Ο Ηρόδοτος, η Κάρλα, ο Daniel και… μια ιστορία risk management

Ο κ. Νότης Βαγιακάκος, επικεφαλής για μεγάλα χρονικά διαστήματα ασφαλιστικών εταιρειών με πρωταγωνιστική παρουσία στην ελληνική ασφαλιστική αγορά, είναι ιστορικό στέλεχος της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος και ένα από τα πιο καταρτισμένα στελέχη της.

Η γνώση, η μακρόχρονη εμπειρία και η εξειδίκευσή του περί τα ασφαλιστικά “συνδυάζονται” ιδανικά με ένα ανήσυχο πνεύμα, γεγονός που “αποκαλύπτεται” από την ευρυμάθεια, την ευθυκρισία, την ισχυρή άποψη που διαθέτει και διατυπώνει, αλλά και τον τεκμηριωμένο λόγο του. Πέραν αυτών, ο κ. Βαγιακάκος είναι ένας άνθρωπος που δεν δίσταζε και δεν διστάζει να λέει τα πράγματα με το όνομά τους.

Με αφορμή τον Daniel και την καταστροφή που προκλήθηκε στον Θεσσαλικό Κάμπο, στο άρθρο του, που ακολουθεί, το οποίο αποτελεί τοποθέτηση που έγινε σχεδόν ταυτόχρονα με την εκδήλωση του περιστατικού, θυμίζει, αποσαφηνίζει, διαπιστώνει και προτείνει…

Δ.Ρ.

1. Περί Καλαμπάκας και ποταμών

Επειδή πολλά ακούγονται, από τα πιο ακραία μέχρι τα πιο “φαντασιακά”, ας μη μιλάμε αν δεν γνωρίζουμε τα της Θεσσαλίας γενικά και ειδικά τις περιοχές της, π.χ. Καλαμπάκα, Λάρισα κ.λπ. O κάμπος της Θεσσαλίας είναι εύφορος (με πολλούς οικισμούς, σκόρπια), επειδή συγκεντρώνει τα φερτά χώματα που παρασύρονται από τις βροχές επί χιλιετίες. Είναι γεμάτος ο κάμπος (όπως και τα υψώματα γύρω του) από ρέματα και ποτάμια «μικρότερα», που όλα τροφοδοτούν τον Πηνειό, που εν συνεχεία πάει και εκβάλλει προς τη θάλασσα (μέσω της κοιλάδας των Τεμπών).

Ας πούμε, όμως, λίγα για την περιοχή του Παλαμά, όπου εκβάλλουν σχεδόν όλα τα μικρότερα ποτάμια της νότιας Θεσσαλίας, λίγο πριν χυθούν στον Πηνειό (έντονο μπλε στην χάρτη) και κατευθυνθούν εν συνεχεία προς Λάρισα.

Από Καρδίτσα έχουμε τον Γαβριά, τον Καράμπαλη και τον Καλέντζη, που ενώνονται και περνάνε δυτικά του Παλαμά.

Από Σοφάδες τον Σοφαδίτη, από Σταυρό τον Φαρσαλιώτη και από Φάρσαλα τον Ενιπέα. Αυτά τα μικρότερα ποτάμια περνάνε ανατολικά του Παλαμά και ενώνονται με τον Καλέντζη, πριν χυθούν στον Πηνειό.

Ο συνολικός υδάτινος όγκος ξεκινάει από τα μικρά ή μεγαλύτερα ρέματα των παραπόταμων στα βουνά, φουσκώνει τους παραπόταμους ξεχωριστά, κατευθύνεται βορειοανατολικά της Καρδίτσας προς Παλαμά και στο τέλος φουσκώνει τον Πηνειό. Αυτό γίνεται κάθε φορά που βρέχει πολύ και το φαινόμενο ολοκληρώνεται μέσα σε δύο μέρες, μέχρι τα νερά να προσπεράσουν.

