KPMG: Ενώπιον 4 στρατηγικών διλημμάτων οι ασφαλιστικές

Την ετήσια έκθεσή της για την ελληνική ασφαλιστική αγορά παρουσίασε στις 11 Δεκεμβρίου σε κεντρικό ξενοδοχείο η KPMG.

Η χρηματοοικονομική κατάσταση και φερεγγυότητα των ασφαλιστικών εταιρειών, τα νέα λογιστικά πρότυπα (ΔΠΧΑ 17 & ΔΠΧΑ 16), οι αποδοχές, η αυτοματοποίηση των πληροφοριών και τα οφέλη της για τον ασφαλιστικό κλάδο και παράλληλα τα βασικά στρατηγικά διλήμματα, που απασχολούν τις διοικήσεις και τους μετόχους των ελληνικών ασφαλιστικών εταιρειών ήταν οι βασικοί άξονες στους οποίους κινήθηκε η παρουσίαση.

Ας δούμε κάποια ενδιαφέροντα σημεία.

ΔΠΧΑ 17 & ΔΠΧΑ 16

Η πρόσφατη έρευνα  (‘In it to win it’) που διεξήγαγε η KPMG καταδεικνύει τον κίνδυνο μη εφαρμογής των ΔΠΧΑ 17, ιδιαίτερα στους μικρομεσαίους ασφαλιστές, κατηγορία στην οποία ανήκει το σύνολο των ασφαλιστικών εταιρειών στην Ελλάδα. Ειδικότερα, η έρευνα έδειξε ότι το 67% των μεγάλων ασφαλιστών (> US$10 δις) είναι έτοιμοι να υλοποιήσουν το πρότυπο, αντίθετα μόλις το 9% των μικρών ασφαλιστών (<US$1 δις) δήλωσαν έτοιμοι.

Η μη ικανοποιητική κατάσταση ετοιμότητας των μικρών ασφαλιστικών εταιρειών είναι ένας από τους λόγους ανησυχίας της Ευρώπης σχετικά με την υιοθέτηση των ΔΠΧΑ 17. Η IASB έχει ζητήσει παράταση της εφαρμογής για την 1^η Ιανουαρίου 2022 και η πρόταση θα εξεταστεί εντός του 2019.

Το ΔΠΧΑ 16, από την άλλη, το οποίο τίθεται σε εφαρμογή την 1^η Ιανουαρίου 2019 και αφορά στις μισθώσεις, δεν έχει τύχει αντίστοιχης προσοχής από τους ασφαλιστές, καθώς μόλις πρόσφατα άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι μπορεί να υπάρχουν επιπτώσεις στις εποπτικές καταστάσεις που υποβάλλουν σύμφωνα με το Solvency II.

Ο Διονύσης Διαμαντόπουλος, Γενικός Διευθυντής, Συμβουλευτικό Τμήμα της KPMG ανέλυσε τις αυτοματοποιημένες διαδικασίες και τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από τις εταιρείες του ασφαλιστικού κλάδου, καθώς και τη σπουδαιότητα της ανάλυσης δεδομένων, και πως αυτά, με έμφαση στα μεγάλα δεδομένα (big data), προσδίδουν προστιθέμενη αξία στις εν λόγω εταιρείες.

Η χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών εταιρειών

Η σχετική μελέτη της KPMG κατέδειξε τα εξής, όσον αφορά τη χρηματοοικονομική κατάσταση και φερεγγυότητα των ελληνικών ασφαλιστικών εταιρειών:

