Ενθαρρυντική η επίσκεψη Hollande, ωστόσο…

Σε ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις προχωρά η τελευταία εβδομαδιαία έκδοση “7 ημέρες Οικονομία” της Eurobank Research. Αφορμή τόσο η επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου στην Αθήνα, όσο και η έλευση του τεχνικού κλιμακίου της Τρόικας στις 25/02/2013, προκειμένου  να εξετάσει την πρόοδο της ελληνικής κυβέρνησης αναφορικά με την εφαρμογή του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας (Δεκέμβριος 2012). 

Για την επίσκεψη Hollande
Οι συντάκτες της έρευνας εκτιμούν ότι η επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου Francois Hollande στην Αθήνα στις 19 Φεβρουαρίου 2013 συμβάλει σημαντικά στην ενίσχυση της αξιοπιστίας της ελληνικής κυβέρνησης, ενώ σίγουρα ενισχύει την ήδη διαμορφούμενη αντίληψη ότι το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ απομακρύνεται.
«Πέρα από αυτά τα δύο δεν αναμένουμε κάποια άλλη εξέλιξη με σημαντικό οικονομικό ενδιαφέρον από την επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου. Σίγουρα οι ανακοινώσεις για γαλλικές επενδύσεις στην ελληνική οικονομία είναι ευπρόσδεκτες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, ότι προς το παρόν οι γαλλικές επιχειρήσεις (π.χ. τράπεζες) βρίσκονται σε στάδιο αποεπένδυσης. Σε κάθε περίπτωση, η επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου είναι ενθαρρυντική. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ανάλογη – αλλά πιο επεισοδιακή – επίσκεψη της Γερμανίδας Καγκελαρίου A. Merkel σηματοδότησε την απομάκρυνση από το GREXIT και τις αποφάσεις για την εκταμίευση των δόσεων», υπογραμμίζεται σχετικά.

Ωστόσο, όπως επισημαίνεται, «αν και όλα αυτά είναι ενθαρρυντικά δεν αναμένεται ότι θα αλλάξουν το κλίμα μεσοπρόθεσμα. Αντίθετα, τα δύσκολα είναι μπροστά για την ελληνική κυβέρνηση» και θα κριθούν από την αξιολόγηση που θα κάνει το κλιμάκιο της Τρόικας όσον αφορά:
• την εκτέλεση του Προϋπολογισμού 2013 με ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα των εσόδων.
• την εφαρμογή του προγράμματος «κινητικότητας», το οποίο θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί τις επόμενες μέρες.
•  την πρόοδο του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων.
• την πρόοδο όσον αφορά τις εναπομένουσες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, που εστιάζονται κυρίως στην αγορά ενέργειας, στο δικαστικό σύστημα, στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, κτλ.
• την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος.
• την αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος.

Πρόγραμμα “κινητικότητας” των δημοσίων υπαλλήλων
Σύμφωνα με την έρευνα, «το κρίσιμο στοίχημα έχει να κάνει με τη συγκεκριμενοποίηση του προγράμματος “κινητικότητας” των δημοσίων υπαλλήλων. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα αφορά περίπου 25.000 δημοσίους υπαλλήλους των οποίων οι οργανικές θέσεις έχουν ήδη καταργηθεί ή θα καταργηθούν μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2013, όταν ολοκληρωθούν τα νέα οργανογράμματα των υπουργείων.  Το σύνολο ή μέρος των παραπάνω υπαλλήλων, αν δεν μετακινηθεί σε άλλη υπηρεσία του δημοσίου τομέα που έχει ανάγκες σε προσωπικό, θα συνεχίσει να λαμβάνει μειωμένες αποδοχές για ένα χρόνο και στη συνέχεια θα λήξει η σχέση εργασίας του με το Ελληνικό Δημόσιο».

Όπως σημειώνεται, «μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση δεν έχει παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα “κινητικότητας” για το σύνολο του 2013. Τη Δευτέρα 18 Φεβρουαρίου 2013 παρουσίασε ένα σχέδιο που περιλαμβάνει την κάλυψη 2.423 κενών θέσεων στο δημόσιο, από 1.821 δημοσίους υπαλλήλους που έχουν ενταχθεί ήδη στο πρόγραμμα “κινητικότητας”. Οι κενές θέσεις αφορούν κατά κύριο λόγο τα υπουργεία Δημόσιας Τάξης, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, Υγείας, και Δικαιοσύνης. Με δεδομένο ότι οι κενές θέσεις είναι περισσότερες από τους διαθέσιμους υπαλλήλους δεν αναμένονται υποχρεωτικές αποχωρήσεις».

