Ζητούμενο το ισοβαρές του οφέλους για όλους τους ιδιοκτήτες κατοικιών

Μόλις 215.000 κατάφεραν να τους πιστωθεί η έκπτωση

Κανένα περιθώριο αυταπάτης δεν αφήνουν οι αριθμοί για την αποτελεσματικότητα του μέτρου της έκπτωσης στον ΕΝΦΙΑ, στην προσπάθεια μείωσης του κενού προστασίας στις ασφαλίσεις Περιουσίας. Παρά τις αγαθές προθέσεις, η πραγματικότητα, όπως την περιγράφει ακολούθως ο κ. Παναγιώτης Στρατής, Οικονομολόγος, Μέτοχος του Γραφείου Πραγματογνωμόνων «Πασκάλ & Στρατής Α.Ε.», είναι ότι ένα εντυπωσιακά μικρό ποσοστό των κατόχων ασφαλιστηρίων συμβολαίων ωφελήθηκε εν τέλει ουσιαστικά από το μέτρο, και μάλιστα όχι οι οικονομικά ασθενέστεροι. Ο μεγάλος αριθμός των ασφαλισμένων στους οποίους δεν πιστώθηκε η έκπτωση, διότι τα ασφαλιστήριά τους μέσω τραπέζης δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις, αναδεικνύει και ένα σημαντικό πρόβλημα που προκύπτει από τις ασφαλίσεις μέσω του bancassurance και επηρεάζει τον κλάδο στο σύνολό του.

Tην 29η Φεβρουαρίου 2024, η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος, στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης των μελών της, πραγματοποίησε την καθιερωμένη εκδήλωσή της με θέμα: «Γεφυρώνοντας το κενό προστασίας για ένα ασφαλέστερο αύριο». Όπως τόνισε κατά την εκδήλωση ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ, κ. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, βασικός στόχος είναι να εξαλειφθεί αυτό το «κενό προστασίας», εστιάζοντας μεταξύ άλλων και στις φυσικές καταστροφές.

Ο κ. Σαρρηγεωργίου αναφέρθηκε, επίσης, στη σημασία ενίσχυσης της ασφαλιστικής συνείδησης και του σχεδιασμού βιώσιμων λύσεων για την κοινωνία και την Πολιτεία, τονίζοντας την αναγκαιότητα θέσπισης κινήτρων.

Για το επαναλαμβανόμενο από τον ασφαλιστικό κλάδο «κενό προστασίας» (το χάσμα ανάμεσα στις οικονομικές και ασφαλισμένες ζημίες), το οποίο αποτελεί μία μεγάλη απειλή σε έναν κόσμο όπου οι ζημίες από φυσικές καταστροφές αυξάνονται, τόσο σε συχνότητα όσο και σε σοβαρότητα, έχω αναφερθεί σε άρθρο μου δημοσιευμένο στην kathimerini.gr (σ.σ. αναζητήστε το και στο www.aagora.gr/i-ekptosi-ston-enfia-ofelei-anisa-tous-idioktites-akiniton). Για να εξαλειφθεί το «κενό προστασίας», όπως τονίζει και ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ, υφίσταται «η αναγκαιότητα θέσπισης κινήτρων».

Τα κίνητρα «προτροπής προς ασφάλιση των κοινών δράσεων της Πολιτείας και της Ασφαλιστικής Aγοράς» μπορούν, κατά την άποψή μου, να συντελέσουν στην αφύπνιση της ασφαλιστικής συνείδησης των ιδιωτών κατόχων κατοικιών, αρκεί να είναι ουσιαστικά αποτελεσματικά και καθολικά, όσον αφορά στους αποδέκτες ιδιοκτήτες ακινήτων περιουσιών.

Κυρίαρχη πρόταση από πλευράς ομάδας ιδιοκτητών ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) ήταν και είναι η παροχή φορολογικών κινήτρων για τις ασφαλίσεις περιουσιών. Αλλά και από την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος κατά τη διάρκεια των ετήσιων Γενικών Συνελεύσεών της, και όχι μόνο, η ίδια πρόταση – αίτημα παροχής φορολογικών κινήτρων διατυπώνεται προς την Πολιτεία.

