Geneva Association: Αντιμετωπίζοντας τα εμπόδια στη ζήτηση για ασφάλιση Ζωής (α΄μέρος)
Ποια είναι τα κύρια εμπόδια στην αγορά ασφάλισης Ζωής και πώς μπορεί να τονωθεί από τις ασφαλιστικές εταιρείες η ζήτησή της; Σε αυτό το διττό ερώτημα “απαντά” η έκθεση της Geneva Association*, με βάση τη διαδικτυακή έρευνα που διενήργησε σε 7.000 πελάτες από επτά ώριμες ασφαλιστικές αγορές (ΗΠΑ, ΗΒ, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ελβετία, Ιαπωνία), διαπιστώνοντας ότι τις τελευταίες δεκαετίες η σημασία της ασφάλισης ζωής (σε πολλές ώριμες αγορές) γνώρισε αναμφισβήτητη πτώση.
Πρόκειται για ανησυχητική τάση για την κοινωνία εν γένει, δεδομένης της ιστορικής συνεισφοράς των ασφαλιστικών εταιρειών ζωής στη χρηματοδότηση της συνταξιοδότησης και στον μετριασμό των βιομετρικών κινδύνων.
Η ελληνική ασφαλιστική αγορά μπορεί να “απέχει” από την έρευνα, ωστόσο, τα όσα καταγράφονται και προτείνονται θεωρούμε ότι μπορούν να λειτουργήσουν ως μπούσουλας και για τους ιθύνοντες των ασφαλιστικών εταιρειών Ζωής της χώρας μας, αλλά και για τους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές. Υπάρχουν τρόποι να βελτιωθεί η διείσδυση της ασφάλισης Ζωής και να βελτιωθεί το επίπεδο ατομικής, οικογενειακής και κοινωνικής ετοιμότητας. Καλόν είναι, λοιπόν, να προβληματιστούμε όλοι επαγωγικά, μελετώντας την έκθεση της Geneva Association που παραθέτουμε στη συνέχεια (σ.σ. θα δημοσιευθεί σε δύο μέρη).
Του κ. Kai-Uwe Schanz, Αναπληρωτή Διευθύνοντος Συμβούλου και Προϊσταμένου Έρευνας & Προβλέψεων
Ο κ. Jad Ariss, Δ/νων Σύμβουλος της The Geneva Association, προλογίζει ως εξής την Έκθεση:
«Η σημασία της ασφάλισης ζωής σε πολλές ώριμες αγορές γνώρισε ανησυχητική πτώση τις τελευταίες δεκαετίες. Για το σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ, τα ασφάλιστρα ζωής ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκαν από 5,4% σε 3,8% από τις αρχές του 21ου αιώνα. Ωστόσο, οι πληθυσμοί σε πολλές ώριμες οικονομίες γηράσκουν με ταχείς ρυθμούς. Έχουμε ήδη δει την κρίση των οπιοειδών στις ΗΠΑ να αναστρέφει τη βελτίωση στη θνησιμότητα εκεί, ενώ απειλές όπως η μικροβιακή αντοχή και οι πανδημίες απειλούν κάτι αντίστοιχο σε παγκόσμια κλίμακα. Ασθένειες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία, προκαλούν δομικές αλλαγές στην εξέλιξη των παθήσεων. Ο κατάλογος των κοινωνικών προκλήσεων συνεχίζεται.
Στο πλαίσιο αυτό, η φθίνουσα σημασία του κλάδου ασφαλίσεων ζωής αποτελεί ανησυχητική τάση για την κοινωνία εν γένει, δεδομένης της ιστορικής συνεισφοράς του κλάδου στη χρηματοδότηση της συνταξιοδότησης και στον μετριασμό των βιομετρικών κινδύνων. Η καταστροφική πανδημία Covid-19 εντείνει την ανησυχία αυτή.
Η παρούσα ερευνητική έκθεση έχει διττό σκοπό. Πρώτον, με βάση την Έρευνα Πελατών της Geneva Association, ρίχνει φως στους παράγοντες που ευθύνονται για την πτώση των επιπέδων διείσδυσης της ασφάλισης ζωής, όπως οι εξαιρετικά χαλαρές νομισματικές πολιτικές, τα συμπεριφορικά πρότυπα και η θεωρούμενη ανεπάρκεια των προϊόντων. Δεύτερον, κάνουμε προτάσεις για την τόνωση της ζήτησης για ασφάλιση ζωής.