• Από πλευράς τζίρου και μεγέθους αγοράς δεν παρατηρήθηκαν αλλαγές σε σχέση με την προηγούμενη χρήση, σημειώνοντας μηδενική ανάπτυξη και μικρές μετατοπίσεις χαρτοφυλακίου. Η πίτα της αγοράς παραμένει στο ίδιο μέγεθος. Οι προβλέψεις για σχετική και σταθερή αύξηση της παραγωγής το 2017 δεν επιβεβαιώθηκαν, καθώς τα ασφάλιστρα στο σύνολό τους διατηρήθηκαν στα επίπεδα του 2016, με τις ασφαλίσεις Ζωής να καταγράφουν μείωση 2%. Την ίδια στιγμή στην Ευρώπη είχαμε αύξηση 5% στις ασφαλίσεις Ζωής, 4,4% στις Ασφαλίσεις κατά Ζημιών και 3,9% στην Υγεία, σύμφωνα με την Isnurance Europe.
• Όσον αφορά στην εξέλιξη των μεγεθών του ισολογισμού καταγράφηκε αύξηση των μεγεθών κατά 10% περίπου με ταυτόχρονη αύξηση του Ενεργητικού και των Ιδίων Κεφαλαίων. Η αύξηση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι λόγω των αυξημένων εποπτικών απαιτήσεων και της ανάγκης για ύπαρξη δυνατότητας ανάληψης νέων κινδύνων, οι ασφαλιστικές προτίμησαν την κεφαλαιοποίηση των κερδών τους και τη μη διανομή μερισμάτων. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται στη μελέτη, αυτό δεν συνεπάγεται και μεγέθυνση των δραστηριοτήτων μιας εταιρείας, αντίθετα σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξή της.
• Όσον αφορά το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο, οι ελληνικές ασφαλιστικές επενδύουν κατά 80% σε ομόλογα (στην πλειοψηφία τους κυβερνητικά ομόλογα), και κατά 10% σε αμοιβαία κεφάλαια, σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους ασφαλιστές, οι οποίοι, σύμφωνα με την Insurance Europe, επενδύουν κατά 64% σε Ομόλογα, 12% σε Α/Κ και 16% σε συμμετοχές σε συνδεδεμένες επιχειρήσεις
• Όσον αφορά τα αποτελέσματα των εταιρειών, η ασφαλιστική αγορά συνεχίζει να παραμένει πάνω από τον μέσο όρο της ελληνικής αγοράς, όσον αφορά τις επιδόσεις των εταιρειών, παρά την στασιμότητα της παραγωγής ασφαλίστρων. Το 2017 τα κέρδη προ φόρων ήταν σαφώς βελτιωμένα. Ο μέσος όρος των 14 εκατ. ευρώ θεωρείται ικανοποιητικός, ειδικά σε σχέση και με άλλους κλάδους της οικονομίας. Η απόδοση κεφαλαίου στο 11% μετά φόρων είναι εντός του εύρους επενδυτικών αποδόσεων για την ασφαλιστική αγορά.
• Σε επίπεδο αποτελεσμάτων εκμετάλλευσης, η έκθεση παρατηρεί βελτίωση της κερδοφορίας των ασφαλίσεων ζωής σε σχέση με τις γενικές.
