Από την Έκθεση της Carpenter Turner:
Έντονες Βροχοπτώσεις & Πλημμύρες στην Ελλάδα

Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2023, εντοπίστηκε και ονομάστηκε από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία το μετεωρολογικό φαινόμενο «Καταιγίδα Daniel». Προερχόμενη από την Ελλάδα, η καταιγίδα στη συνέχεια προχώρησε προς τη Λιβύη, παρουσιάζοντας υβριδικά χαρακτηριστικά, που συνάδουν τόσο με έναν τροπικό κυκλώνα, όσο και με ένα κυκλωνικό σύστημα μέσου γεωγραφικού πλάτους.

Από μετεωρολογική, υδρολογική άποψη και από άποψη διαχείρισης κινδύνου, το γεγονός αυτό χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Η Ελλάδα βίωσε ένα πρωτοφανές συμβάν υετού που σχετίζεται με την Καταιγίδα Daniel, με μετρήσεις οι οποίες κατέδειξαν ένα πολύ έντονο φαινόμενο βροχόπτωσης 750 χιλιοστών μέσα σε ένα 24ωρο. Ο όγκος ήταν ισοδύναμος με περίπου 18 μήνες μέσης βροχόπτωσης.

Η Περιφέρεια Θεσσαλίας, η οποία θεωρείται ως κύρια γεωργική έκταση στην Ελλάδα, ήταν η κύρια πληγείσα περιοχή. Δεδομένης της οικονομικής σημασίας της, οι επιπτώσεις αυτού του γεγονότος αναμένεται να έχουν σημαντικές οικονομικές συνέπειες. Εκτός από τις ανθρώπινες απώλειες, υπήρξαν και εκτεταμένες απώλειες ζώων, καταστροφή πολλών επιχειρήσεων και ζημιές σε υποδομές. Αρκετά χωριά αντιμετώπισαν εκτεταμένη χρονική περίοδο αποκλεισμού, συνδυαζόμενη με την έλλειψη βασικών αγαθών, όπως ο ηλεκτρισμός και το νερό. Τα λασπόνερα παρέμειναν για πολλές ημέρες μετά τις βροχοπτώσεις, προκαλώντας περαιτέρω προβλήματα και ανησυχίες για τη δημόσια υγεία. Τόσο οι τοπικές όσο και οι εθνικές υποδομές μεταφορών υπέστησαν σημαντικές ζημιές.

Το Μεσογειακό κλίμα της Ελλάδας την τοποθετεί στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής. Αυτό ενισχύεται από μια σειρά ακραίων καιρικών φαινομένων, που ξεκίνησαν με ένα πρωτοφανές κύμα καύσωνα τον Ιούλιο, όπου οι θερμοκρασίες εκτινάχθηκαν πάνω από τους 40 βαθμούς Κελσίου. Ακολούθησε μια άνευ προηγουμένου πυρκαγιά (μία από τις μεγαλύτερες στην ιστορία της Ευρώπης) στα βορειοανατολικά της χώρας, με αποκορύφωμα τα καταστροφικά γεγονότα που σχετίζονται με την Καταιγίδα Daniel, κλιμακώνοντας τις απώλειες για τη χώρα.

ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Σύγκριση με ιστορικά δεδομένα

Με βάση τα ιστορικά αρχεία, η περιοχή της Λάρισας χαρακτηρίζεται συνήθως από μηνιαίο μέσο ύψος βροχοπτώσεων που κυμαίνεται από 20 έως 70 mm τον Σεπτέμβριο, κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Ωστόσο, η έλευση της Καταιγίδας Daniel έσπασε δραματικά αυτό το μοτίβο.

Οι βροχοπτώσεις για τον Σεπτέμβριο του 2023 σχεδόν διπλασίασαν τη μέγιστη τιμή που είχε καταγραφεί προηγουμένως, δημιουργώντας ένα άνευ προηγουμένου σημείο αναφοράς στην κλιματική ιστορία της περιοχής.