Οι ασφαλιστικές εταιρείες ζωής έχουν ήδη αρχίσει να ανταποκρίνονται στις ταχέως εξελισσόμενες ανάγκες της κοινωνίας, αλλά πρέπει να μπορούν να ακολουθούν τη δυναμική αυτή. Δεν είναι όλοι οι παράγοντες για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης υπό τον έλεγχο του κλάδου ασφάλισης ζωής. Ωστόσο, εκείνοι που είναι πρέπει να ενσωματωθούν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων των επιχειρήσεων, προκειμένου οι ασφαλιστικές εταιρείες ζωής να μπορέσουν να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων».
1. Σύνοψη
Σε ορισμένες ώριμες οικονομίες, η διείσδυση της ασφάλισης ζωής, που ορίζεται ως το μερίδιο των ασφαλίστρων στο ΑΕΠ, μειώνεται από τις αρχές αυτού του αιώνα, τάση που επιταχύνθηκε μετά την εμφάνιση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Χρησιμοποιώντας αυτό το μέτρο διείσδυσης ως δείκτη για την ανάληψη ασφαλίσεων, ο κλάδος ασφάλισης ζωής στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία υποχώρησε σε επίπεδα που παρατηρήθηκαν τελευταία φορά πριν από περίπου 35 χρόνια. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία και την Ελβετία, βρίσκεται σε επίπεδα που παρατηρήθηκαν πριν από 20-25 χρόνια.
Το σπάσιμο της φούσκας των dotcom το 2001 μπορεί να θεωρηθεί σημείο καμπής, με τις χρηματιστηριακές αγορές να βυθίζονται, τις νομισματικές πολιτικές να χαλαρώνουν και τα επιτόκια να συνεχίζουν την πτωτική τάση, η οποία επιταχύνθηκε περαιτέρω από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και –πιο πρόσφατα– την αντιμετώπιση της Covid-19.
Αυτές οι εξελίξεις απεικονίζουν τη συσχέτιση μεταξύ μακροοικονομικών παραγόντων και ζήτησης για ασφάλιση ζωής, ιδίως για προϊόντα αποταμίευσης και προστασίας της μακροζωίας, όπως οι μικτές ασφαλίσεις ζωής και οι πρόσοδοι, τα οποία αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 90% των παγκόσμιων ασφαλίστρων ζωής. Η σχετικά μικρή αλλά σταθερά αναπτυσσόμενη αγορά κάλυψης βιομετρικών κινδύνων, όπως η ασφάλιση ζωής πρόσκαιρης διάρκειας, δεν κατόρθωσε να αντισταθμίσει τη διάβρωση της δημοτικότητας των αποταμιευτικών προϊόντων.
Για την καλύτερη κατανόηση αυτών των εξελίξεων, η Geneva Association ανέθεσε τη διεξαγωγή έρευνας σε 7.000 πελάτες από επτά ώριμες ασφαλιστικές αγορές, προκειμένου να εντοπιστούν τα κύρια εμπόδια στην αγορά ασφάλισης (ζωής).
Μια σε βάθος ανάλυση των κινήτρων πίσω από τις αποφάσεις αγοράς ασφάλισης ζωής των πελατών αποκαλύπτει τρεις βασικούς καθοριστικούς παράγοντες: συμπεριφορικές προκαταλήψεις, οικονομικές δυσκολίες ή ανησυχίες και έλλειψη γνώσεων.
Η έρευνα αποκαλύπτει μια εντυπωσιακή έλλειψη ασφαλιστικής ενημέρωσης μεταξύ των ερωτηθέντων. Βασικά προϊόντα του κλάδου όπως η συσσώρευση πλούτου (μικτές ασφαλίσεις ζωής και unit-linked) και η προστασία της μακροζωίας (συνταξιοδοτικές πρόσοδοι) είναι άγνωστα σε πάνω από το 50% των ερωτηθέντων. Επιπλέον, το επίπεδο ετοιμότητας μεταξύ των πελατών ασφάλισης φαίνεται να είναι επικίνδυνα χαμηλό, καθώς μόνο το 7% διαθέτει ασφάλιση ασθενείας ή ασφάλιση προσόδων.
