Η ασφάλιση ζωής, υγείας και συντάξεων στο νέο οικονομικό περιβάλλον ήταν το θέμα της ημερίδας που διοργανώθηκε την τρίτη και τελευταία μέρα του HILA-AIDA Summit, που φιλοξενήθηκε στην Αθήνα από τις 7-9 Μαΐου.
Η θεματική της εκδήλωσης έδωσε την ευκαιρία να θιγούν ζητήματα που απασχολούν έντονα την ελληνική ασφαλιστική κοινότητα αλλά και την κοινωνία, όπως η αξιοπιστία των ασφαλιστικών εταιρειών και ο ρόλος των εγγυητικών κεφαλαίων, η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αλλά και η διαφάνεια στην τιμολόγηση των ασφαλιστικών προϊόντων.

Tων Αμαλίας Ρουχωτά, Δήμητρας Καζάντζα

Οι ομιλητές, Έλληνες και ξένοι, θεωρητικοί της νομικής και ασφαλιστικής επιστήμης και στελέχη πρώτης γραμμής, με μεγάλη εμπειρία στα ασφαλιστικά δρώμενα, όχι μόνο έδωσαν μία σαφή εικόνα για το τι συμβαίνει στις χώρες τους, αλλά και μοιράστηκαν αρκετούς προβληματισμούς με το ακροατήριο.
Ένα ακροατήριο που μπορεί να μην είχε τα ποσοτικά χαρακτηριστικά που θα ανέμενε κανείς από μία διοργάνωση με τέτοια θεματική και τόσο αξιόλογους ομιλητές, ξεχώριζε, ωστόσο, για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του και αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Θα σταθούμε σε κάποιες επισημάνσεις-τοποθετήσεις των ομιλητών, αλλά και του ακροατηρίου, που προκάλεσαν το ενδιαφέρον, έγειραν συζητήσεις και, πάνω από όλα, προήγαγαν τον προβληματισμό και το διάλογο, ενώ ταυτόχρονα ανέδειξαν με τον καλύτερο ίσως τρόπο και σε κάποιες περιπτώσεις για πρώτη φορά, κάποιες αλήθειες για την ελληνική ασφαλιστική αγορά, σε σχέση τόσο με το περιβάλλον και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δραστηριοποιείται, όσο και με τις τάσεις που διαμορφώνονται πανευρωπαϊκά.

Πικρές αλήθειες για την αξιοπιστία της αγοράς και το ρόλο των Εγγυητικών Ταμείων
Η ίδια η φύση της δουλειάς του ασφαλιστή καθιστά απαραίτητη τη συνδρομή των δικηγόρων, είπε ξεκινώντας την παρουσίασή του στο ακροατήριο των νομικών ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ κ. Αλ. Σαρρηγεωργίου. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ίδιου, η κρίση των τελευταίων χρόνων έχει μεταμορφώσει τον τρόπο που σκέφτεται ο μέσος Έλληνας, καθώς οι κοινωνικές παροχές σε υγεία και συντάξεις, που μέχρι σήμερα ήταν αρκετά γενναιόδωρες, έχουν σήμερα περικοπεί σημαντικά. «Δεν υπήρχε ανάγκη για ιδιωτική ασφάλιση, αφού το κράτος έδινε συγκεκριμένες παροχές δωρεάν», δήλωσε χαρακτηριστικά. Συμπλήρωσε, όμως, ότι «σήμερα, ο κόσμος αντιλαμβάνεται την ανάγκη να φροντίσει ο ίδιος για τον εαυτό του και, παρά την έλλειψη φορολογικών κινήτρων, είμαστε αισιόδοξοι ότι η ιδιωτική ασφάλιση θα έχει σημαντικό συμπληρωματικό ρόλο στην ασφάλιση των Ελλήνων», για να καταλήξει σχετικά ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ ότι «είναι επιτακτική ανάγκη να μάθει ο κόσμος πως η αυτασφάλιση δεν είναι επιλογή για τον οικονομικά αδύναμο πολίτη».

