Φυσικές Καταστροφές: Ο δρόμος της αποκατάστασης
Με αφορμή τον πρόσφατο σεισμό στη Ζάκυνθο (που ευτυχώς συγκριτικά με το μέγεθός του δεν προκάλεσε μεγάλες και επώδυνες καταστροφές), ένα ενδιαφέρον άρθρο της Allianz για σκέψη και προβληματισμό.
Η γη, η φωτιά, το νερό και ο άνεμος είναι τα 4 στοιχεία της φύσης. Αλλά όταν αυτά ξεφεύγουν, η καταστροφή και οι συνέπειες μπορεί να είναι αισθητές για γενιές …
Όταν τα νερά υποχωρούν και οι πυρκαγιές σβήνουν, όταν οι δρόμοι καθαρίζονται από τα συντρίμμια και το τελευταίο ορφανό παιδί έχει παρηγορηθεί, τα τηλεοπτικά συνεργεία προχωρούν στην επόμενη δύσκολη ιστορία. Κάθε χρόνο, βίαιες φυσικές καταστροφές –σεισμοί, πυρκαγιές, πλημμύρες και ακραίες καταιγίδες– προκαλούν καταστροφές στον πλανήτη. Αυτό το έτος έφερε τη μία καταστροφή μετά την άλλη.
Ο τυφώνας Michael, ο χειρότερος που η αμερικανική πολιτεία της Florida έχει δει σε έναν αιώνα, πρόσφατα άφησε πίσω του “αδιανόητες καταστροφές” στην παραλία του Μεξικού.
Νωρίτερα, ο τυφώνας Florence είχε χτυπήσει τη Βόρεια Καρολίνα, προκαλώντας ζημιές έως και $22 δις. Η Ασία είχε το δικό της μερίδιο σε καταστροφές. Στην Ινδονησία, τσουνάμι έπληξε το νησί Sulawesi, στα τέλη Σεπτεμβρίου, προκαλώντας πάνω από 2.000 θανάτους στην πόλη του Palu, ενώ ο τυφώνας Manghut, η φετινή ισχυρότερη καταιγίδα, κατέστρεψε τη Νοτιοανατολική Ασία.
Η φρενίτιδα γύρω από αυτές τις καταστροφές συνήθως ξεφουσκώνει αρκετά σύντομα. Αλλά για τις πληγείσες κοινότητες, ημέρες, εβδομάδες, μήνες και μερικές φορές ακόμη και χρόνια δεν αρκούν για να αποκατασταθεί η κανονικότητα.
«Επειδή ο Ερυθρός Σταυρός φεύγει, αυτό δεν σημαίνει ότι η ζωή επιστρέφει στο φυσιολογικό», επισημαίνει η Αθανασία Scheuermann-Χριστοδούλου, έμπειρο στέλεχος στην Global P & C της Allianz και ειδικός στον τομέα των φυσικών καταστροφών. «Αυτό που βλέπετε στις ειδήσεις είναι βραχυπρόθεσμες ενέργειες ανάκαμψης, όπως η αφαίρεση των συντριμμιών και η αποκατάσταση του ρεύματος. Η ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων κοινοτήτων μπορεί να πάρει χρόνια».
Τα σημάδια επιμένουν
Ο Lamek Nahayo, ειδικός εμπειρογνώμονας σε κατολισθήσεις από λάσπες και υποψήφιος για το Allianz Climate Risk Research Award το 2018, συμφωνεί. Η πατρίδα του, η Ρουάντα, που είναι γνωστή ως “η χώρα των χιλίων λόφων”, είναι επιρρεπής σε κατολισθήσεις που οφείλονται σε υποχώρηση του εδάφους και καταρρακτώδεις βροχές.
Το 2018, καταστροφές που σχετίζονται με ισχυρές βροχοπτώσεις προκάλεσαν 222 θανάτους, κατέστρεψαν 14.491 σπίτια και 8.978 εκτάρια καλλιεργειών μόνο μέχρι το τέλος Αυγούστου, σύμφωνα με το Υπουργείο Καταστροφών και Προσφύγων της Ρουάντα.
