Εξασφαλίζοντας στους Ευρωπαίους επαρκείς Συντάξεις

Τι πρέπει να κάνει η Πολιτεία και τι οι ασφαλιστές;

Το ηλικιακό προφίλ της Ευρώπης –και του κόσμου– αλλάζει δραματικά. Η Ευρώπη γερνά, κι αυτό συνιστά μια τεράστια πρόκληση, όχι μόνο για τους πολιτικούς, αλλά και για τους ασφαλιστές. Tις επιμέρους πτυχές του ιδιαίτερα σημαντικού αυτού ζητήματος (προκλήσεις, διαπιστώσεις, προτάσεις, προβληματισμούς), σε συνάρτηση και με τις επιπτώσεις της πανδημίας, εξετάζει η Insurance Europe, σε άρθρο που περιλαμβάνεται στην Ετήσια Έκθεση 2020 – 2021, το οποίο παραθέτουμε στη συνέχεια:

Οι προκλήσεις

Τα αποτελεσματικά, οικονομικά προσιτά και βιώσιμα συνταξιοδοτικά συστήματα αποτελούν το στήριγμα των αναπτυγμένων οικονομιών. Ωστόσο, η Ευρώπη γερνά. Με γνώμονα την ιατρική πρόοδο και άλλους παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία, καθώς και την πτώση των ποσοστών γεννήσεων, το ηλικιακό προφίλ της Ευρώπης –και του κόσμου– αλλάζει δραματικά.

Η διασφάλιση ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες θα έχουν επαρκές εισόδημα κατά τη συνταξιοδότηση ήταν ήδη μια τεράστια πρόκληση για τις κυβερνήσεις, ακόμη και πριν η πανδημία Covid-19 πλήξει τα δημόσια οικονομικά και την οικονομία.

Οι επιδεινούμενοι δείκτες εξάρτησης υπογραμμίζουν τις αυξανόμενες δημοσιονομικές πιέσεις που θα αντιμετωπίζουν πολλές χώρες τις επόμενες δεκαετίες:

• 2013: 4 πολίτες της ΕΕ σε ηλικία εργασίας για κάθε 1 συνταξιούχο.
• 2019: Ελάχιστα περισσότεροι από 3 πολίτες της ΕΕ σε ηλικία εργασίας για κάθε 1 συνταξιούχο.
• 2100: Λιγότεροι από 2 πολίτες της ΕΕ σε ηλικία εργασίας για κάθε 1 συνταξιούχο.

Στην ΕΕ, θα υπάρχουν λιγότερα από δύο άτομα σε ηλικία εργασίας (15-64) για κάθε άτομο ηλικίας 65+ έως το 2100. Αυτός ο λόγος εξάρτησης (57%) είναι σχεδόν διπλάσιος από αυτόν του 2019 (31%). (Eurostat, July 2020).

Πολλά ευρωπαϊκά κράτη είχαν ήδη αρχίσει να μεταρρυθμίζουν τα εθνικά, παραδοσιακά συνταξιοδοτικά συστήματά τους, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό, και συχνά σημαίνει ότι οι άνθρωποι θα έχουν χαμηλότερο εισόδημα κατά τη συνταξιοδότηση. Επομένως, οι πολίτες πρέπει να ενθαρρύνονται να συνεισφέρουν περισσότερο και για μεγαλύτερες περιόδους, ώστε να έχουν επαρκές εισόδημα κατά τη συνταξιοδότηση.

Η πρόκληση της εξασφάλισης επαρκούς εισοδήματος κατά τη συνταξιοδότηση είναι ιδιαίτερα έντονη για συγκεκριμένες ομάδες και ήταν κυρίως αυτές οι ομάδες που είδαν την ικανότητά τους για αποταμίευση να πλήττεται περισσότερο από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Για παράδειγμα, οι γυναίκες λαμβάνουν κατά μέσο όρο συνταξιοδοτικές παροχές που είναι 37% χαμηλότερες από τους άνδρες. Οι αυτοαπασχολούμενοι, όσοι έχουν προσωρινή εργασία ή εργάζονται με μερική απασχόληση συχνά έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε συστήματα κοινωνικής προστασίας και επαγγελματικών συντάξεων. Όλοι αυτοί οι παράγοντες οδηγούν σε ένα αυξανόμενο χάσμα μεταξύ του ποσού που χρειάζονται οι άνθρωποι για μια άνετη συνταξιοδότηση και του ποσού που τελικά έχουν στη διάθεσή τους.

