Τον κίνδυνο η Ευρώπη να βρεθεί ανασφάλιστη απέναντι στα καταστροφικά καιρικά φαινόμενα, που αυξάνονται σε ένταση και συχνότητα, επισημαίνει η εταιρεία αξιολόγησης Morningstar DBRS, προτείνοντας ως αποτελεσματική λύση τις συμπράξεις μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ).

Τον Απρίλιο, η Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus και ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός δημοσίευσαν την Ευρωπαϊκή Έκθεση για την Κατάσταση του Κλίματος 2023 (Έκθεση ESOTC 2023), η οποία περιέγραφε το μέγεθος των σοβαρών καιρικών φαινομένων που συνέβησαν στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του 2023. Σύμφωνα με την Έκθεση, τα έντονα καιρικά φαινόμενα θα γίνουν πιο συχνά και πιο έντονα μακροπρόθεσμα, αυξάνοντας ενδεχομένως τις οικονομικές απώλειες που υφίσταται η ευρωπαϊκή ήπειρος.

Σε αυτό το πλαίσιο, καθίσταται όλο και πιο κρίσιμη η μείωση του ασφαλιστικού κενού (η διαφορά μεταξύ οικονομικών και ασφαλισμένων ζημιών), το οποίο, κατά μέσο όρο, παραμένει σχετικά μεγάλο στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ), σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA).

«Μία από τις λύσεις, που προτείνονται, περιλαμβάνει αποτελεσματικές συμπράξεις μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, παρόμοιες με αυτές που ήδη έχουν εφαρμοστεί σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες και ίσως θα έπρεπε να επεκταθούν σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο», επισημαίνει ο κ. Mario De Cicco, αντιπρόεδρος, Global Insurance Ratings της Morningstar DBRS.

Μεγαλύτερες οι καταστροφές στην Ευρώπη που σχετίζονται με το κλίμα

Πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος έδειξε ότι οι ετήσιες οικονομικές απώλειες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που προκαλούνται από ακραία καιρικά φαινόμενα και γεγονότα που σχετίζονται με το κλίμα, ανήλθαν στα €59 δισ. το 2021 και στα €52 δισ. το 2022 (Διάγραμμα 1). Το 2021, η συντριπτική πλειονότητα των οικονομικών απωλειών προκλήθηκε από πλημμύρες, ενώ το 2022 από καύσωνες, κύματα ψύχους, ξηρασίες και πυρκαγιές. Αυτές οι ζημιές ήταν διαχειρίσιμες, αλλά με την εντατικοποίηση των ακραίων καιρικών συνθηκών, που επηρεάζουν άμεσα τη συχνότητα και το μέγεθος των καταστροφικών συμβάντων, η Morningstar DBRS αναμένει ότι οι οικονομικές απώλειες θα αυξηθούν με την πάροδο του χρόνου.

Μπορεί η Ευρώπη να βρεθεί ανασφάλιστη απέναντι στα καταστροφικά καιρικά φαινόμενα;

Η έκθεση ESOTC 2023 παρέχει ορισμένες σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τα καταστροφικά συμβάντα που σημειώθηκαν στην Ευρώπη¹ το 2023, σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη. Συγκεκριμένα, το 2023 η Ευρώπη γνώρισε τις περισσότερες ημέρες με σοβαρή ακραία θερμική καταπόνηση, τη μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί ποτέ και τις περισσότερες πλημμύρες ποταμών.

Το «παρατεταμένο καλοκαίρι» του 2023 (Ιούνιος-Σεπτέμβριος) χαρακτηρίστηκε από ακραίες καιρικές συνθήκες (καύσωνες, πυρκαγιές, ξηρασίες και πλημμύρες). Τον Ιούλιο του 2023, το 41% της νότιας Ευρώπης επηρεάστηκε από έντονη θερμική καταπόνηση και λειψυδρία, που οδήγησε σε σοβαρή ξηρασία, ιδίως στην Ιβηρική Χερσόνησο. Πυρκαγιές παρατηρήθηκαν σε όλη την Ευρώπη, κυρίως στην Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα, όπου και σημειώθηκε η μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη, προκαλώντας ζημιές σε μια περιοχή περίπου 96.000 εκταρίων. Οι πλημμύρες αναμένεται να καταγραφούν ως ένα από τα πιο δαπανηρά κλιματικά φαινόμενα το 2023, επηρεάζοντας πολλές χώρες, όπως η Ιταλία, η Σλοβενία η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Ο ρόλος του Ασφαλιστικού Κλάδου και οι πιθανές συνέπειες για τη φήμη του

Ο ασφαλιστικός τομέας θα μπορούσε να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην ανακούφιση από τις ζημιές που σχετίζονται με το κλίμα και τις καιρικές συνθήκες, καθώς και στην παροχή κινήτρων για την εφαρμογή μέτρων προσαρμογής για τη μείωση της ευπάθειας των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων απέναντι στους κινδύνους από φυσικές καταστροφές. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, ένα σημαντικό μέρος αυτών των ζημιών παραμένει ανασφάλιστο.