Ν. Βαγιακάκος: Μπορούσε να αποτραπεί η καταστροφή που επέφερε ο Daniel στη Θεσσαλία;

Σημειωτέον ότι, σαν σωλήνες, η μέγιστη χωρητικότητα σε νερό του κάθε ρέματος/παραπόταμου/ποταμού είναι συγκεκριμένη και εξαρτάται από τις ιστορικές ποσότητες νερού που (περνώντας) διαβρώνουν/σκάβουν τη γη και δημιουργούν φυσικά το ποτάμι και τις όχθες/κοίτη του. Την ποσότητα νερού που δέχονται και διαχειρίζονται τα ποτάμια –απορροή– και κατ’ επέκταση τον κίνδυνο πλημμύρας, στατιστικά, τον μετράμε σε «περιόδους επανάληψης/επαναφοράς» = ανά πόσα χρόνια βρέχει πόσο πολύ (άρα, τι πιθανή πλημμύρα θα δημιουργηθεί και πού, ανάλογα με την ποσότητα νερού και τη γεωμορφολογία της περιοχής). Ανά 10, 50, 100, 200, 500 χρόνια κ.λπ. Ευνόητο είναι ότι τα αναχώματα, τα φράγματα προστασίας κ.λπ. γίνονται για να υποστηρίξουν φαινόμενα με «μικρές» περιόδους επανάληψης/επαναφοράς. Π.χ. 10/20 το πολύ 30/40 χρόνια. Δεν μιλάμε, βέβαια, για τα μεγάλα αρδευτικά ή ηλεκτροπαραγωγά φράγματα.

Τα πλημμυρικά φαινόμενα τώρα, όταν συμβαίνουν, ακολουθούν το ακόλουθο χρονοδιάγραμμα: πρώτα πλημμυρίζουν στα νότια του νομού Καρδίτσας και μετά στα βόρεια. Και για του λόγου το αληθές, το τελευταίο 112 εστάλη για τον Πηνειό στη Λάρισα.

Κανένας δεν «έσπασε φράγματα» με σκοπό να «πνίξει» κάποιο κόσμο ούτε να «προστατέψει» άλλους (σ.σ. Τυχόν επιμέρους αποφάσεις ή ενέργειες ανεύθυνο-υπεύθυνων ιθυνόντων ήδη ελέγχονται από τη Δικαιοσύνη).

Η βροχή που έπεσε στα νότια της Θεσσαλίας ήταν απλά υπερβολική, για να την αντέξει ο Παλαμάς. Πάνω από 600 τόνοι (μπορεί και παραπάνω, γιατί σωρευτικά λειτουργεί το φαινόμενο) ανά στρέμμα, που μετριέται ανά ώρα ή ανά 24ωρο ή ανά μήνα ή έτος κ.λπ. Κι εφόσον συνέβη εκεί το πλημμυρικό φαινόμενο, είναι νομοτελειακό ότι θα είχε επιπτώσεις και η Λάρισα.

Τούτο το φαινόμενο ήταν περιόδου επαναφοράς πάνω από 100 χρόνια. Η πρόβλεψη, εν τω μεταξύ, είναι μόνο εμπειρική. Παρατηρώντας αναπροσαρμόζουν οι μετεωρολόγοι τα μοντέλα τους της πρόγνωσης.

Τι να κάνει ο απλός κόσμος;

Πέρα από το να προσέχει πώς χτίζει, πέρα από το να προβλέψει και να πάρει μόνος του μέτρα προστασίας, να… ασφαλιστεί! Δυστυχώς, μόνο το 20%-30% των επιχειρήσεων σε πανελλαδικό επίπεδο –κι αυτό αν τους υποχρεώσει κάποιος (π.χ. τράπεζα, προμηθευτής, πελάτης κ.λπ.)– και μόλις το 7% των κατοικιών είναι ασφαλισμένες. Για τις δημόσιες υποδομές τι να πούμε; Δυστυχώς, το 0% είναι ασφαλισμένο, εκτός κι αν έχουν… ιδιωτικοποιηθεί = παραχωρηθεί/εκχωρηθεί σε ιδιώτες προς εκμετάλλευση, οπότε είναι ασφαλισμένοι κατά 100%, γιατί προβλέπεται από τις συμβάσεις παραχώρησης (όπως π.χ. οι μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι κ.λπ. υποδομές, τα μεγάλα λιμάνια, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια τα τελευταία χρόνια).

