Tα ομόλογα καταστροφών (cat bonds) έχουν γίνει ένα δημοφιλές μέσο μεταφοράς κινδύνου, δεδομένων των πλεονεκτημάτων τους στις τρέχουσες περιβαλλοντικές και οικονομικές συνθήκες. Εκτός από το άνοιγμα μιας νέας πηγής κεφαλαίου για τον μετριασμό των υψηλών αποζημιώσεων, έχουν επίσης επιτρέψει στους ασφαλιστές να λαμβάνουν αντασφαλιστική κάλυψη με ευέλικτο και διαφανή τρόπο. Η DBRS Morningstar αναμένει μέτρια μείωση των εκδόσεων κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023, καθώς τα υψηλότερα επιτόκια θα περιορίσουν την προσφορά στην εν λόγω αγορά.

Ο ασφαλιστικός κλάδος έχει μακρά ιστορία στην παροχή προστασίας από καταστροφές που προκαλούνται εξαιτίας καιρικών φαινομένων. Ορισμένοι από τους παλαιότερους ασφαλιστικούς οργανισμούς στον κόσμο, όπως οι Lloyd’s του Λονδίνου, δημιουργήθηκαν για να επιμερίσουν τον κίνδυνο απώλειας πλοίων και φορτίων λόγω των κινδύνων της θάλασσας. Με την αύξηση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας και της ασφαλιστικής διείσδυσης τα τελευταία 20 χρόνια, η αυξανόμενη έκθεση του κλάδου στον κίνδυνο καταστροφών δημιούργησε την ανάγκη για νέες πηγές κεφαλαίων και μηχανισμούς μεταφοράς κινδύνου (Διάγραμμα 1).

Cat bonds: όλο και πιο ελκυστική λύση για τους ασφαλιστές

Μετά τις σταθερά υψηλές απώλειες από καταστροφές τα τελευταία χρόνια, τα ομόλογα καταστροφών (cat bonds) αναδεικνύονται σε ένα ακόμη πιο χρήσιμο εργαλείο για τον ασφαλιστικό κλάδο, ώστε να έχει τη δυνατότητα να αναλαμβάνει τον κίνδυνο καταστροφών στο μέλλον. Ενώ ο όγκος των εκδόσεων μπορεί να είναι συγκρατημένος βραχυπρόθεσμα, λόγω της ταχείας αύξησης των επιτοκίων, η DBRS Morningstar αναμένει ότι η έκδοση ομολόγων καταστροφών θα ανακάμψει, καθώς το περιβάλλον των επιτοκίων σταθεροποιείται και η ζήτηση για προστασία από καταστροφές αυξάνεται μακροπρόθεσμα.

Ο κίνδυνος καταστροφών όλο και πιο δύσκολα αντασφαλίζεται

Ενώ οι ασφαλιστές του κλάδου Περιουσίας & Ατυχημάτων έχουν γενικά καλές οικονομικές επιδόσεις τα τελευταία χρόνια, η αντιμετώπιση των καταστροφών είναι μια πρόκληση για τον κλάδο, καθώς το 2022 σηματοδότησε το δεύτερο συνεχόμενο έτος κατά το οποίο οι ασφαλισμένες ζημιές από καταστροφές παγκοσμίως ξεπέρασαν τα $100 δισ. Οι περισσότεροι αντασφαλιστές ανταποκρίθηκαν, αυξάνοντας σημαντικά τα ασφάλιστρα για την κάλυψη καταστροφών, ενώ ορισμένοι προχώρησαν ακόμη περισσότερο, μειώνοντας την έκθεσή τους σε προβληματικούς κλάδους.

