Σύμφωνα με τη Μunich Re οι φυσικές καταστροφές του 2023, που στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 74.000 ανθρώπους, προκάλεσαν ζημιές ύψους περίπου $250 δισ., εκ των οποίων οι ασφαλισμένες ήταν μόλις $95 δισ. Ο σεισμός στην Τουρκία και τη Συρία ήταν η πιο πολύνεκρη καταστροφή της χρονιάς. Οι καταιγίδες στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη ήταν πιο καταστροφικές από ποτέ: οι συνολικές ζημιές ανήλθαν σε $76 δισ. και οι ασφαλισμένες σε $58 δισ. Το 2023 ήταν η θερμότερη χρονιά όλων των εποχών, με πολλά περιφερειακά ρεκόρ να καταρρίπτονται.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ζημιές από φυσικές καταστροφές το 2023 ανήλθαν σε περίπου $250 δισ. ($250 δισ. και το 2022), και οι ασφαλισμένες σε $95 δισ. ($125 δισ. το 2022). Οι συνολικές απώλειες αντιστοιχούν στον μέσο όρο της πενταετίας, ενώ οι ασφαλισμένες ήταν ελαφρώς χαμηλότερες από τον μέσο όρο των $105 δισ.

Σε αντίθεση με τα προηγούμενα έτη, το 2023 δεν υπήρξαν μεγα-καταστροφές σε βιομηχανικές χώρες, που να προκαλέσουν άνοδο των ζημιών (όπως ο τυφώνας Ίαν το 2022, ο οποίος προκάλεσε συνολικές ζημιές $100 δισ. και ασφαλισμένες ζημιές $60 δισ.). Αντίθετα, υπήρξε μεγάλος αριθμός σοβαρών περιφερειακών καταιγίδων. Τόσο υψηλές απώλειες από καταιγίδες δεν έχουν καταγραφεί ποτέ στο παρελθόν στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη: περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου $66 δισ. καταστράφηκαν στη Βόρεια Αμερική, εκ των οποίων $50 δισ. ήταν ασφαλισμένα, ενώ στην Ευρώπη οι ζημιές ανήλθαν σε $10 δισ. (€9,1 δισ.), εκ των οποίων $8 δισ. (€7,3 δισ.) ήταν ασφαλισμένα. Μεγάλο μέρος της επιστημονικής έρευνας δείχνει ότι η κλιματική αλλαγή ευνοεί τα έντονα καιρικά φαινόμενα με ισχυρές χαλαζοπτώσεις. Παρομοίως, τα στατιστικά στοιχεία ζημιών από καταιγίδες στη Βόρεια Αμερική και σε άλλες περιοχές δείχνουν ανοδική τάση.

Οι θάνατοι από φυσικές καταστροφές ανήλθαν σε 74.000 το 2023, πολύ πάνω από τον ετήσιο μέσο όρο των τελευταίων πέντε ετών (10.000). Μετά από χρόνια σχετικής ηρεμίας, μια σειρά καταστροφικών σεισμών προκάλεσε ανθρωπιστικές καταστροφές. Περίπου 63.000 άνθρωποι (85% των συνολικών θανάτων του έτους) έχασαν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα τέτοιων γεωφυσικών κινδύνων το 2023 –περισσότεροι από κάθε άλλη φορά από το 2010. Αντίθετα, όσον αφορά τις οικονομικές απώλειες, βασική αιτία ήταν οι σοβαρές καταιγίδες: το 76% των συνολικών ζημιών σχετίζονταν με τις καιρικές συνθήκες, ενώ το 24% είχε γεωφυσικά αίτια.

