Υποχρεωτική ασφάλιση έναντι κινδύνων από φυσικές καταστροφές

“Απόψεις & Θέσεις Φοιτητών του ΠΑ.ΠΕΙ. -Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης”

Γράφει η Ναταλία Καλούμενου, φοιτήτρια στο 7ο εξάμηνο σπουδών

Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, οι φυσικές καταστροφές έχουν άμεσες αλλά και έμμεσες συνέπειες, κυρίως οικονομικές, στο βιοτικό επίπεδο των ατόμων, των επιχειρήσεων και των κοινωνιών. Ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως ισχυρές βροχοπτώσεις ή χιονοπτώσεις, ισχυρές φυσικές καταστροφές, όπως σεισμοί, αλλά και ανεξέλεγκτες καταστάσεις, όπως πυρκαγιές κ.λπ., είναι όλο και πιο συχνά και επιδρούν καθοριστικά, ανεξαρτήτως εισοδηματικών κριτηρίων. Γιατί, λοιπόν, οι άνθρωποι διακινδυνεύουν να χάσουν την κατοικία τους και δεν ασφαλίζονται από τις φυσικές καταστροφές; Γιατί δεν μεριμνούν; Γιατί δεν ενημερώνονται;

Πολλοί αλλά ταυτόχρονα και σύνθετοι παράγοντες οδηγούν σε αυξανόμενα μεγέθη υπασφάλισης. Αιτίες της κατάστασης αυτής φαίνεται να είναι η οικονομική δυσχέρεια (το μη ανεκτό κόστος της ασφάλισης), η αντίληψη ότι δεν θα συμβεί στους ίδιους, η απάθεια, η αναβλητικότητα, η έλλειψη ενημέρωσης, ακόμη και η έλλειψη θεσμικού πλαισίου που να καθιστά υποχρεωτική την ασφάλιση.

Όμως, υπάρχουν και περιπτώσεις που οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις διστάζουν να καλύψουν τέτοιους κινδύνους, λόγω έλλειψης προηγούμενης εμπειρίας, δυσκολίας στην εκτίμηση και την ανάληψη κινδύνου. Για τον λόγο αυτόν, κατασκευάζονται και αναπτύσσονται σύγχρονα μοντέλα εκτίμησης κινδύνου, τα οποία συνεχώς επικαιροποιούνται, ώστε να ανταποκρίνονται στις συνεχιζόμενες μεταβολές των ακραίων φυσικών φαινομένων.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι συνολικές ασφαλισμένες ζημιές που προέκυψαν το 2017 από φυσικές καταστροφές ανήλθαν στα $134 δισεκατομμύρια, το 2018 ανήλθαν στα $85 δισεκατομμύρια, ενώ 820 φυσικές καταστροφές τo 2019 προκάλεσαν συνολικές ζημίες ύψους $150 δισεκατομμυρίων. Οι ασφαλισμένες απώλειες ανήλθαν σε $19 δισεκατομμύρια. Περίπου 4.200 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Στις ασφαλισμένες ζημιές από φυσικές καταστροφές δεν συμπεριλαμβάνονται της Κίνας τον Ιούνιο, που προκάλεσαν δισεκατομμύρια δολάρια ζημιές.

Στην Ελλάδα, από το 1993 ως και το 2018, σύμφωνα με τη συγκεντρωτική μελέτη που πραγματοποιήθηκε από την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (Ε.Α.Ε.Ε.), οι βροχοπτώσεις έχουν τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης. Πιο συγκεκριμένα, δηλώθηκαν 10.412 ζημιές λόγω βροχοπτώσεων. Ακολουθεί ο σεισμός με 10.313 δηλωθείσες ζημιές, οι δασικές πυρκαγιές με 1.542 ζημιές, οι ταραχές με 1.193 ζημιές και, τέλος, οι χιονοπτώσεις με 646 δηλωθείσες ζημιές. Από το συνολικό ποσό απαιτήσεων των €358,8 εκατομμυρίων, τα €133,5 εκατομμύρια έχουν προκληθεί από τον σεισμό, τα €128,6 εκατομμύρια από τις βροχοπτώσεις, τα €48,5 εκατομμύρια από τις ταραχές, τα €45,8 εκατομμύρια από τις δασικές πυρκαγιές και, τέλος, τα €2,4 εκατομμύρια έχουν ως αιτία ζημιάς τις χιονοπτώσεις.

Με ευνοϊκή επενδυτική πολιτική και σωστό ρυθμιστικό περιβάλλον οι ασφαλιστικές εταιρείες μπορούν να διαδραματίσουν έναν αποτελεσματικό ρόλο στην προετοιμασία των κοινωνιών για την αντιμετώπιση των ακραίων φυσικών φαινομένων και καταστροφών.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Swiss Re Institute, τα παγκόσμια αποθέματα ανέρχονται στα 30 τρισ­εκατομμύρια δολάρια. Ένα μικρό μέρος αυτού του ποσού θα μπορούσε να εξασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη οικοδόμηση ανθεκτικότητας στις φυσικές καταστροφές, καθώς και έργων υποδομής.