Το Γράφημα 1 απεικονίζει την Καταιγίδα Daniel σε σύγκριση με τον μέχρι πρότινος καταστροφικό κυκλώνα του Ιανού, που και οι δύο είχαν ως αποτέλεσμα εκτεταμένες πλημμύρες και σημαντικές ζημιές σε διάφορες ελληνικές περιοχές. Στοιχεία που προέρχονται από τους μετεωρολογικούς σταθμούς του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών υπογραμμίζουν ότι οι συσσωρεύσεις από βροχοπτώσεις κατά την περίοδο της Καταιγίδας Daniel ήταν σημαντικά υψηλότερες. Σε συγκεκριμένες περιοχές, οι βροχοπτώσεις κατά τη διάρκεια της Καταιγίδας Daniel ήταν πολλαπλάσιες σε σύγκριση με εκείνες του Ιανού.

Carpenter Turner: Η καταιγίδα Daniel το πιο δαπανηρό γεγονός για την ασφαλιστική αγορά της χώρας

IΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΩΝ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΩΝ

Σύμφωνα με την ιστορική καταγραφή των πλημμυρών (Πίνακας 1), η συχνότητα των αναφερόμενων πλημμυρικών καταστροφών στην Ελλάδα είναι στενά συνδεδεμένη με την έκταση των ζημιών που προκλήθηκαν. Η αύξηση σε τέτοιου είδους αναφορές υποδηλώνει όχι μόνο αύξηση στην απώλεια περιουσίας, αλλά και αυξανόμενη σύνδεση των πλημμυρικών φαινομένων με κατοικημένες περιοχές και επιχειρήσεις. Το πρότυπο αυτό υποδεικνύει μια αυξανόμενη απειλή διαταραχών που προκαλούνται από πλημμύρες στην Ελλάδα, καταδεικνύοντας την επείγουσα ανάγκη επαναξιολόγησης και βελτίωσης της τρέχουσας χρήσης της γης και της πολεοδομικής πολιτικής.

Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι τα καταστροφικά γεγονότα με μεγάλο αριθμό θυμάτων γίνονται ολοένα και λιγότερο συχνά. Από την άλλη πλευρά, ο σταθερός αριθμός των θανάτων από τις πλημμύρες των τελευταίων δεκαετιών δίνει μια διαφορετική εικόνα. Παρά τα αναρίθμητα προγράμματα πρόληψης πλημμυρών και δημόσιας ασφάλειας, η απειλή για την ανθρώπινη ζωή παραμένει ορατή. Αυτό τονίζει πόσο κρίσιμη είναι η αύξηση των μέτρων ετοιμότητας και προστασίας έναντι των πλημμυρών, ειδικά όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με πρωτοφανή μετεωρολογικά γεγονότα, όπως η Καταιγίδα Daniel.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΤΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

Τα ασφαλιστικά γεγονότα των «δευτερευουσών» καλύψεων (εκτός σεισμού – secondary perils) δεν επηρεάζουν συνήθως την ελληνική (αντ)ασφαλιστική αγορά, λόγω της πολύ χαμηλής ασφαλιστικής διείσδυσης, η οποία εκτιμάται ότι είναι περίπου 15% για τις κατοικίες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία μας για τις ασφαλισμένες κατοικίες:

Το 50% βρίσκεται στην Αθήνα.
Το 90% περίπου καλύπτεται για πλημμύρα.
Ένα πολύ μικρό ποσοστό, λιγότερο από 15%, περιλαμβάνει ασφάλιση περιεχομένου.
Το 10% περίπου των ασφαλισμένων κατοικιών είναι ενυπόθηκες.

Ο χάρτης 1 δείχνει τους ασφαλισμένους κινδύνους Κατοικίας, Εμπορικούς & Βιομηχανικούς σε όλη την πληγείσα περιοχή. Το πιο σκούρο χρώμα υποδηλώνει μεγαλύτερη συσσώρευση στην πληγείσα περιοχή.

Στην περίπτωση της Καταιγίδας Daniel, παρατηρούμε ζημιές σε πέντε διαφορετικές κατηγορίες κινδύνων:

1. Κατοικίες
Εκτεταμένη καταστροφή κατοικιών (κτήριο & περιεχόμενο) σε όλη την περιοχή. Οι ασφαλιστικές ζημίες θα είναι περιορισμένες λόγω της πολύ χαμηλής διείσδυσης στην Ελλάδα, πόσο μάλλον στην περιοχή της Θεσσαλίας. Ο χάρτης 2 δείχνει την κατανομή του ασφαλισμένου Ποσού Πλημμύρας σε όλη την πληγείσα περιοχή. Το πιο σκούρο χρώμα υποδηλώνει μεγαλύτερη συσσώρευση στην πληγείσα περιοχή.

