Η εισοδηματική ανισότητα μέσα σε μία χώρα λειτουργεί αρνητικά για την κοινωνική συνοχή, την οικονομική ανάπτυξη και τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Είναι, επίσης, επιζήμια για τις περισσότερες ασφαλιστικές αγορές, οδηγώντας σε συνολικά χαμηλότερη ασφαλιστική διείσδυση και μειωμένη προστασία των νοικοκυριών, όπως διαπιστώνει η 3η για το 2022 έρευνα Sigma της Swiss Re, με τίτλο: «Αναδιαμόρφωση του κοινωνικού συμβολαίου: ο ρόλος της ασφάλισης στη μείωση της εισοδηματικής ανισότητας».

H εισοδηματική ανισότητα στις προηγμένες οικονομίες αυξάνεται γενικά εδώ και 40 χρόνια. Αυτή η αύξηση μετριέται με τον συντελεστή Gini, ο οποίος δείχνει την κατανομή του εισοδήματος στον πληθυσμό και είναι η πιο κοινή στατιστική μέθοδος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ανισότητα. Η ανισότητα στις αναδυόμενες οικονομίες είναι γενικά υψηλότερη από ό,τι στις προηγμένες, αλλά μειώνεται. Βασικός μοχλός είναι η παγκοσμιοποίηση, η οποία, από τη δεκαετία του 1990, έχει διευρύνει τη μεσαία τάξη σε οικονομίες όπως η Βραζιλία και η Κίνα, με τον ταχύτερο ρυθμό που έχει παρατηρηθεί ποτέ. Αντίθετα, η μεσαία τάξη των ΗΠΑ έχει συρρικνωθεί, από σχεδόν 60% του πληθυσμού τη δεκαετία του 1980, σε λιγότερο από 55% το 2018.

Όσον αφορά το άμεσο αποτέλεσμα, οι οικονομικοί κραδασμοί τείνουν να επηρεάζουν δυσανάλογα τα πιο φτωχά και με το χαμηλότερο εισόδημα νοικοκυριά. Αυτό συμβαίνει και σήμερα, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία επιδεινώνει την τρέχουσα κρίση κόστους ζωής, αυξάνοντας περαιτέρω τις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων. Παγκοσμίως, 276 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν οξεία επισιτιστική ανασφάλεια, υπερδιπλάσιος αριθμός από το 2019, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα.

Η διατήρηση της ανισότητας έχει, επίσης, αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις, καθώς επηρεάζει την παραγωγικότητα και τη συνολική ζήτηση, μειώνοντας έτσι την ανάπτυξη. Η ανισότητα διαβρώνει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και μπορεί, επίσης, να προκαλέσει κοινωνική αναταραχή.

Σύμφωνα με τη Swiss Re, διαρθρωτικές τάσεις, όπως η αποπαγκοσμιοποίηση, η ψηφιοποίηση και η κλιματική αλλαγή, θα επηρεάσουν μακροπρόθεσμα την ανισότητα. Αναμένει, επίσης, το «S» του ESG (Environmental, Social, and Governance), που αφορά τα κοινωνικά θέματα, να παίξει μεγαλύτερο ρόλο στις επενδυτικές αποφάσεις στο μέλλον.

«Η ασφάλιση είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, τη βελτίωση της ανθεκτικότητας και τη μείωση των ανισοτήτων. Χωρίς ασφαλιστική προστασία, οι οικογένειες με χαμηλό ή και μεσαίο εισόδημα μπορεί να περιέλθουν σε κατάσταση φτώχειας μετά από ένα καταστροφικό γεγονός. Απομακρύνοντας από τα άτομα τους οικονομικούς κινδύνους και αυξάνοντας την ανθεκτικότητά τους, ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας μπορούν να εργαστούν προς την κατεύθυνση της μείωσης της ανισότητας», σημειώνει ο κ. Jérôme Jean Haegeli, Επικεφαλής Οικονομολόγος του Ομίλου της Swiss Re.

Η ανισότητα επηρεάζει και την ασφάλιση

Η ανισότητα έχει σημαντικό αντίκτυπο στη ζήτηση για ασφάλιση. Στις προηγμένες οικονομίες, οι τάσεις των τελευταίων τριών δεκαετιών δείχνουν ότι οι χώρες που παρουσίασαν μεγαλύτερες αυξήσεις στην ανισότητα είχαν χαμηλότερη αύξηση στη συνολική διείσδυση των ασφαλίσεων. Σύμφωνα με τους ειδικούς της Swiss Re, υπάρχει μια αρνητική και, ταυτόχρονα, σημαντική σχέση μεταξύ των μέσων μεταβολών του συνολικού ποσοστού διείσδυσης των ασφαλίσεων (συνολικά εγγεγραμμένα ασφάλιστρα ως ποσοστό του ονομαστικού ΑΕΠ) και των αλλαγών στην εισοδηματική ανισότητα μέσα σε μία χώρα, με βάση τον συντελεστή Gini για το διαθέσιμο εισόδημα. Χώρες όπως η Ιαπωνία, η Αυστραλία και η Αυστρία, που σημείωσαν πολύ υψηλή αύξηση του συντελεστή Gini τις τελευταίες τρεις δεκαετίες (περίπου 0,5% ετησίως κατά μέσο όρο), παρουσίασαν τη χαμηλότερη αύξηση στα ποσοστά διείσδυσης των ασφαλίσεων (κάτω από 0% ετήσια μέση αύξηση). Με παρόμοιο τρόπο, οικονομίες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, στις οποίες η ανισότητα μειώθηκε κατά μέσο όρο από τη δεκαετία του 1990, είδαν μερικές από τις μεγαλύτερες αυξήσεις στη διείσδυση των ασφαλίσεων (περίπου 3% ετήσια αύξηση κατά μέσο όρο).