«Το 2023 χαρακτηρίστηκε και πάλι από εξαιρετικά υψηλές ασφαλισμένες ζημιές, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρξαν σοβαρές μεμονωμένες ζημιές. Αυτό υπογραμμίζει τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η ασφάλιση στην άμβλυνση των συνεπειών των φυσικών καταστροφών. Τα ολοκληρωμένα δεδομένα και η σε βάθος γνώση της μεταβολής των κινδύνων παραμένουν βασικοί παράγοντες κατά τον σχεδιασμό των καλύψεων για την προστασία των ανθρώπων από τις φυσικές καταστροφές. Μια ακόμη σημαντική πτυχή είναι η πρόληψη. Ο αριθμός των θυμάτων από τους καταστροφικούς σεισμούς φέτος είναι ένα κάλεσμα αφύπνισης για την εξασφάλιση καλύτερης προστασίας των ανθρώπων με την εφαρμογή καλύτερων οικοδομικών κανονισμών», δήλωσε ο κ. Thomas Blunck, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Munich Re.

Έσπασαν τα ρεκόρ θερμοκρασίας

Οι φυσικές καταστροφές επιδεινώθηκαν από τις εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες. Παγκοσμίως, οι μέσες θερμοκρασίες μέχρι τον Νοέμβριο ήταν περίπου 1,3°C υψηλότερες από εκείνες της προβιομηχανικής εποχής (1850-1900). Σύντομα κατέστη σαφές ότι το 2023 θα καταγραφεί ως το θερμότερο έτος από τότε που άρχισαν οι μετρήσεις της θερμοκρασίας, πράγμα που σημαίνει ότι τα τελευταία δέκα χρόνια είναι τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί ποτέ.

Το φαινόμενο El Niño, μια φυσική κλιματική ταλάντωση στον Βόρειο Ειρηνικό που προκαλεί ακραία καιρικά φαινόμενα σε πολλές περιοχές του κόσμου, έπαιξε ρόλο στις θερμοκρασίες που καταγράφηκαν. Ωστόσο, οι ερευνητές αποδίδουν την τάση για υψηλότερες θερμοκρασίες παγκοσμίως κυρίως στην κλιματική αλλαγή, με τις φυσικές διακυμάνσεις να παίζουν υποδεέστερο ρόλο.

Τα εποχικά ρεκόρ θερμοκρασίας κατέρρευσαν το ένα μετά το άλλο το 2023. Ανοιξιάτικες θερμοκρασίες άνω των 40°C καταγράφηκαν στη ΝΔ. Ευρώπη (Απρίλιος) και στην Αργεντινή (Σεπτέμβριος), θερμοκρασίες άνω των 50°C στη ΒΔ. Κίνα και νυχτερινές θερμοκρασίες άνω των 32°C στην αμερικανική πολιτεία της Αριζόνα τον Ιούλιο: σύμφωνα με μελέτες, υπάρχουν σαφείς συνδέσεις με την κλιματική αλλαγή.

Σε πολλές περιοχές, οι μεγάλες πυρκαγιές οφείλονται σε καύσωνες και ξηρασία. Στον Καναδά, οι πυρκαγιές μαίνονταν για αρκετές εβδομάδες, καταστρέφοντας 18,5 εκατομμύρια εκτάρια δάσους, περισσότερα από κάθε άλλη φορά. Ωστόσο, δεν έφθασαν σε μεγάλες πόλεις ή βιομηχανικές εγκαταστάσεις, πράγμα που σημαίνει ότι η χώρα απέφυγε άλλη μια καταστροφή από πυρκαγιά, όπως αυτή στο Fort McMurray το 2016, που προκάλεσε ζημιές $4,1 δισ., εκ των οποίων τα $2,9 ήταν ασφαλισμένα.