Οι συμμετέχοντες στην έρευνα που αποφάσισαν να καθυστερήσουν τις αγορές ασφαλιστικών προϊόντων αναφέρουν ως βασικούς λόγους «άλλες προτεραιότητες», την οικονομική προσιτότητα και την έλλειψη γνώσεων, τόσο για τα προϊόντα προσόδων όσο και για τα προϊόντα πρόσκαιρης διάρκειας. Όσοι αποκλείουν την αγορά ασφαλιστικών προϊόντων στο μέλλον θεωρούν την ασφάλιση μη προσιτή και ανεπαρκώς κατανοητή.
Με βάση αυτά τα ευρήματα μπορούμε να διατυπώσουμε μια σειρά συστάσεων για τις ασφαλιστικές εταιρείες, με στόχο την προώθηση του ρόλου της ασφάλισης ζωής και τη βελτίωση της ατομικής, οικογενειακής και κοινωνικής ετοιμότητας για τη γήρανση, τις νέες μορφές νόσων και τις απειλές θνησιμότητας.
Πρώτον, οι εταιρείες πρέπει να επιταχύνουν τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για επανεξέταση των υφιστάμενων προϊόντων και ανάπτυξη νέων που θα είναι φιλικότερα προς τον πελάτη. Για να ανταποκριθούν οι ασφαλιστικές εταιρείες ζωής στις νέες πραγματικότητες, θα είναι ζωτικής σημασίας να προσαρμόσουν τα παραδοσιακά αποταμιευτικά προϊόντα και να σχεδιάσουν ελκυστικές λύσεις με μικρότερη εξάρτηση από τα επιτόκια. Σε ορισμένες αγορές, οι βελτιώσεις αυτές βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Οι ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρείες ζωής, για παράδειγμα, έχουν επεκτείνει τα χαρτοφυλάκιά τους με υβρίδια που συνδυάζουν unit-linked και παραδοσιακά προϊόντα, και προσφέρουν καινοτόμα προϊόντα συνδεδεμένα με επενδύσεις, τα οποία παρέχουν προστασία ασφαλίστρου, ενώ ταυτόχρονα παρέχουν στον λήπτη της ασφάλισης πρόσβαση σε επενδυτικά στοιχεία υψηλότερου κινδύνου με υψηλότερο δυνητικά κέρδος. Επιπλέον, η Έρευνα Πελατών της Geneva Association υπογραμμίζει ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο για ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων, λαμβάνοντας υπόψη ευρήματα από τα συμπεριφορικά οικονομικά. Παραδείγματα αποτελούν τα προγράμματα προσόδων που αναπτύσσονται ως προϊόντα προστασίας, και όχι ως επενδυτικά προϊόντα, και η αντιμετώπιση της αποστροφής των πελατών έναντι των ζημιών με την παροχή εγγυήσεων που περιορίζουν τις απώλειες σε περίπτωση πρόωρου θανάτου, για παράδειγμα.
Δεύτερον, οι ασφαλιστικές εταιρείες μπορούν να μειώσουν την ευαισθησία τιμών μέσω βελτιώσεων της αξίας, όπως το γρήγορο underwriting βάσει προηγμένων αναλυτικών στοιχείων, που θα μείωνε το κόστος τριβής για την αγορά ασφάλισης ζωής. Επίσης, η βελτίωση της κατηγοριοποίησης πελατών, του μάρκετινγκ και της διαφάνειας, χάρη στις νέες τεχνολογίες και τη διαθεσιμότητα δεδομένων, θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση της τάσης υπερεκτίμησης του κόστους ασφάλισης ζωής. Γενικά, πιο καινοτόμες και περιεκτικές προτάσεις προϊόντων που προωθούν την πρόληψη ζημιών και ενισχύουν την ετοιμότητα των πελατών, θα αυξήσουν την αντιλαμβανόμενη αξία της ασφάλισης ζωής και θα μειώσουν την ευαισθησία τιμών.
Τρίτον, η ασφάλιση ζωής μπορεί να γίνει ανταγωνιστικότερη ως προς το κόστος. Οι ασφαλιστικές εταιρείες ζωής δεν έχουν ακόμη αντιμετωπίσει πλήρως το λειτουργικό κόστος σε διαρθρωτικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, η προστιθέμενη αξία των προσφερόμενων προϊόντων θα πρέπει να συνοδεύεται από μέτρα για την αντιμετώπιση των ανησυχιών των πελατών σχετικά με την τιμή και την οικονομική προσιτότητα.