«Αυτοί οι λόφοι μπορούν να μεταμορφωθούν σε πραγματική καταστροφή όταν έρθουν οι βροχές», λέει. «Και οι ενέργειες ανάκαμψης που βλέπετε στις ειδήσεις είναι βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις –η παροχή προσωρινής στέγασης, ρούχων και τροφίμων. Αυτή η φάση διαρκεί συνήθως δύο εβδομάδες. Η πλήρη επανόρθωση μπορεί να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια».
Εκείνοι των οποίων οι ζωές επλήγησαν έχουν μπροστά τους μακρύ αγώνα για να επιστρέψουν σε μια κανονική ζωή.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών (FEMA) αναφέρεται στην «ανάγκη επαναφοράς μιας υγιούς και λειτουργούσας κοινότητας που θα διατηρηθεί με την πάροδο του χρόνου» στη μακροπρόθεσμη διαδικασία προγραμματισμού της ανάκαμψης μετά από γεγονότα, όπως η υπερκαταιγίδα Sandy το 2012 και οι τυφώνες Maria και Harvey το 2017.
Όμως, στη Ρουάντα, παρά την κυβερνητική βοήθεια, η ατομική ασφάλιση για καταστροφές είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστη και αυτό περιορίζει την ανάκαμψη.
«Το φορτίο πέφτει βαρύτερο στους φτωχούς», λέει ο Nahayo. «Χάνουν τα σπίτια τους, τα υπάρχοντά τους, τα ζώα τους και συχνά το βιοπορισμό τους, καθώς και μέλη της οικογένειάς τους. Μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να ανακάμψουν οικονομικά, αλλά οι ουλές της απώλειας των αγαπημένων παραμένουν ορατές στα θύματα».
Κυματοειδής επίδραση
Παρά το ότι προκαλούν τεράστιο πόνο, οι κατολισθήσεις της Ρουάντα παραμένουν τοπικά γεγονότα. Οι καταστροφές, όμως, πλήττουν όχι μόνο τις κοινότητες αλλά και ολόκληρες χώρες και οι σχετικοί αριθμοί μπορεί να είναι συγκλονιστικοί.
220.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού το 2004 που έπληξε την Ινδία, την Ινδονησία, τη Σρι Λάνκα και την Ταϊλάνδη. Υπολογίζεται ότι 160.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν στον σεισμό της Αϊτής το 2010 και 100.000 στον σεισμό του Κασμίρ το 2005, ενώ 138 εκατομμύρια έχασαν τη ζωή τους στη Μυανμάρ στον κυκλώνα Nargis του 2008. Η κλίμακα αυτών των καταστροφών σημαίνει ότι τα έθνη παλεύουν με το γιγαντιαίο καθήκον της αποκατάστασης και ανοικοδόμησης των κατεστραμμένων περιουσιακών στοιχείων –τόσο οικονομικών όσο και κοινωνικών.
«Πρέπει να κάνουμε τη διάκριση μεταξύ οικονομικής, κοινωνικής, περιβαλλοντικής και ψυχολογικής ανάκαμψης», λέει ο Raphael Atanga, ένας ακόμα υποψήφιος για το Allianz Climate Risk Research Award.
«Οι οικονομικές ζημίες στις επιχειρήσεις, στην ιδιοκτησία και στην κατασκευή υποδομών, όπως τα σχολεία, τα εργοστάσια και τον εξοπλισμό, οι δρόμοι, τα φράγματα και οι γέφυρες είναι δαπανηρές, αλλά μπορούν να επισκευαστούν. Ωστόσο, οι απώλειες είναι βαθύτερες».
Ο Atanga μελέτησε τις επιπτώσεις των πλημμυρών στην πρωτεύουσα Άκρα στη Γκάνα. Περισσότεροι από 150 άνθρωποι σκοτώθηκαν στην Άκκρα τον Ιούνιο του 2015, καθώς αναζητούσαν καταφύγιο από πλημμύρες, όταν εξερράγη βενζινάδικο. Αυτό ακούστηκε στις ειδήσεις, αλλά συχνά οι πλημμύρες, παρά το γεγονός ότι είναι χρόνιο φαινόμενο και θανατηφόρες, λαμβάνουν σπάνια διεθνή προσοχή.