Ως φορολογικό κίνητρο δεν νοείται κάτι διαφορετικό από:

Την έκπτωση ποσοστού του ετήσιου ΕΝΦΙΑ που αντιστοιχεί στην ασφαλιζόμενη κατοικία.
Την έκπτωση από το ετήσιο φορολογικό εισόδημα ως δαπάνη ολόκληρου (ή ποσοστού) του ετήσιου ποσού που απαιτείται για την ασφάλιση κατοικίας του φορολογούμενου ιδιοκτήτη.

Έκπτωση 10% στον ΕΝΦΙΑ

Ως προς το κίνητρο έκπτωσης ποσοστού ΕΝΦΙΑ, ήδη από την Πολιτεία το έτος 2023 θεσμοθετήθηκε έκπτωση 10% στον ετήσιο ΕΝΦΙΑ που αντιστοιχεί στην ασφαλιζόμενη κατοικία (Ν. 5045/2023 – άρθρο 44). Η έκπτωση αυτή δημιούργησε, αρχικά, πολλές προσδοκίες για τον περιορισμό του «κενού προστασίας» των ιδιωτικών κατοικιών. Όμως, το κίνητρο αυτό είναι αποτελεσματικό και καθολικό, όσον αφορά στους αποδέκτες ιδιοκτήτες ιδιωτικών κατοικιών;

Στο πρώτο έτος ισχύος της θεσμοθέτησης της έκπτωσης 10% του Ν. 5045/2023, τα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά, όσον αφορά στην αποδοτικότητα του κινήτρου αυτού.
Από τις περίπου 6.167.000 κατοικίες που έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα, περίπου το 1.000.000 έχει ιδιωτική ασφάλιση και μόλις οι 215.000 περίπου ιδιοκτήτες κατάφεραν να τους πιστωθεί η έκπτωση του 10% στον λογαριασμό του ΕΝΦΙΑ του 2023, λόγω της ασφάλισης του ακινήτου τους έναντι του κινδύνου των φυσικών καταστροφών.

Σε όσους δεν κατάφεραν να τους πιστωθεί η έκπτωση του 10% περιλαμβάνονται, και μάλιστα σε μεγάλο ποσοστό, οι έχοντες ασφαλιστήρια συμβόλαια εκδοθέντα σε υποχρέωσή των λόγω λήψης δανείων απόκτησης κατοικίας. Τα ασφαλιστήρια αυτά έχουν ιδιαιτερότητες που δεν καλύπτουν τις προϋποθέσεις λήψης της έκπτωσης του ΕΝΦΙΑ (ασφαλιζόμενα ποσά ισόποσα του υπόλοιπου του δανείου, περιορισμός ασφαλιζόμενων κινδύνων, ασφαλιζόμενα ποσά σε πρώτο κίνδυνο, κ.λπ.).

Επίσης, το κίνητρο αυτό της έκπτωσης του 10% στον ΕΝΦΙΑ δεν φαίνεται να έχει απήχηση στην προσέλκυση νέων ασφαλίσεων κατοικιών έναντι του κινδύνου των φυσικών καταστροφών, καθώς το +12,3% του κλάδου Πυρός κατά το Α’ τρίμηνο του 2024 αφορά σε αυξημένα τιμολόγια ασφάλισης των επιχειρήσεων και σε πολύ μικρό ποσοστό στις νέες ασφαλίσεις κατοικιών.

Το συγκεκριμένο κίνητρο θα ήταν πιο αποτελεσματικό, εάν το ποσοστό έκπτωσης ήταν τουλάχιστον διπλάσιο, δηλαδή 20% του ετήσιου ΕΝΦΙΑ, και υπάρχει ευχέρεια προς τούτο από πλευράς Πολιτείας, αφού σε κάθε νέα κατοικία που θα ασφαλίζεται θα εισπράττει 15% φόρο επί του ετήσιου ασφαλίστρου, το ποσό του οποίου είναι πολύ μεγαλύτερο της ήδη θεσμοθετημένης έκπτωσης του 10% του ετήσιου ΕΝΦΙΑ για τη συντριπτική πλειοψηφία των κατοικιών.

