Β. Δρακόπουλος: Η διαχείριση κινδύνων βιωσιμότητας είναι θέμα σωστού επιχειρείν (όχι απαίτηση κανονιστικής συμμόρφωσης)

Τα καθεστώτα δημοσιοποίησης πληροφοριών σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής υφίστανται σημαντικό μετασχηματισμό, ως άμεσο αποτέλεσμα της αυξανόμενης ανάγκης αντιμετώπισης των σχετιζόμενων κινδύνων. ESG αρχές και κριτήρια χρησιμοποιούνται όλο και πιο πολύ από μετόχους, αναλυτές και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για την αποτίμηση των μακροχρόνιων ρίσκων και ευκαιριών, τα οποία κριτήρια συνδέονται πλέον με τις παραδοσιακές ERM μεθοδολογίες.

Του κ. Βασίλη Δρακόπουλου*, Group Insurance Manager & Captive CRO Coca-Cola HBC.

Στις ΗΠΑ, οι γνωστοποιήσεις σχετικά με το κλίμα και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής εξελίσσονται από εθελοντικές σε υποχρεωτικές. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ [US Securities and Exchange Commission (SEC)] έχει θεσπίσει κανόνες που απαιτούν να γνωστοποιούνται οι Scope 1 και Scope 2 εκπομπές, καθώς και λεπτομέρειες σχετικά με τη διακυβέρνηση και τη διαχείριση των σχετικών κινδύνων. Επίσης, οι πρωτοβουλίες σε πολιτειακό νομοθετικό επίπεδο κερδίζουν έδαφος, για να απαιτήσουν δράση για το κλίμα και υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας.

Το αντίστοιχο καθεστώς δημοσιοποίησης πληροφοριών της ΕΕ για το κλίμα είναι από τα αυστηρότερα παγκοσμίως και βασίζεται στα Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CS3D) και EU Taxonomy για βιώσιμες πρακτικές. Η CSRD απαιτεί από τις εταιρείες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής να δημοσιοποιούν τους κύριους κινδύνους, τις εξαρτήσεις και τις στρατηγικές διαχείρισής τους που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα, τις πολιτικές και αντίστοιχους ρόλους των οργάνων διακυβέρνησης· αλλά και τα σχέδια για τη μετάβαση σε ένα επιχειρηματικό μοντέλο συμβατό με μια βιώσιμη οικονομία, σύμφωνα με τη συμφωνία του Παρισιού.

Σε σχέση με την πολυπλοκότητα των ESG αναλύσεων, το εύρος δεδομένων που πρέπει να παρακολουθούνται και καταγράφονται είναι όμως πολύ μεγάλο για τις εταιρείες (μιας και αφορά και το δίκτυο των προμηθευτών).

Ενδεικτικά, απαιτείται πλέον συλλογή και αποτύπωση πληροφοριών σχετικά με:

• τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής (Ε) στις εγκαταστάσεις αλλά και στο δίκτυο προμηθευτών
• τη διαχείριση υδάτινων πόρων (Ε)
• τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (Ε)
• τα ανθρώπινα δικαιώματα (S)
• δράσεις για τις τοπικές κοινωνίες (S)
• τη σύνθεση των Δ.Σ. και την ανεξαρτησία αυτών, καθώς και την κοινοποίηση αμοιβών Δ.Σ. (G).

Στις αρχές Απριλίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της αναβολής της εφαρμογής των CSRD και CS3D για το 2028, αναγνωρίζοντας επί της ουσίας την πολυπλοκότητα των απαιτούμενων, όπως αυτά περιεγράφηκαν παραπάνω. Η FERMA (Federation of European Risk Management Associations) χαιρέτισε αυτή την απόφαση, η οποία κρίθηκε απαραίτητη για να δοθεί στις εταιρείες χρόνος να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις, καθώς και να επενδύσουν σε εργαλεία και διαδικασίες για την υποστήριξη της διαχείρισης κινδύνων βιωσιμότητας –ένα απαραίτητο βήμα, ώστε η υποβολή εκθέσεων να είναι προσεκτική, λεπτομερής και με σωστές αναλύσεις.

