Η σύγκρουση Ισραήλ- Ιράν επηρεάζει πολλαπλώς την παγκόσμια ασφαλιστική βιομηχανία

Σύμφωνα με τη Morningstar DBRS, οι εχθροπραξίες μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ, οι οποίες φαίνεται να συνεχίζονται παρά τις αναφορές για κατάπαυση του πυρός, παρουσιάζουν ένα σύνθετο σύνολο οικονομικών, επιχειρησιακών και στρατηγικών κινδύνων για τους ασφαλιστές. Οι αλυσιδωτές επιπτώσεις εκτείνονται πολύ πέρα από την περιοχή των άμεσων συγκρούσεων, επηρεάζοντας τις θαλάσσιες οδούς, τους εναέριους διαδρόμους, τα δίκτυα στον κυβερνοχώρο, τις παγκόσμιες κεφαλαιαγορές και τις αλυσίδες εφοδιασμού.
Σε σχόλιο που δημοσίευσε στις 24 Ιουνίου, ο οίκος αξιολόγησης Morningstar DBRS εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο η τρέχουσα σύγκρουση επηρεάζει διάφορους ασφαλιστικούς κλάδους, καθώς και τον πιθανό αντίκτυπο της αστάθειας των κεφαλαιαγορών στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια των ασφαλιστικών εταιρειών.

Μια μεγάλη πρόκληση για τους ασφαλιστές

Η σύγκρουση Ιράν – Ισραήλ αποτελεί για την παγκόσμια ασφαλιστική βιομηχανία μια πολύπλευρη πρόκληση, η οποία αγγίζει σχεδόν κάθε κλάδο δραστηριότητας και κατηγορία περιουσιακών στοιχείων. Ενώ τα υψηλότερα ασφάλιστρα στις ναυτιλιακές και αεροπορικές μεταφορές μπορεί να προσφέρουν κάποια βραχυπρόθεσμη ανακούφιση, η συσσώρευση των κινδύνων σε όλους τους κλάδους που καλύπτουν πολεμικούς και πολιτικούς κινδύνους, κυβερνοκινδύνους και ταξίδια αποτελεί σημαντική κεφαλαιακή πίεση για πολλούς ασφαλιστές. Ταυτόχρονα, η μεταβλητότητα του επενδυτικού χαρτοφυλακίου μπορεί να απειλήσει τα κεφαλαιακά αποθέματα και τα περιθώρια φερεγγυότητας.

Από πιστωτική άποψη, η σύγκρουση αυξάνει τον καθοδικό κίνδυνο για τους ασφαλιστές με υψηλή έκθεση σε χαρτοφυλάκια ειδικών θαλάσσιων, αεροπορικών, cyber και πολιτικών κινδύνων. Η ανθεκτικότητα του ισολογισμού, η πειθαρχία στην ανάληψη κινδύνων και η προνοητική διατήρηση κεφαλαίων θα αποτελέσουν κρίσιμους παράγοντες διαφοροποίησης για τους ασφαλιστές που θα κινηθούν σε αυτό το περιβάλλον, ιδίως εάν η σύγκρουση παραταθεί.

Οι εταιρείες με ισχυρή αντασφαλιστική προστασία, συντηρητική κατανομή επενδύσεων και προληπτικό πλαίσιο διαχείρισης επιχειρηματικών κινδύνων είναι σε καλύτερη θέση, για να αντέξουν την αστάθεια. Αντίθετα, οι ασφαλιστές με επιθετικές στρατηγικές ανάπτυξης σε κλάδους υψηλού κινδύνου, περιορισμένη κεφαλαιακή ευελιξία ή υψηλή έκθεση στις αγορές μετοχών ενδέχεται να αντιμετωπίσουν πιέσεις στις μελλοντικές πιστοληπτικές αξιολογήσεις, εάν η σύγκρουση κλιμακωθεί περαιτέρω. Η σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ αποτελεί, από πολλές απόψεις, μια έντονη υπενθύμιση του εξελισσόμενου ρόλου του ασφαλιστικού κλάδου ως απορροφητή γεωπολιτικών και συστημικών κινδύνων, σε έναν όλο και πιο διασυνδεδεμένο κόσμο.