«Η αύξηση της θερμοκρασίας της γης, η οποία επιταχύνεται εδώ και μερικά χρόνια, εντείνει τα ακραία καιρικά φαινόμενα σε πολλές περιοχές, οδηγώντας σε αύξηση των ενδεχόμενων απωλειών. Περισσότερο νερό εξατμίζεται σε υψηλότερες θερμοκρασίες και η πρόσθετη υγρασία στην ατμόσφαιρα παράγει περαιτέρω ενέργεια για σοβαρές καταιγίδες. Η κοινωνία και η βιομηχανία πρέπει να προσαρμοστούν στους μεταβαλλόμενους κινδύνους –διαφορετικά, οι ζημιές θα αυξηθούν αναπόφευκτα», εξηγεί ο κ. Ernst Rauch, επικεφαλής επιστήμονας για το κλίμα, επισημαίνοντας τη σημασία που αποδίδει η Munich Re στην ανάλυση των κινδύνων και των μεταβολών τους, «η οποία μας επιτρέπει να προσφέρουμε με συνέπεια ασφαλιστικές καλύψεις έναντι φυσικών καταστροφών –και μάλιστα να τις επεκτείνουμε, και ως αποτέλεσμα να αμβλύνουμε ένα μέρος των ζημιών και να ανακουφίσουμε μέρος των δυσκολιών που προκαλούνται».

Τα πιο δαπανηρά γεγονότα της χρονιάς

Η σεισμική ακολουθία στη ΝΑ. Τουρκία και τη Συρία τον Φεβρουάριο του 2023 ήταν η μεγαλύτερη φυσική καταστροφή της χρονιάς. Ο σοβαρότερος σεισμός, μια δόνηση μεγέθους 7,8 βαθμών, ήταν ο ισχυρότερος στην Τουρκία εδώ και δεκαετίες. Περίπου 58.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν, αμέτρητα κτήρια κατέρρευσαν και προκλήθηκαν σημαντικές ζημιές στις υποδομές. Με συνολικές απώλειες περίπου $50 δισ., ήταν επίσης η πιο δαπανηρή φυσική καταστροφή της χρονιάς. Παρά το γεγονός ότι η ασφάλιση κατά των σεισμών είναι υποχρεωτική για κατοικίες στην Τουρκία (Turkish Catastrophe Insurance Pool, TCIP), οι ασφαλισμένες απώλειες ανήλθαν σε μόλις $5,5 δισ.

Όσον αφορά τις συνολικές απώλειες, η δεύτερη πιο δαπανηρή φυσική καταστροφή ήταν ο τυφώνας Doksuri. Τον Ιούλιο, η καταιγίδα έπληξε τις ακτές των Φιλιππίνων προτού καταλήξει στο Jinjiang της επαρχίας Fujian στην ηπειρωτική Κίνα, με ταχύτητα ανέμων περίπου 180 km/h. Ο Doksuri συνοδευόταν από εξαιρετικά ισχυρές βροχοπτώσεις, που προκάλεσαν καταστροφικές πλημμύρες. Σε ορισμένες περιοχές της Κίνας έπεσαν 600 χιλιοστά βροχής σε μία ημέρα, το μεγαλύτερο ημερήσιο ποσό βροχής που έχει καταγραφεί ποτέ στη χώρα. Οι συνολικές απώλειες ανήλθαν σε περίπου $25 δισ., εκ των οποίων ασφαλισμένες ήταν μόνον περίπου $2 δισ. –ένα παράδειγμα για το μεγάλο ασφαλιστικό κενό που εξακολουθεί να υπάρχει στην Κίνα, όσον αφορά τις φυσικές καταστροφές.

Η ραγδαία κλιμάκωση του τυφώνα Otis στη δυτική ακτή του Μεξικού τον Οκτώβριο του 2023 ήταν ένα ακόμη σημαντικό γεγονός: μέσα σε είκοσι τέσσερις ώρες εξελίχθηκε από ασθενής τροπική καταιγίδα σε τυφώνα της υψηλότερης κατηγορίας. Έπληξε το παραθεριστικό θέρετρο Ακαπούλκο και κατέστρεψε την πόλη. Με ταχύτητες ανέμων που έφταναν τα 265 χλμ./ώρα, ήταν η πιο σοβαρή καταιγίδα που έπληξε ποτέ τις ακτές του Μεξικού στον Ειρηνικό. Οι συνολικές ζημιές εκτιμώνται σε $12 δισ. και οι ασφαλισμένες ζημιές σε περίπου $4 δισ., λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης ξενοδοχείων στην πόλη. Ήταν η τρίτη πιο δαπανηρή καταστροφή της χρονιάς από άποψη συνολικών ζημιών.