Σταματήστε να τα περιμένετε από το «κράτος» όλα.

Οι πολιτικοί έχουν πάντα «ορίζοντα περιόδου επαναφοράς» τα επόμενα… τέσσερα χρόνια. Τόσο κοντόφθαλμο ορίζοντα έχουν. Μέχρι τις επόμενες εκλογές. Μόνο λίγοι είναι ιστορικά… εξαιρέσεις του παραπάνω κανόνα (βλ. Ιωάννης Καποδίστριας, Ελευθέριος Βενιζέλος, κ.λπ.) και είδαμε τι πάθανε αυτοί στη διάρκεια της καριέρας τους… Τους έφαγε το… σύστημα… των πάσης φύσεως «κοτζαμπάσηδων» της πατρίδας…

Μια ιστορία από πανωλεθρίες και θριάμβους η έρημη η πατρίδα… χιλιάδες χρόνια τώρα! Θα μάθουμε ποτέ; Θα αλλάξουμε ποτέ; Θα συνεργαστούμε εποικοδομητικά μεταξύ μας ποτέ;

2. Πώς φτάσαμε ως εδώ
–ανατρέχοντας στο Παρελθόν

Ο παππούς Ηρόδοτος, ο Αλικαρνασσεύς, πριν χιλιάδες χρόνια, μας πληροφορεί πως, πολλούς αιώνες πριν από αυτόν, ο κάμπος της Θεσσαλίας ήταν μια λίμνη, επειδή το νερό “καθόταν” από τις βροχές και έφτανε μέχρι τη θάλασσα όπου υπήρχε η ένωση. Απόδειξη για αυτό αποτελούν εκτός από τα Μετέωρα και οι λόφοι στη Θεσσαλία, που είναι γεμάτοι αλάτι και όστρακα, ακριβώς όπως και στα Μετέωρα.

Ας δούμε όμως (από μετάφραση), τι μας έλεγε:

Ηροδότου Ιστορίαι/Βιβλίο Η΄: Η ΠΟΛΥΜΝΙΑ/απόσπασμα:

