Ανοδική τάση των ζημιών από πλημμύρες σε παγκόσμιο επίπεδο καταγράφει η έκθεση sigma της Swiss Re για τις φυσικές καταστροφές του 2021. Με τις συνολικές οικονομικές απώλειες λόγω πλημμύρας να ξεπερνούν τα $80 δισ. και τις ασφαλισμένες να φτάνουν μόλις τα $20 δισ., η Swiss Re διαπιστώνει μεγάλο κενό προστασίας. Στο πλαίσιο αυτό καλεί τους ασφαλιστές να αναλάβουν δράσεις, προκειμένου να αυξήσουν την οικονομική ανθεκτικότητα των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και των κοινοτήτων, σε συνεργασία πάντα με τον δημόσιο τομέα.

Η έκθεση sigma της Swiss Re καταγράφει περισσότερα από 50 σοβαρά πλημμυρικά συμβάντα σε όλο τον κόσμο, το 2021, που είχαν ως αποτέλεσμα συνολικές οικονομικές απώλειες άνω των $80 δισ. Οι ασφαλισμένες ζημιές ανήλθαν σε μόλις $20 δισ. –«μια ακόμη απόδειξη του μεγάλου κενού προστασίας σε παγκόσμιο επίπεδο».

Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η ασφάλιση έχει καλύψει μόλις το 7% των συνολικών οικονομικών ζημιών από πλημμύρες στις αναδυόμενες αγορές, τα τελευταία 20 χρόνια, και το 31% στις προηγμένες οικονομίες.

Συνολικά, οι φυσικές καταστροφές, το 2021, προκάλεσαν οικονομικές απώλειες ύψους $270 δισ., με τις ασφαλισμένες να ανέρχονται σε $111 δισ.

Για άλλη μια φορά, οι δευτερεύοντες κίνδυνοι, συμπεριλαμβανομένων των πλημμυρών, ήταν στην πρώτη γραμμή, αντιπροσωπεύοντας περισσότερο από το 70% όλων των ασφαλισμένων ζημιών. Όπως επισημαίνεται, ήταν η πρώτη χρονιά που δύο διαφορετικά συμβάντα δευτερευόντων κινδύνων –η χειμερινή καταιγίδα Uri στις ΗΠΑ και οι πλημμύρες στη Δυτική/Κεντρική Ευρώπη τον Ιούλιο– προκάλεσαν απώλειες άνω των $10 δισ. το καθένα.

Swiss Re: Μεγάλο το κενό προστασίας από τις πλημμύρες το 2021

Σύμφωνα με τη Swiss Re, η αύξηση των ασφαλισμένων ζημιών διατήρησε μια μακροπρόθεσμη (με βάση τους μεταβλητούς μέσους όρους 10ετίας) τάση αύξησης 5%-7% ετησίως. Γενικότερα, καταγράφεται παγκοσμίως μια αύξηση στις ασφαλισμένες ζημιές από πλημμύρες τα τελευταία 20 χρόνια, που αθροιστικά ανέρχονται σε σχεδόν $140 δισ. από το 2001. Το πιο δαπανηρό συμβάν μέχρι σήμερα παραμένουν οι πλημμύρες του 2011 στην Ταϊλάνδη, με ασφαλισμένες ζημιές $18 δισ. (σε τιμές 2021).

Οι αιτίες αύξησης των ζημιών και το παράδειγμα της Ελλάδας

Η κύρια αιτία της ανόδου των ζημιών από πλημμύρες ήταν η αύξηση της έκθεσης, λόγω της οικονομικής ανάπτυξης και της αστικοποίησης. Ωστόσο, πολλοί άλλοι παράγοντες, όπως η “γήρανση” ή η έλλειψη υποδομών για τον έλεγχο των πλημμυρών, η στεγανοποίηση του εδάφους στις αστικές περιοχές, οι περισσότερες βροχοπτώσεις λόγω τροπικών κυκλώνων και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής επηρεάζουν, επίσης, το ύψος των απωλειών.