Οι Doksuri και Otis εντάσσονται στο μοτίβο που αναφέρουν οι επιστήμονες ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή τη στροφή προς την αύξηση του αριθμού των έντονων καταιγίδων και των καταιγίδων με ακραίες βροχοπτώσεις. Επίσης, οι ειδικοί αποδίδουν στην κλιματική αλλαγή την πιο συχνά παρατηρούμενη ραγδαία επιδείνωση των τροπικών καταιγίδων.

Ανασκόπηση καταστροφών ανά περιοχή

Βόρεια Αμερική (με Κεντρική Αμερική και Καραϊβική)

Η Βόρεια Αμερική κατέγραψε και πάλι τις υψηλότερες απώλειες παγκοσμίως, αν και φέτος το μερίδιό της ήταν μικρότερο από το συνηθισμένο (40% και μέσος όρος πενταετίας 57%). Οι θεομηνίες κατέστρεψαν περιουσιακά στοιχεία αξίας $100 δισ., εκ των οποίων περίπου $67 δισ. ήταν ασφαλισμένα. Παρά τον μεγάλο αριθμό σοβαρών καταιγίδων, το κόστος των ζημιών για όλες τις φυσικές καταστροφές ήταν μικρότερο από εκείνο του προηγούμενου έτους (συνολικές ζημιές $160 δισ., με $100 δισ. ασφαλισμένες).

Η εποχή των τυφώνων στις ΗΠΑ ήταν σχετικά ήπια. Παρόλο που ο τυφώνας Idalia, μία από τις πιο σοβαρές καταιγίδες της χρονιάς, έπληξε την ηπειρωτική χώρα των ΗΠΑ, η πληγείσα περιοχή, στη βορειοδυτική Φλόριντα, είναι αραιοκατοικημένη.

Ωστόσο, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες των υδάτων αντιστάθμισαν την εξασθενητική επίδραση του El Niño, η εποχή των τυφώνων στον Βόρειο Ατλαντικό ήταν πιο δραστήρια από τον μέσο όρο: 20 κατονομασμένες καταιγίδες, συμπεριλαμβανομένων επτά τυφώνων, τρεις εκ των οποίων ήταν μεγάλοι τυφώνες. Ωστόσο, οι περισσότερες καταιγίδες δεν έφτασαν στη στεριά, αλλά μαίνονταν πάνω από τη θάλασσα.

Δύο καταιγίδες, στα Μεσοδυτικά των ΗΠΑ τον Μάρτιο και στο Τέξας τον Ιούνιο, συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο δαπανηρών φυσικών καταστροφών της χρονιάς παγκοσμίως από πλευράς ασφαλισμένων ζημιών, προκαλώντας σωρευτικά συνολικές ζημιές ύψους $17 δισ., εκ των οποίων περίπου $12 δισ. ήταν ασφαλισμένα.

Μια καταστροφική πυρκαγιά που υποδαυλίστηκε από ισχυρούς ανέμους σάρωσε τη Χαβάη τον Αύγουστο, καταστρέφοντας μεγάλα τμήματα της παράκτιας πόλης Λαχάινα, στο νησί Μάουι. Όπως και η πυρκαγιά Μάρσαλ στο Κολοράντο, τον Δεκέμβριο του 2021, το γεγονός αυτό δείχνει ότι οι χορτολιβαδικές πυρκαγιές σε συνθήκες ισχυρών ανέμων μπορούν να εξαπλωθούν γρήγορα και να προκαλέσουν σημαντικές απώλειες. Οι συνολικές απώλειες εκτιμώνται σε $5,5 δισ., εκ των οποίων περίπου $3,5 δισ. ήταν ασφαλισμένες.