Παρά τη σκλήρυνση της αγοράς, οι αντασφαλιστές παραμένουν επιφυλακτικοί ενόψει του 2023, καθώς ο υψηλός πληθωρισμός στο κόστος των αποζημιώσεων και η αναμενόμενη αύξηση της συχνότητας των έντονων καιρικών φαινομένων καθιστούν την κάλυψη των καταστροφών πιο ακριβή. Σε αυτό το πλαίσιο, τα ομόλογα καταστροφών και άλλα εναλλακτικά μέσα μεταφοράς κινδύνου ενδέχεται να διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο στο μέλλον, καθώς οι αντασφαλιστές περιορίζουν την κάλυψη και απαιτούνται πρόσθετες πηγές κεφαλαίων για την απορρόφηση του κινδύνου. Οι ίδιοι οι αντασφαλιστές μπορεί, επίσης, να επιλέξουν να μεταφέρουν στην αγορά ομολόγων καταστροφών μεγαλύτερο μέρος της έκθεσής τους σε τέτοιου είδους κινδύνους ως μέρος της στρατηγικής τους για τη διαχείριση κινδύνων.

Η δομή και ο μηχανισμός των ομολόγων καταστροφών

Ο ασφαλιστής (ή κάποιος άλλος φορέας) εκδίδει ομόλογα τύπου “cat bonds” μέσω ενός Οχήματος Eιδικού Σκοπού, με κεφάλαιο ίσο με το ποσό της απαιτούμενης αντασφάλισης. Όσοι επενδύουν σε ομόλογα καταστροφών καταβάλλουν το κεφάλαιο που απαιτείται, το οποίο στη συνέχεια επενδύεται σε ένα χαρτοφυλάκιο εγγυήσεων χαμηλού κινδύνου/υψηλής πιστοληπτικής ποιότητας. Οι τόκοι που αποδίδονται στους επενδυτές προέρχονται συνήθως από τον συνδυασμό της απόδοσης των εγγυήσεων συν το κόστος της αντασφαλιστικής προστασίας που προσφέρει το Όχημα Ειδικού Σκοπού.

Η επέλευση ενός καταστροφικού γεγονότος δεν συνιστά κατ’ ανάγκη την αθέτηση πληρωμής ενός ομολόγου καταστροφών. Τα ομόλογα καταστροφών είναι συνήθως δομημένα με τέτοιον τρόπο, ώστε η εκταμίευση να πραγματοποιείται μόνο όταν υπάρξουν ορισμένα όρια ζημιών. Μόλις ικανοποιηθούν αυτές οι προϋποθέσεις, ο ανάδοχος ασφαλιστικός οργανισμός θα χρησιμοποιήσει το κεφάλαιο που έχει συγκεντρωθεί, για να πληρώσει τις αντασφαλιστικές απαιτήσεις του Οχήματος Ειδικού Σκοπού. Μετά τον διακανονισμό των απαιτήσεων, οι επενδυτές θα πάρουν είτε μέρος του κεφαλαίου που δικαιούνται είτε τίποτα. Αντίθετα, εάν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις ενεργοποίησης κατά τη λήξη, το χαρτοφυλάκιο εγγυήσεων ρευστοποιείται και το κεφάλαιο επιστρέφεται στους επενδυτές στο σύνολό του.

Πλεονεκτήματα για τους ασφαλιστές

Τα ομόλογα καταστροφών γίνονται όλο και πιο ελκυστική εναλλακτική λύση αντασφάλισης. Κατ’ αρχάς, επιτρέπει στους ασφαλιστές να έχουν πρόσβαση στα έκτακτα κεφάλαια που απαιτούνται για την επαρκή κάλυψη των πιο σοβαρών καταστροφικών συμβάντων. Τα ομόλογα καταστροφών μπορούν, επίσης, να βελτιώσουν το προφίλ πιστωτικού κινδύνου ενός ασφαλιστή, λόγω της εγγυημένης διάρθρωσης του κεφαλαίου, και να του δώσουν μεγαλύτερη ευελιξία και διαφάνεια όσον αφορά την αντασφαλιστική του κάλυψη. Οι εκδότες ομολόγων καταστροφών έχουν τη δυνατότητα να διαπραγματεύονται και να συνάπτουν πολυετείς αντασφαλιστικές συμβάσεις, σε αντίθεση με την παραδοσιακή αντασφάλιση, η οποία συνήθως επαναδιαπραγματεύεται σε ετήσια βάση. Η διαφάνεια με την οποία γίνεται η διαπραγμάτευση αυτών των συμβάσεων έχει επίσης αυξηθεί μετά την εισαγωγή ανεξάρτητων μοντέλων ζημιών, όπως παραμετρικοί δείκτες, αντί για τις καθαρές ζημιές αποζημίωσης, μειώνοντας έτσι τον ηθικό κίνδυνο.

