Οι υποχρεώσεις του Ασφαλισμένου σε περίπτωση Ζημίας και τα κριτήρια Αποζημίωσης

Γράφει ο κ. Δημήτρης Καράμπελας, Τεχνικός Σύμβουλος Αποζημιώσεων

Ο κ. Δημήτρης Καράμπελας, Τεχνικός Σύμβουλος Αποζημιώσεων, στο παρόν άρθρο του, που αποτελεί συνέχεια προηγούμενου, με τίτλο “Όροι ασφαλιστηρίων συμβολαίων: Τους φοβάστε ή σας τους εξήγησαν;”, φωτίζει πτυχές που αφορούν τις υποχρεώσεις του ασφαλισμένου σε περίπτωση επέλευσης ενός ζημιογόνου συμβάντος σε ασφαλισμένη περιουσία (κατοικία ή απλό επιχειρηματικό κίνδυνο). Εστιάζει, επίσης, στα κριτήρια βάσει των οποίων καταβάλλονται, εκ μέρους των ασφαλιστικών εταιρειών, οι αποζημιώσεις.
Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τους ουσιαστικές έννοιες και σημασίες των πλέον σημαντικών όρων των ασφαλιστηρίων κατοικιών και απλών επιχειρηματικών κινδύνων που επεξήγησε στο προηγούμενο τεύχος της «Α.Α.», συντείνουν στην πλήρη ενημέρωση του ασφαλισμένου, όχι μόνον για τα δικαιώματα αλλά και για τις υποχρεώσεις του, στο πλαίσιο μιας ασφαλιστικής σύμβασης. Η πλήρης ενημέρωση του ασφαλισμένου, άλλωστε, είναι το ζητούμενο και ο στόχος, έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται και να αποφεύγονται παρεξηγήσεις και διαφωνίες μεταξύ ασφαλισμένων και ασφαλιστών την ώρα της ζημιάς…

Υποχρεώσεις του Ασφαλισμένου σε περίπτωση Ζημίας

Ως γενικό κανόνα μπορούμε να πούμε ότι ο ασφαλισμένος πρέπει να αντιμετωπίσει τη ζημία του σαν να ήταν ανασφάλιστος. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να δράσει αμέσως, να προσπαθήσει να περιορίσει την εξάπλωση της ζημίας και να αναζητήσει την αποτελεσματικότερη και οικονομικότερη λύση της αποκατάστασής της. Δεν πρέπει να εφησυχάσει επειδή είναι ασφαλισμένος, αλλά πρέπει να συνεργασθεί με τον ασφαλιστή στην εξεύρεση του αμοιβαίως αποδεκτού καλύτερου τρόπου επισκευής ή αντικατάστασης της ζημιωμένης περιουσίας. Υπ’ αυτό το πνεύμα πρέπει να κάνει τα ακόλουθα:

