Ασφαλίζεται ο Έμπολα;

Σε θέσεις µάχης, για άλλη µια φορά, βρίσκεται η ασφαλιστική αγορά ανά τον κόσµο, µετά το ξέσπασµα της επιδηµίας του ιού Έµπολα στη Δυτική Αφρική. Ο φόβος µιας πανδηµίας απασχολεί έντονα τις ασφαλιστικές εταιρείες, οι οποίες επανεξετάζουν τις στρατηγικές τους αντιµετώπισης κρίσεων και τις καλύψεις τους,  προχωρούν στο underwriting νέων προϊόντων, που θα µπορούσαν να διαθέσουν στην αγορά, και υπολογίζουν, βεβαίως, και το µέγεθος των οικονοµικών επιπτώσεων που ενδεχοµένως θα υπάρξουν και κατά πόσο θα µπορέσουν να αντεπεξέλθουν. Κάτι ανάλογο είχε συµβεί και όταν ξέσπασε ο SARS το 2003 και ο Η1Ν1 το 2009 (δείτε σχετική αρθρογραφία της «Α.Α.» στα τεύχη Ιουνίου 2003, και Ιουλίου-Αυγούστου 2009, αντίστοιχα), αλλά και το AIDS νωρίτερα (η Αγροτική Ζωής το 1988 είχε διοργανώσει σχετική ηµερίδα.)

Το χειρότερο σενάριο

Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραµµές 4.800 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους από τον ιό «Έµπολα», ενώ τα επιβεβαιωµένα κρούσµατα της νόσου ξεπερνούν τα 9.936 (ποσοστό θνησιµότητας 70%).Στην πλειοψηφία τους, περιορίζονται στη Δυτική Αφρική (Λιβερία, Γουινέα, Σιέρα Λεόνε, Νιγηρία), ενώ µεµονωµένα κρούσµατα υπήρξαν στη Σενεγάλη, την Ισπανία και τις ΗΠΑ –στις δύο τελευταίες, τα κρούσµατα αφορούσαν άτοµα που είχαν ταξιδέψει σε χώρες της Δ. Αφρικής και νοσηλευτικό προσωπικό που ασχολήθηκε µε τους συγκεκριµένους ασθενείς.

Οι ασφαλιστές, ωστόσο, εξετάζουν και το χειρότερο σενάριο, προκειµένου να είναι έτοιµοι να το αντιµετωπίσουν. Ποιο θα µπορούσε να είναι αυτό;

Σε σχετικό του άρθρο ο Dr. Steven N. Weisbart, CLU, Senior Vice President και Chief Economist του Insurance Information Institute (ΙΙΙ), επισηµαίνει ότι «ο αριθµός των περιπτώσεων στην Αφρική είναι πιθανόν αυξηθεί, εάν η αποµόνωση των ασθενών, η παρακολούθηση των επαφών τους και οι προσεκτικές διαδικασίες που ακολουθούνται από τους εργαζοµένους της υγειονοµικής περίθαλψης αποδειχθούν ανεπαρκείς. Ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό σενάριο είναι το ταξίδι µολυσµένων ατόμων από την Αφρική, σε Ινδία, Κίνα ή σε άλλες πυκνοκατοικηµένες χώρες, όπου υπάρχουν δισεκατοµµύρια άνθρωποι που ζουν σε πολύ πυκνοκατοικηµένες πόλεις µε σχετικά αδύναµα συστήµατα υγειονοµικής περίθαλψης.

Μεγάλη πιθανότητα εξάπλωσης του Έµπολα και στον ανεπτυγµένο κόσµο υπάρχει εάν τα συστήµατα ανίχνευσης του ιού στις θύρες εισόδου των χωρών σε όλο τον κόσµο αποδειχτούν αναποτελεσµατικά για τον εντοπισµό ανθρώπων που φέρουν τον ιό.

Αλλά και η πιθανότητα ο ιός να μεταλλαχθεί σε ένα ακόµα πιο ισχυρό στέλεχος, που θα προκαλούσε υψηλότερα ποσοστά θανάτου, θα µπορούσε επίσης να αυξήσει την ευκολία της εξάπλωσής του».

Επιπτώσεις για τις ασφαλιστικές εταιρείες

Σύµφωνα µε τον Dr. Weisbart, οι συνέπειες για την ασφαλιστική αγορά θα εξαρτηθούν σαφώς από το αντα µολυσµένα άτοµα είναι ασφαλισµένα.

Στην Αφρική, δεν είναι πιθανό να υπάρξουν πολλές ασφαλιστικές απαιτήσεις, καθώς η ασφάλιση γενικά (ασφαλίσεις Ζωής, Υγείας και Γενικών) είναι εξαιρετικά χαµηλή στον ντόπιο πληθυσµό.