Η όλο και συχνότερη εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων αποκάλυψε το μεγάλο κενό προστασίας που υπάρχει και στην Ελλάδα, όπου ένα πολύ μικρό ποσοστό ακινήτων είναι ασφαλισμένα –μόλις το 16% των κατοικιών. Παράλληλα, όμως, μέσα από τα ποσά που κλήθηκαν να πληρώσουν οι ασφαλιστικές εταιρείες τα τελευταία χρόνια καταδεικνύεται και πόσο χρήσιμη μπορεί να φανεί η ασφάλιση, όταν επέλθει το καταστροφικό γεγονός.

Αξίζει να θυμηθούμε κάποια από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν τη χώρα μας τα δύο τελευταία χρόνια, καθώς και τις αποζημιώσεις που κλήθηκαν να καταβάλουν οι ασφαλιστικές εταιρείες, βάσει των σχετικών απολογιστικών στοιχείων – ερευνών της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος:

Το 2020 για τις ασφαλισμένες ζημιές που προκάλεσαν οι κακοκαιρίες «Ιανός» (Σεπτέμβριος), «Θάλεια» (Αύγουστος) και οι βροχοπτώσεις – πλημμύρες που έπληξαν την Κρήτη τον Νοέμβριο εκείνης της χρονιάς, εκτιμάται ότι δόθηκαν συνολικά αποζημιώσεις ύψους €57,1 εκατ. (προ απαλλαγών). Μόνο για τις ζημιές που προκάλεσε ο «Ιανός», οι αποζημιώσεις εκτιμώνται σε €30,9 εκατ., ενώ οι ασφαλιστικές αποζημιώσεις για τις πλημμύρες στην Κρήτη τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς εκτιμώνται σε €21 εκατ. περίπου.

Αντίστοιχα, το 2021 για τις ζημιές που προκάλεσαν οι βροχοπτώσεις σε Εύβοια και Θεσσαλία στις 9 – 11/10 και η κακοκαιρία «Μπάλος» στις 13 – 17/10, αναγγέλθηκαν απαιτήσεις ύψους €7,4 εκατ. (προ απαλλαγών). Από αυτές, 1.014 ζημιές αφορούσαν τις ασφαλίσεις περιουσίας (εκτίμηση αποζημιώσεων €6,5 εκατ.), και 615 ζημιές τις ασφαλίσεις αυτοκινήτων (εκτίμηση €948 χιλ.). Βέβαια, σε αυτά τα ποσά θα πρέπει να προστεθούν και οι αποζημιώσεις που καταβλήθηκαν και για άλλες φυσικές καταστροφές, όπως οι πυρκαγιές τον Αύγουστο του 2021 (απαιτήσεις ύψους €38,5 εκατ.) και οι σεισμοί στη Θεσσαλία, τον Μάρτιο του 2021 (€1,7 εκατ.), και στην Κρήτη, τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους (€4,9 εκατ.).

Γιατί πρέπει να προσέξουμε τις πλημμύρες

Όπως σημειώνει ο κ. Martin Bertogg, Επικεφαλής του τμήματος Cat Perils, Cyber & Geo του Swiss Re Institute, «οι πλημμύρες επηρεάζουν σχεδόν το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, περισσότερο από κάθε άλλον κίνδυνο. Δεδομένης της κλίμακας της καταστροφής, η πλημμύρα αξίζει την ίδια προσοχή και την ίδια αυστηρότητα αξιολόγησης κινδύνου με αυτή που δείχνουμε στους πρωτογενείς κινδύνους, όπως οι τυφώνες».

Συμβάντα όπως οι πλημμύρες της Ταϊλάνδης το 2011 και οι πλημμύρες του περασμένου καλοκαιριού στην Ευρώπη αποδεικνύουν ότι η δυναμική των ασφαλισμένων ζημιών από μεμονωμένες πλημμύρες, σήμερα, μπορεί να ισούται, ακόμη και να υπερβαίνει, τις απώλειες από πρωτογενείς κινδύνους. Δεδομένης της συχνότητας των σοβαρών πλημμυρών και του αυξανόμενου μεγέθους των μεγάλων συσχετιζόμενων απωλειών, εναπόκειται στον ασφαλιστικό κλάδο να αυξήσει την οικονομική ανθεκτικότητα των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και των κοινοτήτων.

