Ο οίκος αξιολόγησης DBRS Morningstar εκτιμά ότι οι επιθέσεις των ανταρτών Χούτι σε πλοία που διέρχονται την Ερυθρά Θάλασσα θα δημιουργήσουν προβλήματα στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και θα αυξήσουν τις πιέσεις στα ασφάλιστρα πολέμου.

Με την έναρξη του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς, αρκετές μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες ανέστειλαν τα δρομολόγιά τους μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, καθώς οι αντάρτες Χούτι, με έδρα την Υεμένη, άρχισαν να επιτίθενται στα διερχόμενα πλοία (πάνω από 12 είχαν χτυπηθεί μέχρι τις 21 Δεκεμβρίου 2023). Εκτιμάται ότι η αλλαγή της διαδρομής μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας θα επεκτείνει τους χρόνους διέλευσης, θα αυξήσει το κόστος μεταφοράς και θα καταπονήσει τις αλυσίδες εφοδιασμού παγκοσμίως. Επίσης, οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν αυξήσει το κόστος ασφάλισης κύτους και φορτίου στην περιοχή, περιορίζοντας την ίδια στιγμή και τη διαθεσιμότητα των καλύψεων πολέμου.

Στις 19 Δεκεμβρίου 2023, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν την έναρξη της Επιχείρησης Prosperity Guardian στην περιοχή, με τη συμμετοχή μιας σειράς από χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, το Μπαχρέιν, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Νορβηγία και η Ισπανία*, με σκοπό, να περιορίσουν τον αντίκτυπο της δραστηριότητας των ανταρτών Χούτι στην περιοχή.

Ο οίκος αξιολόγησης DBRS Morningstar αναμένει ότι η πρωτοβουλία αυτή θα επιτρέψει σταδιακά την ασφαλή διέλευση των πλοίων από τη νότια Ερυθρά Θάλασσα και τον Κόλπο του Άντεν. Επίσης, ως αποτέλεσμα, αναμένεται ότι το κόστος της ασφάλισης θα μειωθεί από τα ενισχυμένα μέτρα ασφαλείας στην περιοχή, μετριάζοντας τις οικονομικές επιπτώσεις για τις ναυτιλιακές εταιρείες, τους ιδιοκτήτες φορτίων και τους ασφαλιστές.

Αν και οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού είναι σήμερα σημαντικά βελτιωμένες σε σύγκριση με τα τελευταία χρόνια, εάν οι ενέργειες των ανταρτών Χούτι συνεχιστούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα –όπως δήλωσαν πρόσφατα–, μέρος της προόδου που έχει επιτευχθεί για την αποσυμφόρηση των δικτύων εφοδιαστικής αλυσίδας θα μπορούσε να αναστραφεί. Επιπλέον, η μετακύλιση του κόστους από τους παρόχους υπηρεσιών θαλάσσιας μεταφοράς εμπορευμάτων και τις ναυτασφαλιστικές εταιρείες θα γίνει τελικά αισθητή στους τελικούς καταναλωτές, γεγονός που θα δυσχεράνει τις παγκόσμιες προσπάθειες να συνεχιστεί η αποπληθωριστική τάση των τιμών καταναλωτή, που βρίσκεται σε εξέλιξη από το δεύτερο εξάμηνο του 2022.

Πώς καλύπτεται ο πολεμικός κίνδυνος από τα ναυτασφαλιστήρια

Η Μικτή Επιτροπή Πολέμου (Joint War Committee) της Lloyd’s Market Association (LMA) ενημερώνει τακτικά τον Κατάλογό της με τις περιοχές που θεωρούνται υψηλού κινδύνου για τα εμπορικά πλοία (Listed Areas). Όταν τα πλοία ταξιδεύουν σε αυτές τις θαλάσσιες ζώνες, οι πλοιοκτήτες υποχρεούνται να ενημερώνουν τους ασφαλιστές. Η Μεικτή Επιτροπή Πολέμου της LMA έχει ορίσει ως Listed Area την περιοχή που περιλαμβάνει τη νότια Ερυθρά Θάλασσα, τον Κόλπο του Άντεν και όλες τις ακτές της Σομαλίας στον Ινδικό Ωκεανό. Στις 18 Δεκεμβρίου 2023, η Επιτροπή επέκτεινε την περιοχή υψηλού κινδύνου στην Ερυθρά Θάλασσα στον 18^ο, από τον 15^ο, παράλληλο βόρεια, λαμβάνοντας υπόψη τις επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με το αυξημένο βεληνεκές των πυραύλων και των μη επανδρωμένων αεροσκαφών που χρησιμοποιούν οι αντάρτες Χούτι (στον Χάρτη φαίνονται με κόκκινο χρώμα τα όρια της περιοχής).