Η EIOPA επιβεβαίωσε ότι εξακολουθεί να υπάρχει σημαντικό κενό ασφαλιστικής προστασίας. Σύμφωνα με το dashboard της για το 2023, αναφορικά με το κενό ασφαλιστικής προστασίας από φυσικές καταστροφές, κατά μέσο όρο περίπου το 27% των συνολικών οικονομικών ζημιών που προκαλούνται από ακραία καιρικά φαινόμενα είναι ασφαλισμένες στην Ευρώπη. Ακόμη πιο σημαντικό κενό προστασίας αναφέρθηκε στην Ελλάδα και την Ιταλία, όπου οι ασφαλισμένες ζημιές ήταν μόνο το 1% και 3%, αντίστοιχα, των συνολικών αναφερόμενων οικονομικών ζημιών που σχετίζονται με ακραία καιρικά φαινόμενα. Εν τω μεταξύ, η Ιταλία ήταν η 3η, κατά σειρά, χώρα με τις μεγαλύτερες οικονομικές απώλειες από φυσικές καταστροφές, μετά τη Γερμανία και τη Γαλλία (Διάγραμμα 2). Ωστόσο, στην περίπτωση της Γερμανίας και της Γαλλίας, οι ασφαλισμένες απώλειες ήταν σημαντικά υψηλότερες, 36% και 33%, αντίστοιχα.

Η μείωση του ασφαλιστικού κενού μπορεί να είναι δύσκολο να επιτευχθεί. Παρόλο που τα συνολικά επίπεδα κερδοφορίας από την ανάληψη κινδύνων, το 2023, παρέμειναν υψηλά, αρκετές μεγάλες ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρείες² ανέφεραν αύξηση των επιπτώσεων των ζημιών από φυσικές καταστροφές σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Η Morningstar DBRS θεωρεί ότι η αύξηση της συχνότητας και της σοβαρότητας των καταστροφικών συμβάντων θα ωθήσει τις ασφαλιστικές εταιρείες να αυξήσουν τις τιμές τους, με αποτέλεσμα η ασφάλιση να καταστεί μη προσιτή από οικονομικής άποψης, γεγονός που δεν συμβάλλει στη μείωση του κενού προστασίας. Αντιμέτωπες με περιορισμένη διάθεση για ανάληψη κινδύνου από μέρους της αντασφαλιστικής αγοράς, λόγω των υψηλών κεφαλαιακών περιορισμών και των αυστηρότερων όρων και capacity, οι ασφαλιστικές εταιρείες ενδέχεται τελικά να αποφασίσουν να αποφύγουν την ασφάλιση περιοχών με αυξημένο κίνδυνο ακραίων κλιματικών και καιρικών φαινομένων.

Μια τέτοια κίνηση θα είχε, ενδεχομένως, αρνητικές συνέπειες για τη φήμη του ασφαλιστικού κλάδου ευρύτερα. Διατηρώντας αυστηρά πρότυπα underwriting και αναπτύσσοντας ένα νέο πλαίσιο διαχείρισης κινδύνων για την αποτελεσματικότερη ενσωμάτωση και των αντίστοιχων κλιματικών, οι ασφαλιστικές εταιρείες θα είναι σε θέση να συνεχίσουν να εκπληρώνουν τον ρόλο τους ως βασικός συντελεστής στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής. Για να παραμείνει η ασφάλιση οικονομικά προσιτή και να αποφευχθεί μια κρίση ασφαλισιμότητας, οι ασφαλιστικές εταιρείες θα μπορούσαν να προσφέρουν κίνητρα στους ασφαλισμένους που εφαρμόζουν μέτρα προσαρμογής και μετριασμού, για να μειώσουν τον φυσικό κίνδυνο που συνδέεται με τις ιδιοκτησίες τους.