Τι μπορούν να κάνουν οι ασφαλιστές;

Τα συνταξιοδοτικά συστήματα πολλαπλών πυλώνων, τα οποία συμπληρώνουν τις κρατικές παροχές με επαγγελματικές και προσωπικές συντάξεις, θεωρούνται ευρέως ως τα πιο βιώσιμα και αποτελεσματικά συστήματα. Και οι ασφαλιστές ζωής είναι σημαντικοί πάροχοι αυτών των επαγγελματικών και προσωπικών συντάξεων.

Τα παραδοσιακά ασφαλιστικά συνταξιοδοτικά προϊόντα διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη δημιουργία εισοδήματος στη συνταξιοδότηση: μπορούν να παρέχουν μια ελάχιστη εγγυημένη απόδοση, οπότε προσφέρουν ηρεμία και κίνητρα για τα άτομα που αποφεύγουν τον κίνδυνο, να αποταμιεύσουν χρήματα για τη συνταξιοδότησή τους. Οι ασφαλιστές χρησιμοποιούν, επίσης, καινοτόμους μηχανισμούς καταμερισμού των κινδύνων, όπως οι μηχανισμοί συλλογικής συγκέντρωσης και εξομάλυνσης, βάσει των αρχών της μακροπρόθεσμης επένδυσης και της διαφοροποίησης των κινδύνων, για να εξασφαλίσουν ένα καλό εισόδημα κατά τη συνταξιοδότηση. Αυτό που διακρίνει, επίσης, τους ασφαλιστές είναι η ικανότητά τους να παρέχουν υπηρεσίες που διευρύνουν το πεδίο προστασίας:
• Προστασία εξαρτώμενων μελών/δικαιούχων (κίνδυνος θνησιμότητας).
• Προστασία εάν οι αποταμιευτές δεν μπορούν να πληρώσουν εισφορές λόγω αναπηρίας (κίνδυνος νοσηρότητας).
• Προστασία εάν οι αποταμιευτές ζουν περισσότερο από το αναμενόμενο, για να εξασφαλιστεί ότι δεν θα εξαντληθούν στο μεταξύ οι αποταμιεύσεις τους.

Δεδομένης της προστασίας που προσφέρουν οι ασφαλιστές σε δύσκολες στιγμές, πολλές χώρες έχουν καταστήσει υποχρεωτικά ορισμένα από αυτά τα χαρακτηριστικά.

Οι ασφαλιστές παρέχουν, επίσης, διαφορετικές επιλογές συσσώρευσης, οπότε πέραν των ετήσιων προσόδων, οι οποίες προστατεύουν από τον κίνδυνο μακροζωίας, διαθέτουν εφάπαξ ποσά και άλλες καινοτόμες λύσεις για άτομα με διαφορετικές προτιμήσεις.

Στο μέλλον, ο ασφαλιστικός κλάδος θα πρέπει να αναπτύξει ευέλικτα και καινοτόμα προϊόντα αποταμίευσης και συνταξιοδότησης, που να ανταποκρίνονται στις αποκλίνουσες ανάγκες και τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις διαφορετικών κατηγοριών του πληθυσμού. Θα εξετάζουν, επίσης, όλο και περισσότερο τους τύπους συνταξιοδοτικών προϊόντων που μπορούν να προσφέρουν σε ένα περιβάλλον στο οποίο αναμένεται να διατηρηθούν τα χαμηλά επιτόκια.

Τι κάνει η Insurance Europe;

Έρευνες

Η Insurance Europe θα πραγματοποιήσει σύντομα τη δεύτερη Ευρωπαϊκή Έρευνα για τις Συντάξεις, εξετάζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι Ευρωπαίοι προετοιμάζονται οικονομικά για τη συνταξιοδότηση και τι περιμένουν από τις αποταμιεύσεις τους.

