Πέντε χρόνια πέρασαν από τότε που ξεκίνησε το Ινστιτούτο της Swiss Re την ετήσια έρευνά του για την ανθεκτικότητα και το κενό προστασίας (Sigma No 2/2023). Στο διάστημα αυτό ο κόσμος αντιμετώπισε σημαντικές κρίσεις: την πανδημία COVID-19, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον υψηλότερο πληθωρισμό των τελευταίων 40 ετών σε μεγάλες οικονομίες. Δεδομένων των τεράστιων αλλαγών που υιοθετήθηκαν στην οικονομική πολιτική για την αντιμετώπιση αυτών των κρίσεων, η Swiss Re θεωρεί ότι είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε τι επηρεάζει την απορρόφηση των κινδύνων, πόσο συμβάλλει η ασφάλιση και τι δράσεις μπορούμε να αναλάβουμε για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας.

Ως ανθεκτικότητα νοείται το πόσο καλά μπορεί μια οικονομία, μια επιχείρηση ή ένα νοικοκυριό να αντέξει ένα απροσδόκητο οικονομικό πλήγμα, όπως μια φυσική καταστροφή ή τον θάνατο του βασικού τροφοδότη τους. Ο δείκτης μακροοικονομικής ανθεκτικότητας αποτυπώνει τον βαθμό στον οποίο μια οικονομία μπορεί να αντέξει ένα πλήγμα, όπως, για παράδειγμα, μια ύφεση. Αντίστοιχα, οι δείκτες ασφαλιστικής ανθεκτικότητας μετρούν τον τρόπο με τον οποίο η ασφάλιση συμβάλλει στη διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, μεταφέροντας ή απορροφώντας βασικούς κινδύνους για τη ζωή, την υγεία και την περιουσία. Το κενό προστασίας είναι το ανασφάλιστο ή απροστάτευτο τμήμα των πόρων που απαιτούνται για την πλήρη άμβλυνση ενός κινδύνου.

Η παγκόσμια οικονομία, σήμερα, έχει ανάγκη από μια διαρκή αναβάθμιση της ανθεκτικότητάς της. Το συνολικό κόστος της έκθεσης σε ανασφάλιστους κινδύνους, παγκοσμίως, έχει αυξηθεί σταθερά τα τελευταία πέντε χρόνια. Η Swiss Re εκτιμά ότι το παγκόσμιο κενό προστασίας για το 2022 ανήλθε σε $1,8 τρισ., μια σωρευτική αύξηση 20% σε σχέση με την εκτίμηση για το 2018, ύψους $1,5 τρισ.

Η Swiss Re διεύρυνε τους δείκτες ασφαλιστικής ανθεκτικότητας με έναν νέο δείκτη, που αφορά την προστασία καλλιεργειών, και πρόσθεσε τον κίνδυνο της σοβαρής μεταφερόμενης καταιγίδας στον δείκτη φυσικών καταστροφών. Εκτιμάται ότι, το 2022, το 43% περίπου των κινδύνων παγκοσμίως δεν καλύπτονταν ούτε από τις ασφαλιστικές εταιρείες ούτε από πάγια περιουσιακά στοιχεία. Το κενό αυτό ήταν 46% πριν από μία δεκαετία.

Ειδικά στις προηγμένες αγορές, το κενό προστασίας αυξήθηκε κατά 6,9% σε ονομαστικούς όρους το 2022, με ισχυρούς ρυθμούς αύξησης στα κενά προστασίας για την υγεία και τις φυσικές καταστροφές. Το κενό προστασίας στις ασφαλίσεις θανάτου/επιβίωσης μειώθηκε οριακά στις προηγμένες αγορές. Στις αναδυόμενες αγορές, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 60% του παγκόσμιου κενού προστασίας, οι ανάγκες προστασίας που δεν καλύπτονται αυξήθηκαν κατά 2,2% ονομαστικά το 2022, με τη σημαντική βελτίωση της ανθεκτικότητας στην υγεία να συμβάλλει στην κάλυψη του κενού. Σε επίπεδο χωρών, η Ελλάδα παραμένει στην προτελευταία θέση της κατάταξης.

