Μ. Αντωνάκη: Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις δεν ανταγωνίζονται το δημόσιο σύστημα ασφάλισης

Στον απόηχο όσων έγιναν γνωστά στον ημερήσιο Τύπο, σχετικά με τις προτάσεις της Ομάδας Εργασίας για την αναδιοργάνωση της Επικουρικής Ασφάλισης, αλλά και στον απόηχο των πρώτων αντιδράσεων της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης για το θέμα, συνομιλήσαμε με την κα Μαργαρίτα Αντωνάκη, Γενική Διευθύντρια της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος.

Η κα Αντωνάκη φωτίζει με τις απαντήσεις της πτυχές του θέματος, επισημαίνοντας ότι η συζητούμενη αναδιοργάνωση της Επικουρικής Ασφάλισης δεν αλλοιώνει τον χαρακτήρα της, ο οποίος παραμένει δημόσιος.

Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, όπως άλλωστε και οι υπόλοιποι φορείς του χρηματοπιστωτικού συστήματος (ΑΕΔΑΚ, ΕΠΕΥ, πιστωτικά ιδρύματα), μπορούν να αναλάβουν, στο πλαίσιο της κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης, τη διαχείριση των επενδύσεων, εφόσον φυσικά τους επιλέξουν οι ασφαλισμένοι.

Επιπρόσθετα, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις μπορούν να χορηγούν και συντάξεις, όπως κάνουν για τους ασφαλισμένους ομαδικών ασφαλιστικών προγραμμάτων. Αδιαμφισβήτητα και σε κάθε περίπτωση, όπως επισημαίνει η κα Αντωνάκη, η μέγιστη ωφέλεια που προκύπτει για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις έγκειται στην αναγνώριση του θεσμικού ρόλου που μπορούν να αναλάβουν στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

Συνέντευξη στη Σούλα Κορμά

Κυρία Αντωνάκη, συμμετέχοντας ως εκπρόσωπος της Ε.Α.Ε.Ε. στην Ομάδα Εργασίας για την επεξεργασία προτάσεων για την αναδιοργάνωση της Επικουρικής και τη μετάβαση στο νέο σύστημα κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης στη χώρα μας, υπήρχαν θέματα/πτυχές που προβλημάτισαν ιδιαίτερα τα μέλη της Ομάδας; Υπήρχαν διιστάμενες απόψεις που χρειάστηκε να συγκεραστούν, μέχρι να καταλήξετε σε συγκεκριμένη πρόταση;

M.A.: Ως αρχική παρατήρηση θα ήθελα να επισημάνω ότι η Ομάδα Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων συνεστήθη με σκοπό να εκφράσει απόψεις συμβουλευτικές, οι οποίες θα αξιοποιηθούν ελεύθερα από την ηγεσία του Υπουργείου. Είναι άγνωστη για την Ομάδα η μελλοντική χρήση των απόψεών της και ξεπερνά σε κάθε περίπτωση την αρμοδιότητα που της ανετέθη.

Τα Μέλη της Ομάδας Εργασίας εκλήθησαν να τοποθετηθούν επί θεμάτων και επιλογών συγκεκριμένων. Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων είχε θέσει τις βάσεις επί των οποίων ουσιαστικά ζητήθηκε η άποψη των φορέων που συμμετείχαν στην Ομάδα.

Η σύνθεση της Ομάδας αποτυπώνει ακριβώς τις επιλογές της Πολιτείας σχετικά με το πώς οραματίζεται την υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση στο άμεσο μέλλον, με κριτήριο τη βιωσιμότητα του συστήματος συντάξεων, την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων των δύο συστημάτων, διανεμητικού και κεφαλαιοποιητικού, και την εξουδετέρωση ή έστω τον μετριασμό των μειονεκτημάτων των δύο αυτών συστημάτων.

Η συζήτηση στην Ομάδα Εργασίας δεν είχε ως στόχο την επιβολή της μιας άποψης επί της άλλης, αλλά είχε ως στόχο τη διαμόρφωση των βέλτιστων προτάσεων για το πολύ σοβαρό θέμα της επικουρικής ασφάλισης των νέων εργαζομένων.