Η έρευνα θα διεξάγεται κάθε δύο χρόνια, για να δημιουργήσει μια σαφή εικόνα των αλλαγών στην προετοιμασία των πολιτών για συνταξιοδότηση. Η πρώτη έρευνα, σε 10.000 άτομα σε 10 χώρες τον Αύγουστο του 2019, έδειξε:

• Ένα συγκλονιστικό 43% δεν αποταμίευε χρήματα για τη συνταξιοδότηση, το οποίο περιελάμβανε περισσότερες γυναίκες από ό,τι άνδρες, περισσότερα νεότερα άτομα και περισσότερα άτομα με χαμηλότερα εκπαιδευτικά προσόντα. Και, ανησυχητικά, το 42% εκείνων που δεν αποταμιεύουν ένιωθαν ότι δεν μπορούσαν να το αντέξουν οικονομικά.

Συμβολή στη συζήτηση

Εκτός από τη συμβολή σε συζητήσεις και δράσεις σε επίπεδο ΕΕ για ζητήματα που σχετίζονται με τις συντάξεις, όπως το νέο Πανευρωπαϊκό Προϊόν Προσωπικής Σύνταξης, το PEPP (βλέπε παρακάτω), η Insurance Europe, μαζί με άλλες ευρωπαϊκές ομοσπονδίες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, σχεδιάζει να φιλοξενήσει την πρώτη Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Συνταξιοδότησης.

Η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Συνταξιοδότησης, η οποία θα διαρκέσει από τις 29 Νοεμβρίου έως τις 3 Δεκεμβρίου 2021, θα επιδιώξει να προωθήσει το ζήτημα των συντάξεων και των αποταμιεύσεων συνταξιοδότησης σε πολιτικές ατζέντες, διευκολύνοντας τον διάλογο μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και άλλων που εμπλέκονται στον τομέα της αποταμίευσης, για τις ενέργειες που θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, για να ενθαρρυνθεί ένας μεγαλύτερος αριθμός πολιτών ως προς την αποταμίευση για τη συνταξιοδότηση. Θα συντελέσει, επίσης, στην περαιτέρω ευαισθητοποίηση των ανθρώπων σχετικά με την ανάγκη αποταμίευσης για συνταξιοδότηση, ώστε να ενισχυθούν τα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα και τα προσωπικά συνταξιοδοτικά προϊόντα.

Τι πρέπει να κάνουν οι φορείς χάραξης πολιτικής;

Η Έρευνα της Insurance Europe επιβεβαίωσε την ποικιλομορφία των αποταμιεύσεων συνταξιοδότησης σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι συντάξεις διατίθενται σε διάφορες μορφές και επηρεάζονται από ένα ευρύ φάσμα παραγόντων. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει ενιαία προσέγγιση που να επιλύει όλες τις προκλήσεις, απαιτείται συνδυασμένη προσπάθεια, από εθνικούς και κοινοτικούς υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, για όλους τους Ευρωπαίους, ώστε να απολαμβάνουν οικονομικά ασφαλή συνταξιοδότηση.

Σε επίπεδο ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ιδίως μέσω του έργου της Capital Markets Union (CMU), αναγνωρίζει τον ρόλο των προσωπικών συντάξεων στην αντιμετώπιση του κενού που εντοπίζεται στον τομέα των αποταμιεύσεων, αλλά απαιτείται περαιτέρω δράση.

Προσαρμογή Solvency II

Το κανονιστικό πλαίσιο που ισχύει για τους ασφαλιστές σχεδιάστηκε για να εξασφαλίσει υψηλό επίπεδο προστασίας στους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων των μακροπρόθεσμων αποταμιεύσεων και των συνταξιοδοτικών προϊόντων τους. Ωστόσο, υπερεκτιμά τις μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις, την αστάθεια του ισολογισμού και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι ασφαλιστές όταν επενδύουν, με αποτέλεσμα πολύ υψηλές κεφαλαιακές απαιτήσεις. Αυτό επηρεάζει άσκοπα και δυσμενώς τον τρόπο με τον οποίο οι ασφαλιστές μπορούν να επενδύσουν, καθώς και το κόστος και τη διαθεσιμότητα των μακροπρόθεσμων προϊόντων.