Η οικονομική ανθεκτικότητα αυξήθηκε το 2022

Η μακροοικονομική ανθεκτικότητα ενισχύθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο το 2022, καθώς οι κεντρικές τράπεζες αύξησαν τα επιτόκια και ο δείκτης της μακροοικονομικής ανθεκτικότητας επέστρεψε στο προ της πανδημίας επίπεδό του. Ωστόσο, παραμένει κατά 15% ασθενέστερος από ό,τι το 2007, πριν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση (GFC). Ο κίνδυνος είναι αυξημένος: η διαδικασία νομισματικής αυστηροποίησης, που συγκρατεί τον πληθωρισμό, έχει αναδείξει τους κινδύνους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και ύφεσης, ενώ ο επίμονος πληθωρισμός αυξάνει την ανάγκη για δημοσιονομική στήριξη, προκειμένου να αντισταθμιστεί η μείωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών. Αναμένεται μικρή βελτίωση της ανθεκτικότητας το 2023 ή το 2024.

Απροστάτευτο το 60% περίπου των ασφαλίσιμων καλλιεργειών παγκοσμίως

Η έρευνα της Swiss Re για την ασφαλιστική αγορά σηματοδοτεί, επίσης, την ανάγκη για ανθεκτικότητα έναντι τεσσάρων βασικών κινδύνων. Το αγροδιατροφικό σύστημα στηρίζει σχεδόν τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό και η επισιτιστική ασφάλεια αποτελεί βασικό μέλημα, μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία. Ωστόσο, ο νέος δείκτης για τις καλλιέργειες διαπιστώνει ότι περίπου το 60% της φυτικής παραγωγής παγκοσμίως, που μπορεί να ασφαλιστεί, παρέμενε απροστάτευτο έναντι φυσικών καταστροφών και άλλων ατυχημάτων (π.χ. πυρκαγιά, ασθένειες και σμήνη εντόμων) το 2022. Εκτιμάται ότι το παγκόσμιο κενό προστασίας των καλλιεργειών ανέρχεται σε $113 δισ., αυξημένο κατά 28% σε ονομαστικούς όρους από το 2016, κάτι που υπογραμμίζει τη σημασία της αγροτικής ασφάλισης για την εξομάλυνση των διακυμάνσεων του εισοδήματος των αγροτών. Ο δείκτης ανθεκτικότητας έναντι φυσικών καταστροφών εκτιμά ότι περίπου το 75% του παγκόσμιου κινδύνου ήταν ανασφάλιστο το 2022, με τα μεγαλύτερα κενά προστασίας να εντοπίζονται στις αναδυόμενες αγορές.

Swiss Re: Στα $1,8 τρισ. το παγκόσμιο κενό προστασίας το 2022

Η ανθεκτικότητα στον τομέα της υγείας παρουσιάζει εντυπωσιακή δυναμική, ανερχόμενη το 2022 στο 78%, καθώς το βιοτικό επίπεδο και το επίπεδο υγείας βελτιώνονται παράλληλα με την οικονομική ανάπτυξη, ιδίως στην αναδυόμενη Ασία. Ωστόσο, η ανθεκτικότητα στις ασφαλίσεις θανάτου/επιβίωσης είναι χαμηλή, στο 43%, γεγονός που σημαίνει ότι πολλά νοικοκυριά είναι ευάλωτα σε περίπτωση απώλειας του βασικού τροφοδότη τους. Εκτιμάται ότι το παγκόσμιο κενό στις ασφαλίσεις θανάτου/επιβίωσης διευρύνθηκε στο ποσό ρεκόρ των $406 δισ. το 2022, λόγω του πληθωρισμού, των μισθολογικών αυξήσεων και των αδύναμων χρηματοπιστωτικών αγορών. Η ασφάλιση ζωής έχει συμβάλει στη βελτίωση της προστασίας στις περισσότερες χώρες, ιδίως σε εκείνες με μεγαλύτερη ανθεκτικότητα, αλλά πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα (βλ. γράφημα).

