Το Brexit και οι επιπτώσεις του στον ασφαλιστικό κλάδο

Πώς επηρεάζει Ελλάδα και Κύπρο;

Η ενεργοποίηση, από μέρους του Ηνωμένου Βασιλείου, του άρθρου 50,  στις 29 Μαρτίου, σηματοδοτεί την αρχή μιας ασαφούς περιόδου όχι τόσο ως προς τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν, ώστε να ολοκληρωθεί ομαλά η διαδικασία εξόδου, αλλά κυρίως ως προς τις επιπτώσεις.
Σε αχαρτογράφητα νερά καλείται να πλεύσει και ο ασφαλιστικός κλάδος, ο οποίος μαζί με τις τράπεζες, τους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, τους μεσίτες και τους θεματοφύλακες, επηρεάζονται περισσότερο από αυτή την απόφαση.

Επιμέλεια: Δήμητρα Καζάντζα, Νατάσα Χριστοφόρου

Ο κλάδος των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών ήταν ο πρώτος που είχε επισημάνει -παίρνοντας εξαρχής ξεκάθαρη θέση κατά του Brexit- τον σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο που θα είχε η εγκατάλειψη της ΕΕ, κυρίως γιατί θα έθετε υπό αμφισβήτηση το δικαίωμα στο “διαβατήριο” μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και του ΕΟΧ. «Πρόκειται για ένα σημαντικό δικαίωμα για τις τράπεζες, τους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, τους ασφαλιστές, τους μεσίτες και τους θεματοφύλακες που εμπλέκονται σε έναν αριθμό νόμων της ΕΕ, όπως οι οδηγίες CRD IV, MiFID, Solvency II, AIFMD και ΟΣΕΚΑ, και το οποίο, δεδομένης της ανακοίνωσης της Theresa May ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα εγκαταλείψει την ενιαία αγορά, υπάρχει κίνδυνος να χαθεί και από τις δύο πλευρές της Μάγχης», επισημαίνουν σε άρθρο τους οι Zoe Connor, Bradley J. Richards, Emma Russell και Emily Fuller της αγγλικής δικηγορικής φίρμας Haynes and Boone.

Βεβαίως, όλα θα κριθούν στις διαπραγματεύσεις, που ήδη ξεκίνησαν στις 27 Απριλίου και αναμένεται να ολοκληρωθούν σε 18 μήνες, αλλά ακριβώς επειδή πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό ζήτημα, δεν λείπουν εκείνοι που πιστεύουν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να καταφέρει, έστω και από την πίσω πόρτα, να πάρει το ευρωπαϊκό επιχειρηματικό διαβατήριό του.
Πώς; Μέσω της “ισοδυναμίας”.

Όπως διαβάζουμε στο ίδιο άρθρο, «ορισμένοι δημοσιονομικοί κανονισμοί της ΕΕ επιτρέπουν στις επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες σε χώρες εκτός ΕΟΧ να ασκούν τις δραστηριότητές τους στον ΕΟΧ, όπως και τα κράτη μέλη του ΕΟΧ, εφόσον οι νομικές και κανονιστικές τους απαιτήσεις είναι τόσο καλές όσο οι ευρωπαϊκές. Μετά το πρόσφατο μεγάλο νομοσχέδιο κατάργησης (Great Repeal Bill), ο νόμος της ΕΕ θα ενσωματωθεί στη νομοθεσία του Ηνωμένου Βασιλείου την ημέρα του Brexit».