Τέταρτον, οι ασφαλιστικές εταιρείες ζωής θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τα χαμηλά επίπεδα ασφαλιστικής γνώσης και εκπαίδευσης. Η Έρευνα Πελατών της Geneva Association αποκαλύπτει σημαντικές ελλείψεις στις γνώσεις, ειδικά για προϊόντα μικτής ασφάλισης ζωής και προσόδων. Για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού, οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι ενώσεις τους θα μπορούσαν να συνεργαστούν με τις δημόσιες αρχές, τους οργανισμούς και τις ενώσεις καταναλωτών. Οι ασφαλιστικές εταιρείες θα μπορούσαν επίσης να υποστηρίξουν την ένταξη βασικών γνώσεων ασφάλισης και προστασίας στα σχολεία.
2. Διείσδυση ασφάλισης ζωής σε ώριμες οικονομίες
Η διείσδυση της ασφάλισης, που ορίζεται ως το μερίδιο των ασφαλίστρων στο ΑΕΠ, είναι η συνηθέστερη μέτρηση του ρόλου της ασφάλισης στην οικονομία. Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματά της είναι η διαθεσιμότητα διεθνώς συγκρίσιμων δεδομένων. Τούτου λεχθέντος, η διείσδυση έχει και αρνητικά σημεία. Δεν λαμβάνει υπόψη ειδικούς ανά χώρα παράγοντες, όπως τα δημόσια συστήματα ασφάλισης υγείας και συνταξιοδότησης, τους κανόνες μεταφοράς πλούτου και τον βαθμό φιλοδικίας. Επιπλέον, η χρήση του ΑΕΠ ως δείκτη κινδύνου προϋποθέτει σταθερή σχέση μεταξύ των οικονομικών δραστηριοτήτων και της έκθεσης που μπορεί να μην αντικατοπτρίζει τις υποκείμενες τάσεις, όπως η στροφή προς άυλα περιουσιακά στοιχεία στην ψηφιακή οικονομία (Geneva Association 2014).
Το Σχήμα 1 δείχνει τη μακροπρόθεσμη εξέλιξη της διείσδυσης της ασφάλισης ζωής στις επτά ώριμες οικονομίες που καλύπτονται από την Έρευνα Πελατών της Geneva Association. Με τις αξιοσημείωτες εξαιρέσεις της Γαλλίας και της Ιταλίας, τα ευρήματα δίνουν μια απογοητευτική εικόνα: στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, η διείσδυση υποχώρησε σε επίπεδα που παρατηρήθηκαν τελευταία φορά πριν από περίπου 35 χρόνια. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία και την Ελβετία, η κατάσταση πάει πίσω 20-25 χρόνια. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι πωλήσεις ασφαλίσεων ζωής στη Γαλλία ήταν πιο δυναμικές. Ωστόσο, μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η διείσδυση της ασφάλισης ζωής στη χώρα υποχώρησε σε επίπεδα που παρατηρήθηκαν τελευταία φορά στις αρχές του αιώνα. Η ασφάλιση ζωής στην Ιταλία έχει αποδειχθεί ανθεκτική, με μεγάλη αύξηση της διείσδυσης της ασφάλισης ζωής τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Οι ειδικοί αποδίδουν αυτό το φαινόμενο στη μεγαλύτερη αντοχή των ασφαλιστικών εταιρειών στις επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης σε σύγκριση με τον τραπεζικό τομέα, καθώς και στην απότομη μείωση των ιστορικά υψηλών ποσοστών πληθωρισμού.
Στις ΗΠΑ, την Ελβετία και κυρίως το Ηνωμένο Βασίλειο, η διείσδυση της ασφάλισης ζωής αυξήθηκε σημαντικά μέχρι τις αρχές του αιώνα. Οι λόγοι για την άνοδο περιλαμβάνουν την ήττα του παγκόσμιου πληθωρισμού κατά τη δεκαετία του 1980 και την άνθηση των χρηματιστηριακών αγορών και των αγορών ομολόγων τη δεκαετία του 1990. Ωστόσο, το σπάσιμο της φούσκας των dotcom το 2001 αποτέλεσε σημείο καμπής, με τις χρηματιστηριακές αγορές να βυθίζονται, τις νομισματικές πολιτικές να χαλαρώνουν και τα επιτόκια να επιταχύνουν την πτωτική τάση τους. Η πορεία των αγορών ασφαλίσεων ζωής στην Ιαπωνία αντικατοπτρίζει ένα συνδυασμό παραγόντων, όπως το σπάσιμο της χρηματιστηριακής φούσκας της χώρας στις αρχές της δεκαετίας του 1990, τη στασιμότητα της οικονομίας, τις ιδιαίτερα επεκτατικές νομισματικές πολιτικές και την ταχεία γήρανση του πληθυσμού.