Ένα ταχέως επιδεινούμενο γεωπολιτικό σκηνικό

Η ανταλλαγή άμεσων χτυπημάτων μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν, τον Απρίλιο του 2024, σηματοδότησε μια σημαντική διαφοροποίηση από τα χρόνια των συγκαλυμμένων ή δι’ αντιπροσώπων εχθροπραξιών μεταξύ των δύο περιφερειακών δυνάμεων. Οι τελευταίες ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές κατά ιρανικών στρατιωτικών και πυρηνικών εγκαταστάσεων και οι επακόλουθες ιρανικές επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά του Ισραήλ αποτελούν μία από τις πιο επικίνδυνες κλιμακώσεις στην πρόσφατη ιστορία της Μέσης Ανατολής. Ενώ και οι δύο πλευρές έχουν αποφύγει, προς το παρόν, έναν ολοκληρωτικό πόλεμο, η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά ασταθής και οι πλήρεις συνέπειες της πρόσφατης εμπλοκής των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων μένει να φανούν.

Οι γεωπολιτικές συνέπειες μιας παρατεταμένης σύγκρουσης Ιράν-Ισραήλ θα μπορούσαν να είναι εκτεταμένες. Το Στενό του Ορμούζ, μια παγκόσμια ναυτιλιακή αρτηρία για το πετρέλαιο και το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), παραμένει ευάλωτο σε διαταραχές. Η αποδεδειγμένη προθυμία του Ιράν να εμπλακεί σε ασύμμετρο πόλεμο, συμπεριλαμβανομένων επιθέσεων σε πλοία και παγκόσμια δίκτυα στον κυβερνοχώρο, προσθέτει πολυπλοκότητα στις εκτιμήσεις κινδύνου. Εν τω μεταξύ, οι περιφερειακές εντάσεις προσελκύουν παγκόσμιες δυνάμεις, αυξάνοντας το ενδεχόμενο ευρύτερων γεωπολιτικών συγκρούσεων.

Θαλάσσια ασφάλιση: Αύξηση των ασφαλίστρων πολέμου και συσσώρευση κινδύνου

Η θαλάσσια ασφάλιση είναι συχνά ο πρώτος κλάδος ασφαλιστικών εργασιών που αντιδρά σε μια γεωπολιτική κρίση, και η τρέχουσα κατάσταση δεν αποτελεί εξαίρεση. Πέρα από τα ισραηλινά λιμάνια, σε όλη την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής παρατηρείται σημαντική ανατιμολόγηση των κινδύνων. Τα ασφάλιστρα των πλοίων που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα, τα Στενά του Ορμούζ και τον Περσικό Κόλπο –όλα κρίσιμα σημεία του παγκόσμιου ενεργειακού εμπορίου– έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Πράγματι, σύμφωνα με τους Financial Times, τα ασφάλιστρα hull (physical damage) and machinery για τα πλοία που διέρχονται από τα Στενά του Ορμούζ αυξήθηκαν κατά 60% τις τελευταίες εβδομάδες¹.

Η ραγδαία κλιμάκωση των ασφαλίστρων πολέμου αποτελεί δίκοπο μαχαίρι για τις ναυτασφαλιστικές εταιρείες. Η υψηλότερη τιμολόγηση μπορεί να ενισχύσει βραχυπρόθεσμα την κερδοφορία των ασφαλιστικών συμβολαίων, ιδίως για τους εξειδικευμένους ασφαλιστές θαλάσσιων μεταφορών που παρέχουν πολεμική κάλυψη. Ωστόσο, η συγκέντρωση του κινδύνου σε βασικούς θαλάσσιους δρόμους αυξάνει το ενδεχόμενο σημαντικών, αλληλοσχετιζόμενων ζημιών, σε περίπτωση που συμβεί ένα σημαντικό περιστατικό. Η κατάληψη ή η στοχοποίηση δεξαμενόπλοιων από ιρανικές δυνάμεις, στο παρελθόν, καταδεικνύει πόσο γρήγορα μπορούν να προκύψουν ασφαλισμένες απώλειες. Για παράδειγμα, ένα άμεσο πυραυλικό πλήγμα σε ένα μεγάλο δεξαμενόπλοιο υγροποιημένου φυσικού αερίου θα μπορούσε να οδηγήσει σε ασφαλισμένες ζημιές που θα ξεπερνούσαν τα $500 εκατ., λαμβάνοντας υπόψη το κύτος, το φορτίο και τις πιθανές απαιτήσεις αστικής ευθύνης.