• Να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την αποτροπή ή περιορισμό της ζημίας. Τα έξοδα που ίσως χρειασθούν γι’ αυτόν το σκοπό καλύπτονται από το ασφαλιστήριο.
• Να αναγγείλει τη ζημία στον ασφαλιστή το αργότερο εντός οκτώ ημερών από την ημέρα που έλαβε γνώση του συμβάντος. Σε περίπτωση που υπερβεί αυτήν την προθεσμία, δεν χάνει μεν το δικαίωμα αποζημίωσης, αλλά ο ασφαλιστής δικαιούται να μειώσει την αποζημίωση κατά το ποσόν που αυτή επιδεινώθηκε, ένεκα αυτής της καθυστέρησης. Είναι ευνόητο ότι εάν αποδειχθεί ότι η καθυστέρηση αναγγελίας οφείλεται σε δόλο του ασφαλισμένου, τότε ο ασφαλιστής μπορεί να αρνηθεί την πληρωμή της αποζημίωσης.
• Εάν η ζημιωθείσα περιουσία είναι ασφαλισμένη και σε άλλες ασφαλιστικές εταιρείες, ο ασφαλισμένος υποχρεούται να το δηλώσει αμέσως σε όλους τους ασφαλιστές του. Εάν η δήλωση αυτή παραλειφθεί από δόλο του ασφαλισμένου, οι ασφαλιστές απαλλάσσονται από κάθε ευθύνη αποζημίωσης.
• Όταν απαιτείται, να αναγγείλει το γεγονός στις αρμόδιες αρχές (Πυροσβεστική, Αστυνομία, Πολεοδομία).
• Να συνεργασθεί με τους διορισμένους από τον ασφαλιστή πραγματογνώμονες και να προσκομίσει κάθε αναγκαίο στοιχείο που θα του ζητηθεί.
• Να μη μεταβάλει την κατάσταση που διαμορφώθηκε μετά τη ζημία, χωρίς προηγούμενη συγκατάθεση του ασφαλιστή. Αυτό απαιτείται για να είναι δυνατή η αποτύπωση της ζημιωθείσας περιουσίας.
• Να υποβάλει στον ασφαλιστή την απαίτηση αποζημίωσης, με λεπτομερή περιγραφή και αξίες των ζημιωθέντων αντικειμένων.
• Να διαφυλάξει τα διασωθέντα αντικείμενα, ώστε να μπορούν να επιθεωρηθούν από τους πραγματογνώμονες, και γενικά να μην προβαίνει σε οποιαδήποτε επισκευή ή απόρριψη των ζημιωθέντων χωρίς την έγκριση του ασφαλιστή. Αυτό είναι εύλογο εφόσον μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις ως προς τη δυνατότητα ή το κόστος επισκευής των ζημιωθέντων αντικειμένων.
• Σε περίπτωση ύπαρξης ασφάλισης διακοπής εργασιών, πρέπει να αναζητήσει τρόπους εναλλακτικής λειτουργίας και επιτάχυνσης των παραγγελιών αντικατάστασης ή επισκευής των ζημιωθέντων μηχανημάτων, ώστε να περιορισθεί ο χρόνος διακοπής λειτουργίας της επιχείρησης.
• Να κοινοποιεί αμέσως στον ασφαλιστή κάθε δικαστικό ή εξώδικο έγγραφο που παραλαμβάνει και το οποίο αφορά στη ζημία.
• Σε περίπτωση που η ζημία οφείλεται σε υπαιτιότητα άλλου, να μην προβεί σε οποιονδήποτε συμβιβασμό ή διακανονισμό ή αναγνώριση δικής του ευθύνης, χωρίς τη γραπτή συναίνεση του ασφαλιστή. Εάν πρόκειται για ζημία τρίτου που οφείλεται σε υπαιτιότητα του ασφαλισμένου (ζημία αστικής ευθύνης), ομοίως να μην προβεί σε καμία αποδοχή ή απόκρουση ή αναγνώριση ή συμβιβασμό ή διακανονισμό της ζημίας χωρίς τη γραπτή συναίνεση του ασφαλιστή.

Από πλευράς του ο ασφαλιστής δικαιούται να αναλάβει και να χειρισθεί κατά την κρίση του την αποδοχή ή την απόκρουση ή τον συμβιβασμό της ζημίας έναντι οιουδήποτε τρίτου, μέχρι το όριο ευθύνης του, αφού πρώτα ειδοποιήσει σχετικά τον ασφαλισμένο. Επίσης, ο ασφαλιστής έχει τη δυνατότητα διεξαγωγής οποιωνδήποτε δικαστικών αγώνων σχετικά με τη ζημία.