Σε γενικές γραμμές, ο αντίκτυπος της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της επακόλουθης σοβαρής οικονομικής ύφεσης είναι ορατός σε ορισμένες χώρες, ιδίως στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ως αποτέλεσμα της ταχείας μείωσης των επιτοκίων μετά το 2008, οι πωλήσεις προγραμμάτων προσόδων, για παράδειγμα, μειώθηκαν, καθώς απαιτούνταν υψηλότερα ασφάλιστρα για τη διατήρηση των παροχών στο ίδιο επίπεδο (Swiss Re 2012).
Συμπερασματικά, αυτές οι εξελίξεις απεικονίζουν τη στενή συσχέτιση μεταξύ μακροοικονομικών παραγόντων και ζήτησης για ασφάλιση ζωής, ιδίως για προϊόντα αποταμίευσης και προστασίας της μακροζωίας, όπως οι μικτές ασφαλίσεις ζωής και οι πρόσοδοι, τα οποία αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 90% των παγκόσμιων ασφαλίστρων ζωής (McKinsey & Company 2017 και Swiss Re 2019).
Τα παραδοσιακά αποταμιευτικά προϊόντα, ιδίως εκείνα με σταθερές εγγυήσεις, υφίστανται σοβαρές πιέσεις (Allianz 2019) από τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια, που αποθαρρύνουν τη λήψη αποφάσεων για μακροπρόθεσμες αποταμιεύσεις, ενώ η μετάβαση σε πλαίσια φερεγγυότητας με βάση τον κίνδυνο και ρυθμιστικές παρεμβάσεις, καθιστούν δυσκολότερες τις πωλήσεις προϊόντων ζωής και συνταξιοδότησης. Για παράδειγμα, στις προηγμένες ευρωπαϊκές αγορές τα ασφάλιστρα ζωής σημείωσαν μείωση κατά 1,1% ετησίως τα τελευταία 10 χρόνια. Η σχετικά μικρή, αλλά αναπτυσσόμενη, αγορά ασφάλισης βιομετρικών κινδύνων δεν κατόρθωσε να αντισταθμίσει τη διάβρωση της ζήτησης για αποταμιευτικά προϊόντα (Swiss Re 2019).
Εκτός από τους μακροοικονομικούς παράγοντες, οι κοινωνικοδημογραφικές αλλαγές διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη διάβρωση των πωλήσεων ασφαλίσεων ζωής. Για παράδειγμα, το μειούμενο μέγεθος της μεσαίας τάξης επηρεάζει τη ζήτηση, επειδή τμήματα του πληθυσμού με χαμηλό εισόδημα δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά την κάλυψη, ενώ οι πλούσιοι μπορούν να αυτοασφαλιστούν. Ένας άλλος παράγων είναι ότι οι άνθρωποι είναι πλέον λιγότερο πιθανό να παντρευτούν –και να παραμείνουν παντρεμένοι– και να αποκτήσουν παιδιά. Και οι δύο τάσεις συρρικνώνουν την αγορά ασφαλίσεων ζωής (βλ. Hartley 2017 για μια αμερικανική προοπτική).
3. Εμπόδια στη ζήτηση για ασφάλιση Ζωής
Εκτός από τις μακροοικονομικές και κανονιστικές αντιξοότητες, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανεπαρκή ζήτηση για ασφάλιση ζωής, δηλαδή οι λόγοι για τους οποίους η πραγματική ανάληψη υπολείπεται αυτού που η οικονομική θεωρία θα υποδείκνυε ότι απαιτείται από τα άτομα και την κοινωνία γενικότερα. Υπάρχουν άφθονα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι υπάρχουν σημαντικά κενά προστασίας στον τομέα της ασφάλισης ζωής (βλ., για παράδειγμα, WEF 2019 για το χάσμα συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων και Swiss Re 2018 για το κενό προστασίας της θνησιμότητας).
Η παρούσα έκθεση αναλύει τις γενεσιουργούς αιτίες της ανεπαρκούς ζήτησης από δύο οπτικές γωνίες. Πρώτον, αναλύει τα ευρήματα που σχετίζονται με την ασφάλιση ζωής από την πρόσφατη Έρευνα Πελατών της Geneva Association. Η δημοσκόπηση σχεδιάστηκε για να εντοπίσει τα κύρια εμπόδια για την ασφαλιστική ζήτηση, με βάση τις απόψεις του κοινού για την ασφάλιση και τις σχετικές συμπεριφορές.
