Κορωνοϊός: Ένα τεστ χαρακτήρα για την Ευρώπη

Του Vincent Chaigneau, Επικεφαλής Έρευνας της Generali Investments

Down but not out

Η μετάδοση του κορωνοϊού συνεχίζεται, αλλά με βραδύτερο ρυθμό. Τις πρώτες ημέρες του Απριλίου, ο συνολικός αριθμός των καταγεγραμμένων περιπτώσεων, που σήμερα υπερβαίνει το ένα εκατομμύριο παγκοσμίως, αυξήθηκε κατά περίπου 8,5% την ημέρα, έναντι 12% γύρω στις 25 Μαρτίου. Τα μέτρα κοινωνικής απόστασης λειτουργούν: Η Ιταλία έχει περάσει το αποκορύφωμα (peak), με τα νέα κρούσματα να είναι τώρα λιγότερα από 5.000 την ημέρα, κάτω από την κορυφή που ήταν πάνω από 6.000. Η μετάδοση παραμένει έντονη στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, στο 13%-14%, αν και αυτό μειώθηκε επίσης από το 25% που ήταν μόλις πριν από μια εβδομάδα. Ο αριθμός των κρουσμάτων αναμένεται να σταθεροποιηθεί σε μία επίπεδη καμπύλη σε μερικές εβδομάδες. Δυστυχώς, ο κίνδυνος ενός δεύτερου κύματος είναι τέτοιος ώστε τα lockdowns πρέπει να συνεχιστούν έως ότου τα νέα κρούσματα πέσουν σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Ακόμα και τότε, οι περιορισμοί πιθανότατα θα παραμείνουν για μερικές εβδομάδες, καθώς οι περισσότερες κυβερνήσεις θα δώσουν προτεραιότητα στην υγειονομική ασφάλεια. Η επιστροφή σε μια κανονική κοινωνική και οικονομική ζωή θα είναι προοδευτική. Η εξέλιξη των ταχέων τεστ αντισωμάτων μπορεί να διευκολύνει αυτή την εξομάλυνση.

Ποσοτικοποίηση του οικονομικού σοκ

Έχουμε μειώσει τις προβλέψεις μας για παγκόσμια ανάπτυξη στο -1% για το 2020. Το ΑΕΠ της Ευρωζώνης ενδέχεται να είναι τουλάχιστον κατά 6% χαμηλότερο το 2020 από ό,τι το 2019. Η ύφεση θα είναι επομένως βαθύτερη από ό,τι κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Οικονομικής Κρίσης (GFC, 2008-09). Σε μόλις δύο εβδομάδες, 10 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν μείνει άνεργοι. Με άλλα λόγια, το ποσοστό ανεργίας έχει ήδη αυξηθεί κατά περισσότερο από 6 μονάδες! Τελικά, είναι πιθανό να αυξηθεί κατά 20%. Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι κάθε μήνας lockdown κοστίζει 2 μονάδες του ετήσιου ΑΕΠ στις μεγάλες οικονομίες. Ελπίζουμε να σημειωθεί ισχυρή ανάκαμψη στο δεύτερο εξάμηνο του έτους, αλλά γνωρίζουμε από την προηγούμενη κρίση ότι η οικονομική ζημιά είναι ως επί το πλείστον μόνιμη: το ΑΕΠ δεν επιστρέφει στην προηγούμενη πορεία του.

Οι πιστωτές έναντι των μετόχων

Οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές στέκονται στα πόδια τους, χάρη στην εντυπωσιακή παγκόσμια πολιτική απάντηση. Οι τιμές του πετρελαίου βρίσκονται στο κατώτατο σημείο τους και έχει έρθει πια η ώρα να ανέβουν, καθώς η αδιέξοδη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί οδηγεί τελικά τις ΗΠΑ, τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Η μεταβλητότητα υποχωρεί από τα επίπεδα ρεκόρ, αργά στις μετοχές αλλά πιο γρήγορα στις αγορές επιτοκίων (βλ. Διάγραμμα). Η Fed έλαβε νέα μέτρα, λιγότερο θεαματικά, αλλά ουσιαστικά απαραίτητα για τη σωστή λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών (χαλάρωση του Συμπληρωματικού Δείκτη Μόχλευσης των τραπεζών και παροχή ρευστού σε ξένες κεντρικές τράπεζες που χρειάζονται δολάρια ΗΠΑ).

Οι αποδόσεις των ελεύθερων κινδύνου ομολόγων υποχωρούν όπως θα έπρεπε –σημάδι ότι οι οικονομικές εξάρσεις μειώνονται. Οι αγορές μετοχών εξακολουθούν να είναι ασταθείς, καθώς η οικονομική ανάπτυξη και οι προσδοκίες για τα κέρδη αναθεωρούνται προς τα κάτω με ρυθμούς ρεκόρ. Αυτό δικαιώνει την προτίμησή μας για αμυντικούς τομείς και αποθέματα. Αναμένουμε επίσης να μειωθούν περαιτέρω τα μακροπρόθεσμα επιτόκια και να ευνοηθεί η ασφαλής πίστωση (Investment Grade corporates): τα κρατικά δάνεια, οι εγγυήσεις και οι αγορές από την κεντρική τράπεζα θα περιορίσουν τα spreads.

