Γράφει η Χριστίνα Παναγιωτακοπούλου*
Ψυχολόγος BSc – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, Συντονίστρια Σεμιναρίων

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται για την ισχυρή εταιρική κουλτούρα τους. Αυτή, συχνά, διαμορφώνεται από το όραμα, τις αξίες, τη φιλοσοφία και τις συνήθειες του ιδιοκτήτη τους, που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, επηρεάζουν την επιχείρηση στο σύνολό της και αποτελούν οδηγό όσον αφορά τον τρόπο λειτουργίας της.

Σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, όπου ο ψηφιακός μετασχηματισμός, οι αλλαγές στις συνήθειες των καταναλωτών και διάφοροι άλλοι παράγοντες επηρεάζουν και αναθεωρούν τα υφιστάμενα επιχειρηματικά μοντέλα, οι οικογενειακές επιχειρήσεις καλούνται να επαναπροσδιορίσουν εάν η κουλτούρα τους εξυπηρετεί τον σκοπό τους με την πάροδο των χρόνων. Μία ισχυρή κουλτούρα μπορεί να αποδειχθεί ένα ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την προσέλκυση και διατήρηση ανθρώπινου δυναμικού, που συμβάλλει στην επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων.

Μορφές

Στις οικογενειακές επιχειρήσεις συχνά συναντούμε τις κάτωθι εταιρικές κουλτούρες:

Πατερναλιστική κουλτούρα. Εδώ πρωτεύοντα ρόλο έχει ο επικεφαλής και η ίδια η οικογένεια. Οι απόψεις του leader της επιχείρησης έχουν τρομερό βάρος και οι υπόλοιποι καλούνται να ακολουθήσουν. Το θετικό είναι ότι οι αποφάσεις, εάν χρειαστεί, μπορούν να ληφθούν γρήγορα, ιδιαίτερα όταν ο επικεφαλής έχει την εμπειρία και τις ικανότητες, και αυτό μειώνει την αβεβαιότητα. Από την άλλη, υπάρχει δυσκολία στη διαδικασία εκπαίδευσης και διαδοχής στην επόμενη γενιά και συχνά τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας μπορεί να έχουν αισθήματα ανικανότητας.

Μη αυταρχική κουλτούρα (the laissez-faire culture). Εξακολουθεί η οικογένεια να είναι στο επίκεντρο της επιχείρησης και οι αξίες και οι στόχοι της οικογένειας αναμένεται να είναι αποδεκτές. Παρόλα αυτά, είναι λιγότερο ιεραρχική και επιτρέπει στο ανθρώπινο δυναμικό που δεν ανήκει στην οικογένεια να έχει μεγαλύτερη συμμετοχή και ισχύ στη λειτουργία της εταιρείας και στην επίτευξη των στόχων.

Επαγγελματική κουλτούρα (the professional culture). Συνήθως συναντάται σε οικογενειακές επιχειρήσεις τρίτης ή τέταρτης γενιάς, οι οποίες αναθέτουν το management σε επαγγελματίες που δεν ανήκουν στην οικογένεια. Οι αξίες της οικογένειας έχουν λιγότερο εξέχουσα θέση. Υπάρχει ανταγωνισμός και οι εργαζόμενοι αξιολογούνται βάσει της ικανότητας να συνεισφέρουν στην κερδοφορία της επιχείρησης.

Συμμετοχική κουλτούρα (the participative culture). Είναι μία ισότιμη κουλτούρα που δεν συναντάται συχνά σε οικογενειακές επιχειρήσεις. Τα μέλη της οικογένειας και οι εργαζόμενοι συνεργάζονται για το καλό της επιχείρησης, χωρίς το ιεραρχικό μοντέλο. Οι εργαζόμενοι ενθαρρύνονται να συμμετέχουν στις αποφάσεις. Ωστόσο, υπάρχει καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων, καθώς δεν υπάρχει διακριτή ηγεσία λήψης αποφάσεων.

Αξιολόγηση

Για να αξιολογήσει κανείς την επίδραση της υφιστάμενης κουλτούρας σε μια εταιρεία, υπάρχουν ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν:

Ποια είναι η τρέχουσα κουλτούρα της εταιρείας;
Πόσο καλά ευθυγραμμισμένη είναι η κουλτούρα της εταιρείας με τη στρατηγική της;
Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στην υφιστάμενη και την ιδανική κουλτούρα για την εταιρεία;
Λαμβάνεται υπόψη η κουλτούρα της εταιρείας στον σχεδιασμό διαδοχής της ηγεσίας;

Συγκρούσεις, αξιοκρατία & αξιολόγηση

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις έρχονται συχνά αντιμέτωπες με συγκρούσεις ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές, όσον αφορά το είδος της ηγεσίας και του management. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να καλλιεργηθεί μια συμπεριληπτική κουλτούρα, όπου θα μπορούν να ακουστούν όλες οι φωνές.

Η κουλτούρα των οικογενειακών επιχειρήσεων οφείλει να εστιάζει τόσο στην ευεξία των εργαζομένων τους όσο και στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους. Επίσης, να εφαρμόζει πρακτικές που θα στηρίζουν την αξιοκρατία. Αυτό δείχνει την προθυμία της επιχείρησης να επενδύσει στην επαγγελματική και προσωπική ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, που θα βοηθήσει στη διατήρηση των ανθρώπων και την προσέλκυση νέων ταλέντων.

Είναι σημαντικό για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη των οικογενειακών επιχειρήσεων να αναλύεται η κουλτούρα της εταιρείας, να αξιολογείται εάν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της και, εάν κρίνεται απαραίτητο, να σχεδιάζεται η αλλαγή. Όταν η κουλτούρα της εταιρείας διακρίνεται από ευελιξία, αυτό βοηθάει την προσαρμογή, σε περίπτωση δραστικών αλλαγών, και την ενσωμάτωση της καινοτομίας. Για την αξιολόγηση της εταιρικής κουλτούρας είναι χρήσιμο να συμμετέχουν τόσο μέλη της εταιρείας όσο και εξωτερικοί σύμβουλοι.

Ο ρόλος της εταιρικής κουλτούρας στις οικογενειακές επιχειρήσεις

* Η κα Χριστίνα Παναγιωτακοπούλου παρέχει υπηρεσίες σε εταιρείες μέσω ατομικών συνεδριών, μικρών ομάδων εργασίας, εκπαιδευτικών σεμιναρίων και συμβουλευτικής (coaching).

Διατηρεί προσωπικό γραφείο για την παροχή συνεδριών ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής σε άτομα, οικογένειες, ζευγάρια και ομάδες.

Έχει υπάρξει ανώτατο στέλεχος Ασφαλιστικών Εταιρειών.

e-mail: [email protected]

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News