Επιπλέον, οι ασφαλιστές με σημαντικά χαρτοφυλάκια πολεμικών κινδύνων ενδέχεται να βρεθούν αντιμέτωποι με αύξηση του αντασφαλιστικού κόστους ή μείωση του capacity από τους παγκόσμιους αντασφαλιστές, πολλοί από τους οποίους είναι ήδη επιφυλακτικοί μετά από χρόνια σημαντικών ζημιών λόγω των φυσικών καταστροφών. Το πρόβλημα συσσώρευσης πολεμικών κινδύνων θα μπορούσε έτσι να επιβαρύνει τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας για ορισμένους ειδικούς αναδόχους (underwriters) και κοινοπραξίες θαλάσσιων ασφαλίσεων.

Ασφάλειες αερομεταφορών: Κίνδυνοι από τις συγκρούσεις στον αέρα και στο έδαφος

Η σύγκρουση Ιράν – Ισραήλ αυξάνει επίσης τους κινδύνους για τον τομέα της αεροπλοΐας, όπου οι ασφαλιστές παρέχουν καλύψεις κύτους και αστικής ευθύνης. Η Μέση Ανατολή έχει γίνει όλο και πιο επικίνδυνη, με τις εμπορικές αεροπορικές εταιρείες να ανακατευθύνουν τις πτήσεις τους, για να αποφύγουν τον ιρανικό, ιρακινό και ισραηλινό εναέριο χώρο.

Για τους ασφαλιστές, αυτό μεταφράζεται σε αυξημένη έκθεση του κύτους σε πολεμικούς κινδύνους. Παρόλο που οι ασφαλιστικές συμβάσεις για πολεμικούς κινδύνους συχνά περιέχουν ρήτρες εξαιρέσεων, οι οποίες περιορίζουν την κάλυψη σε ενεργές ζώνες συγκρούσεων, η φύση της σύγχρονης τεχνολογίας πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών καθιστά δύσκολη την πλήρη πρόβλεψη ή τον περιορισμό των ζημιών. Ένας άστοχος πύραυλος ή μια λανθασμένα υπολογισμένη αντίδραση της αεράμυνας θα μπορούσε να οδηγήσει στην απώλεια εμπορικών αεροσκαφών, προκαλώντας σημαντικές ασφαλιστικές αποζημιώσεις. Για παράδειγμα, η ιρανική αεράμυνα κατέρριψε τον Ιανουάριο του 2020 ένα Boeing 737-800 της Ukraine International Airlines, με 176 επιβαίνοντες, λίγα λεπτά μετά την απογείωσή του από την Τεχεράνη, όταν αναγνωρίστηκε λανθασμένα ως αμερικανικός πύραυλος κρουζ.

Εκτός από τους κινδύνους κατά τη διάρκεια της πτήσης, τα αεροδρόμια, οι εγκαταστάσεις συντήρησης και οι αεροπορικές υποδομές στο Ισραήλ, την Ιορδανία και τα κράτη του Κόλπου βρίσκονται τώρα υπό αυξημένη απειλή. Οι επίγειες επιθέσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υλικές ζημιές, διακοπή εργασιών και αξιώσεις για αστική ευθύνη. Οι ασφαλιστές πολέμου έχουν ήδη αρχίσει να αναπροσαρμόζουν τα ασφάλιστρα και να αυστηροποιούν τις διατυπώσεις των ασφαλιστηρίων συμβολαίων, εισάγοντας πιο σαφείς εξαιρέσεις για τις ζώνες συγκρούσεων.

Ο τομέας των αερομεταφορών αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για τους ασφαλιστές με σημαντική έκθεση στους κλάδους ασφάλισης κύτους και αστικής ευθύνης των εμπορικών αερομεταφορών. Παρόλο που οι παγκόσμιοι ασφαλιστές έχουν μειώσει τη συνολική τους έκθεση, με την καθήλωση των αεροσκαφών στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, οποιοδήποτε μεγάλο ζημιογόνο γεγονός στις αερομεταφορές θα μπορούσε να επιβαρύνει τους ισολογισμούς. Οι αντασφαλιστές μπορεί, επίσης, να επιβάλουν υψηλότερα όρια κράτησης ή να μειώσουν το capacity αντεκχώρησης, αναγκάζοντας τους πρωτασφαλιστές να αυξήσουν την ίδια κράτηση.