• Αισθητή είναι η μείωση του δείκτη αποθεματοποίησης το 2017, η οποία, όπως επισημαίνεται, οφείλεται εν μέρει στην ανακοπή της πτώσης των ασφαλίστρων στο αυτοκίνητο. Ωστόσο, ακόμη και σε απόλυτο μέγεθος παρατηρείται μείωση του ύψους των τεχνικών προβλέψεων, που συνδέεται άμεσα με τη συνεχιζόμενη υψηλή κερδοφορία ιδιαίτερα στον κλάδο αυτοκινήτου. Όμως, όπως επισημάνθηκε, σημαντικό μέρος της κερδοφορίας δεν οφείλεται στη νέα παραγωγή αλλά στην απελευθέρωση των αποθεμάτων, γεγονός που προβληματίζει τις διοικήσεις των εταιρειών.
• Ως προς τη μέτρηση της αποδοτικότητας των εταιρειών σε σχέση με την παραγωγή ανά υπάλληλο δεν παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές. Αντίθετα, ο δείκτης εξόδων μεταβλήθηκε ανοδικά κατά μία μονάδα (17%), με άμεση επίδραση και στα αποτελέσματα, συνεπεία κυρίως της προετοιμασίας για την εφαρμογή των GDPR, IDD και PRIIPs. Περαιτέρω αύξηση των εξόδων αναμένεται και για το 2018, λόγω της εκκίνησης των διαγνωστικών ελέγχων για την εισαγωγή των νέων λογιστικών προτύπων, αλλά και του κόστους συμμόρφωσης στις νέες κανονιστικές απαιτήσεις.
• Ως προς τις προμήθειες, η έρευνα καταγράφει τάση αύξησης των δεδουλευμένων ασφαλίστρων στις γενικές ασφαλίσεις. Όπως επισημαίνεται, οι περιπτώσεις όπου η προσέλκυση νέων πελατών συνδέεται αποκλειστικά και μόνο μέσω της αύξησης προμηθειών, προκαλεί ισχυρό πονοκέφαλο στις διοικήσεις, που γνωρίζουν ότι η πολιτική αυτή δεν αποδίδει για πολύ με σημαντική επίπτωση στην κερδοφορία.
• Ως προς την είσπραξη ασφαλίστρων, ο δείκτης εισπραξιμότητας το 2017 αυξήθηκε κατά 3 ημέρες, με τον χρόνο είσπραξης να κινείται γύρω στις 30 ημέρες. Αν συνεχιστεί από τις εταιρείες η πολιτική αποδοχής έκδοσης συμβολαίων χωρίς προηγούμενη είσπραξη ασφαλίστρων αυτό θα έχει αντίκτυπο στη μετάβαση στο ΔΠΧΑ 17 και το ΔΠΧΑ 9, όπως επισημάνθηκε.
• Οι αποδόσεις των επενδύσεων ακολουθούν σταθερά πτωτική πορεία, 2,2% το 2017, έναντι 2,5% και 2,6% το 2016 και το 2015, αντίστοιχα, εξαιτίας της τάσης αποκλιμάκωσης των επιτοκίων και του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης που ακολούθησε η ΕΚΤ σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
• Ο δείκτης Φερεγγυότητας SCR κινήθηκε ανοδικά στο 176% (+11%), ωστόσο, υπολείπεται του ευρωπαϊκού (239%) και παραμένει ανάμεσα στους πιο μικρούς της Ευρώπης. Ο δείκτης MCR αυξήθηκε σημαντικά στο 452% (σύνολο Ελλάδας), ωστόσο παραμένει αισθητά κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 648%.