Τα ομόλογα καταστροφών παρείχαν στους ασφαλιστές έναν αποτελεσματικό τρόπο διαπραγμάτευσης ευνοϊκότερης αντασφαλιστικής κάλυψης σε σχέση με τους παραδοσιακούς αντασφαλιστές. Με τη διασπορά της κάλυψης από φυσικές καταστροφές σε διάφορους εναλλακτικούς ασφαλιστές, όπως hedge funds, αμοιβαία κεφάλαια και άλλους θεσμικούς επενδυτές, οι ασφαλιστές έχουν προσελκύσει εναλλακτικές πηγές κεφαλαίων, οι οποίες μακροπρόθεσμα ασκούν καθοδική πίεση στα αντασφάλιστρα. Παρόλο που τα ομόλογα καταστροφών μπορεί να είναι πολύπλοκα και δαπανηρά, για να τεθούν σε κυκλοφορία, το κόστος έκδοσής τους έχει μειωθεί κατά περίπου 80 μονάδες βάσης τις τελευταίες δύο δεκαετίες, καθώς οι επενδυτές και οι φορείς που τα διαχειρίζονται αποκτούν μεγαλύτερη εμπειρία στη μεταφορά κινδύνων στην κεφαλαιαγορά. Παρόλα αυτά, ο μεγάλος όγκος που απαιτείται, για να καταστεί μια συναλλαγή συμφέρουσα, δημιουργεί μεγάλα εμπόδια εισόδου, κάνοντας τα ομόλογα τύπου cat bonds προσιτά μόνο σε μεγαλύτερους ασφαλιστές. Ενδεικτικά, οι 10 μεγαλύτεροι εκδότες έχουν αυτήν τη στιγμή ομόλογα ύψους $1,6 δισ. σε κυκλοφορία, με πέντε κατά μέσο όρο συναλλαγές ανά εκδότη.

Οι ασφαλιστικοί και αντασφαλιστικοί οργανισμοί προσφέρουν την πλειονότητα των ομολόγων καταστροφών που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά. Ωστόσο, τα προϊόντα αυτά έχουν προσελκύσει και άλλου είδους εκδότες, συμπεριλαμβανομένων κυβερνήσεων και υπερεθνικών οργανισμών. Παράδειγμα μιας τέτοιας περίπτωσης θα μπορούσε να αποτελέσει ο τρόπος με τον οποίο η Παγκόσμια Τράπεζα εξέδωσε ομόλογα πανδημίας το 2017, για να καλύψει τις ανάγκες της δημόσιας υγείας και περίθαλψης στις αναπτυσσόμενες χώρες, ή ο τρόπος με τον οποίο ο Ερυθρός Σταυρός της Δανίας εισήγαγε το “ηφαιστειακό ομόλογο καταστροφών”, για να καλύψει τις ανάγκες σε περίπτωση έκρηξης σε 10 συγκεκριμένα ηφαίστεια σε τρεις διαφορετικές ηπείρους. Κατά τη γνώμη της DBRS Morningstar, οι κυβερνητικοί και μη κυβερνητικοί φορείς θα συνεχίσουν σε αυτήν την κατεύθυνση, καθώς η εξοικείωση με τα διαθέσιμα προϊόντα συνεχίζεται.