Με το δημογραφικό να πιέζει, το κόστος των συντάξεων και της υγείας να αυξάνει και το κράτος να υποχωρεί, ήδη στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης οι ασφαλιστικές εταιρείες κερδίζουν έδαφος και διεκδικούν θέση και ρόλο στον τομέα των συντάξεων και της υγείας. Στην Ελλάδα, η συζήτηση αυτή, και ως συνέπεια της κρίσης, έχει γίνει πιο έντονη τα τελευταία χρόνια, αλλά τίποτα περισσότερο. Και ο λόγος δεν είναι μόνο ο όποιος λαϊκισμός αναπτύσσεται και στον οποίο υποκύπτει η Πολιτεία, αλλά και το ότι η ίδια η ασφαλιστική κοινότητα δεν έχει καταφέρει να ενισχύσει την έξωθεν καλή της μαρτυρία και να αυξήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στον θεσμό της ασφάλισης.

Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της ΕΑΕΕ, η πιστή εφαρμογή του Solvency II, η αυστηρή εποπτεία, που ασκείται τα τελευταία τρία χρόνια από την ΤτΕ, και, τέλος, η ύπαρξη των Εγγυητικών Ταμείων θα συμβάλουν καθοριστικά προς αυτή την κατεύθυνση. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά τα Εγγυητικά Ταμεία Αυτοκινήτου και Ζωής, ο ίδιος σημείωσε ότι ο ηθικός κίνδυνος που προκύπτει από τη χρήση τους σημαίνει ότι θα πρέπει να αποτελούν την τελευταία κυριολεκτικά λύση. Αναφέρθηκε και στις υπέρογκες υποχρεώσεις που βαρύνουν σήμερα το Επικουρικό Κεφάλαιο Αυτοκινήτου, λέγοντας χαρακτηριστικά πως τα προβλήματα του Ταμείου είναι ευθύνη της ανεπαρκούς εποπτείας όλων των περασμένων ετών και γι’ αυτό η Πολιτεία δεν θα έπρεπε να ζητά από την ασφαλιστική αγορά να χρηματοδοτήσει το έλλειμμα.

Τι γίνεται, όμως, με την ευθύνη που έχουν οι ίδιες οι εταιρείες να προστατέψουν την αξιοπιστία τους από τον ίδιο τους τον εαυτό;
Δυστυχώς, και κανείς δεν το ξεχνά ακόμα και αν επιλέγει να το παραβλέψει, η ασφαλιστική αγορά κουβαλάει αμαρτίες από το παρελθόν, που έχουν πλήξει σε μεγάλο βαθμό την αξιοπιστία της. Και δεν είναι τόσο οι εκατοντάδες ανακλήσεις αδειών εταιρειών που ασχολούνταν με την ασφάλιση αυτοκινήτου, όσο η περίπτωση της Ασπίς Πρόνοια, που ακόμα απασχολεί και εν μέρει διχάζει, για το ποιος φέρει την ευθύνη.

Πράγματι, είναι γεγονός ότι πέντε χρόνια πριν η εποπτεία ήταν ελλιπής, αλλά και οι ασφαλιστικές εταιρείες κοντόφθαλμα πίστεψαν ότι θα αποκόμιζαν οφέλη από τον προσεταιρισμό των πρώην ασφαλισμένων, τόσο της Ασπίς όσο και της Commercial Value. Όπως απεδείχθη, εκείνο που μοιράστηκαν δεν ήταν τίποτα παραπάνω από 1 εκατ. αυτοκίνητα (και κάτι ψιλά) και 1 εκατ. ανθρώπους, αλλά και πολλούς ακόμα γύρω από αυτούς, που βλέπουν με καχυποψία τον κλάδο.

Ο πρώην Πρόεδρος της ΕΑΕΕ, κ. Μίνος Μωυσής, με την άνεση που του δίνει η απόσταση από τα ασφαλιστικά δρώμενα, αλλά και από το ίδιο το γεγονός, το υπογράμμισε: «Η ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από την ανάκληση της άδειας μίας εταιρείας εξαρτάται εξίσου από την εποπτεία και την ίδια την αγορά», παραδεχόμενος ότι μπορεί η Πολιτεία να είχε την ευθύνη της εποπτείας και να μην έκανε καλά τη δουλειά της, αλλά και οι ασφαλιστικές εταιρείες μπορούσαν και έπρεπε να κάνουν κάτι όσο ήταν ακόμα καιρός. «Η αξιοπιστία στο μέλλον δεν πρέπει να γίνει αντικείμενο ανταγωνισμού», επεσήμανε ο κ. Μωυσής.

