H χρηματοοικονομική εποπτεία και η τήρηση αποθεματικών
Η εξασφάλιση της δυνατότητας της ασφαλιστικής επιχείρησης να είναι σε θέση να τιμήσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις έναντι των ασφαλισμένων και των τρίτων δικαιούχων είναι κυρίαρχο ζήτημα, το οποίο έχει άμεση επίδραση σε ολόκληρη την ασφαλιστική αγορά. Η εθνική και κοινοτική νομοθεσία προβλέπει την τήρηση ειδικών αποθεματικών προς τον σκοπό αυτό, των οποίων η τήρηση εποπτεύεται από τη χρηματοοικονομική εποπτεία (ΤτΕ).
Του Θεόδωρου Κουτσούμπα, Δικηγόρου – Διδάκτορα Νομικής – M.T.E.Y. (e-mail: [email protected])
Η δομή και η παρακολούθηση των αποθεμάτων αυτών αποτέλεσε αντικείμενο της απόφασης του Αρείου Πάγου (ΑΠ 1049/2016 ΔΕΕ 2017, σελ. 924), απόσπασμα της οποίας ακολουθεί:
«(…) Το ΝΔ 400/1970 «Περί Ιδιωτικής Επιχειρήσεως Ασφαλίσεως» ορίζει στην παρ. 3 του άρθρου 1, η οποία προστέθηκε με το άρθρο 2 του ΠΔ 118/1985 «Συμμόρφωση προς τις διατάξεις των Οδηγιών 73/239/ΕΟΚ, 76/580/ΕΟΚ κ.λπ.», ότι οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις υπόκεινται στην εποπτεία του Υπουργείου Εμπορίου, το οποίο έχει ήδη συγχωνευθεί στο Υπουργείο Ανάπτυξης (βλ. ΠΔ 27/1996), η οποία εποπτεία «έχει σκοπό την προστασία και εξασφάλιση των συμφερόντων των ασφαλισμένων και των δικαιούχων αποζημίωσης από ασφαλιστική σύμβαση».
Ο νομοθέτης για την εξυπηρέτηση του σκοπού αυτού επιβάλλει στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις σειρά ειδικών υποχρεώσεων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η υποχρέωση σχηματισμού τεχνικών αποθεμάτων και διαθέσεως περιουσιακών στοιχείων προς κάλυψή τους.
Ειδικότερα, ορίζονται: Στο άρθρο 7 παρ. 1. «Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις με έδρα στην Ελλάδα, υποχρεούνται να σχηματίζουν … επαρκή τεχνικά αποθέματα για το σύνολο των ασφαλίσεων που συνάπτουν … τόσο στην Ελλάδα όσο και στα άλλα κράτη-μέλη μέσω υποκαταστημάτων ή με καθεστώς ελεύθερης παροχής υπηρεσιών …»,
παρ. 4. «Τα τεχνικά αποθέματα αντικρίζονται από ισοδύναμα ή εκφρασμένα στο ίδιο νόμισμα περιουσιακά στοιχεία …»
και παρ. 6. «Με απόφαση του Υπουργού Εμπορίου που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, καθορίζονται οι τεχνικές βάσεις, η μέθοδος και ο τρόπος υπολογισμού των τεχνικών αποθεμάτων ασφαλίσεων κατά ζημιών και ασφαλίσεων ζωής».
Στο άρθρο 8, παρ. 1 «Ασφαλιστικές επιχειρήσεις με έδρα στην Ελλάδα, υποχρεούνται σε ασφαλιστική τοποθέτηση που συνίσταται στη διάθεση στην Ελλάδα ή σε οποιοδήποτε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ και του ΕΟΧ περιουσιακών στοιχείων με σκοπό τη διασφάλιση των συμφερόντων των δικαιούχων οποιασδήποτε παροχής από ασφαλιστική σύμβαση.
Τα περιουσιακά στοιχεία που διατίθενται σε ασφαλιστική τοποθέτηση πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το είδος των εργασιών που ασκεί η ασφαλιστική επιχείρηση, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλεια, η απόδοση και η ρευστότητα των επενδύσεων της ασφαλιστικής επιχείρησης, η οποία μεριμνά για τη διαφοροποίηση και την επαρκή διασπορά αυτών των επενδύσεων.