Πλεονεκτήματα για τους επενδυτές

Τα ομόλογα φυσικών καταστροφών επιτρέπουν στους θεσμικούς επενδυτές να συμπεριλάβουν στα σταθερού εισοδήματος χαρτοφυλάκιά τους μια χαμηλής συσχέτισης έκθεση σε κίνδυνο. Συνήθως, οι επιδόσεις των χρηματοπιστωτικών αγορών δεν επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από γεγονότα καταστροφών, αν και υπάρχουν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις, όπως η πανδημία Covid-19. Δεδομένης της χαμηλής μεταβλητότητάς τους σε σχέση με τις μετοχές και της ισχυρής σχέσης κινδύνου/απόδοσης, σε σύγκριση με άλλα μέσα σταθερού εισοδήματος, τα ομόλογα καταστροφών αναπτύσσονται σταθερά από την εμφάνισή τους, στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Μέχρι σήμερα, παγκοσμίως έχουν εκδοθεί συνολικά $145 δισ. Insurance Linked Securities (ILS), εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος, περίπου 30%, είναι ομόλογα καταστροφών. Το υπόλοιπο 70% κατανέμεται μεταξύ άλλων τιτλοποιημένων ασφαλιστικών συμβάσεων, όπως τα Swaps Mακροζωίας και τα Life Settlement Securitization.

Τα τελευταία χρόνια, η ζήτηση των επενδυτών για ομόλογα καταστροφών ήταν ισχυρή, ιδίως μετά από κλυδωνισμούς που επηρέασαν ολόκληρο τον κλάδο. Με χαμηλή μεταβλητότητα και υψηλές αποδόσεις, οι τίτλοι αυτοί έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλείς μεταξύ των εξειδικευμένων funds. Από το 2013, τα χρεόγραφα των ομολόγων καταστροφών έχουν κινηθεί εντός του εύρους 5,5% έως 8,5%.

Οι δείκτες αναφοράς του κλάδου, όπως ο δείκτης Swiss Re Cat Bond Index και ο δείκτης Aon’s All Bond Index, κατέγραψαν μέση ετήσια απόδοση 7,1% από το 2002 και 6,16% μεταξύ 2012 και 2022, αντίστοιχα. Συγκριτικά, οι δείκτες αναφοράς ομολόγων, όπως τα 3ετή έως 5ετή έντοκα γραμμάτια του αμερικανικού δημοσίου και ο ABS 3-5 Year Fixed Rate, κατέγραψαν μέση δεκαετή απόδοση 1,02% και 2,01% μεταξύ 2012 και 2022. Έτσι, δεδομένου του πειστικού προφίλ απόδοσης κινδύνου και των σχετικά θετικών επιδόσεών τους τα τελευταία χρόνια, σε σύγκριση με άλλους πιστωτικούς και θεσμικούς δείκτες, ένα αυξανόμενο ποσοστό επενδυτών έχει επιλέξει να συμπεριλάβει τα ομόλογα καταστροφών στα χαρτοφυλάκιά του.