Η επανεξέταση του Solvency II, που βρίσκεται σε εξέλιξη, πρέπει να αντιμετωπίσει την αναντιστοιχία μεταξύ της τρέχουσας ρυθμιστικής προσέγγισης και της πραγματικής έκθεσης των ασφαλιστών σε κίνδυνο και αστάθεια.

Οι σωστές βελτιώσεις στο Solvency II θα βοηθήσουν τους ασφαλιστές να διαδραματίσουν ακόμη μεγαλύτερο ρόλο στην παροχή ασφαλών προϊόντων μακροπρόθεσμης αποταμίευσης, με καλές επιδόσεις, συμπεριλαμβανομένων των PEPP.

Αύξηση της ευαισθητοποίησης

Οι Ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να ενημερώνονται περισσότερο για την ανάγκη να αναλάβουν την ευθύνη για τον σχεδιασμό και τη διαχείριση του οικονομικού τους μέλλοντος. Απαιτούνται πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ για την αύξηση των επιπέδων χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και την ενημέρωση των πολιτών για τις διάφορες επιλογές αποταμίευσης για τη συνταξιοδότηση.

Σε εθνικό επίπεδο

Για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των συστημάτων πολλαπλών πυλώνων, τα κράτη μέλη πρέπει να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή σε συμπληρωματικά επαγγελματικά και προσωπικά συνταξιοδοτικά συστήματα.

Εισαγωγή κατάλληλων φορολογικών κινήτρων

Η φορολογική μεταχείριση μπορεί να παρακινήσει τους πολίτες να εξοικονομήσουν χρήματα για συνταξιοδότηση. Και τα φορολογικά κίνητρα –όπως πιστώσεις, ελάφρυνση ή επιδοτήσεις– μπορούν να στοχεύουν σε διαφορετικά τμήματα του πληθυσμού. Είναι σημαντικό τα φορολογικά κίνητρα να παραμείνουν σταθερά, για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στις ιδιωτικές αποταμιεύσεις συντάξεων. Αντίθετα, θα πρέπει να αποφεύγονται οι φόροι που θα μπορούσαν να μειώσουν την αποταμίευση των ατόμων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο φόρος επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών (FTT): εάν θεσπιστεί ποτέ, η Insurance Europe πιστεύει ότι όλα τα συνταξιοδοτικά προϊόντα πρέπει να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του.

Παροχή πληροφοριών για τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα

Πληροφορίες για το αναμενόμενο εισόδημα συνταξιοδότησης δεν είναι επί του παρόντος ευρέως διαθέσιμες σε πολλές χώρες. Τα κράτη πρέπει να παρέχουν στους πολίτες κατάλληλες πληροφορίες σχετικά με τα αναμενόμενα οφέλη, οι οποίες θα ενθάρρυναν τους ανθρώπους να αποταμιεύουν χρήματα. Ψηφιακές λύσεις, όπως οι υπηρεσίες παρακολούθησης και οι πίνακες ελέγχου, μπορούν να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να σκεφτούν τις αποταμιεύσεις για τη συνταξιοδότησή τους.

Ενίσχυση των συμπληρωματικών συντάξεων

Τα κράτη μέλη πρέπει να χρησιμοποιούν τα καταλληλότερα συστήματα εγγραφής για την εθνική τους αγορά, για να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή στις συμπληρωματικές συντάξεις. Για παράδειγμα, οι μηχανισμοί αυτόματης εγγραφής στον χώρο εργασίας αποδεικνύονται αποτελεσματικοί σε έναν αυξανόμενο αριθμό κρατών, ενώ εξακολουθούν να επιτρέπουν στα άτομα να εξαιρεθούν. Αυτοί οι μηχανισμοί έχουν το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι βοηθούν στην επίτευξη της κρίσιμης μάζας που απαιτείται για τους παρόχους, ώστε να επωφεληθούν από οικονομίες κλίμακος.

PEPP: Το νέο συνταξιοδοτικό προϊόν της Ευρώπης

Τα Πανευρωπαϊκά Προσωπικά Συνταξιοδοτικά Προϊόντα (PEPPs) θα μπορούν να πωλούνται από τον Μάρτιο του 2022, μετά την έγκριση από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ΕΕ (τον Μάρτιο 2021) των κανονιστικών τεχνικών προτύπων που θα τα διέπουν.