[7.128.1] Κι ο Ξέρξης, αντικρίζοντας από τη Θέρμη τα βουνά της Θεσσαλίας, τον Όλυμπο και την Όσσα, που είναι πανύψηλα, και παίρνοντας την πληροφορία πως ανάμεσά τους υπάρχει στενό φαράγγι που το διασχίζει με τα νερά του ο ποταμός Πηνειός, κι ακούοντας πως αποκεί περνά ο δρόμος που οδηγεί στη Θεσσαλία, επιθύμησε πλέοντας ν’ αγναντέψει τις εκβολές του Πηνειού, μια και σχεδίαζε να προελάσει από τον επάνω δρόμο, που περνά μέσ’ από τη χώρα των Μακεδόνων που κατοικούν ψηλότερα, για να φτάσει στους Περραιβούς, στην περιοχή της πόλης Γόννος^. γιατί είχε την πληροφορία πως αυτός ήταν ο πιο ασφαλής δρόμος. [7.128.2] Κι έτσι και του ήρθε η επιθυμία, το ’κανε πράξη^. επιβιβάστηκε σε καράβι σιδωνικό, σ’ αυτό που επιβιβαζόταν κάθε φορά που ήθελε να κάνει κάτι παρόμοιο, κι έδωσε σινιάλο στους άλλους να σηκώσουν άγκυρα, αφήνοντας πίσω του το πεζικό, στη θέση του. Κι όταν ο Ξέρξης έφτασε κι αγνάντεψε τις εκβολές του Πηνειού, καταλήφτηκε από μεγάλο θαυμασμό^. ύστερα κάλεσε τους οδηγούς της πορείας και τους ρώτησε αν είναι δυνατό να εκτρέψει κανείς την κοίτη του ποταμού και να τον κάνει να χύνεται από άλλο σημείο στη θάλασσα.
[7.129.1] Τώρα, υπάρχει η παράδοση πως τον παλιό καιρό η Θεσσαλία ήταν λίμνη, έτσι που ήταν κλεισμένη από παντού από ψηλά βουνά. Γιατί το Πήλιο και η Όσσα, καθώς οι πρόποδες του ενός σμίγουν με τους πρόποδες του άλλου, την κλείνουν απ’ τ’ ανατολικά^. απ’ τη μεριά του ανέμου του βοριά, ο Όλυμπος^. απ’ τα δυτικά, η Πίνδος^. απ’ τον νότο, κατά τα μεσημβρινά, η Όθρυς^. η χώρα που βρίσκεται ανάμεσα στα βουνά που κατέγραψα, είναι η Θεσσαλία, που σχηματίζει λεκανοπέδιο.
[7.129.2] Λοιπόν και πολλά άλλα ποτάμια χύνουν τα νερά τους σ’ αυτήν, αλλά προπάντων πέντε, τα πιο γνωστά: ο Πηνειός κι ο Απιδανός κι ο Ονόχωνος κι ο Ενιπεύς κι ο Πάμισος^. όλ’ αυτά τα ποτάμια συγκεντρώνονται σ’ αυτή την πεδιάδα, κυλώντας απ’ τα βουνά που κλείνουν ένα γύρο τη Θεσσαλία κι έχοντας το καθένα το δικό του όνομα. κι ύστερα, από ένα αυλάκι, κι εκείνο στενό, βρίσκουν διέξοδο στη θάλασσα, αφού προηγουμένως σμίγουν όλων τους τα νερά στην ίδια κοίτη.
[7.129.3] Κι αμέσως, από το σημείο όπου συναντιόνται και μετά, ο Πηνειός, έτσι που τ’ όνομά του κυριαρχεί, σβήνει πια τα ονόματα των άλλων. Αλλά λένε πως τον παλιό καιρό, επειδή δεν υπήρχε ακόμα αυτό το αυλάκι και η διέξοδος των νερών, τα ποτάμια αυτά, και κοντά σ’ αυτά η λίμνη Βοιβηίς, δεν είχαν τα σημερινά τους ονόματα, κυλούσαν όμως τα νερά τους άφθονα όσο και τώρα, και χύνοντας τα νερά τους έκαναν ολόκληρη τη Θεσσαλία πέλαγος.
[7.129.4] Λοιπόν, οι ίδιοι οι Θεσσαλοί λένε πως ο Ποσειδών έκανε το αυλάκι απ’ όπου κυλά ο Πηνειός, κι η άποψή τους είναι λογική. Γιατί, όποιος πιστεύει ότι ο Ποσειδών είναι κοσμοσείστης κι ότι τα χάσματα που ανοίγει ο σεισμός είναι έργα αυτού του θεού, βλέποντάς το θα ’λεγε πως και τούτο το έκανε ο Ποσειδών^.γιατί η προσωπική μου άποψη είναι πως το χάσμα ανάμεσα στα βουνά αυτά είναι αποτέλεσμα σεισμού.
[7.130.1] Ο Ξέρξης ρώτησε αν ο Πηνειός έχει κι άλλη διέξοδο προς τη θάλασσα, οπότε οι οδηγοί του, που ήξεραν καλά αυτά τα μέρη, του είπαν: «Βασιλιά, ο ποταμός αυτός δεν έχει άλλη διέξοδο που οδηγεί στη θάλασσα, παρά μονάχα αυτή που αντικρίζεις^. γιατί η Θεσσαλία ολόκληρη περιβάλλεται από ένα στεφάνι από βουνά». Και λένε πως ο Ξέρξης αποκρίθηκε: «Φρόνιμοι άνθρωποι είναι οι Θεσσαλοί».
[7.130.2] Αυτός ήταν, λοιπόν, ο λόγος για τον οποίο ήταν μετρημένοι και υποχωρητικοί: κοντά στ’ άλλα έβαζαν στον νου τους κι ότι είχαν χώρα που ο εχθρός εύκολα και γρήγορα μπορεί να την κυριέψει^. η μόνη δυσκολία του θα ήταν να στρέψει τα νερά του ποταμού και να τα κατευθύνει καταπάνω στη χώρα τους, αποκλείοντας το αυλάκι με φράγμα από χώμα κι εκτρέποντας τον ποταμό από την κοίτη όπου κυλά σήμερα, ώστε ολόκληρη να βυθιστεί κάτω από τα νερά — μονάχα τα βουνά θα μείνουν στην επιφάνεια.
[7.130.3] Μ’ αυτά που έλεγε αναφέρονταν στους Αλευάδες, επειδή ήταν οι Θεσσαλοί οι πρώτοι από τους Έλληνες που παραδόθηκαν στον βασιλιά, καθώς ο Ξέρξης πίστευε πως η υπόσχεση που του έδωσαν για φιλία εξέφραζε τη θέληση όλου του λαού. Ύστερ’ απ’ αυτά τα λόγια και το αγνάντεμα του ποταμού γύρισε με το καράβι του στη Θέρμη.