Πόσο δύσκολη μπορεί να είναι η ισοδυναμία; Αυτό εξαρτάται από το πόσα πολιτικά και διοικητικά εμπόδια θα αναγκαστεί το Ηνωμένο Βασίλειο να υπερπηδήσει, αλλά και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην κρίση της οποία εναπόκειται. Η ισοδυναμία, σύμφωνα με τα στελέχη του έγκριτου νομικού οίκου, δεν είναι η λύση για όλα. «Είναι πιο περιορισμένη από το δικαίωμα διαβατηρίου και ορισμένοι κανονισμοί της ΕΕ δεν προσφέρουν καθόλου ισοδυναμία. Η αναγνώριση της ισοδυναμίας δεν επεκτείνεται στο CRD IV, που καλύπτει την κατάθεση και τη χορήγηση δανείων, ή στον ΟΣΕΚΑ V, που καλύπτει επενδυτικά κεφάλαια που απευθύνονται σε ιδιώτες πελάτες. Ομοίως, η Solvency II δεν παρέχει ισοδυναμία για τους άμεσους ασφαλιστές.

Στο τέλος της διετίας, το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να διαπιστώσει ότι αποχώρησε από την ΕΕ, έχασε τα δικαιώματα διαβατηρίου του και δεν επωφελείται από κανένα καθεστώς ισοδυναμίας. Όμως, και η ΕΕ θα βρεθεί σε παρόμοια θέση όσον αφορά την επιχειρηματική δραστηριότητα στο Ηνωμένο Βασίλειο -“θα κόψει τη μύτη της για να φτύσει το πρόσωπό της”», επισημαίνουν.

Το αίσθημα που κυριαρχεί, προς το παρόν, μεταξύ των ασφαλιστών και των άλλων παρόχων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών που εδρεύουν τόσο στον ΕΟΧ όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι η αβεβαιότητα: Οι επιχειρήσεις θα χρειαστεί να εκτιμήσουν την έκθεσή τους στην πιθανή απώλεια διαβατηρίου και να εξετάσουν εάν έχουν εναλλακτικές επιλογές ή πώς μπορούν να μετριαστούν οι κίνδυνοι, είτε παύοντας να παρέχουν ορισμένες υπηρεσίες, είτε χρησιμοποιώντας άλλες επιχειρήσεις του ομίλου ή ιδρύοντας θυγατρικές στο Ηνωμένο Βασίλειο ή τον ΕΟΧ, αντίστοιχα, για να ασκούν τις δραστηριότητές τους.

Οι Lloyd’s και οι… άλλοι
Η ίδρυση θυγατρικών είναι μία λύση που άρχισαν ήδη να επιλέγουν μεγάλοι ασφαλιστικοί οργανισμοί. Πρώτη η AIG ανακοίνωσε, στις 8 Μαρτίου, την πρόθεσή της να μετακομίσει στο Λουξεμβούργο. Σύμφωνα με τα σχέδιά της, θα έχει δύο θυγατρικές ασφαλιστικές εταιρείες στην Ευρώπη από το 2019 -μία στο Ηνωμένο Βασίλειο για τις εκεί δραστηριότητές της και άλλη μία στο Λουξεμβούργο για τις δραστηριότητες που αφορούν τον ΕΟΧ και την Ελβετία. Σύμφωνα με τον Δ/ντα Σύμβουλο, κ. Anthony Baldwin, «η AIG βλέπει ευκαιρίες στη συνεχιζόμενη ανθεκτικότητα της ασφαλιστικής αγοράς του Ηνωμένου Βασιλείου. Ταυτόχρονα, διασφαλίζουμε ότι οι πελάτες και οι συνεργάτες μας δεν θα βιώσουν καμία διακοπή από την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ. Η εταιρεία μας στο Λουξεμβούργο θα συμπληρώνει την υπάρχουσα δομή μας και θα αποτελέσει μέρος της ενιαίας ευρωπαϊκής μονάδας μας».

Στο διάστημα αυτό, τα βλέμματα ήταν -και εξακολουθούν να είναι στραμμένα- στους Lloyd’s, αφού πρόκειται για τον παλαιότερο ασφαλιστικό οργανισμό παγκοσμίως, με μεγάλη γκάμα αναλαμβανόμενων κινδύνων και που, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2015, ο ΕΟΧ αντιπροσώπευε £2,93 δις ή το 11% των μικτών εγγεγραμμένων ασφαλίστρων του.