Αν η επικουρική ασφάλιση γίνει κεφαλαιοποιητική αποφεύγεται προφανώς ο δημοσιονομικός κίνδυνος όπως και ο δημογραφικός. Τι θα γίνει, όμως, με τους επενδυτικούς κινδύνους στους οποίους θα εκτίθενται οι εισφορές των ασφαλισμένων; Βάσει των όσων έχουν προταθεί, ο ασφαλισμένος θα επιλέγει ανάμεσα σε τρία επενδυτικά πακέτα (χαμηλού, μεσαίου και υψηλού επενδυτικού κινδύνου). Πώς θα διασφαλίζεται ότι ο οποιοσδήποτε ασφαλισμένος θα είναι σε θέση να κάνει ορθή επενδυτική επιλογή; Προβλέπεται να υπάρξει κάποιας μορφής εγγύηση για το ύψος των παροχών και των συντάξεων;

Μ.Α.: Κεφαλαιοποιητικό σύστημα αποταμίευσης σημαίνει συσσώρευση των χρημάτων και επένδυση αυτών με γνώμονα, αφενός, την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη διασφάλιση του συσσωρευόμενου κεφαλαίου και, αφετέρου, την αξιοποίηση των επενδυτικών ευκαιριών της ελεύθερης οικονομίας. Η σωστή επιλογή κάθε αποταμιευτή προϋποθέτει σωστή, ακριβή και σαφή ενημέρωσή του για τις δυνατότητες επιλογής και για τους ενδεχόμενους κινδύνους.

Αυτό γίνεται στο πλαίσιο της ιδιωτικής αποταμίευσης (βλέπετε περίπτωση PRIIPs και PEPP) και αυτό πρέπει να γίνει και στο πλαίσιο της κοινωνικής ασφάλισης, η οποία, εφόσον προσφέρει κάποιας μορφής εγγύηση, οφείλει να διασφαλίσει την ύπαρξή της και στην προκειμένη περίπτωση, μέσω μηχανισμών δεσμευτικών για τους ιδιωτικούς φορείς που θα συμμετέχουν στο μελλοντικό σύστημα.

Ως Ομάδα Εργασίας προτείνατε, σύμφωνα με δημοσιεύματα στον ημερήσιο Τύπο, την υποχρεωτική υπαγωγή όλων των νεοεισερχόμενων και πρωτο-ασφαλισμένων στην αγορά εργασίας, από την 1η Ιανουαρίου 2021 και μετά. Προτείνατε, επίσης, την προαιρετική ένταξη των ήδη ασφαλισμένων που προέρχονται από κλάδους που μέχρι πρότινος δεν υπάγονταν στην επικουρική ασφάλιση (π.χ. γιατρούς, αγρότες). Έχει γραφεί ότι εξετάζεται το ενδεχόμενο να δίνεται η δυνατότητα να ενταχθούν και παλιοί ασφαλισμένοι στο νέο σύστημα. Έτσι, όμως, δεν θα χάσει σημαντικούς πόρους το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ); Τι προτείνατε για όσους σήμερα υπάγονται στην ασφάλιση Ταμείου Υποχρεωτικής Επαγγελματικής Ασφάλισης (π.χ. ΤΕΑ -|ΕΑΠΑΕ);

Μ.Α.: Η πρόθεση της Πολιτείας είναι η δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος επικουρικής ασφάλισης για το σύνολο των νέων εργαζομένων. Η Ομάδα συμφώνησε με τη διατήρηση των μεμονωμένων υφιστάμενων εξαιρέσεων των τεσσάρων υποχρεωτικών ταμείων επικουρικής ασφάλισης, ένα από τα οποία είναι το ΤΕΑ – ΕΑΠΑΕ.

Η αλλαγή στο σύστημα της επικουρικής ασφάλισης και η λειτουργία με κεφαλαιοποιητικό σύστημα για τους νέους ασφαλισμένους είναι προφανές ότι θα στερήσει πόρους από το παλαιό σύστημα. Το ΕΤΕΑΕΠ και η Πολιτεία οφείλουν να ελέγξουν το μέγεθος του τυχόν ελλείμματος και του τρόπου αντιμετώπισής του.

Η πρώτη μεγάλη και αδιαμφισβήτητη ωφέλεια για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις έγκειται στην αναγνώριση του θεσμικού ρόλου τον οποίο μπορούν να αναλάβουν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

Ως προς τη φορολόγηση στο πλαίσιο λειτουργίας του νέου συστήματος, ποιες ήταν οι προτάσεις της Ομάδας Εργασίας;

Μ.Α.: Με δεδομένο ότι η συζητούμενη αναδιοργάνωση της Επικουρικής Ασφάλισης δεν αλλοιώνει τον χαρακτήρα της, ο οποίος παραμένει δημόσιος, η φορολογική μεταχείριση αυτής και μετά τις όποιες αλλαγές στο επίπεδο της διαχείρισής της θα πρέπει να είναι η ίδια με την ισχύουσα, η οποία θα εφαρμόζεται στο διανεμητικό κομμάτι. Η μετάβαση από το διανεμητικό στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα δεν δικαιολογεί διαφορετικό φορολογικό καθεστώς παροχών.