Πιέζεται και η ναυτασφαλιστική αγορά από τις επιθέσεις των ανταρτών Χούτι

Η ασφαλιστική αγορά μπορεί να παρέχει προστασία για το κύτος και το θαλάσσιο φορτίο, η οποία μπορεί να αγοραστεί ταυτόχρονα ή χωριστά από διαφορετικούς ασφαλιστές θαλάσσιων μεταφορών. Ένα συμβόλαιο ασφάλισης κύτους καλύπτει τις υλικές ζημιές σε ένα πλοίο και μπορεί να περιλαμβάνει και αστική ευθύνη σε περίπτωση σύγκρουσης. Ωστόσο, τα εν λόγω συμβόλαια δεν καλύπτουν πράξεις πολέμου, πειρατείας, πολιτικών ταραχών, τρομοκρατίας ή κατάσχεσης πλοίων. Αυτοί οι κίνδυνοι απαιτούν ένα αυτοτελές συμβόλαιο κάλυψης πολέμου, το οποίο μπορεί να αγοραστεί παράλληλα με την κάλυψη κύτους ή ξεχωριστά από άλλη κοινοπραξία ασφαλιστών.

Εναλλακτικά, η ασφάλιση φορτίου καλύπτει τις υλικές ζημιές ή την απώλεια των εμπορευμάτων κατά τη μεταφορά. Σε αντίθεση με τη θαλάσσια ασφάλιση κύτους και φορτίου, τα ασφάλιστρα πολέμου κατά κανόνα περιλαμβάνονταν στο συμβόλαιο κατά παντός κινδύνου χωρίς ξεχωριστό ασφάλιστρο για αρκετά χρόνια. Ωστόσο, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς ανάγκασαν πρόσφατα πολλούς ασφαλιστές να αποκλείσουν την αυτόματη κάλυψη του πολεμικού και πολιτικού κινδύνου από τα συμβόλαια ασφάλισης φορτίου σε ορισμένες περιοχές, απαιτώντας την καταβολή επιπλέον ασφαλίστρων όταν η κάλυψη αυτή διατίθεται.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες ασφαλίζουν συνήθως τα φορτηγά πλοία με συνασφάλιση, λόγω των δυνητικά υψηλών κινδύνων και των σχετικά μεγάλων ασφαλιζόμενων κεφαλαίων. Συνασφάλιση σημαίνει ότι ο κίνδυνος μοιράζεται μεταξύ πολλών ασφαλιστών και αντασφαλιστών, περιορίζοντας έτσι την έκθεση για μεμονωμένες εταιρείες.

Λαμβάνοντας υπόψη, αφενός, ότι η ικανότητα των ανταρτών Χούτι να επιτίθενται ταυτόχρονα σε πολλά φορτηγά πλοία είναι προφανώς περιορισμένη και, αφετέρου, ότι η ανώτατη ασφαλισμένη αξία κυμαίνεται μεταξύ 200 και 300 εκατ. δολαρίων, συμπεριλαμβανομένου του φορτίου για ένα καλυπτόμενο πλοίο που καταστράφηκε σε πολεμική ενέργεια, η DBRS Morningstar εκτιμά ότι οποιαδήποτε ενδεχόμενη ασφαλιζόμενη απώλεια λόγω πολέμου θα είναι εντός των δυνατοτήτων απορρόφησης του ναυτασφαλιστικού κλάδου. Πάντως, μέχρι τις 21 Δεκεμβρίου 2023, οπότε και δημοσίευσε την εκτίμησή της, τα ποσοστά κάλυψης θαλάσσιων πολεμικών επιχειρήσεων κυμαίνονταν στο 0,5% έως 0,7% της αξίας ενός πλοίου, σε σύγκριση με 0,07% στις αρχές Δεκεμβρίου.