Οι ΣΔΙΤ θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μείωση του κενού προστασίας

Μια άλλη λύση στις προκλήσεις της οικονομικής προσιτότητας και του κενού προστασίας θα μπορούσε να είναι η παροχή κινήτρων για τη δημιουργία συστημάτων δημόσιας ασφάλισης ή συμπράξεων μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, προκειμένου να συμπληρωθούν οι αποζημιώσεις που καταβάλλονται από τις ασφαλιστικές εταιρείες. Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη εφαρμοστεί ανάλογα συστήματα ασφάλισης. Κάποια στιγμή θα μπορούσε να εφαρμοστεί ένα τέτοιο σύστημα και σε επίπεδο ΕΕ, αλλά επί του παρόντος τα μέτρα της ΕΕ επικεντρώνονται περισσότερο στην ανακούφιση μετά από καταστροφές και στα κίνητρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

Στην Ισπανία, για παράδειγμα, η κρατική Consorcio de Compensación de Seguros (CCS) διαχειρίζεται το ασφαλιστικό σύστημα που καλύπτει έκτακτους κινδύνους, όπως πλημμύρες, σεισμούς και ανεμοθύελλες. Η CCS δεν λαμβάνει δημόσια χρηματοδότηση, αλλά ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της εισπράττοντας την υποχρεωτική προσαύξηση των ασφαλίστρων που καταβάλλουν οι ασφαλισμένοι στα συνήθη ασφαλιστήρια συμβόλαιά τους. Με αυτό το ποσό δημιουργείται ένα αποθεματικό εξισορρόπησης.

Στη Γαλλία, η Caisse Centrale de Reassurance είναι μια δημόσια αντασφαλιστική εταιρεία που παρέχει κάλυψη για έκτακτους κινδύνους. Το κρατικά εγγυημένο σύστημα αντασφάλισης καλύπτει τους κινδύνους φυσικών καταστροφών και η κάλυψη πρέπει να περιλαμβάνεται στα συνήθη συμβόλαια ασφάλισης περιουσίας που παρέχουν οι ασφαλιστικές εταιρείες.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Flood Re είναι μια αντασφαλιστική εταιρεία που ιδρύθηκε για να επιτρέψει στις ασφαλιστικές εταιρείες να ασφαλίζονται έναντι ζημιών που προκαλούνται από πλημμύρες. Έχει σχεδιαστεί ως μη κερδοσκοπικό ταμείο που ελέγχεται και διοικείται από την ασφαλιστική βιομηχανία. Η Flood Re χρηματοδοτείται από τον ασφαλιστικό τομέα και αναμένεται να παραμείνει σε ισχύ έως το 2039.

Στην Ιταλία, ο νόμος για τον προϋπολογισμό του 2024 εισήγαγε την υποχρέωση, για τις εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στο ιταλικό μητρώο, να προστατεύονται από καταστροφικά γεγονότα, όπως σεισμοί, ισχυρές καταιγίδες, πλημμύρες κ.λπ. Οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι υποχρεωμένες να προσφέρουν προστασία εφαρμόζοντας ασφάλιστρο ανάλογο του κινδύνου. Η κυβέρνηση λειτουργεί ως αντασφαλιστής μέσω του δημόσιου φορέα SACE (ο ιταλικός οργανισμός εξαγωγικών πιστώσεων), ο οποίος μπορεί να καλύψει το 50% του κινδύνου, με ανώτατο όριο τα €5 δισ.

Η Morningstar DBRS θεωρεί ότι οι ΣΔΙΤ αποτελούν ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη μείωση του κενού προστασίας και τον μετριασμό μιας πιθανής κρίσης ασφαλισιμότητας, λόγω της απαιτούμενης υποχρεωτικής ασφαλιστικής κάλυψης στην οποία βασίζονται. Από την άλλη πλευρά, όμως, πρέπει να δομηθούν με αποτελεσματικό τρόπο, ώστε να αποφευχθεί η αντεπιλογή και να υποστηριχθούν τα κατάλληλα κίνητρα για την εφαρμογή μέτρων προσαρμογής και πρακτικών διαχείρισης κινδύνου μεταξύ των ασφαλισμένων.

Από την Εταιρεία Αξιολόγησης δεν προβλέπεται ότι οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το κλίμα θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας των ευρωπαϊκών ασφαλιστικών εταιρειών, βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, θα συνεχίσει να παρακολουθεί την έκθεσή τους σε φυσικές καταστροφές και την εφαρμογή των ασφαλιστικών συστημάτων και των ΣΔΙΤ, καθώς θεωρεί ότι αποτελούν σημαντικό μηχανισμό μείωσης των κινδύνων, χάρη στα πλεονεκτήματά τους, που προκύπτουν από τη συλλογική διαχείριση των κινδύνων.

Η Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής του Copernicus καλύπτει την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ το Περιφερειακό Γραφείο Ευρώπης του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού εξυπηρετεί τα 50 κράτη μέλη του, που καλύπτουν την Ευρώπη, τη Γροιλανδία, τον Νότιο Καύκασο και μέρος της Μέσης Ανατολής. ↩︎
AXA Group, Allianz Group, Assicurazioni Generali, Zurich EMEA, Unipol Gruppo. ↩︎

Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News