Κριτήρια Αποζημίωσης

Τα στοιχεία και τα κριτήρια της αποζημίωσης είναι σε γενικές γραμμές τα ακόλουθα:

• Ο ασφαλιστής δικαιούται να ζητήσει οποιοδήποτε νομιμοποιητικό έγγραφο του ασφαλισμένου για την αποζημίωση.
• Ο ασφαλιστής δικαιούται να ερευνήσει τα αίτια και τις συνθήκες επέλευσης της ζημίας.
• Η οποιαδήποτε διασωθείσα αξία των ζημιωθέντων αντικειμένων αφαιρείται από την αποζημίωση.
• Προσωπική ή συναισθηματική αξία των ζημιωθέντων αντικειμένων δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν στην αποζημίωση.
• lΤο ποσόν της αποζημίωσης καταβάλλεται σε ευρώ. Δαπάνες που ενδεχομένως έγιναν σε άλλο νόμισμα μετατρέπονται σε ευρώ, με την τιμή fixing της ημερομηνίας αποζημίωσης.
• l Ενέργειες του ασφαλιστή, όπως ο διορισμός πραγματογνώμονα, η έρευνα των συνθηκών της ζημίας, το αίτημα προσκόμισης δικαιολογητικών κ.λπ. δεν θεωρούνται αναγνώριση καταβολής αποζημίωσης.
• Σε περίπτωση ζημίας κλοπής, οποιαδήποτε κλαπέντα αντικείμενα βρεθούν μετά την καταβολή της αποζημίωσης αποτελούν ιδιοκτησία του ασφαλιστή.
• Σε περίπτωση ύπαρξης ασφάλισης διακοπής εργασιών τα κριτήρια αποζημίωσης μπορεί να διαφοροποιηθούν, ώστε να συνεκτιμηθούν οι επιπτώσεις των υλικών ζημιών με αυτές της διακοπής εργασιών. Επί παραδείγματι, εάν εξετάζονται εναλλακτικές προσφορές αντικατάστασης μιας μηχανής απαραίτητης για την επαναλειτουργία της επιχείρησης, τότε το κόστος αγοράς δεν θα είναι το μοναδικό κριτήριο, αλλά θα συνεκτιμηθεί και ο χρόνος παράδοσης, ώστε η συνολική επιβάρυνση (κόστους αγοράς και κόστους λόγω χρόνου διακοπής λειτουργίας) να είναι η χαμηλότερη δυνατή.
• Εάν η ζημιωθείσα περιουσία έχει ασφαλισθεί σε περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες, τότε η αποζημίωση που θα υπολογισθεί θα κατανεμηθεί αναλογικά με τη συμμετοχή κάθε ασφαλιστή στον κίνδυνο.
• Υπάρχει η δυνατότητα προκαταβολής αποζημίωσης, έναντι του τελικού ποσού που θα καταβληθεί από τον ασφαλιστή. Απαραίτητες προϋποθέσεις της προκαταβολής είναι η βεβαιότητα για την ασφαλιστική κάλυψη του περιστατικού, το ποσόν της προκαταβολής να αποτελεί σχετικά μικρό ποσοστό του αρχικά εκτιμωμένου ποσού της συνολικής αποζημίωσης και να υπάρχει εύλογη ταμιακή ανάγκη του ασφαλισμένου, σχετιζόμενη με την αποκατάσταση της ζημίας.
• Με την καταβολή της αποζημίωσης ο ασφαλισμένος εκχωρεί στον ασφαλιστή κάθε δικαίωμά του έναντι οιουδήποτε υπαίτιου τρίτου, μέχρι του ύψους της αποζημίωσης. Αυτό σημαίνει ότι ο ασφαλιστής μπορεί να διεκδικήσει την αποζημίωση που κατέβαλε, από τον υπαίτιο τρίτο. Εάν η απαίτηση από τον τρίτο υπερβαίνει το ποσόν της ασφαλιστικής αποζημίωσης, ο ασφαλισμένος δικαιούται το υπερβάλλον ποσόν.
• Κάθε απαίτηση του ασφαλισμένου από τον ασφαλιστή για την ασφάλιση περιουσίας παραγράφεται την 31η Δεκεμβρίου του τετάρτου ημερολογιακού έτους από την ημερομηνία ζημίας. Δηλαδή, π.χ., εάν η ζημία επήλθε την 1η Απριλίου 2020, η απαίτηση παραγράφεται την 31η Δεκεμβρίου 2024.
• Σε κάθε περίπτωση απαγορεύεται εκ του Νόμου ο αδικαιολόγητος πλουτισμός του ασφαλισμένου ένεκα της ζημίας.