Προοπτικές για εκδόσεις ομολόγων καταστροφών το 2023

Η DBRS Morningstar αναμένει μέτρια μείωση των εκδόσεων ομολόγων κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023, καθώς τα υψηλότερα επιτόκια θα περιορίσουν την προσφορά στην εν λόγω αγορά. Καθώς οι επενδυτές ζητούν υψηλότερες αποδόσεις, είναι πιθανό οι εκδότες ομολόγων να περιμένουν καλύτερες συνθήκες στην αγορά, προτού επιλέξουν να προχωρήσουν σε μαζικές εκδόσεις. Ωστόσο, εάν η υψηλή ζήτηση διατηρηθεί και η τιμολόγηση αυστηροποιηθεί κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2023, αναμένεται μια ελαφρά άνοδος. Στις 13 Φεβρουαρίου, οπότε και δημοσιεύτηκε ο συγκεκριμένος σχολιασμός από την DBRS Morningstar, οι εκδόσεις του 2023 είχαν ήδη φθάσει περίπου τα $831 εκατ., καθαρή μείωση 19% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Με τις όλο και υψηλότερες απώλειες από καταστροφές που καταγράφονται κάθε χρόνο και το αυξημένο κόστος των πρώτων υλών, τα ομόλογα καταστροφών έχουν καταστεί γρήγορα ένα επιθυμητό μέσο για τη μεταφορά των μεγαλύτερων σε επιπτώσεις κινδύνων σε μια διαφοροποιημένη ομάδα πρόθυμων επενδυτών. Δεδομένου του προφίλ διασποράς και των υψηλών αποδόσεών τους, η ζήτηση για το προϊόν συνεχίζει να αυξάνεται. Με μεγαλύτερους όγκους να εκδίδονται από χρόνο σε χρόνο, το ερώτημα δεν είναι αν οι ασφαλιστές θα συνεχίσουν σε αυτή την κατεύθυνση, αλλά αν οι επενδυτές θα εξακολουθούν να είναι πρόθυμοι να αναλάβουν τέτοιους κινδύνους, ανεξάρτητα από τις υψηλές αποδόσεις και τη διασπορά του χαρτοφυλακίου. Οι αθετήσεις πληρωμών των ομολόγων καταστροφών, όπως η πρόσφατη σιωπηρή, καθολική ή μερική, αθέτηση πληρωμής τριών ξεχωριστών κατηγοριών ομολόγων υψηλού κινδύνου που προέκυψαν από τον τυφώνα Ίαν, μπορούν επίσης να αποτρέψουν τους επενδυτές.

Όσον αφορά το μέλλον, η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή ανέφερε ότι, δεδομένης της αύξησης της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, οι ακραίοι κυκλώνες μπορεί να γίνουν διπλάσιοι μέχρι το 2050. Σε παρόμοια έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ διαπιστώθηκε ότι η σοβαρότητα και η συχνότητα των πυρκαγιών αναμένεται να αυξηθεί κατά 30% κατά την ίδια περίοδο. Η ζήτηση για προστασία από καταστροφές αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω, όσο αυξάνει το μέγεθος της έκθεσης σε κίνδυνο. Οι ασφαλιστές θα πρέπει να βρουν λύσεις, για να μπορέσουν να προσφέρουν αυτή την προστασία, είτε χρησιμοποιώντας την παραδοσιακή αντασφάλιση είτε εναλλακτικούς μηχανισμούς μεταφοράς κινδύνου, όπως τα ομόλογα καταστροφών.

Είναι πιθανό ότι οι μεγαλύτερες ασφαλιστικές εταιρείες θα επιλέξουν ένα μείγμα και των δύο, με τη χρήση αντασφάλισης για την κάλυψη ζημιών μέχρι ένα ορισμένο επίπεδο και ομολόγων για την κάλυψη των πιο ακραίων γεγονότων. Οι τάσεις των τελευταίων ετών απεικονίζουν μια αυξανόμενη διάθεση του συνολικού αντασφαλιστικού κεφαλαίου σε εναλλακτικές αντασφαλίσεις, που συνολικά φτάνει πάνω από το 14% το δεύτερο εξάμηνο του 2022, σύμφωνα με στοιχεία της Gallagher Re. Όσον αφορά τα πρόσφατα γεγονότα, ο σεισμός μεγέθους 7,8 βαθμών στην Τουρκία και τη Συρία επιφέρει κάποια αντασφαλιστική έκθεση μέσω του Turkish Catastrophe Insurance Pool (TCIP) και αναδρομικά μέσω κάποιων άλλων ομολόγων καταστροφών. Ωστόσο, οι πρώτες πληροφορίες δείχνουν ότι η έκθεση σε ομόλογα καταστροφών στην περιοχή είναι πολύ περιορισμένη, μόνο σε ορισμένα παγκόσμια ομόλογα, τα οποία εκτιμάται ότι δεν θα έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά συνολικά.

Διαβάστε επίσης: Catastrophe Bonds: Another Tool to Raise Preparedness for Fiscal Pressures Stemming From Natural Disasters

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News