Πριν από αυτή την απόφαση, η FERMA δημοσίευσε ένα έγγραφο σχετικά με τη δέσμη μέτρων απλούστευσης “Omnibus I”, που εισήγαγε τροποποιήσεις στην οδηγία για την υποβολή εκθέσεων CSRD και CS3D.

Στο έγγραφο αυτό η FERMA θεωρούσε την οδηγία Omnibus I «θετικό μήνυμα για τις εταιρείες» και δήλωνε ότι η κανονιστική απλούστευση, η οποία διατηρεί μια προσέγγιση βάσει κινδύνου (risk based approach), είναι καίριας σημασίας για τη διευκόλυνση της ανάληψης δράσης και τη συμβολή στην επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων, επωφελών τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για την κοινωνία. Σε αυτό τονίστηκε ότι η διαχείριση κινδύνων βιωσιμότητας πρέπει να θεωρείται θέμα σωστού επιχειρείν και διακυβέρνησης και όχι απαίτηση κανονιστικής συμμόρφωσης. Επιπλέον, καλούσε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ΕΕ, μεταξύ άλλων, να:

• Βεβαιωθούν ότι οι απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων επικεντρώνονται στα δεδομένα που είναι πιο σημαντικά για τις δραστηριότητες μιας εταιρείας, λαμβάνοντας υπόψη τον τομέα δραστηριότητας και το μέγεθός της.
• Παρέχουν καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο διενέργειας εκτιμήσεων κινδύνου και ευκαιριών επιπτώσεων διπλής σημαντικότητας (double materiality), ευθυγραμμισμένων με τη μεθοδολογία του ERM.
• Παρέχουν καθοδήγηση σχετικά με το τι αναμένεται από τις εταιρείες στο πλαίσιο της CS3D, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι επιχειρήσεις που ενεργούν καλή τη πίστει και στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους δεν επηρεάζονται δυσμενώς, και να συμβάλει στην πρόληψη ενδεχόμενης «υπερερμηνείας» των απαιτήσεων της οδηγίας από τις εθνικές εποπτικές αρχές.

Πώς ενσωματώνονται στο πεδίο ευθύνης και στις αρμοδιότητες των Risk Managers οι παράγοντες κινδύνου (και οι ευκαιρίες) ESG

Η βιωσιμότητα και οι ευρύτερες αρχές ESG δημιουργούν αξία και υποστηρίζουν την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των κοινοτήτων στις οποίες δραστηριοποιούνται οι εταιρείες. Η οικοδόμηση ανθεκτικότητας (resilience) στην κλιματική αλλαγή δεν είναι πλέον προαιρετική επιλογή, παρά αποτελεί επιχειρηματική αναγκαιότητα. Παρατηρώντας τα φαινόμενα στην Ελλάδα τα τελευταία 2-3 χρόνια, είναι προφανές πως η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και αποτελεί πλέον σοβαρό παράγοντα πιθανής διακοπής εργασιών.

Από την πλευρά των επενδυτικών εταιρειών ή της άντλησης επενδυτικών κεφαλαίων, είναι επίσης προφανές πως εταιρείες που επιτυγχάνουν υψηλές θέσεις στους σχετικούς δείκτες (DJSI, CDP, MSCI, FTSE4GOOD) έχουν προτεραιότητα. Μια θέση που αποτυπώνεται στις προτιμήσεις των θεσμικών επενδυτών, στη δυνατότητα που δίνεται πλέον για την έκδοση “green bonds” από εταιρείες με καλό ESG προφίλ και πολλά άλλα.

Ο ασφαλιστικός κλάδος διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην προώθηση της ατζέντας για το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση (ESG), τόσο ως σημαντικός θεσμικός επενδυτής όσο και ως διαχειριστής κινδύνου.

Η αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων αυτών δεν απαιτεί να είσαι ειδικός σε όλο το φάσμα (από τη μείωση εκπομπών, τα ανθρώπινα δικαιώματα και θέματα που αφορούν τη σύνθεση διοικητικών συμβουλίων). Απαιτεί, όμως, την εφαρμογή ισχυρών πλαισίων διαχείρισης κινδύνων και διακυβέρνησης και την ανάπτυξη των σχετικών αναλύσεων (analytics, modelling and forecasting) για τη διαχείριση αυτών. Αφορά, κατά συνέπεια, τον καθορισμό των κινδύνων και των ευκαιριών που αφορούν την επιχείρηση, ανάλογα και με το πεδίο δράσης της.

