Γόνιμη ανταλλαγή απόψεων για τα διεθνή τροχαία ατυχήματα και το εφαρμοστέο δίκαιο

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η Νομική Ημερίδα που συνδιοργάνωσε η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος και το Γραφείο Διεθνούς Ασφάλισης (ΓΔΑ) με θέμα: «Διεθνή Τροχαία Ατυχήματα – Θέματα Διεθνούς Δικαιοδοσίας και Εφαρμοστέου Δικαίου». Την ημερίδα παρακολούθησαν περισσότερα από 140 άτομα, στελέχη και δικηγόροι ασφαλιστικών εταιρειών.

Κατά την έναρξη της εκδήλωσης ο κ. Γ. Τζανής, Πρόεδρος του ΓΔΑ, αναφέρθηκε στη σημασία που έχουν για την προστασία των θυμάτων τροχαίων ατυχημάτων οι ευρωπαϊκές ρυθμίσεις του Κανονισμού 44/2001 για τη διεθνή δικαιοδοσία, αναγνώριση και εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων εντός της Ε.Ε. καθώς και του Κανονισμού 864/2007, γνωστού και ως Rome II για το εφαρμοστέο δίκαιο. Οι ρυθμίσεις αυτές, όπως ανέφερε, έριξαν τα νομικά σύνορα που εμπόδιζαν ή δυσκόλευαν την προσφυγή στη δικαιοσύνη για τα θύματα τροχαίων ατυχημάτων στην αλλοδαπή. Συγχρόνως επεδίωξαν ασφάλεια δικαίου μέσω της εναρμόνισης των κανόνων περί εφαρμοστέου δικαίου όταν υπάρχει σύγκρουση περισσοτέρων δικαίων σε διεθνή τροχαία ατυχήματα χωρίς όμως να επιλύσουν όλα τα θέματα. Τα ζητήματα που γεννώνται όπως π.χ. εάν μια ελληνική ασφαλιστική εταιρεία μπορεί να εναχθεί σε αλλοδαπό δικαστήριο ή πώς μπορεί και με ποιο δίκαιο να αποζημιωθεί κάποιος που είχε τροχαίο ατύχημα στην αλλοδαπή είναι ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος, απαιτούν μεγάλη εξειδίκευση και συχνά πλέον απασχολούν ασφαλιστές και δικηγόρους.

Ακολούθησε χαιρετισμός από την κα Μ. Αντωνάκη, Γενική Διευθύντρια της ΕΑΕΕ. Η κα Αντωνάκη αναφέρθηκε στην οικονομική και κοινωνική σημασία του κλάδου ασφάλισης αυτοκινήτων, αναφέροντας ότι ο κλάδος αποτελεί το 35% της συνολικής παραγωγής ασφαλίστρων, με καταβολές αποζημιώσεων που φθάνουν τα €758 εκατ. (2012). Στο διεθνοποιημένο σύγχρονο περιβάλλον οι συχνές μετακινήσεις των πολιτών από κράτος σε κράτος αποτελούν καθημερινή πραγματικότητα και άρα τα τροχαία ατυχήματα είναι αναπόφευκτα (ευτυχώς τα στοιχεία δείχνουν μείωση των θανάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο). Εδώ γεννώνται θέματα αναφορικά με το εφαρμοστέο δίκαιο. Για παράδειγμα, στη Γερμανία σε περίπτωση θανάτου από τροχαίο ατύχημα δεν δίδεται κατ’ αρχήν τουλάχιστον αποζημίωση για ψυχική οδύνη στους συγγενείς του θανόντος, εν αντιθέσει με τα ελληνικά δικαστήρια που επιδικάζουν εξαιρετικά σημαντικά ποσά. Τι θα ισχύσει σε περίπτωση που το τροχαίο λάβει χώρα στη Γερμανία αν ο θανών είναι μόνιμος κάτοικος Ελλάδος; Η ενημέρωση και κατάρτιση των στελεχών της ασφαλιστικής αγοράς σε όλα τα θέματα που σχετίζονται με την ιδιωτική ασφάλιση αποτελεί σταθερό στόχο της ΕΑΕΕ.