Οι συντάκτες της έρευνας παρατηρούν ότι «το δημοσιευθέν πρόγραμμα απέχει πολύ από το να θεωρηθεί ολοκληρωμένο. Πρώτα από όλα, δεν δημοσιεύθηκε πρόγραμμα για το σύνολο των 25.000 δημοσίων υπαλλήλων που θα πρέπει να ενταχθούν στο πρόγραμμα “κινητικότητας”. Αναμένουμε ότι η κυβέρνηση, εφόσον εξασφαλίσει την άδεια της τρόικας, θα συνεχίσει την εφαρμογή του προγράμματος “κινητικότητας”., ακολουθώντας την παραπάνω πρακτική και θα προσπαθήσει να σπρώξει τις υποχρεωτικές αποχωρήσεις για το μέλλον.
»Δεν παραγνωρίζουμε τη δυσκολία που αντιμετωπίζει μια τέτοια κίνηση ιδιαίτερα υπό τις παρούσες συνθήκες. Θεωρούμε, ωστόσο, ότι η ολοκλήρωση του προγράμματος θα πρέπει να πραγματοποιηθεί με γνώμονα τη χρησιμότητα, τόσο των θέσεων που κρίνονται ως κενές στα νέα οργανογράμματα των υπουργείων, όσο και την καταλληλότητα των δημοσίων υπαλλήλων που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα “κινητικότητας” να καλύψουν τις συγκεκριμένες θέσεις. Επίσης, το πρόγραμμα είναι αναγκαίο να ανακοινωθεί γρήγορα όχι μόνο για να ικανοποιηθούν οι δανειστές και να εκταμιευθεί τη δόση του Μαρτίου, αλλά και για να μπορέσουν να προγραμματίσουν οι δημόσιοι υπάλληλοι που εντάσσονται στο πρόγραμμα “κινητικότητας” το μέλλον τους. Ας μην ξεχνάμε ότι η ανεργία τον Νοέμβριο του 2012 έφτασε το 27,0% του ενεργού πληθυσμού. Το πρόγραμμα “κινητικότητας” παρέχει στους δημοσίους υπαλλήλους ένα σημαντικό περιθώριο χρόνου για να προγραμματίσουν το μέλλον τους στην περίπτωση που δε θα μπορέσουν να επανατοποθετηθούν σε άλλη θέση στο δημόσιο τομέα».

Τέλος, εκείνο που επισημαίνεται είναι ότι «η απόρριψη του προγράμματος “κινητικότητας”, που παρουσίασε η ελληνική κυβέρνηση, από τους εκπροσώπους των δανειστών μπορεί να οδηγήσει σε καθυστέρηση της καταβολής της δόσης του Μαρτίου 2013. Κάτι τέτοιο με τη σειρά του είναι πιθανό να προκαλέσει ένα νέο κύκλο αβεβαιότητας σχετικά με την επιτυχία του ελληνικού προγράμματος. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να ανοίξει μια τέτοια συζήτηση πάλι. Ήδη στον ορίζοντα διαφαίνονται μια σειρά από προβλήματα που αναμένεται να δυσχεράνουν το έργο της κυβέρνησης, όπως π.χ. τα έσοδα του Προϋπολογισμού του 2013, η πρόοδος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι ιδιωτικοποιήσεις, και η αβεβαιότητα από το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών. Δεν θεωρούμε σκόπιμο η κυβέρνηση να ανοίγει θέματα που ήδη έχει αφήσει πίσω της μετά από την συμφωνία της 26ης Νοεμβρίου 2012.  Η ολοκλήρωση και εφαρμογή του προγράμματος “κινητικότητας” θα έχει κόστος, αλλά ταυτόχρονα θα βελτιώσει την αξιοπιστία τόσο της ελληνικής κυβέρνησης όσο και της χώρας».