2. Γεωργία και Κτηνοτροφία
Εκτεταμένες ζημιές σε όλη την περιοχή των καλλιεργειών, καθώς και στην κτηνοτροφία. Οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν περίπου 280.000 νεκρά ζώα. Οι περισσότερες από αυτές τις απώλειες θα καλυφθούν από το ελληνικό γεωργικό σύστημα ΕΛΓΑ. Η συμπληρωματική ασφάλιση στον ΕΛΓΑ προσφέρεται από την αγορά, αλλά εκτιμούμε ότι η έκθεση στην ασφαλιστική αγορά θα είναι πολύ περιορισμένη.

3. Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
Τεράστιες ζημιές σε ολόκληρη την περιοχή, η οποία έχει συγκέντρωση φωτοβολταϊκών, καθώς και λίγες υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Οι ζημιές αναμένεται να είναι σημαντικές.

4. Εμπορικοί & Βιομηχανικοί κίνδυνοι
Τεράστιες ζημιές σε ολόκληρη την περιοχή, στην οποία υπάρχει πληθώρα διαφορετικών βιομηχανιών, όπως εργοστάσια γαλακτοκομικών προϊόντων, ξυλείας, επεξεργασίας σιτηρών, εγκαταστάσεις logistics και άλλα. Οι χάρτες 3 και 4 απεικονίζουν την κατανομή των Εμπορικών & Βιομηχανικών ασφαλισμένων κεφαλαίων στην πληγείσα περιοχή. Πιο σκούρο χρώμα υποδηλώνει μεγαλύτερη συσσώρευση σε αυτήν την περιοχή.

5. Αυτοκίνητο
Πολλά αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες καταστράφηκαν ολοσχερώς, αλλά δεν αναμένουμε ότι αυτό θα είναι μια σημαντική απώλεια για την ασφαλιστική βιομηχανία, καθώς η κάλυψη πλημμυρών είναι προαιρετική και συνήθως δεν επιλέγεται από τους ασφαλισμένους.

Η πρώτη εκτίμηση ζημιών της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς για το γεγονός κυμαίνεται από €400 εκατ. έως €700 εκατ., καθιστώντας το το πιο δαπανηρό γεγονός που έχει βιώσει ποτέ η Ελλάδα. Το τελευταίο σημαντικό γεγονός ήταν ο σεισμός του 1999, ο οποίος τότε κόστισε περίπου €120 εκατ. (~€210 εκατ. αναπροσαρμοσμένο με τον πληθωρισμό).

Δεδομένου ότι η ασφαλιστική αγορά είναι πολύ καλά αντασφαλισμένη, εκτιμούμε ότι ένα μεγάλο μέρος της ζημιάς θα καλυφθεί από την αντασφαλιστική αγορά. Αυτό, με τη σειρά του, θα επηρεάσει τις ανανεώσεις των αντασφαλιστικών συμβάσεων του 2024 και αναμένουμε περαιτέρω σκλήρυνση της αντασφαλιστικής αγοράς.

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Μεταξύ Τρίτης 5 Σεπτεμβρίου και Τετάρτης 6 Σεπτεμβρίου, η Ελληνική Πυροσβεστική Υπηρεσία δέχτηκε 4.870 κλήσεις για βοήθεια, οι οποίες περιλάμβαναν διασώσεις, εκκενώσεις, αντλήσεις πλημμυρισμένων σπιτιών και καθαρισμό πεσμένων δένδρων. Τουλάχιστον 17 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας του φαινομένου.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF) στην Ελλάδα, 75.000 εκτάρια γης (185.300 στρέμματα) έχουν πλημμυρίσει.
Το Κέντρο Επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής δέχτηκε 10.774 κλήσεις για άντληση νερού και κοπή δέντρων.