Μετά την πανδημία COVID-19, οι επιχειρήσεις συνάπτουν όλο και περισσότερες ειδικές ασφαλιστικές συμβάσεις για να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους από τη διαταραχή της εφοδιαστικής αλυσίδας, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων διακοπής εργασιών που δεν καλύπτονται από τα παραδοσιακά συμβόλαια περιουσίας ή θαλάσσιων μεταφορών. Ωστόσο, δεδομένης της σχετικής καινοτομίας τους, τα προϊόντα αυτά εξακολουθούν να έχουν σχετικά χαμηλά ποσοστά απορρόφησης. Κατά την άποψη της DBRS, μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτών των ασφαλίσεων διακοπής της εφοδιαστικής αλυσίδας περιλαμβάνει επί του παρόντος κάλυψη για απώλειες πολέμου, περιορίζοντας το συνολικό μέγεθος των ασφαλισμένων ζημιών για τη βιομηχανία, στο πλαίσιο αυτών των εξειδικευμένων συμβολαίων.

Οι επιθέσεις των ανταρτών Χούτι εμποδίζουν βασικές συναλλαγές στον τομέα της ενέργειας

Εξαιτίας της αύξησης των επιθέσεων σε ποντοπόρα πλοία, η BP p.l.c. (με αξιολόγηση “A”, με σταθερή τάση από την DBRS Morningstar) μαζί με άλλες μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες ανακοίνωσαν την προσωρινή αναστολή μεταφοράς φορτίων πετρελαίου, προϊόντων πετρελαίου, υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και άλλων προϊόντων που σχετίζονται με την ενέργεια μέσω της Ερυθράς Θάλασσας. Στο νότιο άκρο της Ερυθράς Θάλασσας, όπου σημειώνονται οι επιθέσεις, τα προϊόντα ενέργειας αποστέλλονται από τους παραγωγούς του Περσικού Κόλπου προς βορρά μέσω της Διώρυγας του Σουέζ και του αγωγού Σουέζ-Μεσογείου (SUMED), που συνδέει την Ερυθρά Θάλασσα με τη Μεσόγειο Θάλασσα, και στη συνέχεια κυρίως σε πελάτες στην Ευρώπη και σε μικρότερο βαθμό στη Βόρεια Αμερική. Ποσότητα πετρελαίου μεταφέρεται από τους παραγωγούς του Περσικού Κόλπου, παρακάμπτοντας την είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας, μέσω ενός αγωγού που διασχίζει τη Σαουδική Αραβία, ξεκινά από ένα μεγάλο πετρελαϊκό κοίτασμα κοντά στον Περσικό Κόλπο και καταλήγει στην ανατολική ακτή της Ερυθράς Θάλασσας. Στις νότιες διαδρομές, ενεργειακά προϊόντα αποστέλλονται μέσω της Ερυθράς Θάλασσας κυρίως από τη Ρωσία σε πελάτες στην Ινδία και την Κίνα.

Η Ερυθρά Θάλασσα αποτελεί σημαντική εμπορική οδό στην εφοδιαστική αλυσίδα ενέργειας. Σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Πληροφοριών για την Ενέργεια (Energy Information Administration) των ΗΠΑ, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023, οι συνολικές μεταφορές πετρελαίου μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, του αγωγού SUMED και της Διώρυγας του Σουέζ αντιστοιχούσαν περίπου στο 12% του συνολικού πετρελαίου που διακινείται μέσω θαλάσσης. Οι μεταφορές LNG κατά την ίδια περίοδο αντιστοιχούσαν περίπου στο 8% του παγκόσμιου εμπορίου LNG.

Η εναλλακτική λύση είναι τα εν λόγω ενεργειακά προϊόντα να μεταφερθούν μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας, γεγονός που αυξάνει το κόστος μεταφοράς και τους χρόνους παράδοσης. Για τις αγορές πετρελαίου αυτό θα προκαλέσει, τουλάχιστον προσωρινά, κάποια διαταραχή στις ροές του εμπορίου ενέργειας και θα ωθήσει προς τα πάνω τις τιμές του πετρελαίου και του υγροποιημένου φυσικού αερίου. Ο αντίκτυπος μακροπρόθεσμα είναι αβέβαιος και θα εξαρτηθεί από το πόσο θα διαρκέσουν οι επιθέσεις.