Υφίσταται, όμως, σοβαρός προβληματισμός ως προς το κατά πόσο αυτή η έκπτωση του 10% του ετήσιου ΕΝΦΙΑ παράγει τα ίδια –ή έστω ανάλογης βαρύτητας– οφέλη για όλους τους ιδιοκτήτες ιδιωτικών κατοικιών, ώστε να αποτελεί ένα αξιόπιστο κίνητρο.

Πιο συγκεκριμένα: Στον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ υπάρχουν εκπτώσεις και απαλλαγές. Οι απαλλαγές σχετίζονται με το οικογενειακό εισόδημα, τις οικογένειες με 3 παιδιά και άνω, εφόσον πληρούν ορισμένα κριτήρια, κ.λπ.

Από τα 7,2 εκατομμύρια παραλήπτες εκκαθαριστικών σημειωμάτων του ΕΝΦΙΑ 2024, περίπου 6,1 εκατομμύρια εκτιμάται ότι είναι υπόχρεοι πληρωμής συγκεκριμένου φόρου.

Οπότε, έχουμε 1,1 εκατομμύρια ιδιοκτήτες για τους οποίους δεν υφίσταται το κίνητρο έκπτωσης του ΕΝΦΙΑ στην πρόθεσή τους να ασφαλίσουν την κατοικία τους.

Επιπρόσθετα και όσον αφορά τους κατόχους κατοικιών με χαμηλές τιμές ζώνης υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ, το όφελος που προκύπτει από την προαναφερόμενη έκπτωση του 10% είναι μικρό και κάθε άλλο, παρά ως ισχυρό κίνητρο για ασφάλιση, θα μπορεί να θεωρηθεί.

Αντίθετα, ευνοημένοι είναι οι κάτοχοι κατοικιών με υψηλές τιμές ζώνης υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ, των οποίων η έκπτωση 10% μπορεί ακόμα και να υπερβαίνει το σύνολο των ασφαλίστρων που αντιστοιχούν στην ασφάλιση της κατοικίας τους.

Έκπτωση από το ετήσιο φορολογικό εισόδημα

Το δεύτερο κίνητρο, της έκπτωσης από το ετήσιο φορολογικό εισόδημα ως δαπάνη ολόκληρου (ή ποσοστού) του ετήσιου ποσού που απαιτείται για την ασφάλιση κατοικίας του φορολογούμενου ιδιοκτήτη, είναι ουσιαστικά αποτελεσματικό και καθολικό; Και ποιο είναι το ποσό της έκπτωσης που θα παρακινήσει τον φορολογούμενο ιδιοκτήτη να ασφαλίσει την κατοικία του;

Το μέσο ετήσιο ποσόν ασφάλισης οικοδομής κατοικίας 100 τ.μ., ασφαλιζόμενης αξίας €120.000,00 σε τιμή αντικατάστασης καινουργούς για όλους τους κινδύνους, περιλαμβανομένων και των καταστροφικών από φυσικά και καιρικά φαινόμενα, ανέρχεται σε ποσό περίπου €210,00 και το ύψος του ποσού ωφέλειας του φορολογούμενου ιδιοκτήτη από την έκπτωση ολόκληρης της δαπάνης αυτής από το φορολογητέο εισόδημα σχετίζεται άμεσα με την ισχύουσα κλίμακα φορολογίας εισοδημάτων φυσικών προσώπων (εφόσον προταθεί ως βάση υπολογισμού).

Το έτος 2022 (για το οποίο έχουν δημοσιευθεί από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων απολογιστικά στοιχεία) υποβλήθηκαν 6.560.865 φορολογικές δηλώσεις.

Στο σύνολο των 6.560.865 φορολογικών δηλώσεων, ποσοστό 52,82% αφορά 3.465.362 φορολογικές δηλώσεις, στις οποίες δηλώθηκε εισόδημα από €0 έως €10.000,00. Μάλιστα, 2.165.185 φορολογούμενοι δήλωσαν εισοδήματα από €0 έως €5.000,00.

Για το κλιμάκιο των εισοδημάτων έως €10.000,00, για το έτος 2022 ίσχυε συντελεστής φορολογίας 9%, οπότε το όφελος για την έκπτωση ολόκληρης της δαπάνης €210,00 ασφάλισης κατοικίας ανέρχεται σε €210,00 Χ 9% = €18,90.