Στις 30 Μαρτίου, λοιπόν, οι Lloyd’s ανακοίνωσαν ότι θα ιδρύσουν ασφαλιστική εταιρεία με έδρα τις Βρυξέλες, με την προοπτική να είναι έτοιμοι να συνάπτουν ασφαλίσεις από 1η Ιανουαρίου του 2019, κατόπιν κανονιστικής έγκρισης. Η νέα εταιρεία θα μπορεί να αναλαμβάνει κινδύνους από το σύνολο των 27 κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των τριών κρατών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου μετά την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, παρέχοντας στους πελάτες και εταίρους της συνεχή πρόσβαση σε καινοτόμες λύσεις της αγοράς Lloyd’s. Αυτό, σύμφωνα με την ανακοίνωση, εξασφαλίζει ότι η αγορά των Lloyd’s θα μπορεί να συνεχίσει να δραστηριοποιείται απρόσκοπτα στην Ευρώπη, όταν το Ηνωμένο Βασίλειο βγει από την ΕΕ.

Καραμπόλες επιπτώσεων
Γεγονός πάντως είναι ότι η ενεργοποίηση του άρθρου 50 (σε συνδυασμό και με το αποτέλεσμα των εκλογών στο Ηνωμένο Βασίλειο) σηματοδοτεί καραμπόλα επιπτώσεων, όχι αναγκαία στη λειτουργία των φορέων αλλά των μηχανισμών που μέχρι τώρα κατείχε το Ηνωμένο Βασίλειο. Ήδη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε να εγκαταλείψουν τη βρετανική πρωτεύουσα δύο ευρωπαϊκοί θεσμοί, η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (Εuropean Βanking Αthority ή ΕΒΑ) και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φαρμάκων (European Medicines Agency ή ΕΜΑ). «Οι δύο ευρωπαϊκές υπηρεσίες πρέπει να εγκατασταθούν σε έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης», ανέφερε χαρακτηριστικά εκπρόσωπος της Κομισιόν, ξεκαθαρίζοντας ότι «η μετεγκατάστασή τους δεν θα αποτελέσει μέρος των διαπραγματεύσεων, είναι ως επί το πλείστον μια συνέπεια του Brexit». Παράλληλα, έχει ξεκινήσει και η διαδικασία αναπλήρωσης σε θέσεις διάφορων οργάνων, λόγω αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου.

Δεν επηρεάζεται άμεσα η ελληνική ασφαλιστική αγορά
Η επίδραση του Brexit στην Ελλάδα δεν αναμένεται να είναι τόσο μεγάλη όσο σε άλλες χώρες, όπως η Κύπρος για παράδειγμα. Σύμφωνα με μελέτη της Eurobank, ο τουρισμός και η ναυτιλία αποτελούν τους δύο βασικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας που ενδεχομένως θα επηρεαστούν αρνητικά από το Brexit. Η άμεση συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ και την απασχόληση της Ελλάδος το 2016 υπολογίζεται σε περίπου 7,7% και 11,5%, αντίστοιχα. Για τον τομέα της ναυτιλίας, η κύρια επίδραση θα μπορούσε να προέλθει από μείωση της ζήτησης για ναυτιλιακές υπηρεσίες, σε περίπτωση σημαντικών διαταραχών στο διεθνές εμπόριο λόγω Brexit.

Άμεσες αρνητικές επιπτώσεις δεν αναμένονται ούτε για την ελληνική ασφαλιστική αγορά, η οποία, ωστόσο, παρακολουθεί με ενδιαφέρον την εξέλιξη αυτού του πρωτόγνωρου εγχειρήματος.

H «Ασφαλιστική Αγορά» απευθύνθηκε σε τρία στελέχη της ελληνικής αγοράς: την κα Μαριάννα Παπαδάκη, Country Manager, Greece & Cyprus Lloyd’s Commercial Division, και τον κ. Μάνο Λορέντζο, Αντιπρόεδρο του Συνδέσμου των Συνεργαζόμενων με Μεσίτες Lloyd’s στην Ελλάδα, που έχουν άμεση σχέση με την αγορά του Λονδίνου, αλλά και την Πρόεδρο του ΣΕΜΑ, κα Ντορίνα Οικονομοπούλου, προκειμένου να έχουμε τη δική τους οπτική για το θέμα του Brexit και τις τυχόν επιπτώσεις του στην Ελλάδα.