Οι risk managers θα πρέπει να θεωρούνται στελέχη που βοηθούν τους οργανισμούς να καθορίσουν και να διαχειριστούν κινδύνους και ευκαιρίες που σχετίζονται με το ESG, καθώς διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις για να εφαρμόσουν τα παραπάνω.

Ανάλογα με το κανονιστικό πλαίσιο που υπάγεται κάθε εταιρεία (ή που έχει δεσμευθεί να ακολουθήσει) πρέπει να θεσπιστούν αντίστοιχες στρατηγικές και ομάδες εργασίας. Ενδεικτικά και πάλι:

• Αναγνώριση & Αξιολόγηση Κινδύνων: Οι κίνδυνοι ESG εντοπίζονται και αξιολογούνται παράλληλα με τους παραδοσιακούς κινδύνους. Ενσωμάτωση, επομένως, στις ευρύτερες στρατηγικές ERM είναι απαραίτητη.
• Κανονιστική συμμόρφωση: Διασφάλιση της τήρησης των παγκόσμιων πλαισίων υποβολής εκθέσεων ESG.
• Ανάλυση σεναρίων & προσομοίωση ακραίων καταστάσεων: Αξιολόγηση των οικονομικών επιπτώσεων των κινδύνων ESG, κυρίως γύρω από τη διακοπή εργασιών.
• Στρατηγικές μετριασμού κινδύνου: Εφαρμογή πρωτοβουλιών βιωσιμότητας, υπεύθυνων πρακτικών εφοδιαστικής αλυσίδας και business continuity planning.

Ποια πρακτικά εργαλεία και βέλτιστες πρακτικές μπορούν να αξιοποιηθούν για τη διαχείριση ESG κινδύνων

• Ο τομέας της ποσοτικοποίησης αλλά και διαχείρισης ESG κινδύνων συνεχώς εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια. Οι τεχνολογίες και τα μοντέλα αποτίμησης της έκθεσης στους συσχετιζόμενους κινδύνους είναι δυναμικά, καθώς βελτιώνονται κάθε χρόνο.
• Πλατφόρμες και δείκτες παρακολούθησης των εταιρικών επιδόσεων, όπως MSCI ESG Ratings, Sustainalytics, S&P Global ESG Scores, παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις επιδόσεις ESG.
• Εργαλεία ποσοτικοποίησης κλιματικού κινδύνου, όπως η ανάλυση SSP σεναρίων ευθυγραμμισμένων με την TCFD βοηθούν στη μοντελοποίηση των επιπτώσεων των κλιματικών κινδύνων.
• Λογισμικά διαχείρισης κινδύνων ESG, όπως το Diligent ESG, το EcoVadis ή το Workiva βοηθούν στην παρακολούθηση των κινδύνων ESG και της συμμόρφωσης.
• Υπολογιστές αποτυπώματος άνθρακα, όπως το πρωτόκολλο GHG και το CDP, βοηθούν στη μέτρηση και τη μείωση των εκπομπών.

Η σωστή διαχείριση των απαιτήσεων της ESG ατζέντας προϋποθέτει:

Α. Τη δημιουργία των σχετικών (cross-functional) ομάδων εργασίας που θα επιφορτιστούν
με αυτό το project, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:

• Μητρώα κινδύνων ESG: Η τήρηση ειδικού μητρώου κινδύνων για θέματα ESG διασφαλίζει τη δομημένη παρακολούθηση.
• Αξιολογήσεις ESG πολιτικών από τρίτους: Συμμετοχή εξωτερικών ελεγκτών για την επικύρωση των επιδόσεων και μοντέλων ESG.
• Ενσωμάτωση σε Μοντέλα Χρηματοοικονομικού Κινδύνου: Σύνδεση των κινδύνων ESG με τον πιστωτικό κίνδυνο, τον ασφαλιστικό κίνδυνο και τις επενδυτικές αποφάσεις.
• Έλεγχοι εφοδιαστικής αλυσίδας: Η διεξαγωγή δέουσας ESG επιμέλειας στους προμηθευτές μειώνει την έκθεση σε περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κινδύνους.