Επιπλέον, η έρευνα είχε σκοπό να αποκαλύψει το σκεπτικό πίσω από αυτές τις απόψεις και συμπεριφορές, καθώς και να διερευνήσει προτάσεις πελατών για συμβολή στη βελτίωση των αντιλήψεων, των εμπειριών και της δέσμευσης. Το γεωγραφικό πεδίο της έρευνας περιελάμβανε τις ώριμες ασφαλιστικές αγορές των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ιαπωνίας και της Ελβετίας. Η πρώτη φάση της έρευνας περιελάμβανε ανάλυση των διαδικτυακών συνομιλιών που σχετίζονται με τον ασφαλιστικό κλάδο, καθώς και τέσσερα συγκεκριμένα προϊόντα (συμπεριλαμβανομένης της ασφάλισης ζωής πρόσκαιρης διάρκειας και της ασφάλισης προσόδων). Η δεύτερη φάση ήταν μια βαθύτερη ανάλυση, βασισμένη σε πιο εμπεριστατωμένες συνεντεύξεις με επτά άτομα ανά αγορά.
Κύριος σκοπός των φάσεων 1 και 2 ήταν να ενημερωθεί το διαδικτυακό ερωτηματολόγιο στο οποίο βασίστηκε η φάση 3. Αυτή η κρίσιμη φάση επικεντρώθηκε στην ποσοτική μέτρηση των αντιλήψεων και των λόγων πίσω από τις αγοραστικές συμπεριφορές, τα αποτελέσματα των οποίων παρουσιάζονται και συζητούνται στις επόμενες ενότητες. Επτά χιλιάδες ερωτηθέντες (1.000 ανά χώρα) συμμετείχαν σε μια διαδικτυακή έρευνα, παρέχοντας πληθώρα γνώσεων και στατιστικών στοιχείων.
Δεύτερον, οπλισμένη με αυτά τα εμπειρικά ευρήματα, η έκθεση εξετάζει βασικά κομμάτια πανεπιστημιακής και μη πανεπιστημιακής βιβλιογραφίας που βασίζονται στο «Πεντάγωνο» καθοριστικών παραγόντων της ασφαλιστικής ζήτησης της Geneva Association (Geneva Association 2019, βλ. Σχήμα 12). Η παρούσα έκδοση επικεντρώνεται στη συμπεριφορά και τις αντιλήψεις, καθώς και σε οικονομικούς παράγοντες, που συγκρατούν τη ζήτηση για ασφάλιση ζωής.
3.1 Ευρήματα της έρευνας πελατών της Geneva Association
Το Σχήμα 2 επισημαίνει την έλλειψη γνώσεων ως γενεσιουργό αιτία της υποασφάλισης στον κλάδο ζωής. Εξετάζοντας το μέσο όρο και των επτά ώριμων αγορών που καλύπτει η έρευνα, τα χαμηλότερα επίπεδα γνώσεων αφορούν τη μικτή ασφάλιση ζωής και την ασφάλιση unit-linked. Πολύ περισσότερο από το ήμισυ (60%) των ερωτηθέντων δεν γνώριζαν τα προϊόντα αυτά, τα οποία, σε αντίθεση με την ασφάλιση ζωής πρόσκαιρης διαρκείας, συσσωρεύουν μετρητά και καταβάλλουν ένα εφάπαξ ποσό στους δικαιούχους μετά τον θάνατο του ασφαλισμένου ή το επιστρέφουν στον λήπτη της ασφάλισης όταν λήξει η διάρκεια του ασφαλιστηρίου.
Το δεύτερο λιγότερο γνωστό προϊόν είναι η ασφάλιση προσόδων, η οποία σε ορισμένες χώρες είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη.
Λίγο περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες (53%) δεν γνωρίζουν αυτά τα χρηματοοικονομικά προϊόντα, τα οποία καταβάλλουν μια σταθερή ροή πληρωμών σε ένα άτομο, συνήθως κατά τη διάρκεια της συνταξιοδότησης.