Κι έτσι ερχόμαστε στα σύγχρονα…

Η σύγχρονη αρχή του κακού, όμως, ανάγεται στην αποστράγγιση της λίμνης Κάρλας στις νοτιοανατολικές παρυφές του κάμπου, το μακρινό ’62 (από την τότε κυβέρνηση Καραμανλή), η οποία δεχόταν τα νερά της εκάστοτε υπερχείλισης του Πηνειού και των παραπόταμων, καθώς διοχετεύονταν στη θάλασσα μέσω της στενής κοιλάδας των Τεμπών. Η λίμνη αυτή ήταν έκτασης 196 χιλιάδων στρεμμάτων και δεχόταν επί χιλιετίες, εκτός από τις πλημμύρες του Πηνειού, όλα τα επιφανειακά υπερβάλλοντα νερά της γύρω πεδιάδας και των ποταμών της, αλλά και τα κατακρημνίσματα από τα γύρω βουνά στα ανατολικά του λεκανοπεδίου της Θεσσαλίας. Πολλά παραλίμνια χωριά και οικισμοί ζούσαν από τα νερά της. Με την αποστράγγιση, αυτά άλλαξαν αναγκαστικά τρόπο ζωής, ενώ εκατομμύρια ψάρια ψόφησαν τότε, βρώμισαν και θάφτηκαν.

Μετά από χρόνια, επί ΠΑΣΟΚ, το “έργο” στη Θεσσαλία τελείωσε με τις εξαντλητικές μονοκαλλιέργειες βαμβακιού και άλλες, σχετικές ή όχι με τον κάμπο και τις ανάγκες των κατοίκων, και η τεράστια περιβαλλοντική παρέμβαση (της αποξήρανσης) αποτελείωσε την περιοχή. Εν συνεχεία, πολλοί αγρότες βρέθηκαν με τεράστια ποσά επιδοτήσεων από τα ευρωπαϊκά “πακέτα” (Ντελόρ κ.λπ.) που έγιναν… πολυτελή αμάξια, σπίτια και… μπουζούκια. Οι παλαιοί ανεμόμυλοι σίγησαν, τα μποστάνια και τα περιβόλια “ξεπατώθηκαν”, τα χωράφια με τα σιτηρά εν πολλοίς άλλαξαν και οι ενδημικές καλλιέργειες χάθηκαν για πάντα. Έδωσαν, επίσης, τη θέση τους σε παντός είδους εμπορικές χρήσεις και επιχειρήσεις αγαθών. Οι κάτοικοι, ανάλογα με τον κλήρο τους, έγιναν άλλοι πάμπλουτοι (και κατανάλωναν συστηματικά στα εν λόγω εμπορικά κέντρα και μπουζούκια) κι άλλοι έμειναν στο τίποτα και στράφηκαν αλλού.

