήσιες εισφορές του Επικουρικού Ζωής θα μετατρέπονται σε μερίδια του Αμοιβαίου Κινητών Αξιών.

6. Η ΕΤΗΣΙΑ ΑΠΟΔΟΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ του συμβολαίου UL θα προκύπτει από την ετήσια απόδοση των δύο ΑΚ.

7. Η καταβολή ασφαλίστρων θα είναι προαιρετική.

• Ο ασφαλισμένος θα μπορεί να καταβάλει ασφάλιστρο για τον κίνδυνο θνησιμότητας και το ασφαλισμένο κεφάλαιο που επιλέγει. Εάν ο ασφαλισμένος δεν επιλέξει να καταβάλει ασφάλιστρο, τότε το ασφαλισμένο κεφάλαιο θα είναι ίσο με την εκάστοτε αξία εξαγοράς του ασφαλιστηρίου.
• Ο ασφαλισμένος θα μπορεί να καταβάλει ασφάλιστρο για να βελτιώσει την ατομική του αποταμίευση.

8. Πρέπει να γίνουν οι παρακάτω υπολογισμοί:

• Κατάσταση δικαιούχων για όλα τα έτη ασφάλισης μετά το 2018 (χρόνο έναρξης διαδικασίας).
• Αρχικό κεφάλαιο για κάθε δικαιούχο.
• Ετήσια συμβολή Επικουρικού Ζωής για κάθε δικαιούχο, καθώς και υπολογισμός των ετήσιων ποσών για όλους τους δικαιούχους και για όλα τα έτη ασφάλισης.

9. Με στόχο την ενίσχυση των κινήτρων των ασφαλισμένων για να αποδεχθούν την υπαγωγή τους στη μεταφορά του χαρτοφυλακίου στον Ανάδοχο, είναι σκόπιμο να γίνουν ορισμένα ενδεικτικά σενάρια για την εξέλιξη ποσού 1.000 ευρώ σε 5, 10, 15, 20… χρόνια, μετά από τις ετήσιες εισφορές του Επικουρικού Ζωής, καθώς και μετά τις αναμενόμενες ετήσιες αποδόσεις των Αμοιβαίων Κεφαλαίων.

10. Ιδιαίτερη ανάλυση χρειάζεται για τις ετήσιες εκταμιεύσεις του Εγγυητικού Ζωής, ούτως ώστε να διαπιστωθεί η ταμειακή επάρκεια των πόρων του για την κάλυψη του 70% της συμμετοχής του στο έλλειμμα της εκκαθάρισης.

11. Η διαγωνιστική διαδικασία για την ανάδειξη Αναδόχου πρέπει να αναφέρει ότι θα προτιμηθούν όσοι προσφέρουν εγγυημένα επιτόκια απόδοσης των επενδύσεων. Το δέλεαρ θα είναι ότι (α) θα αποκτήσουν πρόσβαση σε χαρτοφυλάκια δεκάδων χιλιάδων ασφαλιστηρίων συμβολαίων, για την πρόσκτηση των οποίων δεν θα έχουν επενδύσει ούτε ένα ευρώ, και (β) θα αποκτήσουν τη δυνατότητα cross-selling. Θα υπάρξει ενδεχόμενη κεφαλαιακή επιβάρυνση, ανάλογα με τις παρεχόμενες εγγυήσεις επενδύσεων.

ΙΙΙ. Συμμετοχή Εγγυητικού Κεφαλαίου Ζωής

Κατανομή του ετήσιου ποσού ενίσχυσης που θα καταβάλλεται από το Εγγυητικό Κεφάλαιο Ζωής.

Συμβολισμοί:

= Ποσό υπολογιζόμενων δικαιωμάτων του ασφαλισμένου i
= Ακέραια έτη που απομένουν μέχρι τη λήξη του ασφαλιστηρίου του i
= Ποσό ετήσιας ενίσχυσης που λαμβάνει το συμβόλαιο i κατά το έτος t.

Έστω:                και 

Τότε το ποσό που θα λαμβάνει το κάθε ασφαλιστήριο κάθε χρόνο ως ενίσχυση από το Εγγυητικό Κεφάλαιο Ζωής θα είναι:

Με τη μέθοδο αυτή η κατανομή της ενίσχυσης που θα δίδεται κάθε χρόνο από το Εγγυητικό Κεφάλαιο K(t), θα κατανέμεται με μεγαλύτερα ποσά (αναλογικά) για αυτούς που έχουν λιγότερα χρόνια μέχρι τη λήξη του ασφαλιστηρίου τους.

Αυτοί που έχουν περισσότερα χρόνια μέχρι τη λήξη θα ευνοηθούν από το γεγονός ότι με την αποχώρηση όσων λήγουν γρήγορα θα μείνουν λιγότεροι για να μοιραστούν την ενίσχυση του Εγγυητικού Κεφαλαίου.

IV. Αξιολόγηση εναλλακτικών επιλογών

Η «στάγδην» μέθοδος που εφαρμόζεται τώρα (σταδιακές πληρωμές με βάση τα διαθέσιμα ποσά) θα μπορούσε να επιλεγεί για όσους ασφαλισμένους δεν επιλέξουν την παραπάνω περιγραφόμενη επιλογή.

Εκτιμάται ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ασφαλισμένων θα επιλέξει τη δομημένη διαδικασία αποταμίευσης που προτείνεται εδώ. Ενισχυτικό ρόλο θα παίξει η παροχή συγκεκριμένων παραδειγμάτων σχετικά με τα πλεονεκτήματα της αναβίωσης των ασφαλιστηρίων συμβολαίων.

V. Αναμενόμενα αποτελέσματα

• Ενίσχυση εντύπωσης ασφαλιζόμενου κοινού για αποτελεσματική εποπτεία της ασφαλιστικής αγοράς, με την άψογη επίλυση ενός μακροχρόνιου προβλήματος.
• Ενίσχυση εποπτικού ρόλου της Τράπεζας της Ελλάδος, με τη χρησιμοποίηση του Εγγυητικού Κεφαλαίου Ζωής για την επιτέλεση μιας καίριας λειτουργίας σε μακροχρόνια βάση.
• Επαναφορά σε ισχύ δεκάδων χιλιάδων ασφαλιστηρίων συμβολαίων, με αποτέλεσμα τη συνέχιση του οικονομικού σχεδιασμού των αντίστοιχων οικογενειών και ατόμων.
• Αύξηση ασφαλιστικών εργασιών με τις σταυροειδείς πωλήσεις επί των πελατών, των οποίων θα αναβιώσουν τα παλιά ασφαλιστήρια.
• Δημιουργία σχετικής κουλτούρας υλοποίησης πολύπλοκων λειτουργιών των εγγυητικών κεφαλαίων, γεγονός που θα συμβάλει στην εκπόνηση καινοτόμων προγραμμάτων και για το Επικουρικό Κεφάλαιο Αυτοκινήτων.