Η γνώση είναι επίσης χαμηλή αναφορικά με την κάλυψη σοβαρών ασθενειών, με την οποία καταβάλλεται εφάπαξ ποσό εάν ο λήπτης της ασφάλισης διαγνωστεί με ασθένεια που περιλαμβάνεται σε προκαθορισμένο κατάλογο. Σχεδόν το ήμισυ (47%) των ερωτηθέντων της έρευνας δεν έχει ακούσει ποτέ για ασφάλιση σοβαρών ασθενειών.
Η ασφάλιση ζωής πρόσκαιρης διάρκειας ξεχωρίζει, καθώς είναι πιο γνωστή. Τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων έχουν ακούσει για αυτά τα προϊόντα, τα οποία προσφέρουν εγγυημένες παροχές θανάτου, αλλά, σε αντίθεση με τη μικτή ασφάλιση ζωής, τα προϊόντα unit-linked ή τα προϊόντα ισόβιας ασφάλισης ζωής δεν έχουν αποταμιευτικό κομμάτι.
Το δεύτερο πιο γνωστό προϊόν είναι η ισόβια ασφάλιση ζωής. Μόνο το 42% των ερωτηθέντων δεν είναι εξοικειωμένοι με αυτά τα ασφαλιστήρια συμβόλαια, τα οποία είναι παρόμοια με τα προϊόντα μικτής ασφάλισης ζωής στη συσσώρευση χρηματικής αξίας, αλλά έχουν σχεδιαστεί να διαρκούν ολόκληρη τη ζωή του ασφαλισμένου.
Όπως δείχνει το Σχήμα 3, η ασφάλιση ζωής πρόσκαιρης διαρκείας και η ισόβια ασφάλιση ζωής δεν είναι μόνο τα πιο γνωστά αλλά και τα πιο δημοφιλή ασφαλιστικά προϊόντα ζωής, τα οποία κατέχουν σήμερα το 16% και το 13% του συνόλου των ερωτηθέντων αντίστοιχα.
Τα ποσοστά διείσδυσης των προϊόντων σοβαρών ασθενειών, προσόδων και μικτής ασφάλισης/unit-linked παραμένουν πολύ χαμηλότερα, σε μονοψήφιο επίπεδο.
Όταν ερωτώνται για τα κίνητρά τους να αγοράσουν ασφάλιση ζωής πρόσκαιρης διαρκείας, ξεχωρίζει η επιθυμία να προστατεύσουν την οικογένειά τους. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η εμπιστοσύνη στην ασφαλιστική εταιρεία και τα χαρακτηριστικά κόστους-οφέλους του προϊόντος διαδραματίζουν δευτερεύοντα ρόλο (Σχήμα 4). Η ίδια ερώτηση σχετικά με την ασφάλιση προσόδων αποκαλύπτει ότι επενδυτικά ζητήματα είναι σημαντικά, ενώ συγκεκριμένες ανησυχίες για την επάρκεια των αποταμιεύσεων αναφέρθηκαν λιγότερο συχνά (Σχήμα 5).
Το Σχήμα 6 δείχνει τα κίνητρα των ερωτηθέντων που δεν έχουν ακόμη αγοράσει ασφάλιση ζωής πρόσκαιρης διάρκειας αλλά σκοπεύουν να το κάνουν στο μέλλον. Το μοτίβο είναι παρόμοιο με το Σχήμα 4: η ανάγκη προστασίας είναι πιο σημαντική από την εμπιστοσύνη στην ασφαλιστική εταιρεία και τα οικονομικά δεδομένα του προϊόντος. Το Σχήμα 7 δείχνει τη λογική πίσω από προγραμματισμένες αγορές ασφάλισης προσόδων.
Σε αντίθεση με το Σχήμα 5 (το οποίο περιγράφει τη συμπεριφορά εκείνων που ήδη κατέχουν προσόδους), οι υποψήφιοι αγοραστές υποκινούνται πρωτίστως από την ανάγκη να είναι προετοιμασμένοι και τις ανησυχίες σχετικά με την επάρκεια των αποταμιεύσεων, ενώ οι επενδυτικές πτυχές κατατάσσονται χαμηλότερα.
Τα Σχήματα 8 και 9 περιγράφουν τα κίνητρα εκείνων που δεν αποκλείουν την αγορά ασφάλισης ζωής σε μεταγενέστερο στάδιο. Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά παρόμοια τόσο για την ασφάλιση ζωής πρόσκαιρης διάρκειας όσο και για την ασφάλιση προσόδων. Και τα δύο προϊόντα δεν αποτελούν τρέχουσα προτεραιότητα. Επιπλέον, υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την οικονομική προσιτότητα. Η έλλειψη γνώσεων αναφέρεται επίσης ως σχετικό εμπόδιο για την αγορά ασφάλισης ζωής.