Ευρώπη

Οι συνολικές ζημιές από φυσικές καταστροφές στην Ευρώπη ανήλθαν σε $83 δισ. (€77 δισ.), κυρίως λόγω του σεισμού στην Τουρκία, με τις ασφαλισμένες ζημιές να ανέρχονται σεπερίπου $19 δισ. (€18 δισ.). Ειδικότερα, οι καταιγίδες στην περιοχή των Άλπεων και στην περιοχή της Μεσογείου συνέβαλαν σε απώλειες ρεκόρ. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, χαλάζι διαμέτρου έως και 19 εκατοστών προκάλεσε ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων στη βόρεια Ιταλία και σε πολλές άλλες περιοχές. Ήταν αποτέλεσμα των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούσαν και του συνακόλουθου κινδύνου σοβαρών καταιγίδων ως αποτέλεσμα της αυξημένης εξάτμισης. Υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις ότι η κλιματική αλλαγή ευνοεί την ανάπτυξη συνθηκών όπως αυτές.

Οι κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις σε χώρες κατά μήκος των ακτών της Αδριατικής προκάλεσαν εκτεταμένες πλημμύρες τον Μάιο και τον Αύγουστο. Ένα σύστημα χαμηλών πιέσεων, στις αρχές Σεπτεμβρίου, προκάλεσε σοβαρές πλημμύρες, ιδίως στην Ελλάδα, και στη συνέχεια εξελίχθηκε πάνω από τη Μεσόγειο σε κυκλώνα, τον Medicane Daniel. Οι απώλειες από αυτά τα συμβάντα στην Ευρώπη ανήλθαν σε $17 δισ., εκ των οποίων τα $2 δισ. ήταν ασφαλισμένες.

Τον Δεκέμβριο, οι συνεχείς βροχοπτώσεις προκάλεσαν σοβαρές πλημμύρες σε πολλές περιοχές της βόρειας Γερμανίας. Καθώς οι πλημμύρες βρίσκονταν ακόμη σε εξέλιξη στις αρχές του 2024, ο όγκος των ζημιών δεν έχει ακόμη υπολογιστεί με ακρίβεια.

Φυσικές καταστροφές 2023: 74.000 θάνατοι, $250 δισ. ζημιές, μόλις $95 δισ. οι ασφαλισμένες

Ασία-Ειρηνικός και Αφρική

Στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού και Αφρικής, οι συνολικές απώλειες το 2023, ανήλθαν στα $64 δισ., ελαφρώς χαμηλότερες από ό,τι το προηγούμενο έτος ($66 δισ.), εκ των οποίων ασφαλισμένες ήταν περίπου $8 δισ. (προηγούμενο έτος: $11 δισ.). Η Ιαπωνία, μια χώρα ιδιαίτερα εκτεθειμένη σε φυσικούς κινδύνους, δεν είχε μεγάλες ζημιές το 2023.

Ενώ ο τυφώνας Doksuri ήταν η πιο δαπανηρή καταστροφή της χρονιάς όσον αφορά τις συνολικές ζημιές, δύο μεγάλες καταστροφές στη Νέα Ζηλανδία ευθύνονται από κοινού για τις υψηλότερες ασφαλισμένες ζημιές στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, ύψους περίπου $4 δισ. Στις αρχές Φεβρουαρίου, σημειώθηκαν εκτεταμένες πλημμύρες στην ευρύτερη περιοχή του Όκλαντ, της μεγαλύτερης πόλης της Νέας Ζηλανδίας, προκαλώντας ασφαλισμένες ζημιές ύψους σχεδόν $2 δισ. και συνολικές ζημιές ύψους $2,9 δισ. Στα μέσα Φεβρουαρίου, ο κυκλώνας Gabrielle έπληξε το Βόρειο Νησί και το Νησί Νόρφολκ της Νέας Ζηλανδίας, με αποτέλεσμα να προκληθούν επίσης τεράστιες ζημιές, αντίστοιχες με εκείνες από τις πλημμύρες.

Στην Αφρική, ο Medicane Daniel έφτασε στη Λιβύη τον Σεπτέμβριο, συνοδευόμενος από καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις. Φράγματα στην πόλη Ντέρνα κατέρρευσαν και περισσότεροι από 4.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις πλημμύρες που ακολούθησαν.