Οι τελευταίες ημέρες επιβεβαίωσαν, επίσης, ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προτιμούν τους πιστωτές έναντι των μετόχων. Οι ρυθμιστικές αρχές ζητούν από τις ευρωπαϊκές τράπεζες να μην καταβάλλουν μερίσματα τουλάχιστον μέχρι τον Οκτώβριο. Οι εταιρείες που λαμβάνουν δημόσια υποστήριξη θα αντιμετωπίσουν απαγόρευση διανομής μερισμάτων και εξαγοράς μετοχών. Προς το παρόν οι πιστωτές, π.χ. οι ιδιοκτήτες Πρόσθετων Oμολόγων Κατηγορίας 1 (χρεόγραφα χωρίς εξασφαλίσεις και δάνεια μειωμένης εξασφάλισης που εκδίδονται από τράπεζες) δεν αντιμετωπίζουν τέτοιες απαγορεύσεις.

Καιρός πολέμου, πραγματικά;

Πολλές κυβερνήσεις έκαναν λόγο για πόλεμο, καθώς ξεδίπλωναν τα σχέδιά τους για την καταπολέμηση της ιογενούς μόλυνσης και της οικονομικής ύφεσης. Εάν σοβαρολογούν, θα πρέπει επίσης να δείξουν το πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης που χρειάζονται οι πόλεμοι. Τις τελευταίες ημέρες σημειώθηκε πρόοδος. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός προσωρινού ταμείου: τα κράτη μέλη θα παράσχουν εγγυήσεις για την άντληση έως και €100 δισ. για τη στήριξη εργαζομένων σε χώρες που έχουν πληγεί σοβαρά. Καλή αρχή. Θα χρειαστούν, όμως, περισσότερα για να πιστέψουν οι άνθρωποι στις χώρες αυτές, ότι η Ευρώπη προστατεύει αποτελεσματικά τους πολίτες της. Δεν έχουν όλες οι χώρες τα ίδια μέσα (φορολογικό χώρο) για να αντισταθμίσουν το πιο ασυνήθιστο τραύμα που έχει συμβεί ποτέ στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό. Αυτό δημιουργεί έναν νέο κίνδυνο κατακερματισμού.

Για το 2020, αναμένουμε ότι οι κλυδωνισμοί στην έκδοση καθαρών ομολόγων θα απορροφηθούν ουσιαστικά από το πρόγραμμα έκτακτης ανάγκης της ΕΚΤ (Pandemic Emergency Purchase Programme). Ωστόσο, το PEPP είναι προσωρινό, ενώ η κρίση θα έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στα δημόσια ελλείμματα και στις ακαθάριστες προμήθειες των κρατικών ομολόγων.

Η ΕΚΤ δεν θα είναι σε θέση να στηρίζει το ευρωπαϊκό σπίτι για πάντα. Οι εκκλήσεις για δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας, ασφάλεια υγείας, κλιματική αλλαγή, αυξημένη κυβερνητική παρέμβαση κ.λπ. θα απαιτήσουν χρηματοδότηση. Αναμένουμε πρόοδο τις επόμενες εβδομάδες, μέσω της έναρξης ενός προσωρινού (5 έως 10 ετών) ταμείου διάσωσης ή υπαρχόντων οχημάτων όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM).

Ο διάβολος, ωστόσο, κρύβεται στις λεπτομέρειες! Για παράδειγμα, η υποστήριξη από τον ΕSM θα πρέπει να απαιτεί πολύ περιορισμένες προϋποθέσεις, να είναι απαλλαγμένη από “στίγμα” και να μην εξαρτάται από τους υπάρχοντες κατόχους εθνικών κρατικών ομολόγων. Υποθέτοντας ότι τα σφάλματα μετά τη Mεγάλη Χρηματοοικονομική Κρίση δεν θα επαναληφθούν (πρόωρη σύσφιξη της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής), η κρίση της Ευρωζώνης για την περίοδο 2011-12 είναι απίθανο να επιστρέψει. Ωστόσο, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι το μόνιμα υψηλότερο δημόσιο χρέος θα προκαλούσε προβλήματα αναχρηματοδότησης μόλις η ΕΚΤ αποσυρθεί από το μαζικό πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, οδηγώντας τις αγορές να αμφισβητήσουν ξανά την ευρωπαϊκή σταθερότητα. Για να αποφευχθεί αυτό το άγχος, η Ευρώπη πρέπει να δράσει νωρίς.

Πηγή: Generali.com