Τα έσοδα του Προϋπολογισμού
Όπως επισημαίνεται, «τα έσοδα του Προϋπολογισμού παρουσίασαν σημαντική μείωση τον Ιανουάριο του 2013 και ήδη διαφαίνεται ότι η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν ήταν παροδική. Τόσο η κυβέρνηση όσο και οι δανειστές θα πρέπει να καταστρώσουν συγκεκριμένο σχέδιο στην περίπτωση που η μείωση των εσόδων – και η απόκλιση από τους στόχους – συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες. Βέβαια το συγκεκριμένο σχέδιο θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι η φοροδοτική ικανότητα των πολιτών έχει πλέον εξαντληθεί. Το ενδιαφέρον θα πρέπει να στραφεί κυρίως στην είσπραξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών που μπορούν να εισπραχθούν αλλά και στην εντατικοποίηση της μάχης κατά της φοροδιαφυγής. Η αναμενόμενη αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος και η ταυτόχρονη ενίσχυση της θέσης του Γενικού Γραμματέα Εσόδων αποτελούν τους δύο παράγοντες που δυνητικά μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση των εσόδων του προϋπολογισμού.

»Είναι αναγκαίο να επισημανθεί εδώ, πως το όποιο σχέδιο αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών (π.χ. μέσω τις αύξησης του αριθμού των δόσεων κ.τ.λ.) θα πρέπει να ολοκληρωθεί και να τεθεί σε εφαρμογή το συντομότερο δυνατόν. Η καθυστέρηση εφαρμογής του μπορεί να οδηγήσει σε μη εξόφληση οφειλών προς το δημόσιο ακόμη και από φορολογούμενους που έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν. Οι τελευταίοι είναι πιθανό να ακολουθήσουν μια τέτοια στάση αναμονής, για να ενταχθούν στις ρυθμίσεις του νέου σχεδίου ληξιπρόθεσμων οφειλών. Κάτι τέτοιο θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τα δημόσια έσοδα».

Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις
Σύμφωνα πάντα με το εβδομαδιαίο δελτίο της Eurobank, «η πορεία εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα της δικαιοσύνης (όπου οι προηγούμενες επιδόσεις της ελληνικής κυβέρνησης δεν ήταν ικανοποιητικές2) και στην αγορά ενέργειας (όπου ήδη έχει αρχίσει η συζήτηση για ιδιωτικοποίηση μέρους της ΔΕΗ) θα αποτελέσουν το επόμενο κρίσιμο στοίχημα της κυβέρνησης. Πρόοδος μπορεί να επιτευχθεί και στα δύο θέματα, αλλά με ιδιαίτερα αργούς ρυθμούς με δεδομένη την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης αλλά και την αντίδραση από συγκεκριμένες ομάδες πίεσης στην ιδιωτικοποίηση μέρους της ΔΕΗ».

Όπως, επίσης, επισημαίνεται σχετικά με το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων,  «μέχρι στιγμής δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα, αλλά πρόκειται για μια πολύπλοκη διαδικασία που σε πολλές περιπτώσεις θέλει χρόνο για να αποδώσει. Υπενθυμίζεται3 ότι ο στόχος για τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις και εκμετάλλευση της ακίνητης περιουσίας του δημοσίου για το 2013 έχει οριστεί στα €2,6 δισ. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν έσοδα αλλά, σύμφωνα με το πρόγραμμα του ΤΑΥΠΕΔ, τις επόμενες εβδομάδες θα ολοκληρωθεί η ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ ενώ μέχρι τα μέσα Απριλίου 2013 αναμένεται να κατατεθούν δεσμευτικές προσφορές για τον ΟΠΑΠ και για τις ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ. Την ίδια περίοδο αναμένονται και εξελίξεις αναφορικά με την αξιοποίηση συγκεκριμένων ακινήτων του Ελληνικού Δημοσίου. Είναι αναγκαίο να σημειωθεί εδώ πως η ιδιωτικοποίηση των ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ δεν καθυστερεί εξαιτίας προβλημάτων του ΤΑΥΠΕΔ ή του Ελληνικού Δημοσίου αλλά κυρίως εξαιτίας αλλαγών στη διαδικασία του διαγωνισμού που πιθανόν να οφείλεται σε γεωπολιτικούς παράγοντες αναφορικά με το θέμα των αγωγών φυσικού αερίου. Παρ’ όλ’ αυτά, μια λύση πρέπει να δοθεί άμεσα με βάση το συμφέρον της χώρας».

