Swiss Re: Η κρίση Covid-19 θα διευρύνει το χάσμα της οικονομικής ανθεκτικότητας

Η Swiss Re αναμένει ότι η κρίση Covid-19 θα διευρύνει το κενό οικονομικής ανθεκτικότητας. Οι χώρες που είναι εκτεθειμένες σε κλάδους της οικονομίας που έχουν πληγεί περισσότερο είναι μεταξύ εκείνων που λαμβάνουν ελάχιστα δημοσιονομικά κίνητρα. Ορισμένες ευρωπαϊκές οικονομίες ήταν από τις λιγότερο ανθεκτικές και πριν από την τρέχουσα κρίση, και φαίνονται πολύ πιο ευάλωτες στο πανδημικό σοκ, διακινδυνεύοντας περαιτέρω ενίσχυση των διαφορών σε ολόκληρη την ΕΕ. Η Κίνα –που κατατασσόταν στο μέσο προς χαμηλότερο επίπεδο οικονομικής ανθεκτικότητας πριν από την έναρξη του πανδημικού σοκ– φαίνεται να βρίσκεται σε καλύτερη θέση, ώστε να αναδειχθεί ισχυρότερη από την κρίση.

Μεταξύ των μεγάλων οικονομιών, η Κίνα είναι η λιγότερο ευάλωτη στην πανδημία Covid-19, κατά την άποψη της Swiss Re, ακολουθούμενη από εκείνες τις χώρες που είναι διαρθρωτικά πιο ανθεκτικές και οι οποίες επίσης δίνουν ώθηση στη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική τους.

Οι χώρες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στους κλάδους που πλήττονται περισσότερο από τον Covid-19, όπως ο τουρισμός και το λιανικό εμπόριο (βλ. ΕΙ 8/2020: The Great Economic Shutdown: a quarter of the cake gone), θα χρειαστούν μεγάλα και καλά σχεδιασμένα πολιτικά κίνητρα, για να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις στο ΑΕΠ. Ωστόσο, το Σχήμα 1 αποκαλύπτει ότι ορισμένες από τις οικονομίες που έχουν πληγεί περισσότερο, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας, του Μεξικού και της Τουρκίας, θα έχουν μικρή δημοσιονομική ώθηση. Αντίθετα, ορισμένες από τις πιο ανθεκτικές όσον αφορά τους κλάδους παραγωγής οικονομίες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αυστραλίας και της Γερμανίας, θα απολαύσουν μεγαλύτερα αντισταθμιστικά φορολογικά μέτρα.

Πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν ανακοινώσει μεγάλα φορολογικά πακέτα με τη μορφή δανείων και εγγυήσεων (δεν περιλαμβάνονται στο σχήμα 1). Τέτοια μέτρα μπορούν να βοηθήσουν τις οικονομίες να αντιμετωπίσουν την πανδημία, αλλά θα αυξήσουν το ιδιωτικό χρέος, το οποίο με τη σειρά του θα επηρεάσει τη μελλοντική οικονομική ανθεκτικότητα. Σε ορισμένες ευάλωτες όσον αφορά τους κλάδους παραγωγής οικονομίες (π.χ. Τουρκία και Μεξικό), οι κεντρικές τράπεζες έχουν μειώσει τα επιτόκια. Κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης, ωστόσο, η Swiss Re πιστεύει ότι η δημοσιονομική, και όχι η νομισματική πολιτική, θα προκαλέσει τη σημαντική ανάκαμψη.

Ορισμένες από τις χώρες που φαίνονται ισχυρότερες από την άποψη των παραγωγικών τους κλάδων εμφανίζουν επίσης κάποια χαρακτηριστικά στην αγορά εργασίας που θα τις κάνουν πιο ανθεκτικές στο σοκ που έχει προκαλέσει ο Covid-19. Ενώ η ισχυρή προστασία της εργασίας μπορεί να παρεμποδίσει τον οικονομικό δυναμισμό κατά τη διάρκεια των κανονικών περιόδων, είναι πιθανό να βοηθήσει τις εταιρείες να αναστηθούν και να λειτουργήσουν ξανά πιο γρήγορα μόλις αρθεί το lockdown. Επιπλέον, παρέχει σταθερότητα εισοδήματος για τα νοικοκυριά. Για παράδειγμα, η Γαλλία και η Γερμανία είναι πιθανό να επωφεληθούν από την ισχυρή προστασία της εργασίας. Επιπλέον, μεγάλο μέρος των θέσεων εργασίας (45% στη Γαλλία και 37% στη Γερμανία) μπορούν να λειτουργήσουν εξ αποστάσεως. Η Ιταλία και η Ισπανία, από την άλλη, ενώ έχουν επίσης ισχυρή προστασία της εργασίας, μόνο το 15% περίπου των θέσεων εργασίας τους είναι κατάλληλες για τηλεργασία. Οι ΗΠΑ φαίνονται ευάλωτες από αυτή την άποψη. Ενώ ένα αξιοπρεπές ποσοστό (33%) θέσεων εργασίας μπορεί να λειτουργήσει εξ αποστάσεως, η προστασία της εργασίας είναι η χαμηλότερη μεταξύ των 20 μεγαλύτερων οικονομιών.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω και μερικές πρόσθετες διαστάσεις της οικονομικής και πολιτικής δομής, η Κίνα φαίνεται να βρίσκεται στην καλύτερη θέση για να αντέξει το σοκ από τον Covid-19. Το σχήμα 2 δείχνει την κατάταξη των 19 μεγαλύτερων οικονομιών.