Τα 4 διλήμματα

Σύμφωνα με την KPMG, οι διοικήσεις των ελληνικών ασφαλιστικών εταιρειών βρίσκονται αντιμέτωπες με 4 στρατηγικά διλήμματα.

• Το πρώτο έχει να κάνει με το ζήτημα του ψηφιακού μετασχηματισμού των ασφαλιστικών εταιρειών. Η ψηφιοποίηση και η αυτοματοποίηση των διαδικασιών έχει να προσφέρει οφέλη, ειδικά στα τμήματα του underwriting και των αποζημιώσεων, αφού μειώνει το κόστος, αυξάνει την παραγωγικότητα – αποδοτικότητα, βελτιώνει την ποιότητα των υπηρεσιών και την αξιοπιστία, βοηθά τους εργαζομένους να αναπτύξουν καινοτόμες ιδέες και τις ίδιες τις εταιρείες να επεκταθούν. Αυτό που διαπιστώνεται, ωστόσο, είναι ότι ο ασφαλιστικός κλάδος είναι από τους τελευταίους στην εφαρμογή και υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών και, κατά συνέπεια, αν δεν υπάρξει ραγδαία αλλαγή και στροφή των εταιρειών προς τις νέες τεχνολογίες θα δημιουργηθεί έδαφος για τη διείσδυση και επικράτηση νέων παικτών. Επιπλέον, ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι αναπόφευκτος για όσες εταιρείες επιθυμούν να πετύχουν ικανοποιητικές μακροπρόθεσμες αποδόσεις και με δυνατότητες επενδύσεων.
• Το δεύτερο δίλημμα αφορά την επιλογή δικτύων πωλήσεων ή ο συνδυασμός αυτών. Από τη μια διαπιστώνεται η αισθητή παρουσία των μηχανών αναζήτησης και των επερχόμενων aggregators, η αύξηση των “ψηφιακών πελατών”, η διείσδυση ορισμένων παικτών στο Direct και από την άλλη η σημαντική επιρροή των παραδοσιακών δικτύων στους Έλληνες καταναλωτές αλλά και ο προβληματισμός κατά πόσο το επάγγελμα του ασφαλιστικού διαμεσολαβητή συνεχίζει να ελκύει. Όλα αυτά, σύμφωνα με την KPMG, δημιουργούν μεγάλο πονοκέφαλο στις διοικήσεις των ασφαλιστικών εταιρειών, που πρέπει να επιλέξουν το βέλτιστο μίγμα της πολιτικής που θα ακολουθήσουν.
• Το τρίτο δίλημμα αφορά στο αν οι ασφαλιστικές εταιρείες θα επιλέξουν να κάνουν κάποιες στρατηγικές συμμαχίες ή θα συνεχίσουν την πορεία τους αυτόνομα. Σύμφωνα με την έκθεση ακόμη και μεγάλοι ασφαλιστικοί οργανισμοί συνειδητοποιούν ότι οργανική ανάπτυξη χωρίς στρατηγικές συμμαχίες είναι στις περισσότερες των περιπτώσεων ανέφικτος στόχος. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι ο ανταγωνισμός που εντείνεται, οι σημαντικές επενδύσεις που απαιτούνται, το αυξανόμενο κόστος εφαρμογής και συμμόρφωσης στρέφουν τους ασφαλιστές όλο και περισσότερο σε εξαγορές, συγχωνεύσεις, συμμαχίες και συνεργασίες, που θα τους επιτρέψουν να μετασχηματιστούν και να επιβιώσουν. Βεβαίως, δεν λείπουν και εκείνοι που επιμένουν να συνεχίζουν μια πιο “μοναχική πορεία”, διατηρώντας το status quo αλλά και την αποκλειστική ωφέλεια της όποιας υπεραξίας.
• Το τέταρτο και τελευταίο δίλημμα αφορά στο αν οι ασφαλιστικές θα επιλέξουν την εξειδίκευση ή θα συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται σε όλους τους κλάδους ασφάλισης. Σύμφωνα με την KPMG, η εξειδίκευση μπορεί να περιορίσει το εύρος της αγοράς στην οποία απευθύνονται οι ασφαλιστές, αλλά κρύβει ευκαιρίες με υψηλές αποδόσεις και χαμηλό ανταγωνισμό, ενώ προσφέρει πολύ ισχυρές σχέσεις εμπιστοσύνης με τους πελάτες. Επιπλέον τα νέα προϊόντα πελατοκεντρικής προσέγγισης απαιτούν εξειδίκευση και νέες δομές. Από την άλλη πλευρά, η στόχευση σε διάφορους τομείς δημιουργεί εμπόδια σε νεοεισερχόμενους και διατηρεί σε υψηλά επίπεδα τη ρευστότητα.

Η Βερώνη Παπατζήμου, Γενική Διευθύντρια, Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Ανθρώπινου Δυναμικού της KPMG, παρουσίασε τις τάσεις στον κλάδο του Ανθρωπίνου Δυναμικού, την ετήσια έρευνα στις αποδοχές στελεχών των ασφαλιστικών εταιρειών καθώς και τις προκλήσεις που αναμένεται να αντιμετωπίσουν οι εργοδότες αναφορικά με το δυναμικό τα επόμενα χρόνια. Ως γενικό συμπέρασμα προκύπτει ότι ασφαλιστικός είναι ένας σταθερός σε σχέση με την υπόλοιπη αγορά κλάδος. Δεν έχουμε συχνές μετακινήσεις στελεχών εκτός αγοράς εντός όμως είναι πάρα πολλές και συχνές. Η έρευνα κατέγραψε αύξηση των αποδοχών αλλά σε συγκεκριμένες ειδικότητες.

Το πάνελ των CFOs

Τα παραπάνω διλήμματα – προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική ασφαλιστική αγορά αναλύθηκαν στο πάνελ των οικονομικών διευθυντών που “έκλεισε” την εκδήλωση.

Ο κ. Gabor Szegedi, CFO, NN Hellas, ανέλυσε στρατηγικές στόχευσης σε προϊόντα και αγορές, κάνοντας αναφορά στις ελληνικές προεκτάσεις του θέματος, σχολίασε τις προσπάθειες δημιουργίας συγκριτικών πλεονεκτημάτων από νεοεισερχόμενους παίχτες, αλλά και των εταιρειών που ήδη δραστηριοποιούνται στην αγορά, ενώ έκανε μια συνοπτική ανασκόπηση των αποτελεσμάτων αλλά και δεικτών παραγωγικότητας και αποδοτικότητας των εταιρειών.