Σε ασφαλιστική τοποθέτηση διατίθενται τα περιουσιακά στοιχεία που καλύπτουν τα τεχνικά αποθέματα του άρθρου 7 του παρόντος, καθώς και τα περιουσιακά στοιχεία που καλύπτουν το τέταρτο του ελάχιστου ορίου που αναφέρεται στην περ. ε΄ του εδ. Α της παρ. 3 του άρθρου 20 του παρόντος»,
παρ. 3 «Την ασφαλιστική τοποθέτηση αποτελούν μόνο τα ακόλουθα περιουσιακά στοιχεία: Α. Κατάθεση στο όνομα της ασφαλιστικής επιχείρησης σε τράπεζα της επιλογής της, μεταξύ αυτών που λειτουργούν στην Ελλάδα ή σε οποιοδήποτε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ και του ΕΟΧ, περιουσιακών στοιχείων ως εξής: α) Μετρητά σε δρχ. ή συνάλλαγμα …»,
παρ. 4 εδ. α) «Η ασφαλιστική επιχείρηση υποχρεούται να γνωστοποιεί στο Υπουργείο Εμπορίου τα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτει σε ασφαλιστική τοποθέτηση έναντι των οποίων δεν ισχύει το απόρρητο των καταθέσεων …»,
παρ. 5 «Για τον υπολογισμό της αξίας των περιουσιακών στοιχείων, που διατίθενται σε ασφαλιστική τοποθέτηση, ισχύουν τα ακόλουθα: …»,
παρ. 9 «Ειδικότερα για τα χρεόγραφα, τις προθεσμιακές καταθέσεις και τα μετρητά που φυλάσσονται ή είναι κατατεθειμένα σε τράπεζες ισχύουν τα κάτωθι: α) Η ασφαλιστική επιχείρηση δηλώνει στο Υπουργείο Εμπορίου όλα τα στοιχεία των τραπεζών (χώρα εγκατάστασης, πλήρη νόμιμη ονομασία, διεύθυνση), οι οποίες θα αναλάβουν τη διαχείριση των ανωτέρω ασφαλιστικών τοποθετήσεών της.
Το Υπουργείο Εμπορίου δικαιούται να απαιτήσει και οποιοδήποτε αποδεικτικό στοιχείο της νόμιμης λειτουργίας των ή να διεξάγει έρευνες για τη νόμιμη λειτουργία τους.
β) Οι ανωτέρω τράπεζες υποχρεούνται να ενημερώνουν το Υπουργείο Εμπορίου για κάθε διάθεση (κατάθεση) και για κάθε μεταβολή η τροποποίηση των ανωτέρω ασφαλιστικών τοποθετήσεων και να συνεργάζονται για την εφαρμογή των διατάξεων περί εντοπισμού, δέσμευσης, κατάσχεσης και άρσης του απορρήτου των ανωτέρω ασφαλιστικών τοποθετήσεων»,
παρ. 10 «Η συνολική αξία των περιουσιακών στοιχείων που έχουν διατεθεί σε ασφαλιστική τοποθέτηση πρέπει να είναι τουλάχιστον ίση προς το ύψος των τεχνικών αποθεμάτων που υποχρεούται να σχηματίσει η ασφαλιστική επιχείρηση… Σε περίπτωση απαλλοτρίωσης ή σύστασης εμπραγμάτου βάρους σε ένα από τα περιουσιακά στοιχεία της ασφαλιστικής τοποθέτησης, η ασφαλιστική επιχείρηση υποχρεούται να τα συμπληρώσει εντός επτά ημερών»,
παρ. 11 εδ. α) «… Σε περίπτωση μείωσης της ασφαλιστικής τοποθέτησης εξαιτίας αναγκαστικής εκτέλεσης, απαλλοτρίωσης ή σύστασης εμπραγμάτου βάρους σε ένα από τα περιουσιακά στοιχεία της ασφαλιστικής τοποθέτησης, η ασφαλιστική επιχείρηση υποχρεούται να τα συμπληρώσει με ομοειδή εντός δέκα ημερών», παρ. 12….(…)».
* Το ΝΔ 400/70, πλην του άρθρου 7 περί τήρησης επαρκών τεχνικών αποθεμάτων, καταργήθηκε από την 1.1.2016 με την παρ. 1 του άρθρου 278 του Ν 4364/2016.