Σημειώνεται ότι για τους μισθωτούς και συνταξιούχους το κλιμάκιο φορολογίας έως €10.000,00 είναι σχεδόν μηδενικό σε υποχρέωση καταβολής φόρου, αφού δικαιούνται αφορολογήτου ποσού €8.636,00.

Από το σύνολο των 6.560.865 φορολογικών δηλώσεων, ποσοστό 24,72% αφορά 1.621.846 φορολογικές δηλώσεις, στις οποίες δηλώθηκε εισόδημα από €10.000,00 έως €20.000,00.

Για το κλιμάκιο αυτό εισοδημάτων, για το έτος 2022 ίσχυε φορολογικός συντελεστής 22%, οπότε το όφελος από την έκπτωση ολόκληρης της δαπάνης €210,00 ασφάλισης της κατοικίας ανέρχεται σε €210,00 Χ 22% = €46,20, στο οποίο ποσόν, εάν προστεθούν τα €18,90 του πρώτου κλιμακίου, θα έχουμε συνολικό όφελος €18,90 + €46,20 = €65,10.

Το ποσό αυτό για συνταξιούχους και μισθωτούς, που είναι αφορολόγητο για το πρώτο κλιμάκιο, περιορίζεται στα €46,20.

Με βάση τα παραπάνω, στα δύο αυτά κλιμάκια εισοδημάτων αντιστοιχούν τα ποσοστά φορολογούμενων που φαίνονται στον πίνακα και έχουμε ποσό κυμαινόμενο από €18,90 έως €65,10 ως έκπτωση από το φορολογούμενο εισόδημα για την ασφάλιση κατοικίας 100 τ.μ. για τον φορολογούμενο ιδιοκτήτη· αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει από μόνο του ιδιαίτερο κίνητρο για να ασφαλίσει την κατοικία του.

Συνεπώς, και το συγκεκριμένο κίνητρο ούτε ουσιαστικό – αποτελεσματικό είναι, ενώ κάθε άλλο παρά ισοβαρές για όλους μπορεί να θεωρηθεί, αφού το 77,54% των φορολογούμενων ιδιοκτητών έχει τη δυνατότητα να λάβει έκπτωση από 9% έως 31% της δαπάνης, ενώ τα μεγαλύτερα κλιμάκια φορολογίας μπορούν να λάβουν έκπτωση που φθάνει στο ύψος του ασφαλίστρου €210,00.

Πολλές οι προσδοκίες, απογοητευτικά τα αποτελέσματα από την έκπτωση 10% στον ΕΝΦΙΑ

Επαναλαμβάνω την άποψή μου, ότι τα παραπάνω δύο κίνητρα προτροπής προς ασφάλιση, για τον περιορισμό του «κενού προστασίας», μπορούν με βελτιώσεις κατά την εφαρμογή τους, και ιδιαίτερα ως προς το ισοβαρές του οφέλους για όλους τους ιδιοκτήτες κατοικιών, να ενταχθούν στις από κοινού δράσεις της Πολιτείας και της Ασφαλιστικής Αγοράς, ώστε να συντελέσουν αποτελεσματικά στην αφύπνιση της ασφαλιστικής συνείδησης των ιδιωτών κατόχων κατοικιών.

Οι κοινές δράσεις της Πολιτείας και της Ασφαλιστικής αγοράς υπό μορφή ΣΔΙΤ (σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα), εκτός των φορολογικών κινήτρων, θα μπορούσαν να περιλάβουν και άλλα κίνητρα, τόσον προτροπής προς ασφάλιση όσο και αποτροπής ή μετριασμού των ζημιών από καιρικά και φυσικά φαινόμενα.

Σε ειδική αναλυτική μελέτη μου, έχω περιγράψει τις κοινές δράσεις της Πολιτείας και της Ασφαλιστικής Αγοράς για τον περιορισμό του «κενού προστασίας» στην ασφάλιση ιδιωτικών κατοικιών και την αφύπνιση της ασφαλιστικής συνείδησης των ιδιοκτητών τους, με τρόπο που θα αλληλοσυμπληρώνονται οι έννοιες της κοινωνικής προστασίας και ατομικής ευθύνης.

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News