Συγκεκριμένα για το Εγγυητικό Κεφάλαιο Ζωής, ο ίδιος υποστήριξε ότι πρόκειται για έναν «νόμο που λέει τα πάντα, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα». Για τον ίδιο, το πρόβλημα που δημιουργήθηκε με την Ασπίς Πρόνοια δεν θα μπορούσε να λυθεί μέσω ενός νόμου που θα έκανε χρήση του Εγγυητικού Ταμείου, ακόμα και εάν, βάσει προβλέψεων, υποθέσουμε ότι οι παθόντες μπορεί να αποζημιωθούν σε τρία χρόνια από σήμερα. Κι αυτό γιατί, σύμφωνα με τον κ. Μωυσή, ο κόσμος δεν θα αποκτήσει ξανά την χαμένη εμπιστοσύνη και άρα δεν έχει εξυπηρετηθεί ο σκοπός της ύπαρξης του εγγυητικού κεφαλαίου. Για τη σωστή λειτουργία αυτών των ταμείων, ο πρώην Πρόεδρος της
ΕΑΕΕ, μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι είναι απαραίτητο να συμμετέχουν όλες οι εταιρείες, με ποσοστό συνεισφοράς που θα εξαρτάται από το επίπεδο φερεγγυότητας της κάθε μίας, και να μην τα διαχειρίζεται η ασφαλιστική αγορά. Επεσήμανε, επίσης, ότι κατά την άποψή του, τα εγγυητικά ταμεία θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στην εξασφάλιση της συνέχισης των ασφαλιστικών συμβολαίων, σε σχέση με την αποζημίωση των ασφαλισμένων.

Όσο παρηγορητικός κι αν ήταν ο καθηγητής Κ. Van Hulle, ότι και σε άλλες χώρες πρώτα πάθανε και μετά μάθανε, γεγονός είναι ότι το Εγγυητικό Κεφάλαιο Ζωής δεν έχει καταφέρει να ανταποκριθεί στην περίπτωση των ασφαλισμένων της Ασπίς. Ανταποκρίθηκε, όμως, στις απαιτήσεις των ασφαλισμένων της VDV, όπως επεσήμανε στην παρέμβασή του ο Πρόεδρος του Εγγυητικού Κεφαλαίου Ιδιωτικής Ασφάλισης Ζωής, κ. Ν. Παυλόπουλος, τονίζοντας ότι τα εγγυητικά κεφάλαια δεν μπορούν να λειτουργούν χρηματοδοτούμενα ex post αλλά ex ante.

Τυποποίηση και στα ασφαλιστήρια σύνταξης και υγείας;
Με την αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη που αυτή δημιουργεί στους ασφαλισμένους συνέδεσε την πολυπλοκότητα των ασφαλιστηρίων σύνταξης και υγείας ο καθηγητής της Νομικής Σχολής, κ. Χρήστος Χρυσάνθης, υποστηρίζοντας ότι η τυποποίησή τους θα βοηθήσει την αγορά, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη και τα διαχειριστικά κόστη.

Η τοποθέτηση του κ. Χρυσάνθη μπορεί να είχε βάση στην εκ του νόμου υποχρεωτική ασφάλιση αυτοκινήτου, αλλά προκάλεσε τις ενστάσεις μέρους των ακροατών για την εφαρμογή της στην ελεύθερη αγορά των υπολοίπων κλάδων ασφάλισης. Αφενός, γιατί η τυποποίηση δεν ταιριάζει με τη φιλοσοφία των συγκεκριμένων κλάδων, αφετέρου, γιατί δεν απαντά απαραίτητα στο αίτημα των ασφαλισμένων για πιο απλή γλώσσα στα ασφαλιστήρια. Αντίθετα, εκλαμβάνεται ως περισσότερη δουλειά για τους νομικούς και λιγότερη για τους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές. Ο ίδιος υποστήριξε ότι ο νομοθέτης, όταν βλέπει ότι υπάρχουν στρεβλώσεις, θα πρέπει να παρεμβαίνει με αναγκαστικό δίκαιο, με στόχο την ενίσχυση της εμπιστοσύνης.

Επάρκεια, βιωσιμότητα και συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα
Ως ένα από τα πλέον κρίσιμα ζητήματα στην εκδήλωση αναδείχτηκε η επάρκεια και η βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών ταμείων και των συστημάτων υγείας και αυτό αφορά και τους τρεις πυλώνες ασφάλισης. Καθώς, λοιπόν, ο στόχος, όπως τον έθεσε η κα Pamela Schuermans, Coordinator for Insurance and Occupational Pension Policy Development της EIOPA, είναι η ευημερία των Ευρωπαίων πολιτών, η κοινή προσέγγιση κράτους και ιδιωτικής πρωτοβουλίας είναι πολύ σημαντική στην κατεύθυνση αυτή. Η άποψη αυτή υποστηρίχτηκε και από τους υπόλοιπους ομιλητές της δεύτερης ενότητας της εκδήλωσης της HILA-AIDA, κ.κ. Γ. Βελιώτη, Μ. Νεκτάριο και Λ. Λιαρόπουλο.