Cyber Insurance: Η αυξανόμενη απειλή των υποστηριζόμενων από κράτη επιθέσεων

Ο κυβερνοχώρος είναι, πιθανότατα, ο στρατηγικά σημαντικότερος κλάδος ασφάλισης που επηρεάζεται από τη σύγκρουση Ιράν – Ισραήλ. Με βάση τις αναφορές των μέσων ενημέρωσης, υπάρχει ήδη μια σημαντική κρατικά χρηματοδοτούμενη δραστηριότητα στον κυβερνοχώρο και από τις δύο πλευρές. Οι ισραηλινές αρχές έχουν κατηγορήσει ομάδες που συνδέονται με το Ιράν ότι ενορχηστρώνουν κυβερνοεπιθέσεις με στόχο κρίσιμες υποδομές, ενώ το Ιράν έχει κατηγορήσει το Ισραήλ για εξελιγμένες επιχειρήσεις κυβερνο-σαμποτάζ, συμπεριλαμβανομένης μίας που αποσκοπούσε στη διατάραξη του συστήματος πληρωμών της χώρας.

Σε αντίθεση με τις συμβατικές στρατιωτικές δραστηριότητες, ο κυβερνοπόλεμος διασχίζει αστραπιαία τα σύνορα και μπορεί να επηρεάσει τους ασφαλισμένους μακριά από τη φυσική ζώνη σύγκρουσης. Οι ασφαλιστικές εταιρείες αποτελούν επίσης πιθανούς στόχους, όπως έδειξαν οι πρόσφατες κυβερνοεπιθέσεις εναντίον αρκετών περιφερειακών ασφαλιστών και αντασφαλιστών των ΗΠΑ, χωρίς άμεση σχέση με τις επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή.²

Για τις εταιρείες κυβερνοασφάλισης, η αυξανόμενη κλίμακα και η πολυπλοκότητα των κρατικών κυβερνοεπιθέσεων εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τη μοντελοποίηση κινδύνων, την ανάληψη κινδύνων και την κεφαλαιακή επάρκεια. Πολλά συμβόλαια περιέχουν «εξαιρέσεις πολέμου», επιδιώκοντας να μειώσουν ή να εξαλείψουν τις απαιτήσεις που προκαλούνται από τον κυβερνοπόλεμο μεταξύ εθνικών κρατών, αλλά οι δικαστικές προσφυγές για τον καθορισμό της ευθύνης είναι όλο και πιο συχνές. Τα δικαστήρια ενδέχεται να είναι απρόθυμα να αποδεχθούν στενές ερμηνείες των εξαιρέσεων, μπροστά στην ασάφεια του προσδιορισμού της κυβερνοεπίθεσης.

Οι ασφαλιστές του κυβερνοχώρου θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν υψηλότερο κόστος αντασφάλισης, πιο επιλεκτική κατανομή του capacity και σκληρότερες διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό των τιμών. Η μείωση της εμπιστοσύνης στα μοντέλα κινδύνου, ιδίως για γεγονότα συσσώρευσης που οδηγούνται από συστημικές επιθέσεις, δημιουργεί πιθανό κεφαλαιακό κίνδυνο για τους ασφαλιστές, που είναι σε μεγάλο βαθμό εκτεθειμένοι στη συγκεκριμένη αγορά.

Αυξάνουν οι κίνδυνοι περιουσίας, εφοδιαστικής αλυσίδας και οι πολιτικοί κίνδυνοι

Πέρα από τις παραπάνω βασικές ασφαλιστικές δραστηριότητες, η σύγκρουση Ιράν – Ισραήλ δημιουργεί σημαντικές ανησυχίες και σε άλλους επιχειρηματικούς τομείς του κλάδου ασφάλισης P&C. Οι εταιρείες που ασφαλίζουν επαγγελματικά ακίνητα πολυεθνικών εταιρειών με δραστηριότητες στην περιοχή αντιμετωπίζουν αυξημένη έκθεση σε πολιτικούς κινδύνους. Οι εταιρείες ενέργειας, οι πάροχοι υπηρεσιών logistics και οι εξαγωγείς που δραστηριοποιούνται σε/ή κοντά σε ζώνες συγκρούσεων ενδέχεται να αναζητήσουν πρόσθετη ασφάλιση έναντι πολιτικού κινδύνου ή κάλυψη από την τρομοκρατία, η οποία γίνεται όλο και πιο ακριβή.

Οι ασφαλιστές εμπορικών πιστώσεων ενδέχεται, επίσης, να αντιμετωπίσουν αυξανόμενες απαιτήσεις, καθώς οι εξαγωγείς δυσκολεύονται να εκπληρώσουν τις συμφωνίες, λόγω των διαταραχών στη ναυτιλία ή των κυρώσεων. Ο κίνδυνος επιβολής κυρώσεων και η αστάθεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα μπορούσε να αυξήσει τα ανοίγματα των ασφαλιστών πιστώσεων και εκείνων που παρέχουν κάλυψη πολέμου.