Χτίζοντας την ανθεκτικότητα μέσω ΣΔΙΤ

Η ασφαλιστική κάλυψη είναι ένας βασικός παράγοντας για την οικοδόμηση οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας έναντι αυτού του κινδύνου. Ωστόσο, αν και όλοι γνωρίζουμε ότι οι πλημμύρες μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες απώλειες, η διείσδυση της ασφάλισης πλημμύρας παραμένει χαμηλή, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά παγκοσμίως. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Swiss Re, το 83% των παγκόσμιων οικονομικών απωλειών από πλημμύρες τα τελευταία 10 χρόνια ήταν ανασφάλιστες.

Καθώς οι αυξανόμενες απώλειες από τις πλημμύρες γίνονται όλο και πιο εμφανείς, η ανάγκη για ευρέως διαθέσιμη και προσιτή ασφάλιση αυτού του κινδύνου αυξάνει επίσης. Παράλληλα, αναδεικνύεται και η ανάγκη συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, προκειμένου ο κίνδυνος να παραμείνει ασφαλίσιμος. Όπως επισημαίνει ο κ. Jérôme Jean Haegeli, Group Chief Economist της Swiss Re, «μαζί ο δημόσιος τομέας και οι αντασφαλιστές μπορούν να κατευθύνουν την ανάπτυξη μακριά από περιοχές υψηλού κινδύνου και τις επενδύσεις σε μέτρα προστασίας, όπως οι πράσινες υποδομές. Αυτό θα βοηθήσει να παραμείνουν τα περιουσιακά στοιχεία ασφαλίσιμα». Παραδείγματα τέτοιου είδους υπάρχουν σε πολλές χώρες του κόσμου.

Σε πολλές χώρες, η ασφάλιση πλημμύρας διατίθεται από ασφαλιστικές εταιρείες του ιδιωτικού τομέα. Πολλές προηγμένες οικονομίες διαθέτουν, επίσης, και εθνικά προγράμματα ασφάλισης περιουσίας έναντι πλημμύρας, στα οποία εμπλέκεται ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας, όπως το πρόγραμμα Flood Re του Ηνωμένου Βασιλείου.

Οι ιδιαιτερότητες των εθνικών προγραμμάτων ποικίλλουν αρκετά. Για παράδειγμα, στη Νορβηγία, οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι υποχρεωμένες να προσφέρουν ασφάλιση πλημμύρας, ενώ στην Ισπανία, η ευθύνη ανήκει στον δημόσιο τομέα. Και στις δύο περιπτώσεις, ωστόσο, η αγορά ασφάλισης πλημμύρας είναι προαιρετική. Αντίθετα, στη Γαλλία, η ασφάλιση πλημμύρας, που διατίθεται από τον ιδιωτικό τομέα, είναι υποχρεωτική για τους ιδιοκτήτες κατοικιών. Άλλες χώρες έχουν υιοθετήσει μία προσέγγιση που βρίσκεται κάπου μεταξύ των δύο, καθιστώντας την κάλυψη υποχρεωτική σε ορισμένες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, η ασφάλιση πλημμύρας αποτελεί προϋπόθεση σε περίπτωση αίτησης για στεγαστικό δάνειο. Αυτό συμβαίνει με το Εθνικό Πρόγραμμα Ασφάλισης Πλημμύρας στις ΗΠΑ.

Σε ορισμένες αγορές, η ασφάλιση πλημμύρας είναι διαθέσιμη ως αυτόνομο προϊόν και σε άλλες είναι μέρος ενός πακέτου καλύψεων. Τα διαφορετικά χαρακτηριστικά επηρεάζουν τα ασφάλιστρα που πληρώνουν οι ιδιοκτήτες σπιτιού και, τελικά, τα ποσοστά διείσδυσης της ασφάλισης έναντι πλημμύρας. Τα πακέτα ασφάλισης παρουσιάζουν συνήθως σημαντικά υψηλότερα ποσοστά προτίμησης. Αυτό αντιπροσωπεύει σχετικά υψηλότερα ποσοστά διείσδυσης στην Ισπανία, όπου τα «πακέτα» παρέχονται από τον δημόσιο τομέα, και στη Γαλλία, όπου η ασφαλιστική κάλυψη είναι υποχρεωτική και τα «πακέτα» προσφέρονται από τον ιδιωτικό τομέα.