Έχει λεχθεί ως προς το κόστος της μετάβασης στο νέο σύστημα ότι δεν φαίνεται έντονο πρόβλημα χρηματοδότησης κατά την πρώτη δεκαετία. Εξετάσατε ως Ομάδα Εργασίας τρόπους τυχόν συνεισφοράς των ασφαλισμένων στο νέο καθεστώς, με βάση την αρχή της διαγενεακής κοινωνικής αλληλεγγύης;

Μ.Α.: Το κόστος της μετάβασης αποτελεί θέμα το οποίο χρήζει συγκεκριμένης αναλογιστικής μελέτης και για το οποίο οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις δεν μπορούν να έχουν ειδική άποψη.

Πώς θα διασφαλιστεί ότι τα δημιουργούμενα αποθεματικά κεφάλαια θα επενδύονται προς όφελος της εθνικής οικονομίας;

Μ.Α.: Η συσσώρευση κεφαλαίων και η επένδυση αυτών είναι δεδομένο ότι δίδουν ώθηση στην τοπική οικονομία. Η διασφάλιση της επένδυσης με συγκεκριμένες προδιαγραφές εντοπισμού στην Ελλάδα θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν της τη συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η τομεάρχης Εργασίας του ΣΥΡΙΖΑ, κα Έφη Αχτσιόγλου, αναφερόμενη σε σχετικό δημοσίευμα της Εφημερίδας των Συντακτών της 15ης Οκτωβρίου, δήλωσε ότι «το ασφαλιστικό σύστημα δεν μπορεί να μετατραπεί σε καζίνο για να κερδίσουν κάποιοι ελάχιστοι σε βάρος εργαζομένων, συνταξιούχων και φορολογούμενων (…) Για να κερδίσουν κάποιες συγκεκριμένες ελάχιστες επιχειρήσεις της ιδιωτικής ασφάλισης;». Ο τομεάρχης Οικονομίας του ΣΥΡΙΖΑ, κ. Νίκος Παππάς, είπε πως «η ΝΔ θέλει τα ασφαλιστικά ταμεία να στηρίξουν ελάχιστες ασφαλιστικές εταιρείες ώστε αυτές να θησαυρίσουν, γεμίζοντας την κοινωνία με ανασφάλεια». Πώς σχολιάζετε αυτές τις δηλώσεις των εκπροσώπων της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης;

Μ.Α.: Οι τοποθετήσεις που αναφέρετε αγνοούν την πραγματικότητα, ότι στον σύγχρονο κόσμο, η ιδιωτική ασφάλιση δεν ανταγωνίζεται την κοινωνική, αλλά τη συμπληρώνει.
Η αναγκαιότητα για συμπλήρωση της κοινωνικής ασφάλισης από την επαγγελματική και την ιδιωτική οφείλεται κατά κύριο λόγο στις δημογραφικές εξελίξεις και στη θεαματική και συνεχιζόμενη αύξηση του προσδόκιμου ζωής.

Η συνύπαρξη των τριών Πυλώνων διασφαλίζει κατά το δυνατόν τις μελλοντικές συντάξεις και γι’ αυτόν τον λόγο όλα τα σύγχρονα κράτη έχουν αναμορφώσει ή είναι σε φάση αναμόρφωσης των δημόσιων συστημάτων ασφάλισης, δίδοντας ρόλο στην ιδιωτική ασφάλιση.

Από την εισαγωγή του συστήματος κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης στη χώρα μας οι ασφαλιστικές εταιρείες πώς και πόσο θα επωφεληθούν, εν τέλει;

Μ.Α.: Η πρώτη μεγάλη και αδιαμφισβήτητη ωφέλεια για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις έγκειται στην αναγνώριση του θεσμικού ρόλου τον οποίο μπορούν να αναλάβουν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Όπως ελέχθη ήδη, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις δεν ανταγωνίζονται το δημόσιο σύστημα ασφάλισης. Ο ρόλος τους είναι πάντα μόνον συμπληρωματικός.

Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, όπως εξάλλου και οι λοιποί φορείς του χρηματοπιστωτικού συστήματος, μπορούν να αναλάβουν, εφόσον τους επιλέξουν οι ασφαλισμένοι, να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στη διαχείριση των επενδύσεων, όπως ακριβώς το κάνουν και για τους πελάτες τους.

Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις θεωρούμε ότι μπορούν, επιπλέον της διαχείρισης των επενδύσεων, να χορηγούν συντάξεις, όπως το κάνουν και για τους ασφαλισμένους ομαδικών ασφαλιστικών προγραμμάτων.