Η Swiss Re διαπιστώνει ότι η ασφαλιστική κάλυψη των νοικοκυριών στις προηγμένες οικονομίες θα ανερχόταν το 2019 σε περίπου $252 δισ. (+8,4%), αν δεν είχε αυξηθεί η ανισότητα τα τελευταία 30 χρόνια.

Σε μια ομάδα αναδυόμενων οικονομιών που μελετά η Swiss Re, η μείωση της ανισότητας από το 1990 είχε πιο περίπλοκη επίδραση. οι ασφαλίσεις P&C ενισχύθηκαν κατά περίπου $9 δισ., αλλά οι ασφαλίσεις ζωής ήταν χαμηλότερες κατά $8 δισ.

Αν δούμε τις παραπάνω διαπιστώσεις στο πλαίσιο του κενού προστασίας, η Swiss Re εκτιμά ότι η αύξηση της ανισότητας στις προηγμένες οικονομίες από το 1990 έχει διευρύνει το κενό προστασίας από φυσικές καταστροφές κατά περίπου 2,5% έως το 2019. Δηλαδή, αν δεν είχε αυξηθεί η ανισότητα, θα μπορούσαν να είχαν καλυφθεί έναντι φυσικών κινδύνων επιπλέον περιουσιακά στοιχεία ύψους $1,7 τρισ. Αντίστοιχα, το κενό προστασίας, όσον αφορά την ασφάλιση θνησιμότητας στις προηγμένες οικονομίες, εκτιμάται ότι θα ήταν κατά 8% μεγαλύτερο, ισοδύναμο με $5,4 τρισ. σε ασφαλισμένα ποσά.

Τρόποι μείωσης της ανισότητας

Η Swiss Re θεωρεί ότι η αντιμετώπιση των ανισοτήτων μπορεί να ενισχύσει το κοινωνικό συμβόλαιο και να εδραιώσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς. Βραχυπρόθεσμα, οι κυβερνήσεις πρέπει να εξετάσουν τρόπους για την αντιμετώπιση της κρίσης κόστους ζωής που αντιμετωπίζουν σήμερα πολλά νοικοκυριά. Μακροπρόθεσμα, τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας οφείλουν να αναλάβουν δράση για την αντιμετώπιση της ανισότητας. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να θεσπίσουν ένα μείγμα πολιτικής που θα κατανέμει ισότιμα τις οικονομικές ευκαιρίες και τα αποτελέσματα. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει, επίσης, να διασφαλίσουν ότι οι κίνδυνοι για τα εισοδήματα κατανέμονται πιο δίκαια, με τη χρήση δημόσιων και ιδιωτικών μηχανισμών μεταφοράς κινδύνων, όπως συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, φοροαπαλλαγές ή άλλες διευκολύνσεις, ώστε να γίνει πιο προσιτή η ασφάλιση για τα άτομα με χαμηλό εισόδημα, και συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) για την επέκταση της ασφαλισιμότητας.

Όπως επισημαίνει η Swiss Re, η ιδιωτική ασφάλιση μπορεί, επίσης, να παίξει ρόλο, προωθώντας την καινοτομία για να προσεγγίσει τις λιγότερο προστατευμένες κοινότητες. Στο σημερινό περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού, ο σχεδιασμός των προϊόντων και η υποστήριξη πολιτικών για οικονομικά προσιτές ασφαλιστικές καλύψεις έχουν ιδιαίτερη σημασία. Η αγροτική ασφάλιση, για παράδειγμα, αποτελεί βασικό εργαλείο για τον μετριασμό της αυξημένης απειλής της επισιτιστικής ανασφάλειας. Τα ευρήματα της Swiss Re δείχνουν ότι αν οι αλλαγές πολιτικής υποκινήσουν μια σταδιακή μείωση του συντελεστή Gini κατά μία μονάδα στην επόμενη δεκαετία, αυτό θα μπορούσε να προσθέσει σωρευτικά $700 δισ. πρόσθετης ζήτησης ασφαλίσεων στις προηγμένες οικονομίες.

Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News