«Όταν μιλάμε για γεγονότα, όπως αυτά του Palu στο Sulawesi, πιστεύω ότι μία από τις πιο καταστροφικές μακροπρόθεσμες πτυχές είναι η απώλεια ανθρώπινου κεφαλαίου, η απώλεια ειδικευμένων εργαζομένων, καθώς και η εκπαίδευση», λέει ο Atanga. «Αυτό μπορεί να έχει επιδράσεις σε μελλοντικές γενιές».
Εξηγεί ότι οι άνθρωποι μπορεί να αναγκαστούν να πουλήσουν περιουσιακά στοιχεία, για να ικανοποιήσουν τις βασικές ανάγκες, κάτι που οδηγεί τις οικογένειες να πέσουν σε μακροχρόνιες “παγίδες φτώχειας”.
«Ακόμη και αν τα σχολεία ανοικοδομηθούν γρήγορα, οι οικογένειες ίσως χρειαστεί να πάρουν τα παιδιά από το σχολείο, για να βοηθήσουν στην αύξηση του οικογενειακού εισοδήματος, κάτι που σίγουρα θα επηρεάσει την ανάπτυξη και το μέλλον των παιδιών».
Η Τέχνη της ανάκαμψης
Η Αθανασία Scheuermann-Χριστοδούλου υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει καθολική απάντηση στο πόσο χρόνο θα χρειαστεί η ανάκαμψη. Η διαδικασία είναι μοναδική για κάθε χώρα και σχεδόν για κάθε καταστροφή.
«Δεν υπάρχει γενικό χρονοδιάγραμμα. Αυτό εξαρτάται από την τοπική ανθεκτικότητα, τη χρηματοδότηση, την αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης, τον τουρισμό και άλλους παράγοντες».
Τρία χρόνια μετά τον σεισμό του Απριλίου 2015, στο Νεπάλ όπου σκοτώθηκαν 9.000 άνθρωποι και καταστράφηκαν 750.000 σπίτια, σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν σε προσωρινές αλουμινένιες καλύβες. Ενώ αυτή η κατάσταση δεν είναι ασυνήθιστη στις αναπτυσσόμενες χώρες, τα ανεπτυγμένα κράτη μπορεί επίσης να παλέψουν για να ξανασταθούν στα πόδια τους.
Η πόλη της Νέας Ζηλανδίας Christchurch αναμενόταν να επανέλθει γρήγορα από μια σειρά σεισμών που την χτύπησαν το 2010 και το 2011. Περισσότερο από έξι χρόνια αργότερα, έχει ξεκινήσει η δουλειά μόνο για την αποκατάσταση του καθεδρικού ναού Gothic Revival. Μόνο το 55% της φυσικής ανακατασκευής της πόλης είχε ολοκληρωθεί μέχρι τότε.
Ωστόσο, κάποια μέρη ανέκαμψαν γρήγορα και θετικά. Οι Μαλδίβες καταστράφηκαν από το μεγάλο τσουνάμι του 2004. Καταστράφηκαν πόροι που παρήγαγαν περίπου το 60% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Μέσα σε δύο χρόνια, η οικονομία είχε ανακάμψει και ο τουρισμός είχε επανέλθει στο φυσιολογικό.
«Το προσωπικό κόστος είναι ανυπολόγιστο και σίγουρα αλλάζει τη ζωή», λέει ο Scheuermann-Χριστοδούλου. «Υπάρχουν όμως θετικά παραδείγματα όπου οι κοινότητες, υποστηριζόμενες από την τοπική αυτοδιοίκηση, τους διεθνείς οργανισμούς, την τοπική ανθεκτικότητα και την ισχυρή αίσθηση της κοινότητας, κατάφεραν να ανακάμψουν μέσα σε λίγα χρόνια».
Εν κατακλείδι, το μοναδικό πράγμα που μπορεί να κάνει η ανθρωπότητα εναντίον των βίαιων δυνάμεων της φύσης είναι να εφαρμόσει διαδικασίες που θα διευκολύνουν τους πληγέντες και θα τους βοηθήσουν να ανοικοδομήσουν.
Πηγή: allianz.com