Η μεγαλύτερη πεδιάδα της χώρας άλλαξε τελικά μορφή, έμεινε άνυδρη στο μεγαλύτερο μέρος της, οπότε άνθισαν οι ιδιωτικές γεωτρήσεις, για να αρδεύονται οι τωρινές καλλιέργειες με επιφανειακά ποτίσματα ψεκασμού. Τελικά, μετά το 2000, αποφάνθηκε το κράτος ότι το έργο της αποξήρανσης της Κάρλας δεν απέδωσε και οι ζημιές από την αποστράγγιση ήταν μεγαλύτερες, παρά οι ωφέλειες, οπότε αποφασίστηκε να… αναστηθεί η λίμνη ξαναγεμίζοντας ένα τμήμα της παλαιάς Κάρλας (μόλις τα 38 χιλ. στρέμματα από τις αρχικές 196 χιλιάδες). Η Κάρλα πλέον είναι «τεχνητή λίμνη», για την ακρίβεια… ούτε καν ταμιευτήρας, και εξαρτάται από τα κατασκευασμένα αντλιοστάσια γύρω-γύρω. Όμως, και η σημερινή τεχνητή Κάρλα ξεβράζει νεκρά ψάρια, από τα φυτοφάρμακα αυτή τη φορά και τα βαρέα μέταλλα που ως απόβλητα προκύπτουν ανεύθυνα από τις γύρω βιομηχανίες.

Ο εφιάλτης μας είναι τελικά ανθρώπινος και εξαρτάται από τις πολιτικές μας. Το σιτάρι μας πια εισάγεται και η γλουτένη του (βασική πρωτεΐνη του λευκού σιταριού, με ανυπολόγιστες θρεπτικές για τον άνθρωπο και χημικές ιδιότητες), που μεγάλωσε γενεές επί γενεών χωρίς κανένα πρόβλημα, έγινε πια εμπόρευμα και ο μισός πληθυσμός έγινε αλλεργικός σε αυτήν. Ο λόγος είναι η χημική ανασύστασή της από τις βιομηχανίες, οι οποίες μαζεύοντας πίσω τα απούλητα ή ληγμένα προϊόντα τα ανακυκλώνουν στην αγορά χρησιμοποιώντας αντ’ αυτής αμφίβολης ποιότητας και επιπτώσεων γαλακτοματοποιητές. Η υγεία μας σαν ανταποδοτικό αντάλλαγμα στον βωμό του κέρδους. Η βιομηχανία απογειώνεται για ακόμα μία φορά και “η ανάπτυξη” καλπάζει… πολυεθνικά.

Να θυμίσουμε εδώ ότι μόλις μέχρι τον περασμένο αιώνα και για όλα τα προηγούμενα χρόνια, η βασική έννοια του κράτους βασιζόταν στη «σιτάρκεια», δηλαδή στην επάρκεια σε σιτηρά για όλους τους κατοίκους της χώρας, μιας και τα σιτηρά βρίσκονται στη βάση της διατροφικής μας πυραμίδας (ψωμί κ.λπ.).

Οι λόγοι, τελικά, της αποξήρανσης της αρχαίας λίμνης Βοιβηίδος, της Κάρλας, ήταν βέβαια –ως συνήθως–πολιτικοί: τα αγροτεμάχια που προέκυψαν μοιράστηκαν στο σώμα των ψηφοφόρων (μάλιστα, χωρίς ουσιαστική αποζημίωση στα παλιά παραλίμνια χωριά από το τότε κράτος). Η επίσημη αιτίαση, τότε, ήταν τα κουνούπια της και οι ασθένειες που προκαλούσαν.