Από την ομιλία του κ. Γ. Βελιώτη κρατάμε δύο ενδιαφέρουσες επισημάνσεις. Πρώτον, ότι ιδανικό συνταξιοδοτικό σύστημα και σύστημα υγείας δεν υπάρχει και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αντλήσουμε διδάγματα από τα ήδη υπάρχοντα και να αλλάξουμε τις επιλογές μας σύμφωνα με τις συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί. Δεύτερον, ότι όλες οι αλλαγές και οι μεταρρυθμίσεις χρειάζονται χρόνο και προσεκτικό μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, πράγμα το οποίο, δυστυχώς, δεν συμβαίνει στη χώρα μας.

Για τον καθηγητή Μ. Νεκτάριο, η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στο χώρο της υγείας θα είναι μια δοκιμασία για τον αυξανόμενο ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης. Αν περάσει αυτό το τεστ, θα μπορέσει να προχωρήσει σε ΣΔΙΤ σε άλλους τομείς.

Συνοψίζοντας τα οφέλη της συνεργασίας, ο κ. καθηγητής υπογράμμισε ότι αυτή θα απελευθερώσει τη μέση ελληνική οικογένεια από το βάρος των δαπανών υγείας. το κράτος θα μπορεί να ρυθμίσει καλύτερα το κόστος των υπηρεσιών υγείας. θα αναβαθμιστεί δραστικά το επίπεδο παροχών, ενώ θα βελτιωθούν οι παροχές των δημόσιων νοσοκομείων, αλλά και η διαχείρισή τους.

Το αγκάθι της τιμολόγησης
Ένα ακόμα θέμα που απασχόλησε την εκδήλωση της HILA-AIDA ήταν αυτό της διαφάνειας στην τιμολόγηση των ασφαλιστικών προϊόντων, με τους καθηγητές Dr Manfred Wandt και Dr Samim Unan να εστιάζουν στον γερμανικό και τουρκικό νόμο, αντίστοιχα, τον Επικεφαλής του τμήματος Ζωής, Ατυχημάτων και Υγείας της Carpenter Turner, κ. Μάριο Απέργη, στην ελληνική πραγματικότητα και την εκδήλωση να ολοκληρώνεται με ένα case study αφιερωμένο στο συγκεκριμένο θέμα.

Θα σταθούμε στην πολύ καλή ομιλία του κ. Μ. Απέργη, ο οποίος επικεντρώθηκε στους παράγοντες που επηρεάζουν την τιμολόγηση των προσωπικών ασφαλίσεων Ζωής και Υγείας, αναδεικνύοντας ένα πολύ μεγάλο ζήτημα που απασχολεί την ελληνική πραγματικότητα: τα πρόστιμα, που σε πολλές περιπτώσεις κλήθηκαν να πληρώσουν ασφαλιστικές εταιρείες για χρήση καταχρηστικών όρων, προκειμένου να προβούν σε αύξηση των ασφαλίστρων.

Αυτό που αναδείχτηκε και είναι πολύ σημαντικό ήταν ότι εταιρείες και διαμεσολαβητές δεν έχουν καταφέρει να καταστήσουν σαφές στους ασφαλισμένους ούτε πόσο δύσκολος είναι ο υπολογισμός του ασφαλίστρου στα προϊόντα υγείας ούτε τους παράγοντες που επηρεάζουν αυτόν τον υπολογισμό. Οι παράγοντες αυτοί και πολλοί είναι και πολύπλοκοι (ο ρόλος του κράτους, η εξέλιξη της ιατρικής και των θεραπειών, οι θεραπευτικές επιλογές, το νομικό ρυθμιστικό πλαίσιο, η διάρκεια των συγκεκριμένων συμβολαίων), ενώ δεν έχουν να κάνουν πάντα με την ίδια την ασφαλιστική αγορά.