Τα Σχήματα 10 και 11 ρίχνουν φως στη συμπεριφορά εκείνων που δεν έχουν καμία πρόθεση να αγοράσουν ασφάλιση ζωής στο μέλλον. Για την ασφάλιση ζωής πρόσκαιρης διάρκειας, η οικονομική προσιτότητα είναι το σημαντικότερο αντιλαμβανόμενο εμπόδιο, ακολουθούμενο από έλλειψη γνώσεων. Όσον αφορά την ασφάλιση προσόδων, η έλλειψη γνώσεων αναφέρεται ως το σημαντικότερο εμπόδιο, ακολουθούμενη από ανησυχίες σχετικά με την οικονομική προσιτότητα. Υπάρχει πληθώρα θεωρητικών και εμπειρικών αναλύσεων που μπορούμε να ερμηνεύσουμε παράλληλα με τα ευρήματα της Έρευνας Πελατών της Geneva Association για την εξαγωγή ουσιαστικών συμπερασμάτων για τις ασφαλιστικές εταιρείες.
Το Σχήμα 12 περικλείει το «πεντάγωνο της ασφαλιστικής ζήτησης», που αναπτύχθηκε από την Geneva Association το 2019. Η έρευνα αυτή επικεντρώνεται σε διάφορους συμπεριφορικούς καθοριστικούς παράγοντες της ζήτησης για ασφάλιση ζωής, και τους εφαρμόζει στα πορίσματα της έρευνας που παρουσιάστηκαν παραπάνω.
Επιπλέον, επανεξετάζει ορισμένους καθιερωμένους οικονομικούς παράγοντες, όπως η οικονομική προσιτότητα, η «σχέση κόστους-οφέλους» και η ελκυστικότητα των προϊόντων, ενώ ρίχνει φως και σε κοινωνικοδημογραφικούς παράγοντες, όπως οι χρηματοοικονομικές γνώσεις και η εκπαίδευση.
1 Η Geneva Association ιδρύθηκε το 1973 και είναι η μοναδική παγκόσμια ένωση ασφαλιστικών εταιρειών· τα μέλη της είναι Διευθύνοντες Σύμβουλοι (CEO) ασφαλιστικών και αντασφαλιστριών εταιρειών. Με βάση την ενδελεχή έρευνα που διεξάγεται σε συνεργασία με τα μέλη της, με ακαδημαϊκά ιδρύματα και με πολυμερείς οργανισμούς, αποστολή της είναι: να εντοπίζει και να διερευνά τις βασικές τάσεις που ενδέχεται να διαμορφώσουν ή να επηρεάσουν τον ασφαλιστικό κλάδο στο μέλλον, τονίζοντας τι διακυβεύεται για τον κλάδο· να αναπτύσσει συστάσεις για τον κλάδο και για τα κέντρα λήψης αποφάσεων· να παρέχει μια πλατφόρμα στα μέλη της, στα κέντρα λήψης αποφάσεων, στους ακαδημαϊκούς, τους πολυμερείς και μη κυβερνητικούς οργανισμούς όπου να συζητούν αυτές τις τάσεις και συστάσεις· να προσεγγίζει τους παγκόσμιους διαμορφωτές της κοινής γνώμης και τους οργανισμούς με μεγάλη επιρροή για να αναδεικνύει τη θετική συμβολή της ασφάλισης στην καλύτερη κατανόηση των κινδύνων και στην οικοδόμηση ανθεκτικών και ευημερουσών οικονομιών και κοινωνιών και, συνεπώς, ενός πιο βιώσιμου κόσμου.
*Στην έκθεση συνέβαλαν σημαντικά με τα σχόλια και τις απόψεις τους τα μέλη του Health & Ageing Working Group της Geneva Association και συγκεκριμένα οι κ.κ. Helene Chauveau (AXA), Joseph Engelhard (MetLife), Hiroki Hayashi (Nippon Life), Noriyoshi Hosokawa (Dai-ichi Life), Richard Jackson (Global Aging Institute), Mike Mansfield (Aegon), Bryan Pickel (Prudential Financial), Achim Regenauer (PartnerRe), Antonio Salera (Generali), Matt Singleton (Swiss Re) και Giulio Slavich (Allianz).
Διαβάστε επίσης το Β’ Μέρος της έρευνας της Geneva Association.
Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google New