Ο κ. Δήμος Πολυμενίδης, CFO, ERGO Ασφαλιστική, εστίασε στο ζήτημα του ψηφιακού μετασχηματισμού, απαντώντας αναφορικά με την επιλογή του χρόνου επένδυσης, και παραδίδοντας παραδείγματα της ψηφιακής καινοτομίας που φέρουν οι αυτοματοποιήσεις στον κλάδο, όπως προσωπικοί βοηθοί (personal assistants), email bots, τηλεφωνική εξυπηρέτηση, coach προς ασφαλιστές και εξυπηρέτηση πελατών από bots μέσω chat όπου, μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι ένα bot μπορεί να απαντήσει σε πελάτες κατά μέσο όρο σε 500 συχνά ερωτήματα. Τέλος, ανέλυσε επενδυτικές στρατηγικές για τους ασφαλιστές.

Ο κ. Paul Van Ammelrooij, CFO, Allianz Ελλάς, υπογράμμισε την πρόκληση της κερδοφόρας ανάπτυξης με την ασφαλιστική βιομηχανία να αλλάζει ραγδαία και θεμελιωδώς λόγω τεχνολογίας και κανονιστικών αλλαγών, ενώ ανέφερε ότι ο χώρος της ασφάλισης βρίσκεται πίσω στην παραγωγικότητα κατά -6%. Σχολίασε ότι ενώ τα χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς με τη χαμηλή ασφαλιστική διείσδυση θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνητρο για επίδοξους επενδυτές, αυτό δεν έχει συμβεί, κυρίως λόγω της ύπαρξης μη εμπορικών χαρτοφυλάκων. Το μέλλον βρίσκεται στην απλούστευση των διαδικασιών και του customer journey μεταξύ των ηλεκτρονικών υποδομών (IT infrastructure) και των προϊόντων. Τέλος, έκανε ανασκόπηση της εξέλιξης των δεικτών Φερεγγυότητας.

Ο κ. Marco Cuneo, CFO, AXA Ασφαλιστική, ανέπτυξε τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα από τις στρατηγικές αποφάσεις επιλογής κατάλληλου δικτύου πωλήσεων, με αναφορές στην παρουσία και ανάπτυξη του Direct και των aggregators στην Ελλάδα με σύγκριση την Ιταλία. Υπογράμμισε ότι υπάρχουν πολλά ερωτήματα που πρέπει να αναλυθούν και απαντηθούν από τις διοικήσεις των εταιρειών σχετικά με την επιλογή Direct πωλήσεων ή τη συνεργασία με παραδοσιακούς διαμεσολαβητές και το κατάλληλο μείγμα μαζί με τον απαραίτητο διαχωρισμό των ασφαλιστικών προϊόντων σε commodities και παροχή υπηρεσίας. Επίσης, σχολίασε την εξέλιξη των δεικτών αποθεματοποίησης και αποζημιώσεων και τις επιπτώσεις αυτών.

Συμπερασματικά η KPMG στην έκθεσή της επισημαίνει ότι ο ασφαλιστικός κλάδος δεν χαρακτηρίζεται από ισχυρές διακυμάνσεις. Η σταθεροποίηση της οικονομίας με τις προοπτικές ανάπτυξης, το χαμηλό κόστος παραγωγής και η αργή μεν αλλά σταδιακή μεταστροφή της ασφαλιστικής συνείδησης αποτελούν θετικά μηνύματα για τις επόμενες περιόδους. Στον αντίποδα, η έλλειψη καθαρού διαθέσιμου εισοδήματος και αποταμιεύσεων, η διατήρηση της υψηλής ανεργίας, καθώς και οι επιπτώσεις από τυχόν παρατεταμένη προεκλογική αναμέτρηση ψαλιδίζουν τις προσδοκίες και δεν αφήνουν σημαντικά περιθώρια για ισχυρές διακυμάνσεις.

Δήμητρα Καζάντζα