Σύμφωνα με την πρόταση της ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Πειραιώς, αναγκαία είναι η θέσπιση Οργανισμού Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών (ΟΔΙΦΚΑ), ο οποίος θα πρέπει να αποτελείται από εξειδικευμένο προσωπικό, με στόχο την κάλυψη όλων των μορφών των φυσικών καταστροφών.

Ουσιαστικά, ο οργανισμός αυτός θα αποτελεί την κύρια δημόσια αρχή για τη διαχείριση όλων των φυσικών καταστροφών. Ο ρόλος του θα είναι επιτελικός αλλά ταυτόχρονα και συντονιστικός. Πρακτικά, όσον αφορά τις ζημιές των κατοικιών από φυσικές καταστροφές, προτείνεται να συσταθεί στον ΟΔΙΦΚΑ το αντίστοιχο ασφαλιστικό κεφάλαιο φυσικών καταστροφών (ΑΚΦΚ), το οποίο θα αποζημιώνει για ασφαλισμένο κεφάλαιο μέχρι το ποσό των 100.000 ευρώ. Οι ασφαλισμένοι έχουν την δυνατότητα να ασφαλίζονται ξεχωριστά σε ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες.

Το ΑΚΦΚ προτείνεται να λειτουργεί στη βάση του μοντέλου «Premium Pool» και οι αποζημιώσεις να καταβάλλονται «σε πρώτο κίνδυνο». Το μοντέλο αυτό είναι διεθνώς καταξιωμένο, με βάση τη σχετική εμπειρία του εξωτερικού.

Για να μεγιστοποιηθεί η ασφαλιστική κάλυψη προτείνεται η συσχέτιση της χρηματοδότησης του ΑΚΦΚ με τον ΕΝΦΙΑ και τα φορολογικά έσοδα που προκύπτουν από τον συγκεκριμένο φόρο. Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται η διάθεση ενός μικρού ποσοστού των συνολικών εσόδων του ΕΝΦΙΑ ετήσια στο ΑΚΦΚ.

Οι φυσικές καταστροφές είναι ένα τυχαίο γεγονός που δεν μπορεί κανείς να προβλέψει, ούτε την έκταση των ζημιών που θα προκληθούν, ούτε τις οικονομικές απώλειες που θα επιφέρουν με ακρίβεια.

Βιβλιογραφία

1. Μ. Νεκτάριος, Σ. Χατζηκωνσταντινίδης, Π. Τήνιος, Π. Ξένος, Α. Πετσέτη, Μ. Χουζούρη, 2ο Επιστημονικό Συνέδριο για τη «Μείωση της Διακινδύνευσης από τις Καταστροφές στην Ελλάδα», Πανεπιστήμιο Αθηνών, 2019.
2. Α. Πετσέτη, «Η οργάνωση ενός συστήματος ασφάλισης φυσικών καταστροφών στην Ελλάδα», 2015, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Πειραιώς.
3. Σαπουντζάκη Κ., Δανδουλάκη Μ., «Κίνδυνοι και Καταστροφές». Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, 2016.
4. Νεκτάριος Μ., «Ιδιωτική ασφάλιση και Διαχείριση Κινδύνων», Εκδόσεις Παπαζήσης, 2014.
5. Howard Kunreuther, Robert J. Meyer, Erwann O. Michel-Kerjan, «The future of Risk Management», University of Pennsylvania Press, 2019.
6. Petra Lοw., «Tropical cyclones cause highest losses. Natural disasters of 2019 in figures», Munich Re, 2020. https://www.munichre.com/topics-online/en/climate-change-and-natural-disasters/natural-disasters/natural-disasters-of-2019-in-figures-tropical-cyclones-cause-highest-losses.html.
7. Michael Gloor, Senior Nat Cat Specialist, «Insurance in a world of climate extremes: what latest science tells us», Swiss Re Institute, 2019.
   https://www.swissre.com/institute/research/topics-and-risk-dialogues/natcat-and-climate/insurance-world-climate-extremes.html.
8. Γιάννη Βερμισσώ, «Η υποχρεωτικότητα ασφάλισης έναντι φυσικών καταστροφών επιστρέφει», 2019. https://www.insurance-eea.gr/arthra-insurance/i-ipochreotikotita-asfalisis-enanti-fisikon-katastrofon-epistrefi/.

Διαβάστε επίσης:

PEPP (Pan-European Pension Product): Δυνατότητες & Προκλήσεις, του Μιχαήλ Πεχλιβανίδη

Η χρήση των νέων τεχνολογιών στην ελληνική ασφαλιστική αγορά, των Μαρίας Καρύδη και Μαρίας Μπούρα