H απάντηση της κας Παπαδάκη μας παραπέμπει απευθείας στις επίσημες ανακοινώσεις των Lloyd’s για το θέμα, που τονίζουν ότι «παρότι το Ηνωμένο Βασίλειο ενεργοποίησε το άρθρο 50, παραμένει πλήρες μέλος της ΕΕ για δύο τουλάχιστον επιπλέον έτη και, συνεπώς, δεν υφίσταται άμεσος αντίκτυπος στα υπάρχοντα ασφαλιστήρια, ανανεωτήρια ή νέα ασφαλιστήρια, συμπεριλαμβανομένων των πολυετούς διάρκειας ασφαλιστηρίων, που έχουν συναφθεί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου».

Ο κ. Λορέντζος, από τη μεριά του, μας επεσήμανε ότι τα μέλη του Συνδέσμου, καθώς ασχολούνται κυρίως με ναυτασφαλίσεις, δεν επηρεάζονται άμεσα από το Brexit. «Οι πελάτες μας είναι εξωχώριες εταιρείες, δεν υπάγονται, δηλαδή, ούτως ή άλλως, στο ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο, οπότε δεν θα επηρεαστούν και τόσο. Εκείνοι που ίσως επηρεάζονται περισσότερο είναι οι coverholders των Lloyd’s (που ασχολούνται κυρίως με ασφάλιση έργων τέχνης κ.λπ.), οι πελάτες των οποίων είναι Έλληνες». Ο Σύνδεσμος των Συνεργαζόμενων με Μεσίτες Lloyd’s στην Ελλάδα, όπως μας πληροφόρησε ο κ. Λορέντζος, προγραμματίζει μία κοινή εκδήλωση με τους Lloyd’s στις αρχές του καλοκαιριού, «στην οποία περιμένουμε ότι ίσως ανακοινωθούν περισσότερα. Τώρα, αρκούμαστε στις μέχρι τώρα ανακοινώσεις και συνεχίζουμε κανονικά».

Λιτή στις δηλώσεις της και η νέα Πρόεδρος του ΣΕΜΑ, η οποία θεωρεί ότι με το Brexit σαφώς θα ισχυροποιηθεί η αγορά της ηπειρωτικής Ευρώπης, ωστόσο, πιστεύει ότι, καθώς η ασφάλιση, και γενικότερα ο χρηματοοικονομικός τομέας είναι η βαριά βιομηχανία του Ηνωμένου Βασιλείου, οι Άγγλοι θα κάνουν ό,τι είναι δυνατό, για να παραμείνει το City o ισχυρός παγκόσμιος κόμβος που είναι σήμερα, και μετά το Brexit.

Brexit: Οφέλη για την Κύπρο

Αν και η Κύπρος θεωρείται η τρίτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επηρεάζεται περισσότερο από το Brexit, μετά την Ιρλανδία και την Ισπανία, κυρίως λόγω του τουρισμού (40% του τουριστικού προϊόντος προέρχεται από τη Βρετανία), αναμένει οφέλη στον τομέα των παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.  Η κυπριακή κυβέρνηση, προκρίνοντας το ελκυστικό φορολογικό καθεστώς της Κύπρου και το υψηλό επίπεδο στον τομέα των υπηρεσιών, θεωρεί ότι αρκετές εταιρείες θα μεταφέρουν, στο νησί, την έδρα τους.