Επιπλέον, οι δυσλειτουργίες της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας θα μπορούσαν να προκαλέσουν αξιώσεις στο πλαίσιο των καλύψεων για ενδεχόμενη διακοπή εργασιών, ιδίως εάν αποκλειστούν τα θαλάσσια σημεία διέλευσης. Η διασυνδεδεμένη φύση των σύγχρονων αλυσίδων εφοδιασμού σημαίνει ότι οι τοπικές συγκρούσεις μπορούν να έχουν αλυσιδωτές επιπτώσεις στις ασφαλισμένες ζημιές σε πολλές περιοχές και κλάδους.

Αστάθεια στις κεφαλαιαγορές και κίνδυνοι για το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο

Πέρα από τους ασφαλιστικούς κινδύνους, οι ασφαλιστές ενδέχεται να αντιμετωπίσουν σημαντικές διακυμάνσεις στον ισολογισμό τους από την αντίδραση της ευρύτερης χρηματοπιστωτικής αγοράς στη σύγκρουση. Στην αγορά μετοχών έχει ήδη παρατηρηθεί αυξημένη μεταβλητότητα, με την επιθυμία για μείωση του κινδύνου να οδηγεί σε ροές κεφαλαίων προς ασφαλή περιουσιακά στοιχεία, όπως ο χρυσός.

Για τους ασφαλιστές, η σταθερότητα του επενδυτικού χαρτοφυλακίου αποτελεί βασική συνιστώσα της πιστοληπτικής τους ικανότητας. Ειδικότερα, οι ασφαλιστές ζωής βασίζονται στις σταθερές αποδόσεις των επενδύσεων, για να στηρίξουν τις μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις των ασφαλισμένων. Οι απότομες πτώσεις των κεφαλαιαγορών μπορούν να εξανεμίσουν το πλεόνασμα του κεφαλαίου, ενώ η αύξηση των spreads των εταιρικών ομολόγων μπορεί να οδηγήσει σε mark-to-market απώλειες τα χαρτοφυλάκια σταθερού εισοδήματος. Τα χρεόγραφα και οι μετοχές των αναδυόμενων αγορών –που προτιμώνται από ορισμένους ασφαλιστές για την ενίσχυση των αποδόσεων– ενδέχεται να υποστούν πιέσεις, εάν η σύγκρουση ενταθεί ή εάν το παγκόσμιο οικονομικό κλίμα επιδεινωθεί περαιτέρω.

Ένα παρατεταμένο σενάριο σύγκρουσης μπορεί να αναγκάσει τους ασφαλιστές να ανακατανείμουν τα χαρτοφυλάκια προς περιουσιακά στοιχεία υψηλότερης ποιότητας και μικρότερης διάρκειας, για να διατηρήσουν τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας. Ωστόσο, μία τέτοια αμυντική επανατοποθέτηση θα μπορούσε να συμπιέσει περαιτέρω τα έσοδα από επενδύσεις, ιδίως σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον, που οι αποδόσεις τείνουν προς τα κάτω. Οι μηχανισμοί φερεγγυότητας, όπως το Solvency II στην Ευρώπη και το Risk-Based Capital στις ΗΠΑ, ενδέχεται να απαιτήσουν περισσότερα κεφάλαια από τους ασφαλιστές που αντιμετωπίζουν σημαντικές απομειώσεις περιουσιακών στοιχείων ή αλλαγές στην πιστοληπτική αξιολόγησή τους. Θα μπορούσε, επίσης, να προκύψει περιορισμένη ρευστότητα, εάν οι ασφαλισμένοι αποσύρουν κεφάλαια ή εάν οι ασφαλιστές αναγκαστούν να εγγράψουν ζημίες για να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους. Ωστόσο, κατά την άποψη της Morningstar DBRS, αυτό το σενάριο παραμένει προς το παρόν μακρινό.

1. Lee Harris, “Insurers lift prices 60% for key Iran route as conflict threatens shipping”, Financial Times, 18 June 2025. ↩︎
2. Puyaan Singh and Christy Santhosh, “Insurer Aflac investigating possible data leak after cyberattack”, Reuters, 20 June 2025. ↩︎

ΠΗΓΗ: Morningstar DBRS

---

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News