Κάθε άτομο, κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του πορείας, θα χρειαστεί να αναλάβει διαφορετικούς ρόλους και θα έρθει αντιμέτωπο με αλλαγές που μπορεί να αφορούν τόσο το ίδιο προσωπικά ή και ολόκληρη την επιχείρηση που εργάζεται. Η επαγγελματική σταδιοδρομία των ανθρώπων δεν είναι πλέον προδιαγεγραμμένη και ο εργαζόμενος καλείται να είναι σε ετοιμότητα, ώστε να ανταποκριθεί στις πιθανές αλλαγές των εργασιακών συνθηκών.

Γράφει η Χριστίνα Παναγιωτακοπούλου,Ψυχολόγος BSc – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, Συντονίστρια Σεμιναρίων*

H εξέλιξη της τεχνολογίας, το internet και η τεχνητή νοημοσύνη (artificial intelligence), οι γεωπολιτικές και περιβαλλοντικές αλλαγές και οι εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία αλλάζουν τις ανάγκες της επιχείρησης πολύ πιο γρήγορα από ό,τι στο παρελθόν. Αυτό οδηγεί στην απομάκρυνση από μία φάση σχετικής σταθερότητας.

Η διαδικασία της αλλαγής έχει σημαντικό αντίκτυπο τόσο στην αποτελεσματικότητα όσο και στις προσδοκίες, στις ικανότητες και στην ευημερία του ατόμου. Ο εργαζόμενος καλείται να αναπτύξει επαγγελματική προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα ώστε να ανταποκριθεί με επιτυχία στις νέες συνθήκες, μέσα από τη διαδικασία διεύρυνσης τόσο του εαυτού του όσο και του περιβάλλοντος.

Κάθε αλλαγή, ακόμη και εκείνες που χαρακτηρίζονται ως θετικές, όπως για παράδειγμα μία προαγωγή ή η εύρεση εργασίας, περιλαμβάνει δύο φάσεις, τη φάση της απεμπλοκής από προηγούμενους ρόλους και τη φάση της εμπλοκής σε νέους, κατά τη διάρκεια των οποίων γεφυρώνονται οι προηγούμενες με τις νέες συνθήκες. Το ευρύτερο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνουν χώρα οι αλλαγές παίζει σημαντικό ρόλο και επηρεάζει το αποτέλεσμά τους.

Οι μεταβάσεις, ακόμη και εάν είναι αναμενόμενες και επιθυμητές, συχνά προκαλούν άγχος και αποδιοργάνωση και έχουν ανάγκη μία περίοδο προσαρμογής. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το άτομο μπορεί να περάσει από διάφορα στάδια μέχρι να υπάρξει αποδοχή της νέας πραγματικότητας. Τα στάδια αυτά είναι πιο συχνά όταν οι αλλαγές είναι μη επιθυμητές και περιλαμβάνουν: το στάδιο της άρνησης των γεγονότων και της νέας πραγματικότητας, όπου υπάρχει αβεβαιότητα^.το στάδιο του θυμού και συναισθήματα όπως θλίψη, ενοχές^.το στάδιο της προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα μέσα από τη διαδικασία της αναζήτησης εναλλακτικών λύσεων και της απελευθέρωσης από τα προηγούμενα δεδομένα και, τέλος, το στάδιο που επαναπροσδιορίζεται η νέα πραγματικότητα με συμφιλίωση, σοφία, γνώση και επίγνωση.

Κατά τη διάρκεια αυτών των σταδίων το άτομο είναι σημαντικό να αναζητήσει υποστήριξη, ώστε να μοιράζεται αυτά που βιώνει, να επικοινωνεί ανοιχτά σχετικά με το τι αναμένει από τη νέα συνθήκη και να σχεδιάζει τα επόμενα βήματα χωρίς να αφήνει τα πράγματα στην τύχη τους.

Οι άνθρωποι, αν κι έχουν τη γνώση ότι οι αλλαγές είναι σημαντικές στη ζωή τους, αποφεύγουν να πάρουν πρωτοβουλίες και συνήθως εξωτερικοί παράγοντες τους οδηγούν στο να αλλάξουν τον συνηθισμένο τρόπο που ζουν. Τότε είτε προσπαθούν να παραμείνουν ως έχουν και κατηγορούν κάποιον άλλο γι’ αυτό που βιώνουν είτε αναζητούν νέους τρόπους αντιμετώπισης της κατάστασης. Σε αυτή την περίπτωση οδηγούνται σε ένα διαφορετικό επίπεδο κατανόησης και στη δοκιμή νέων πρακτικών.

Στην προσπάθεια να φέρουμε μία αλλαγή είναι προτιμότερο να δοκιμάζουμε νέες συμπεριφορές αντί να προσπαθούμε να εξαλείψουμε τις αναποτελεσματικές. Για παράδειγμα, όταν υπάρχει σύγκρουση σε μία ομάδα εργασίας, ίσως είναι προτιμότερο να αναζητηθούν αυτά που λειτουργούν καλά μέσα στην ομάδα και να αναπτυχθούν, αντί να προσπαθούμε να αλλάξουμε τις αδυναμίες της ομάδας.

Συνεπώς, οι μεταβάσεις συχνά φέρνουν δυσκολίες και μπορεί να συνοδεύονται από αρνητικά συναισθήματα που είναι αναπόφευκτα, καθώς κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι άνθρωποι νιώθουν ότι δεν έχουν τον έλεγχο της ζωής τους. Ο άνθρωπος είναι ικανός για θετικές αλλαγές στη ζωή του τις οποίες μπορεί να φέρει με «διά βίου μάθηση», μέσω της οποίας επιτυγχάνεται προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη και αναπτύσσονται δεξιότητες προς ενίσχυση της επαγγελματικής ταυτότητας.

Η μετάβαση είναι μια περίοδος αλλαγής και μεταμόρφωσης, μια περίοδος που συνήθως αποτελεί καμπή για όλους όσους εμπλέκονται, μια αλλαγή στην κατάσταση, μια αλλαγή στους ρόλους, μια νέα διαφορετική αίσθηση του εαυτού που ζει σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο.

Η κα Χριστίνα Παναγιωτακοπούλου παρέχει υπηρεσίες σε εταιρείες μέσω ατομικών συνεδριών, μικρών ομάδων εργασίας, εκπαιδευτικών σεμιναρίων και συμβουλευτικής (coaching).