Και τώρα; Πόσο απλή είναι, τελικά, μια πλημμύρα; Τι κρύβει το νερό που σιγά-σιγά ρουφιέται από το χώμα; Πόσα ωφέλιμα οικοσυστήματα εντόμων και ερπετών και τρωκτικών (ωφέλιμων αφενός για τις καλλιέργειες ή και επικίνδυνων εν δυνάμει για την υγεία του ανθρώπου) δεν διαταράσσονται από τα νερά που μαζεύονται στάσιμα, ενώ τα στραγγίζει σιγά-σιγά το χώμα; Στις αγροτικές περιοχές, τα πράγματα δεν είναι όπως στις πόλεις με το τεχνητό περιβάλλον τους. Η καταστροφή των υπόγειων οικοσυστημάτων πρέπει να προκαλεί απάθεια, να περιμένουμε απλά; Οι γύρω-γύρω αθέατοι πληθυσμοί εμβίων οργανισμών που συνεργάζονται με τις εκάστοτε καλλιέργειες διαταράσσονται. Επίσης, τώρα, το νερό έχει μπει πια –εκτός από το οικοσύστημα των χρήσιμων μικρο-οργανισμών– και στις χωματερές και στα νεκροταφεία. Παλαιότερα, θα ανησυχούσαμε για αρρώστιες όπως η πανούκλα και η χολέρα, τώρα θα αφεθούμε στα πανταχού παρόντα αντιβιοτικά και στα εμβόλια… Μάθαμε, εξάλλου, σε αυτά…

Η διατάραξη της ισορροπίας της φύσης δεν είναι κάτι απλό και δεν θα δούμε τις επιπτώσεις άμεσα, αλλά μόνο σε βάθος χρόνου. Και δεν θα είναι μόνο οικονομικές οι επιπτώσεις. Η απειλή είναι ασύμμετρη και ο «κρατικός μηχανισμός που δεν λειτουργεί ποτέ» θα γίνει, άλλη μία φορά, το ενδημικό μας πικρόχολο ανέκδοτο. Είναι, όμως, ντροπή μας να αποδίδουμε την εκδίκηση στη Φύση. Στις πολιτικές και τις αποφάσεις των ανθρώπων θα ‘πρεπε να ρίχνουμε το φταίξιμο.

3. Περί Προβλέψεων και Μελετών (μια ιστορία Risk Management)

Τo χειρότερο με τις ανοησίες που ακούμε, περί δήθεν βιβλικών φαινομένων που συμβαίνουν μία φορά στα 16.000 χρόνια, είναι ότι με αυτά τα ψεύδη δεν επιχειρούν μόνο να ξεπλύνουν τις ευθύνες τους γι’ αυτή την καταστροφή, αλλά στρώνουν το χαλί της αποποίησης ευθυνών και για όσες νέες καταστροφές –μετά βεβαιότητας– θα ακολουθήσουν. Ήδη το Αστεροσκοπείο τους “τρόλαρε”, λέγοντας ότι φαινόμενα που εμφανίζονται «μία φορά στα 1.000 χρόνια» έχουν συμβεί τρεις φορές τα τελευταία τέσσερα.

Πάμε, όμως, να δούμε:

O πλημμυρικός χάρτης της Θεσσαλίας, που συντάχθηκε βάσει σχετικής μελέτης από το 2016 και θα τον βρείτε δημοσιευμένο στην επίσημη σελίδα του υπουργείου από το 2018. Το σενάριο που “έτρεξε” τότε ήταν βασισμένο στις χειρότερες βροχοπτώσεις τα τελευταία 100 χρόνια. Με σκουρότερο μπλε χρωματισμό είναι οι περιοχές που πλημμύρισαν από τον Daniel και όπως βλέπετε, ταυτίζονται σχεδόν επακριβώς με τις προβλέψεις των επιστημόνων. Η μόνη διαφοροποίηση της πρόβλεψης των επιστημόνων έγκειται στο γεγονός ότι το σενάριο εξέλαβε ως δεδομένο ότι θα ρίξει σε όλη την έκταση της Θεσσαλίας τον ίδιο όγκο (μεγάλο) βροχής ταυτόχρονα, ενώ ο Daniel σκέπασε το ήμισυ του διαμερίσματος.