Ακολούθησε το κύριο μέρος της ημερίδας το οποίο άνοιξε με την ομιλία του κ. Α. Τσαβδαρίδη Λέκτορα Νομικής Σχολής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Δικηγόρο, Εταίρο Rokas Law Firm. Ο κ. Α. Τσαβδαρίδης αναφέρθηκε στις ευρωπαϊκές ρυθμίσεις για το συντονισμό των κανόνων διεθνούς δικαιοδοσίας που ξεκίνησαν το 1968 με τη Σύμβαση των Βρυξελλών και κατέληξαν στον Κανονισμό 44/2001 για τη διεθνή δικαιοδοσία, αναγνώριση και εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων εντός της Ε.Ε. ο οποίος αποτελεί άμεσα εφαρμοστέο και δεσμευτικό νομοθέτημα. Έτσι, σήμερα μια ελληνική ασφαλιστική επιχείρηση μπορεί να εναχθεί με ευθεία αγωγή, για τροχαίο ατύχημα με αλλοδαπούς ζημιωθέντες, στα δικαστήρια οποιουδήποτε κράτους μέλους της Ε.Ε., κατ’ επιλογή του ενάγοντα ζημιωθέντος και αναλόγως του τόπου της κατοικίας αυτού. Αυτό προκύπτει από σχετική ρύθμιση Κανονισμού 44/2001 όπως ερμηνεύθηκε από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στην Υπόθεση FBTO/ Odenbreit (C-463/06), η οποία δίνει τη δυνατότητα άσκησης της αγωγής στο δικαστήριο του τόπου κατοικίας του ενάγοντος (αντισυμβαλλομένου, ασφαλισμένου ή δικαιούχου αποζημίωσης).

Το επόμενο θέμα που αφορά ποιο δίκαιο θα εφαρμόσει το δικαστήριο που θα επιληφθεί της υπόθεσης ανέπτυξε η κα Jenny Pappetas, Teaching Associate, School of Law, University of Birmingham. Για το θέμα του εφαρμοστέου δικαίου στα διασυνοριακά τροχαία ατυχήματα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, υπάρχουν τρία διαφορετικά νομοθετικά καθεστώτα: Ο Κανονισμός 864/2007, γνωστός και ως Rome II, η Σύμβαση της Χάγης αλλά και η Οδηγία 2009/103 για την υποχρεωτική ασφάλιση της αστικής ευθύνης αυτοκινήτου. Και τα τρία αυτά νομοθετικά καθεστώτα δεν εναρμονίζονται πάντοτε με αποτέλεσμα ζητήματα σύγκρουσης περισσοτέρων δικαίων να συνεχίζουν να υφίστανται και να παραμένουν σήμερα ανοικτά.

Ειδικότερα, ο στόχος του Κανονισμού Rome II που ήταν η δημιουργία ασφάλειας και προβλεψιμότητας ως προς το ποιο είναι το εφαρμοστέο δίκαιο στα διασυνοριακά τροχαία ατυχήματα φαίνεται να μην επιτυγχάνεται. Έτσι, μια ελληνική ασφαλιστική επιχείρηση  που θα εναχθεί σε αλλοδαπό δικαστήριο από αλλοδαπό ζημιωθέντα, ακόμη και εάν εφαρμοστέο κατ’ αρχήν δίκαιο είναι το ελληνικό, γιατί το ατύχημα έχει συμβεί στην Ελλάδα, μπορεί να επιβαρυνθεί με ποσά άγνωστα που προβλέπονται από αλλοδαπό δίκαιο και συγκεκριμένα το δίκαιο του δικάζοντος δικαστή. Επίσης στην ίδια υπόθεση μπορεί να υπάρξει ακόμη και κατακερματισμός μεταξύ περισσοτέρων δικαίων, όπως, π.χ. άλλο δίκαιο να εφαρμοστεί ως προς την ευθύνη και άλλο ως προς το ύψος της αποζημίωσης.

Η εκδήλωση έκλεισε με συζήτηση και εκτεταμένη ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των παριστάμενων.

Τόσο η ΕΑΕΕ όσο και το ΓΔΑ εξέφρασαν τη προσήλωση τους στο στόχο της ενημέρωσης των στελεχών της αγοράς σε παρόμοια θέματα που προάγουν το θεσμό της ιδιωτικής ασφάλισης και βοηθούν στη καλύτερη οργάνωση και διεκπεραίωση των ασφαλιστικών εργασιών.

Τη νομική ημερίδα στήριξαν με τις χορηγίες τους οι εταιρείες Mapfre Assistencia και FilisGlass.