Η εφαρμογή ενός συγκεκριμένου ιατρικού πρωτοκόλλου είναι ένα πάγιο αίτημα των ασφαλιστών χρόνια τώρα. Ίσως τώρα, που ο περιορισμός των δαπανών είναι μία αναγκαιότητα, πρέπει να τεθεί και πάλι στο τραπέζι των συζητήσεων. Αυτό σε συνδυασμό με τη σωστή ενημέρωση των ασφαλισμένων, ώστε να είναι προϊδεασμένοι για την αναγκαιότητα μίας αύξησης του ασφαλίστρου τους στο μέλλον, ίσως εξασφαλίσει και την πολυπόθητη διαφάνεια στην τιμολόγηση.

Οι τάσεις στην Ευρώπη
Δεν μπορεί παρά να σταθεί κανείς στις ενδιαφέρουσες επισημάνσεις του πρώην Προέδρου της EIOPA, καθηγητή Karel Van Hulle.
Η μακροβιότητα και το δημογραφικό έχουν αυξήσει το κόστος των συντάξεων, έχουν δημιουργήσει μεγαλύτερες ανάγκες και νέα δεδομένα στη φροντίδα υγείας και τη μακροχρόνια φροντίδα και δεν επιτρέπεται πλέον να αγνοούνται, επεσήμανε ο κ. Van Hulle, τονίζοντας ότι περισσότερο από ποτέ χρειάζεται να υπάρξει σωστός υπολογισμός του κόστους των συντάξεων. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι οι πολίτες πρέπει, σε ένα πρώιμο στάδιο, να έχουν μία γενική εικόνα των πιθανών συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων τους για κάθε πυλώνα ξεχωριστά. Προκειμένου για το δεύτερο πυλώνα, τόνισε πόσο απαραίτητο είναι αυτοί που διαχειρίζονται τα συνταξιοδοτικά ταμεία να είναι άτομα ικανά και κατάλληλα. Όσον αφορά τις ομαδικές ασφαλίσεις, επεσήμανε ότι η πραγματικότητα πλέον επιβάλλει οι εργαζόμενοι, όταν αλλάζουν εργοδότη, να μπορούν να μεταφέρουν τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα, προκειμένου να μεγιστοποιήσουν την απόδοσή τους.

Το ζήτημα της έντονης κινητικότητας των εργαζομένων όχι μόνο μέσα στην ίδια τους τη χώρα αλλά και σε άλλες χώρες είναι ένα ζήτημα που έθιξε και η κα P. Schuermans, αφού απασχολεί έντονα την EIOPA, και δεν αφορά μόνο τις ομαδικές αλλά και τις προσωπικές ασφαλίσεις. Οι συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί επιβάλλουν διασυνοριακή αντιμετώπιση του θέματος και ο ρόλος των νομικών, που καλούνται να διαμορφώσουν ένα ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο, θα είναι καθοριστικός.

«Ο κόσμος είναι πιο έτοιμος να δεχτεί τα …κακά νέα, αν αισθάνεται ότι κάτι γίνεται, για να διορθωθεί η κατάσταση», υπογράμμισε ο κ. Van Hulle. Βέβαια, στην περίπτωση της χώρας μας, το ζήτημα δεν είναι αν γίνεται κάτι, αλλά πώς γίνεται. Δυστυχώς, αρκούμαστε στη διαχειριστική αντιμετώπιση του παρόντος. Λείπει ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός.

Κλείνοντας, να επισημάνουμε ότι στο πλαίσιο του HILA-AIDA Summit, εκτός από το συνέδριο στο οποίο αναφερθήκαμε εκτενώς παραπάνω, προηγήθηκαν την Τετάρτη 7 Μαΐου οι κλειστές συνεδριάσεις των Επιτροπών της AIDA και την Πέμπτη 8 Μαΐου η συνεδρίαση των ομάδων εργασίας της AIDA, η οποία προσέγγισε, νομικά, μερικά από τα πιο καυτά θέματα της διεθνούς ασφαλιστικής βιομηχανίας (αντασφάλιση, κλιματική αλλαγή, αστική ευθύνη, ασφαλίσεις πιστώσεων, ασφάλιση αυτοκινήτου, κ.ά.).

Τέλος, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στα θετικότατα σχόλια των μελών της AIDA, που ήρθαν απ’ όλο τον κόσμο για να παρακολουθήσουν το Συνέδριο. Για την επιτυχία της διοργάνωσης αξίζουν συγχαρητήρια στο Γραφείο του καθηγητή Ιωάννη Ρόκα, Προέδρου του ελληνικού τμήματος της AIDA, που την ανέλαβε.