Με βάση αυτόν τον χάρτη, οι επιστήμονες συνέστησαν 22 αντιπλημμυρικά έργα, τα οποία η Πολιτεία θα έπρεπε να υλοποιήσει στην περιοχή της Θεσσαλίας. Από το 2018 έως σήμερα κανένα δεν έχει ολοκληρωθεί και κάποια δεν έχουν καν ξεκινήσει, μολονότι μεσολάβησε ο Ιανός το 2020, οι μετέπειτα εξαγγελίες του κ. Πρωθυπουργού (Μητσοτάκη), τα εκατοντάδες εκατομμύρια στην Περιφέρεια Θεσσαλίας κ.λπ. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι χάρτες εκπονήθηκαν, έχοντας ως δεδομένο ότι φαινόμενα σαν αυτό συμβαίνουν κάθε 100 χρόνια και, άρα, η πρόβλεψή τους είχε 1% στατιστική πιθανότητα να συμβεί ανά έτος σε μια περιοχή. Με βάση το γεγονός, τώρα, ότι σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις λόγω κλιματικής αλλαγής αναμένεται να έχουμε τέτοια φαινόμενα με περίοδο επαναφοράς 5 – 10 έτη, η στατιστική αυτή πιθανότητα αυξάνεται στο 10% έως 20%.
Όσοι θέλουν να καταλάβουν τη διαφορά συγκρίνοντας τι θα είχε συμβεί αν είχαν γίνει τα έργα και τι θα είχε συμβεί επειδή δεν υπάρχουν, ας ρίξει μια ματιά στο τι συνέβη στη Λάρισα και τι στον Βόλο. Η πρώτη πόλη πλημμύρισε μέχρι τα όρια του αποχετευτικού της δικτύου και στα πέριξ χωριά μένοντας σχεδόν στεγνή στο εσωτερικό, ενώ η δεύτερη είναι πνιγμένη στη λάσπη απ’ άκρη σ’ άκρη. Τώρα, ότι ο τότε δήμαρχος Λαρισαίων κ. Λαμπρούλης, το 1980, έστησε ένα έργο που έσωσε 40 χρόνια μετά την πόλη του και ο σημερινός “άρχοντας” με πόρους πολλαπλάσιων εκατομμυρίων κατάφερε απλά να καθαρίσει ποτάμια και ρυάκια, ενώ δεν φρόντισε να υλοποιηθούν τα απαραίτητα και συνιστώμενα επιπλέον έργα, δεν χρειάζεται περισσότερο σχολιασμό.
Στην κρίση μας, τέλος, είναι αν τελικά έχουν νόημα τα τσιτάτα, όπως «όλοι ίδιοι είναι», «μόνο ο λαός σώζει τον λαό», οι ειρωνείες σε υποψήφιους δημάρχους, η απαξίωση της πολιτικής και της συμμετοχής στα κοινά κ.λπ. Στη θέση αυτού, ο σωστός πολίτης θα κατέβαζε από το ΥΠΕΚΑ τους χάρτες, θα έβλεπε την περιοχή που ζει και θα κοιτούσε ποια υποψήφια παράταξη έχει στο πρόγραμμά της τα έργα αυτά και θα ψήφιζε. Ο μη σωστός, όμως, θα πήγαινε απλά και θα αγόραζε σφυρίχτρες, φωτοβολίδες και σωσίβια, βάρκες, ρούχα εκστρατείας, κονσέρβες, φακούς και γεννήτριες, θα έφτιαχνε καταφύγια σε ταράτσες και υπόγεια και θα περίμενε “έτοιμος” την επόμενη καταστροφή, που μετά βεβαιότητας θα έρθει στο κεφάλι του πιθανόν την επόμενη πεντα/δεκαετία. Αμφότεροι, πάντως, τουλάχιστον θα φρόντιζαν να ασφαλίσουν έστω το σπίτι τους ή και την επιχείρησή τους, για να μην τα περιμένουν ΟΛΑ από το κράτος.

Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News