Β. Το σωστό level of engagement εντός της εταιρείας στα υψηλότερα κλιμάκια (C-suite). Οι κίνδυνοι ESG θα πρέπει να αποτελούν μέρος της στρατηγικής λήψης επιχειρηματικών αποφάσεων.

Γ. Συνεργασία με εσωτερικούς stakeholders και εξωτερικούς φορείς, για να επιτυγχάνεται συνεχής ενημέρωση σχετικά με τα εξελισσόμενα πρότυπα και κανονισμούς.

Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος της ασφάλισης και πόσο αποτελεσματικά αξιοποιείται σήμερα το εργαλείο αυτό

Οι ασφαλιστές βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του κλιματικού κινδύνου, αντιμετωπίζοντας αυξημένη έκθεση σε φυσικές καταστροφές. Πολλές ασφαλιστικές, τα τελευταία χρόνια, δεσμεύονται για την επίτευξη στόχων μηδενικών εκπομπών σε όλες τις δραστηριότητες και τα επενδυτικά χαρτοφυλάκιά τους.

Αν κάποιος μελετήσει τα ασφαλιστικά προϊόντα που είναι διαθέσιμα, θα μπορούσε να πει πως υπάρχουν καλύψεις στην ασφαλιστική αγορά που μπορούν να συσχετιστούν με ESG κινδύνους, όπως:

• Ασφάλιση Περιβαλλοντικής Ευθύνης: Καλύπτει το κόστος καθαρισμού της ρύπανσης και τις ζημιές τρίτων.
• Directors & Officers (D&O) Liability Insurance: Προστατεύει τα στελέχη από αγωγές που σχετίζονται με αποτυχίες ESG (π.χ. αξιώσεις greenwashing).
• Ασφάλιση διακοπής επιχειρηματικής δραστηριότητας: Βοηθά τις επιχειρήσεις να ανακάμψουν από διαταραχές που σχετίζονται με το κλίμα (π.χ. τυφώνες, πυρκαγιές).
• Παραμετρική ασφάλιση: Παρέχει γρήγορες πληρωμές, βάσει προκαθορισμένων περιβαλλοντικών παραγόντων (π.χ. επίπεδα πλημμύρας, αύξηση θερμοκρασίας).

Η άποψή μου, όμως, είναι πως υπάρχουν ακόμα σημαντικοί περιορισμοί στο εύρος των διαθέσιμων ασφαλιστικών προϊόντων αλλά και στον τρόπο λειτουργίας των ασφαλιστικών εταιρειών παγκοσμίως.

1. Η καινοτομία δεν είναι το δυνατό τους σημείο, σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται με ταχύτατους ρυθμούς.

• Τα ασφαλιστικά προϊόντα παραμένουν αρκετά παραδοσιακά, καθώς δεν λαμβάνεται υπόψη στον σχεδιασμό ασφαλιστικών καλύψεων η συσχέτιση (interconnectivity) μεταξύ ρίσκων. Οι καλύψεις Cyber και PD/BI εξακολουθούν να αγοράζονται ξεχωριστά (standalone policies). Πώς θα αντιμετωπιστεί, όμως, μια ζημιά σε παραγωγικές εγκαταστάσεις (με πιθανή διακοπή εργασιών), η οποία είναι συνέπεια κυβερνοεπίθεσης; Γιατί πρέπει ο ασφαλιζόμενος να συνομιλεί με δύο ασφαλιστές και δύο loss adjusters, για να ξεκαθαρίσει πώς θα ανταποκριθούν τα δύο standalone συμβόλαια;
• Στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι ασφαλιζόμενοι είναι πιο καινοτόμοι (innovative) και προσαρμοστικοί (agile) στις αλλαγές από τις ίδιες τις ασφαλιστικές. Είναι σίγουρο πως η ταχύτητα εξέλιξης και υιοθέτησης ΑΙ τεχνολογιών από τις εταιρείες έχει ξεπεράσει τις καλύψεις που προσφέρονται από τη Cyber αγορά, με σημαντικά κενά στην κάλυψη, για τώρα τουλάχιστον.
• Υπάρχουν ασφαλιστικά κενά σε καλύψεις που κρίνονται πλέον απαραίτητες, λόγω της φύσης των κοινωνικών και γεωπολιτικών εξελίξεων. Ασφαλιστικά προϊόντα που θα πρέπει να δημιουργηθούν στο μέλλον περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων Political Risk Disruption Insurance, Climate Transition Insurance και AI risk Liability.