Ορισμένες βελτιώσεις των παγκόσμιων logistics θα μπορούσαν να ανατραπούν

Ενώ υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία στις παγκόσμιες γραμμές εφοδιασμού σήμερα σε σύγκριση με τα τελευταία χρόνια, ο αντίκτυπος των συνθηκών ξηρασίας που έχουν μειώσει τη ναυσιπλοϊκή δυνατότητα της Διώρυγας του Παναμά κατά το ένα τρίτο επιδεινώνεται από την τρέχουσα διακοπή της ναυσιπλοΐας μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και της Διώρυγας του Σουέζ. Η επαναδρομολόγηση των πλοίων γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας σημαίνει μια αύξηση της απόστασης ναυσιπλοΐας μεταξύ Ασίας και Ευρώπης κατά 40%, που αυξάνει σημαντικά το κόστος, κυρίως λόγω της υψηλότερης κατανάλωσης καυσίμων.

Ωστόσο, ενώ ορισμένα ναυλοσύμφωνα βασίζονται στη χωρητικότητα (tonnage) και, ως εκ τούτου, δεν αναπροσαρμόζονται όταν πρόκειται για μεγαλύτερα ταξίδια, συνολικά ο αντίκτυπος για ολόκληρο τον κλάδο θα είναι υψηλότεροι ναύλοι, καθώς το αυξημένο κόστος μετακυλίεται στους πελάτες.

Οι υψηλότερες τιμές και οι μεγαλύτεροι χρόνοι μεταφοράς μπορεί επίσης να έχουν ως αποτέλεσμα τη μεταφορά ορισμένων φορτίων μέσω εταιρειών αερομεταφορών.

Ανεξάρτητα από το πόσο θα διαρκέσει η διακοπή των μεταφορών ή σε ποιο βαθμό η ναυτική επιχείρηση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ θα μετριάσει τις επιπτώσεις, η αποκατάσταση του δικτύου μεταφορών θα διαρκέσει μήνες, όπως συνέβη μετά τον αποκλεισμό της διώρυγας του Σουέζ το 2021, όταν το φορτηγό πλοίο Ever Given κόλλησε για έξι ημέρες στον πορθμό. Εν τω μεταξύ, ενώ οι υφιστάμενοι στόλοι είναι απασχολημένοι με τα υπάρχοντα φορτία, η μεταφορά των οποίων διαρκεί περισσότερο από το αναμενόμενο, οι ναυτιλιακές εταιρείες θα χρειαστεί να ναυλώσουν περισσότερα πλοία, σε μια προσπάθεια να ικανοποιήσουν τη ζήτηση, και θα συνεχίσουν να αυξάνουν τους ναύλους, για να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις αυτής της γεωπολιτικής εξέλιξης.

*σ.σ.: Σύμφωνα με νεότερα δημοσιεύματα στον ημερήσιο Τύπο, αρκετές από τις παραπάνω χώρες που περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση των ΗΠΑ, δεν επιβεβαίωσαν τη συμμετοχή τους στην Επιχείρηση Prosperity Guardian, αντίθετα δήλωσαν ότι δεν εμπλέκονται άμεσα. Ειδικότερα, η Ιταλία, σύμφωνα με το Reuters, στέλνει τη φρεγάτα Virginio Fasan, στην Ερυθρά Θάλασσα, ανταποκρινόμενη σε συγκεκριμένα αιτήματα Ιταλών πλοιοκτητών, αλλά όχι ως μέρος της επιχείρησης των ΗΠΑ. Η Γαλλία δήλωσε ότι υποστηρίζει τις προσπάθειες για τη διασφάλιση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα, αλλά ότι τα πλοία της θα παραμείνουν υπό γαλλική διοίκηση. Η Ισπανία δήλωσε ότι δεν θα συμμετάσχει στην Επιχείρηση και εξετάζει τη δημιουργία μιας διαφορετικής αποστολής για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η Ολλανδία δήλωσε ότι θα στείλει δύο επιτελικούς αξιωματικούς και η Νορβηγία ότι θα στείλει 10 αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού στο Μπαχρέιν.

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News