Η Κίνα βρίσκεται σε πολύ καλή θέση όσον αφορά τις περισσότερες οικονομικές και πολιτικές διαστάσεις, συμπεριλαμβανομένων της ισχυρής προστασίας της εργασίας, ενός σχετικά χαμηλού μεριδίου υπηρεσιών, καθώς και της άμεσης αντίδρασης της νομισματικής πολιτικής, αλλά μέχρι στιγμής τα δημοσιονομικά κίνητρα ήταν περιορισμένα. Οι περισσότερες χώρες βρίσκονται στην κορυφή όταν πρόκειται για διαρθρωτική ανθεκτικότητα, κατατάσσονται επίσης ψηλά όσον αφορά την τόνωση της πολιτικής. Εν τω μεταξύ, ορισμένες από τις δομικά αδύναμες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας και της Ιταλίας, φαίνονται ευάλωτες και όσον αφορά την τόνωση της πολιτικής.

Αυτή η πόλωση είναι ανησυχητική για τα «κενά οικονομικής ανθεκτικότητας» που προσδιορίζονται στο sigma 5/2019. Το Σχήμα 2 συγκρίνει αυτούς τους δείκτες οικονομικής ανθεκτικότητας (οι οποίοι βασίζονται σε ένα διαφορετικό και πολύ ευρύτερο σύνολο δεικτών) με τους παράγοντες ευπάθειας απέναντι στον Covid-19 όπως αναλύθηκαν παραπάνω. Οι οικονομίες που βρίσκονταν στο κάτω μέρος της κατάταξης ανθεκτικότητας πριν από την κρίση φαίνονται (τέταρτη στήλη στο Σχήμα 2) πιο ευάλωτες στο σοκ του Covid-19 από αυτές που βρίσκονταν στην κορυφή. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο να επιδεινωθούν οι διαφορές σε ολόκληρη την ΕΕ. Το πανδημικό σοκ είναι επίσης πιθανό να διευρύνει το χάσμα ανθεκτικότητας μεταξύ των χωρών. Η Κίνα είναι μια αξιοσημείωτη εξαίρεση. Τοποθετημένη στη μεσαία προς την κάτω θέση της κατάταξης οικονομικής ανθεκτικότητας πριν από την κρίση, μπορεί κάλλιστα να βγει πιο δυνατή από το σοκ του Covid-19.

Σημειώσεις
Σημείωση: Οι υψηλότεροι/χαμηλότεροι αριθμοί αναφέρονται σε υψηλότερη/χαμηλότερη ευπάθεια. Ο διαρθρωτικός δείκτης βασίζεται στον άμεσο αντίκτυπο του ΑΕΠ που προκύπτει από ένα τυποποιημένο ανά κλάδο σοκ, όπως δημοσιεύθηκε στο Swiss Re Economic Insights: The Great Economic Shutdown: a quarter of the cake gone, το ποσοστό των καταναλωτικών υπηρεσιών, το ποσοστό των θέσεων εργασίας που μπορούν να γίνουν εξ αποστάσεως, ο δείκτης προστασίας εργασίας του ΟΟΣΑ και η κορυφή του «δείκτη αυστηρότητας» από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ο δείκτης πολιτικής βασίζεται στις πτώσεις επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας από το τέλος Φεβρουαρίου 2020, σε πακέτα δημοσιονομικών κινήτρων (συμπεριλαμβανομένων δαπανών και εσόδων, καθώς και εγγυήσεων και δανείων) και των δεικτών χρέους/ΑΕΠ 2019. Ο “Δείκτης οικονομικής ανθεκτικότητας” βασίζεται σε διαφορετικό και ευρύτερο φάσμα δεικτών.
Πηγές: Capital Economics; Oxford University; OECD; Refinitiv; Bloomberg; IMF; J. I Dingel, B. Neiman, How many jobs can be done at home?, Brecker Friedman Institute; sigma 5/2019 – Indexing resilience: A primer for insurance markets and economies, Swiss Re Institute.