2. Σε αρκετές περιπτώσεις, η αντίδραση της ασφαλιστικής αγοράς μετά από γεγονότα που οδηγούν σε μεγάλες ζημίες παραμένει σπασμωδική.

• Πολλοί ασφαλιστές αυξάνουν τα ασφάλιστρα ή εξέρχονται από αγορές υψηλού κλιματικού κινδύνου (π.χ. περιοχές επιρρεπείς σε πυρκαγιές ή πλημμύρες), χωρίς να εξετάζουν το risk engineering προφίλ των εταιρειών, αλλά και την όλη προσέγγισή τους στην αξιολόγηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
• Γεγονότα που έχουν προκαλέσει διακοπές στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα (Russia-Ukraine and Middle East conflicts) οδήγησαν σε υψηλά αντασφαλιστικά κόστη αλλά και μειωμένο capacity σε κάποιες περιπτώσεις.

3. Η συζήτηση σχετικά με την ESG ατζέντα πρέπει να μετασχηματιστεί, καθώς η προσέγγιση των ασφαλιστικών εταιρειών είναι απαραίτητο να κινηθεί προς την κατεύθυνση της δημιουργίας underwriting μοντέλων που θα επιβραβεύουν εταιρείες με υψηλά σκορ στους σχετικούς ESG δείκτες, τουλάχιστον για τα ασφαλιστήρια συμβόλαια Property Damage/Business Interruption, Directors & Officers, Trade Credit.

Σε διαφορετική περίπτωση, οι ασφαλιστικές εταιρείες θα παραμένουν στα λόγια και στις καλές προθέσεις· it’s time to walk the talk guys!

*Ο κ. Βασίλης Δρακόπουλος γεννήθηκε το 1978, έχει σπουδάσει Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο του Hertfordshire και είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού διπλώματος στα Χρηματοοικονομικά από το Πανεπιστήμιο του Essex. Επίσης, έχει τελειώσει το Executive Leadership πρόγραμμα της Coca-Cola HBC στο International Institute for Management Development (IMD), διάρκειας ενός έτους.
Τα τελευταία 10 χρόνια εργάζεται ως Insurance Manager για τον Όμιλο της Coca-Cola Hellenic Bottling Company, υπεύθυνος για τη χάραξη της στρατηγικής σχετικά με τη διαχείριση και ανανέωση των ασφαλιστηρίων συμβολαίων, αλλά και του προγράμματος προστασίας των εγκαταστάσεων (Risk Engineering) για τις 29 χώρες του Ομίλου. Συμμετέχει στην ομάδα διαχείρισης κρίσεων και υποστηρίζει το πρόγραμμα Enterprise Risk Management του Ομίλου.
Κατέχει τις θέσεις του Chief Risk Officer (CRO) και Executive Director του Δ.Σ. στην αντασφαλιστική εταιρεία (Captive) του Ομίλου.
Είναι μέλος Δ.Σ. του Πανελλήνιου Συνδέσμου Στελεχών Διαχείρισης Κινδύνων (ΠΑΣΥΣΔΙΚ – μέλος της FERMA) αλλά και του Association of Insurance and Risk Managers in Industry and Commerce (AIRMIC) UK.

Ο κ. Βασίλης Δρακόπουλος ως μέλος του Δ.Σ. του Πανελλήνιου Συνδέσμου Στελεχών Διαχείρισης Κινδύνων (ΠΑΣΥΣΔΙΚ – μέλος της FERMA) θα συμμετέχει στις εργασίες του 5ου Ετήσιου Συνεδρίου της ΗΑRΙΜΑ, στις 17 & 20 Ιουνίου:
• Risk Day - 5th Annual Conference H.A.RI.MA. - In a world of Risk, Join the Risk Management Revolution
• Credit Day - 5th Annual Conference - Managing Credit Risk in a VUCA era - H.A.RI.MA.

---

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News