Ανθεκτικότητα: Απαραίτητες η πρόληψη και η ασφαλιστική κάλυψη

Για την αναβάθμιση της ανθεκτικότητας απαιτούνται δύο στρατηγικές: μείωση των αναμενόμενων ζημιών και επέκταση της ασφαλιστικής κάλυψης. Για παράδειγμα, με επενδύσεις που θα προλάμβαναν τον κίνδυνο ζημιών από φυσικές καταστροφές σε καλλιέργειες, περιουσίες και υποδομές, θα μπορούσαν να περιοριστούν τα διαρθρωτικά κενά προστασίας και παράλληλα να υποστηριχθεί η οικονομική ανάπτυξη. Τέτοιες επενδύσεις μπορούν να αποφέρουν οικονομικά οφέλη που να αντισταθμίζουν το κόστος σε πολλαπλάσια ποσοστά: από 2:1 έως 10:1. Κάθε 1 δολάριο που επενδύεται στην πρόληψη ζημιών σε χώρες με χαμηλότερο εισόδημα δημιουργεί πολύ μεγαλύτερη ανθεκτικότητα από ό,τι στις πλουσιότερες οικονομίες. Μειώνοντας τον κίνδυνο, η πρόληψη ζημιών αυξάνει επίσης την ασφαλιστική κάλυψη.

Στο πλαίσιο της πρόληψης των ζημιών, η μεταφορά κινδύνου έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) εκτιμά ότι μια μεγάλης κλίμακας καταστροφή, που προκαλεί άμεσες απώλειες άνω του 0,1% του ΑΕΠ, μπορεί να μειώσει την ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά περίπου 0,5 ποσοστιαίες μονάδες το τρίμηνο της επίπτωσης, εάν το ποσοστό των ασφαλισμένων ζημιών είναι χαμηλό. Αντίθετα, όταν υπάρχει επαρκής ασφαλιστική κάλυψη, όποιο γεγονός κι αν επέλθει θα είναι ασήμαντο από την άποψη της απολεσθείσας παραγωγής.

Ο ασφαλιστικός κλάδος μπορεί να δώσει κίνητρα για τη βελτίωση της διαχείρισης των ζημιών και να στηρίξει τη μεταφορά κινδύνων νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Οι δίαυλοι, μέσω των οποίων η ασφάλιση μπορεί να υποστηρίξει την ανθεκτικότητα των νοικοκυριών όσο και ευρύτερα της κοινωνίας, είναι: η ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών, η ασφάλιση καλλιεργειών, η ασφάλιση θανάτου/επιβίωσης και η ασφάλιση υγείας.

Πιο συγκεκριμένα, σε επίπεδο νοικοκυριού, η ασφάλιση υποστηρίζει την ανασυγκρότηση και την ανάκαμψη και προστατεύει το εισόδημά του μετά από οικονομική απώλεια. σταθεροποιεί τον μακροπρόθεσμο οικονομικό προγραμματισμό (π.χ. εκπαίδευση, συνταξιοδότηση)^. παρέχει κίνητρα για μετριασμό των ζημιών και διευκολύνει την πρόσβαση σε πιστώσεις. Σε επίπεδο επιχειρήσεων και κοινωνίας, ενισχύει την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης κινδύνων^. προωθεί τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, παρέχοντας μακροπρόθεσμο κεφάλαιο^. συμπληρώνει ή υποκαθιστά κυβερνητικά προγράμματα, ενώ θετικές είναι οι επιδράσεις και στις κοινότητες.

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News