Επίσης, τον Σεπτέμβριο, περίπου 3.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν από σεισμό μεγέθους 6,8 βαθμών στο Μαρόκο. Ήταν ο ισχυρότερος σεισμός, τα τελευταία 100 και πλέον χρόνια. Η καταστροφική ισχύς του προκάλεσε συνολικές απώλειες περίπου $7 δισ., εκ των οποίων οι ασφαλισμένες ήταν περίπου $0,3 δισ.

Στις αρχές του έτους, ο κυκλώνας Freddy προκάλεσε ανθρωπιστική καταστροφή στη ΝΑ. Αφρική. Σχηματίστηκε στα ανοικτά των ακτών της Αυστραλίας, προτού διασχίσει ολόκληρο τον νότιο Ινδικό Ωκεανό, καλύπτοντας μια απόσταση άνω των 8.000 χιλιομέτρων. Κατέχει πλέον το ρεκόρ του μεγαλύτερου σε διάρκεια κυκλώνα που έχει καταγραφεί ποτέ (πέντε εβδομάδες). Έφτασε στο νησί της Μαδαγασκάρης και στη συνέχεια κινήθηκε μπρος-πίσω μεταξύ Μαδαγασκάρης και Μοζαμβίκης. Ως αποτέλεσμα, η Μοζαμβίκη επλήγη δύο φορές. Περισσότεροι από 1.400 άνθρωποι σκοτώθηκαν στη Μοζαμβίκη και στις γειτονικές χώρες.

Στα ΒΑ. της Αυστραλίας, στην πολιτεία Queensland, σοβαρές πλημμύρες σημειώθηκαν στα μέσα Δεκεμβρίου ως αποτέλεσμα της τροπικής καταιγίδας Jasper. Σύμφωνα με αναφορές των μέσων ενημέρωσης, έπεσαν περισσότερα από 800 χιλιοστά βροχής μέσα σε μία μόνο ημέρα. Αυτό είναι περίπου ισοδύναμο με τη μέση ετήσια βροχόπτωση στη Γερμανία. Πολλά ποτάμια ξεχείλισαν στις όχθες τους. Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να υπολογιστεί με ακρίβεια η ζημιά.

Όπως και σε άλλες γεωγραφικές περιοχές, εκτός από την κλιματική αλλαγή, οι συνθήκες ENSO συμβάλλουν στα ακραία καιρικά φαινόμενα στην Ασία. Η εμφάνιση του El Niño ENSO κορυφώθηκε στο τέλος του 2023 και πιθανότατα θα υποχωρήσει μέχρι τα μέσα του 2024. Συνεπώς, η Αυστραλία μπορεί να ελπίζει συνολικά σε μια ήπια περίοδο κυκλώνων, η οποία θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη Απριλίου. Αντίθετα, ο κίνδυνος δασικών πυρκαγιών είναι πιθανό να αυξηθεί, καθώς η πλούσια βλάστηση των τελευταίων μηνών αρχίζει να ξεραίνεται, αυξάνοντας και τον κίνδυνο ανάφλεξης. Εάν το El Niño μετατραπεί στο αντίστοιχό του, το La Niña, κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2024, ο κίνδυνος πλημμυρών για την ανατολική Αυστραλία θα μπορούσε να αυξηθεί.

Οι προοπτικές για την εποχή των τυφώνων στον ΒΔ. Ειρηνικό παραμένουν ασαφείς λόγω της αβεβαιότητας της εξέλιξης της ENSO κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Στην περίπτωση μιας φάσης La Niña, η δραστηριότητα των τυφώνων στον ΒΔ. Ειρηνικό θα μπορούσε να είναι κάτω του μέσου όρου. Ωστόσο, περισσότερες καταιγίδες θα μπορούσαν να πλήξουν τις Φιλιππίνες, καθώς οι καταιγίδες υπό συνθήκες La Niña τείνουν να κινούνται δυτικά παρά βόρεια.

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News