Η δόση, το ΑΕΠ  και οι προβλέψεις για το 2013
Αναφορικά με την καταβολή της δόσης του Φεβρουαρίου από το δάνειο του EFSF (2,8 δις), που συζητείται σήμερα στο Euro Working Group, στις Βρυξέλες, η έκθεση εκτιμά ότι δεν θα υπάρξει κάποιο πρόβλημα.

Αναφερόμενη στην πτώση σε ετήσια βάση κατά 6%, που σημείωσε το ελληνικό ΑΕΠ κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2012 (σύμφωνα με τις προκαταρκτικές εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ4, η Eurobank Research επισημαίνει: «Mε δεδομένη την καθυστέρηση στην εκταμίευση των δόσεων του δανείου του EFSF, τη σημαντική καθυστέρηση στην εξόφληση (έστω και μέρους) των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων κτλ. η επίδοση του 4ου  τριμήνου ήταν αναμενόμενη». Όπως σημειώνεται, μάλιστα, «από το 4ο τρίμηνο του 2008, η Ελλάδα συμπληρώνει 17 συνεχή τρίμηνα αρνητικών ρυθμών μεταβολής». Παράλληλα, υπενθυμίζεται ότι το ΑΕΠ μειώθηκε κατά -7,9% το 4ο  τρίμηνο του 2011,κατά -6,7% το 1ο τρίμηνο του 2012, κατά -6,4% το 2ο  τρίμηνο του 2012 και κατά -6,7% το 3ο  τρίμηνο του 2012. Σε ετήσια βάση για το 2012 η πτώση του ΑΕΠ εκτιμάται σε -6,4%. Η πρόβλεψη της Eurobank για το 2012 ήταν για μείωση του ΑΕΠ -6,7% σε ετήσια βάση, ενώ η αντίστοιχη πρόβλεψη του  IMF ήταν -6,0%. Η κυβέρνηση στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2013-16 (Νοέμβριος 2012) προέβλεπε μείωση του ΑΕΠ -6,5% σε ετήσια βάση για το 2012.

Τέλος, όσον αφορά το 2013 σημειώνονται τα εξής: «Για το 2013 αναμένουμε συνέχιση της ύφεσης με το ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ στο -3,8%, αλλά εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι το πρώτο τρίμηνο του 2013 θα είναι και το πλέον κρίσιμο για την αναπτυξιακή επίδοση της χώρας, αφού μια σειρά από νέους φόρους επιβαρύνει ήδη τους φορολογούμενους, ενώ η όποια βελτίωση του κλίματος θα κριθεί από την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου (και την αποφυγή δημιουργίας νέων), τις ιδιωτικοποιήσεις, την επανέναρξη των μεγάλων έργων (οδικές αρτηρίες κ.τ.λ.) και των επενδύσεων μέσω του ΕΣΠΑ».

1Για την ανάλυση των αποτελεσμάτων της Κεντρικής Κυβέρνησης για τον Ιανουάριο του 2013 βλέπε 7 ΗΜΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (12/02/2013):
http://www.eurobank.gr/Uploads/Reports/7MERES_OIKONOMIA_12022013v.pdf

2 Η Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Αναθεώρηση του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας παρέχει μια ικανοποιητική εικόνα για την πολύ μικρή πρόοδο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στον τομέα της δικαιοσύνης και τα προβλήματα που κάτι τέτοιο μπορεί να δημιουργήσει στην ελληνική οικονομία.

3Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων βλέπε 7 ΗΜΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (23/01/2013):
http://www.eurobank.gr/Uploads/Reports/7MERES_OIKONOMIA_23012013v.pdf

4Υπενθυμίζουμε ότι η ΕΛΣΤΑΤ χρησιμοποιεί μη εποχικά διορθωμένα στοιχεία. Για τη σχετική ανακοίνωση του 4ου τριμήνου του 2012 βλέπε:
http://www.statistics.gr/ portal/page/portal/ESYE/BUCKET/A0704/PressReleases/A0704_SEL84_DT_QQ_04_2012_01_E_GR.pdf