Τα παραδοσιακά προγράμματα ασφάλισης πλημμύρας, που προβλέπουν αποζημίωση όταν επέλθει το συμβάν, είναι μια μορφή προστασίας που μπορούν να προσφέρουν οι ασφαλιστικές εταιρείες. Όμως το φάσμα των λύσεων, όπως επισημαίνει η Swiss Re, είναι πολύ ευρύτερο, συμπεριλαμβανομένων των παραμετρικών αντασφαλίσεων, των μικρο-ασφαλίσεων και των ασφαλιστικών εγγυήσεων.

Το 2021, για παράδειγμα, οι τοπικές αρχές στην περιοχή Guanajuato στο Μεξικό και στην πολιτεία Nagaland στην Ινδία, αντίστοιχα, εισήγαγαν παραμετρική ασφάλιση πλημμύρας, για να μειώσουν την επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών από τις δαπάνες αρωγής που έπρεπε να καταβάλλουν, λόγω των καταστροφών που προκλήθηκαν από τις έντονες βροχοπτώσεις.

Η κάλυψη ενεργοποιείται όταν οι βροχοπτώσεις υπερβαίνουν ορισμένα επίπεδα, που μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρές πλημμύρες. Η λύση αυτή βοηθά την πολιτειακή κυβέρνηση να καλύψει τα έξοδα έκτακτης ανάγκης που προκύπτουν ως αποτέλεσμα των έντονων βροχοπτώσεων, τα οποία δεν καλύπτονται από παραδοσιακά προγράμματα ασφάλισης (π.χ. καταφύγια έκτακτης ανάγκης, τρόφιμα και φάρμακα για τις πληγείσες οικογένειες, άμεσες επισκευές υποδομών κ.λπ.).

Η Swiss Re θεωρεί ότι ο κίνδυνος πλημμύρας μπορεί και πρέπει να αντιμετωπιστεί, αξιοποιώντας όλο το διαθέσιμο φάσμα φυσικών, κοινωνικών και οικονομικών μέσων. Η συντονισμένη δράση σε ολόκληρη την αλυσίδα διαχείρισης κινδύνου, με τη συμμετοχή όλων των βασικών ενδιαφερομένων –κυβέρνηση, ασφαλιστικός κλάδος και καταναλωτές– είναι ζωτικής σημασίας. Συγκεκριμένα, ο ασφαλιστικός κλάδος μπορεί να αξιολογήσει τον κίνδυνο με εξελιγμένα εργαλεία και να βοηθήσει να γίνουν οικονομικά βιώσιμες οι υποδομές μετριασμού του. Τούτου λεχθέντος, ακόμη και με μέτρα μετριασμού του, ο κίνδυνος της πλημμύρας παραμένει. Εδώ ο ρόλος του ασφαλιστικού κλάδου είναι να σχεδιάζει οικονομικά και πρακτικά ασφαλιστικά προϊόντα, προκειμένου να μεταφέρει τους οικονομικούς κινδύνους που παρουσιάζει η πλημμύρα μακριά από τις επιχειρήσεις και τους ιδιοκτήτες κατοικιών. Όπως τονίζεται σχετικά, «το καθήκον μας είναι να εμβαθύνουμε στην κατανόηση του κινδύνου, κάνοντας πιο ενεργή χρήση της υπάρχουσας τεχνολογίας και των μοντέλων. Βελτιστοποιώντας τη μεγάλη γκάμα των αναλυτικών δεδομένων που είναι διαθέσιμα και ενημερώνοντάς τα συνεχώς, τα υπάρχοντα μοντέλα μπορούν να προσαρμοστούν, για να ενσωματώσουν τους πολλούς παράγοντες που διαμορφώνουν τον σημερινό και μελλοντικό κίνδυνο πλημμύρας σε διάφορα μέρη του κόσμου».

Όλα τα παραπάνω από τη μεριά των ασφαλιστικών εταιρειών. Από την πλευρά τους, οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές καλούνται να διαδώσουν το μήνυμα για όσα μπορεί να προσφέρει η ασφάλιση^. και μπορεί να προσφέρει πολλά.

Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News