Τα PEPPs προορίζονται να συμπληρώσουν τα εθνικά συνταξιοδοτικά συστήματα και να μπορούν να μεταφέρονται μεταξύ των κρατών της ΕΕ. Ωστόσο, η Insurance Europe διατυπώνει προβληματισμό σχετικά με το εάν τα PEPPs θα παίξουν τον ρόλο που ελπίζουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, στην αύξηση των προσωπικών συντάξεων και τη διοχέτευση αποταμιεύσεων σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις:
• Με τον σημερινό τους σχεδιασμό, είναι απίθανο τα PEPPs να αντιμετωπίσουν την έντονη ζήτηση για ασφάλεια των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων. Το 60% των ερωτηθέντων στην Ευρωπαϊκή Έρευνα Συντάξεων της Insurance Europe χαρακτήρισε την ασφάλεια ως κορυφαία προτεραιότητά τους κατά την προετοιμασία για συνταξιοδότηση. Ωστόσο, ο κανονισμός των PEPPs καθιστά πολύ δύσκολο να προσφερθούν οι κεφαλαιακές εγγυήσεις που εξασφαλίζουν την απαραίτητη σιγουριά στους ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να αρχίσουν να προετοιμάζονται για τη συνταξιοδότηση, καθώς και να διασφαλίσουν ότι η υπόσχεση για σύνταξη θα τηρηθεί τελικά.
• Υπάρχουν, επίσης, ανησυχίες ότι τα PEPPs θα μπορούσαν να διαταράξουν τα υφιστάμενα, εύρυθμα λειτουργικά εθνικά ρυθμιστικά πλαίσια και τα συνταξιοδοτικά συστήματα πολλαπλών πυλώνων.
• Το πλαίσιο των PEPP είναι εξαιρετικά περίπλοκο για να το κατανοήσουν οι καταναλωτές, αλλά την ίδια στιγμή εξακολουθεί να αφήνει τους ενδιαφερόμενους παρόχους με αναπάντητες ερωτήσεις –για παράδειγμα σχετικά με τη φορολογική μεταχείριση των προϊόντων. Αυτό καθιστά δύσκολο, αν όχι ανέφικτο, για τους ασφαλιστές να αναπτύξουν βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα PEPP και, ως εκ τούτου, για τους καταναλωτές να επωφεληθούν από τα PEPPs.

Παρά τις δυσκολίες αυτές, το διακύβευμα είναι πολύ υψηλό για να εγκαταλείψουμε τα PEPPs. Αν αντιμετωπιστούν οι προαναφερθείσες ανησυχίες, η Insurance Europe είναι πεπεισμένη ότι τα PEPPs θα αποτελούσαν μια πραγματική ευκαιρία, τόσο για τους αποταμιευτές όσο και για τους παρόχους. Επομένως, οι ασφαλιστές είναι έτοιμοι να συμβάλουν στις προσεχείς συζητήσεις, για να εξασφαλιστεί η επιτυχία των PEPPs.

Παράδειγμα: Πίνακας ελέγχου για τη σύνταξη minPension της Σουηδίας

Μέσω του δωρεάν διαδικτυακού πίνακα ελέγχου του συνταξιοδοτικού προγραμματισμού “minPension” (myPension), οι Σουηδοί μπορούν να δουν τη σύνταξή τους και να εκτελέσουν διαφορετικά σενάρια, για να υπολογίσουν και να συγκρίνουν το πιθανό μελλοντικό εισόδημά τους στη συνταξιοδότηση. Μόλις επιλεγεί ένα σενάριο, δημιουργείται μια λίστα “υποχρεώσεων” και οι χρήστες μπορούν να μεταφέρουν τα σχέδιά τους σε έναν πάροχο συντάξεων. Το MinPension είναι μια σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που διευθύνεται από μια θυγατρική της Insurance Sweden. Καλύπτει και τους τρεις πυλώνες συντάξεων και το 99,8% της σουηδικής συνταξιοδοτικής αγοράς.

Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News