Ειδικότερα, η ασφαλιστική αγορά εκτιμάται ότι θα ευνοηθεί, αφού ήδη ασφαλιστικές εταιρείες που καλύπτουν εμπορικούς στόλους και υπάγονται, σήμερα σε βρετανικό ρυθμιστικό πλαίσιο, υπό τον φόβο πως το Brexit θα περιορίσει την πρόσβασή τους στις ευρωπαϊκές χρηματοπιστωτικές αγορές, κάνουν σκέψεις για μεταφορά της έδρας τους στην Κύπρο. Όπως μετέδωσε το πρακτορείο Reuters, επικαλούμενο μέλη της ασφαλιστικής βιομηχανίας, η Κύπρος και το Λουξεμβούργο είναι οι επικρατέστερες χώρες για μεταφορά της έδρας ασφαλιστικών εταιρειών που ασχολούνται με τη βιομηχανία ασφάλισης πλοίων.

Σύμφωνα πάντα με το Reuters, από τις 13 μεγάλες P&I, (ασφαλιστικές εταιρείες που ελέγχονται από πλοιοκτήτες και καλύπτουν μέρος των εφοπλιστικών δραστηριοτήτων), οι έξι υπάγονται στο βρετανικό ρυθμιστικό καθεστώς.  Όπως εκτιμάται, μάλιστα, ελέγχουν πάνω από τη μισή αγορά. Τυχόν απώλεια αυτών των ασφαλιστικών εταιρειών, θα μπορούσε να οδηγήσει, σύμφωνα με τα μέλη της βρετανικής ασφαλιστικής βιομηχανίας, σε απομάκρυνση εφοπλιστικών συμφερόντων από τα βρετανικά νησιά.

Τα ασφαλιστικά αυτά κλαμπ φοβούνται ότι θα χάσουν το λεγόμενο δικαίωμα  «ευρωπαϊκού διαβατηρίου», που επιτρέπει σε εταιρείες που εδρεύουν σε ένα κράτος-μέλος να δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.  Το «διαβατήριο» θα χαθεί εάν το Ηνωμένο Βασίλειο δεν εξασφαλίσει συμφωνία με την Ε.Ε, που να το διατηρεί εντός της κοινής αγοράς. Η Εσωτερική Αγορά της Ε.Ε χαρακτηρίζεται από σειρά οδηγιών και κανονισμών, που επιτρέπουν την πρόσβαση σε άλλα κράτη-μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) αν μια εταιρεία είναι αδειοδοτημένη σε ένα κράτος – μέλος. Ανάμεσα στις οδηγίες, είναι και αυτή για τις Ασφαλίσεις και τις Αντασφαλίσεις
Βέβαια, οι τελικές αποφάσεις των ασφαλιστικών εταιρειών που κάνουν σκέψεις να μεταφέρουν την έδρα τους, θα ληφθούν μόλις καθοριστεί η σχέση της Μεγάλης Βρετανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένας δρόμος μακρύς που ξεκίνησε από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, στις 27 Απριλίου.

Πώς θα επηρεαστούν  οι ασφαλιστικές
Στάση αναμονής τηρούν και οι αξιωματούχοι της ασφαλιστικής αγοράς στην Κύπρο. Σε δηλώσεις της στην «Ασφαλιστική Αγορά», η Διευθύντρια του Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου (ΣΑΕΚ), κα Στέφη Δράκου, εξέφρασε την εκτίμηση ότι δεν θα επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό,  η ασφαλιστική αγορά,  από την έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. «Δεν έχουμε ασφαλιστικές εταιρείες στην Κύπρο που να έχουν εργασίες στη Βρετανία. Μοναδική εξαίρεση τα Lloyd’s που μας ενημέρωσαν με επιστολή, ότι το 2019 θα ανοίξουν γραφεία και στις Βρυξέλες», ανέφερε η κα Δράκου. Σημείωσε, ακόμη, ότι μέχρι στιγμής τουλάχιστον, ο ΣΑΕΚ δεν έχει επίσημα στοιχεία που να καταδεικνύουν ότι Βρετανικές Ασφαλιστικές Εταιρείες έχουν κάνει ενέργειες για να μεταφέρουν την έδρα τους στην Κύπρο.