Η ασφαλιστική αγορά εκπροσωπήθηκε στο Συνέδριο της HILA-AIDA από τους εξής:
Ασφαλιστικές εταιρείες
Allianz: Π. Παπανικολάου, Ά. Ευτυχίδης, Φ. Μιχάλη, Αγ. Πολίτης. ΑΤΕ Ασφαλιστική: Γ. Γιώτης, Ευ. Γουδινάκος, Γ. Κραββαρίτης, Π. Οικονόμου, Α. Παπαδόπουλος, Ι. Παπουτσάς, Ι. Σηφάκης, Ασ. Ζόρλας, Τρ. Λυσιμάχου (Τράπεζα Πειραιώς). AIG: Μ. Καζαμία, Α. Τόλια. ΑΧΑ: Ερ. Μοάτσος, Π. Καυκάς, Α. Καινούργιου, Σ. Μάρκου, F. Marque, Αν. Νάκης, Α. Πέτσας, Χρ. Σαλαβράκου. Credit Agricole: Στ. Λεμοντζή, Στ. Σκαρδούτσος, Β. Τούμπα. Εθνική Ασφαλιστική: Α. Μπελόκας, Ι. Χατζηκωνσταντίνου, Ευ. Καντερές, Ά.-Π. Καραγεωργάκη, Α. Κωνσταντοπούλου, Κων/νος Λιακόπουλος, Γ. Νικολόπουλος, Δ. Παπαχρήστου, Μ. Τσιάκαλος. Eurolife ERB: Λ. Γκριτζία, Τ. Μακρής, Β. Νικηφοράκης, Π. Νίκου, Κων/νος Σεμερτζόγλου. Generali: Π. Δημητρίου, Χρ. Αρβανίτης, Β. Καστριώτης, Δ. Παπαδοπούλου, Μ. Σκουτεροπούλου, B. Βολονάκης. Groupama: Μ. Δημητρουλάκη, Αυ. Φραγκούλης, Λ. Λουκόπουλος, Δ. Παπαχριστόπουλος, Κω/νος Στρατής. HDI-Gerling: Ε. Παπασπυροπούλου. Interamerican: T. Brinkmann. International Life: Μ. Κράνη, Α. Μητρόπουλος, Β. Παππάς, Χρ. Σπυροπούλου. Interasco: Ι. Αγαπίου, Ι. Μαλλιαρός, Ζ. Πολίτη, Α. Βασιλιάγκου. ING: Φ. Αποστολοπούλου, Αγ. Καβουροπούλου. MetLife: Δ. Μαζαράκης, Μ. Χατζηδημητρίου, Ε. Μαρτίνοβιτς, Αθ. Παλαμίδας, Ι. Παναγιωτίδου, Αχ. Σδράκας, Δ. Βασιλειάδης. Ορίζων: Θ. Αχής, Γ. Μαρκολέφας.

Ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές
ΣΕΜΑ: Γ. Καραβίας, ΑΟΝ: Ρ. Χριστοδουλάτου, ERB Εurolife ΑΕΜΑ: Α. Τρύφων, Eurobrokers: Γ. Κούμπας, W. Abdo, Ν. Κωνσταντόπουλος, Α. Κουτσουμπής, Ευ. Κουτσοβασίλη, Ειρ. Τριανταφύλλου, Insurance Brokers Money Market: Σ. Παπαντωνόπουλος-Μαντόπουλος, Matrix: Δ. Τσεσμετζόγλου, Α. Μπούρα, Marsh: Π. Λυσσαίος, Μεσίτες της Αθήνας: Κ. Αλφιέρης.

Φορείς
ΕΑΕΕ: Μ. Αντωνάκη, Κ. Χατζηδημητρίου, Μ. Φαράντου, Γ. Κουκουτσέλου, Ευ. Βαρουχάκη. Γραφείο Διεθνούς Ασφάλισης: Ε. Κατσαρή, Ά. Κωνσταντίνου.

Οι χορηγοί του Συνεδρίου
Allianz, MetLife, Generali, Δύναμις, οι δικηγορικές εταιρείες Ρόκας και Μ & Π Μπερνίτσας, Alpha Bank, Πειραιώς Μεσιτική,
ΣΕΜΑ, Carpenter Turner, Ecovis, Νομική Βιβλιοθήκη, Ναυτεμπορική, Ασφαλιστική Αγορά.

Δείτε παρακάτω φωτογραφικά στιγμιότυπα από το τριήμερο Συνέδριο της HILA-AIDA.