Τι γίνεται όµως σε χώρες, όπως οι ΗΠΑ; Το στέλεχος του ΙΙΙ θεωρεί ότι οι οικονοµικές επιπτώσεις από µια εξάπλωση του ιού, στις ΗΠΑ, είναι πιθανό να είναι αρκετά διαχειρίσιµες από τις εταιρείες Ζωής και Υγείας. «Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι σχεδόν το 1/3 των ενηλίκων στις ΗΠΑ έχουν ασφάλιση ζωής µέσω της εργασίας τους, που αντιστοιχεί συνήθως µε το εισόδηµα ενός έτους. Άλλο 1/3 του πληθυσµού έχει ατοµική ασφάλιση ζωής, µε τη µέση αποζηµίωση θανάτου να φτάνει στα $200.000. Σε ένα τυπικό έτος, οι ασφαλιστές ζωής πληρώνουν περίπου 2 εκατ. σε αξιώσεις θανάτου, οπότε 100.000 επιπλέον θα είναι µόνο 5%περισσότερο απ’ ό,τι πληρώνουν συνήθως. Επιπρόσθετα,οι περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες ζωής είναι καλά κεφαλαιοποιηµένες, ενώ διαθέτουν και αντασφάλιση, προκειµένου να αποφύγουν κάποιο πλήγµα στη φερεγγυότητά τους,λόγω αύξησης των απαιτήσεων θανάτου. Εποµένως, οι επιπτώσεις πιθανότατα θα είναι, το πολύ-πολύ, µια µείωση στα κέρδη που θα κατέγραφαν σε διαφορετική περίπτωση».

Για τους ασφαλιστές υγείας, ο έλεγχος µεγάλου αριθµού ανθρώπων, για να διαπιστωθεί αν έχουν προσβληθεί από τον ιό, και το κόστος της αποµόνωσης των ασθενών ίσως σηµάνει πολύ υψηλές αποζηµιώσεις, αλλά αυτό θα εξαρτηθεί, και πάλι, από τον αριθµό των ατόµων που είναι ύποπτα ότι έχουν µολυνθεί, αλλά και πόσοι από αυτούς έχουν ασφαλιστική κάλυψη.

Στις εταιρείες Γενικών Ασφαλίσεων, σύµφωνα µε τον Dr Weisbart, η κύρια επίδραση θα προέλθει από τα ασφαλιστήρια για την περίπτωση εργατικού ατυχήµατος (Workers Compensation) που διαθέτουν πολλές εταιρείες για τους εργαζοµένους τους. Στις ΗΠΑ, η κάλυψη για εργατικό ατύχηµα είναι σχεδόν καθολική, αλλά η πιθανότητα απαιτήσεων µικρή, αν υποτεθεί ότι εργοδότες και εργαζόµενοι λαµβάνουν όλες τις προφυλάξεις που συνιστούν τα CDC. Και σε αυτή την περίπτωση, η αντασφάλιση θα µετριάσει την οικονοµική επίδραση µιας αύξησης των απαιτήσεων, οι οποίες είναι πιθανό να είναι πολύ δαπανηρές στην περίπτωση των πραγµατικών λοιµώξεων που σχετίζονται µε την εργασία. Πιθανές αρνητικές επιδράσεις  ίσως υπάρξουν και στον κλάδο ασφάλισης Αστικής Ευθύνης [Γενική Αστική Ευθύνη, Ασφάλιση Στελεχών (D&O) και ασφάλιση για ιατρική αµέλεια (MedMal)]. «Στις περιπτώσεις της Γενικής Αστικής Ευθύνης και των D&Ο µπορεί να κατατεθούν αξιώσεις για αποζηµίωση, µε το σκεπτικό ότι ο κάτοχος του ασφαλιστηρίου επέδειξε αµέλεια όσον αφορά την πρόληψη της µετάδοσης του ιού. Για παράδειγµα, µπορεί να κατατεθεί µια αξίωση µε τον ισχυρισµό της αµέλειας στη διάθεση των µολυσµένων αποβλήτων, που σχετίζεται είτε µε γενική αστική ευθύνη είτε µε ιατρική αµέλεια. Στις περιπτώσεις αξιώσεων για ιατρική αµέλεια υποστηρίζεται ότι δεν τηρήθηκαν τα κατάλληλα ιατρικά πρωτόκολλα, µε αποτέλεσµα τη µόλυνση από τον ιό Έµπολα, ή ότι η νόσος δεν είχε διαγνωσθεί σωστά και έγκαιρα ή ότι το ίδιο το πρωτόκολλο θεραπείας ή/και η περίθαλψη που παρασχέθηκε ήταν κάπως αµελής», σηµειώνει ο Dr Weisbart. «Σε αυτό το στάδιο, είναι αδύνατο να προβλεφθεί ο ακριβής αριθµός των απαιτήσεων ή τα ποσά των αποζηµιώσεων που θα µπορούσαν να απαιτηθούν. Υποθέτοντας ότι τα πρωτόκολλα των CDC ακολουθήθηκαν µε επιτυχία, ο αριθµός των κρουσµάτων  Έµπολα θα πρέπει να είναι µικρός, περιορίζοντας έτσι τον αριθµό και την πιθανότητα άσκησης αγωγών που µπορούν να επηρεάσουν τις διάφορες καλύψεις αστικής ευθύνης», επισηµαίνει ο Dr Weisbart.

Περιορισµοί στις αποζηµιώσεις

Ο περιορισµός των οικονοµικών παράπλευρων συνεπειών της θανατηφόρου εξάπλωσης της νόσου βεβαίως απασχολεί την ασφαλιστική βιοµηχανία. Στο πλαίσιο αυτό, η µε έδρα τη Ζυρίχη ACE Ltd προειδοποίησε τους πελάτες της ότι µπορεί να επιβάλει περιορισµούς στις αξιώσεις αποζηµίωσης που αφορούν τον Έµπολα για επιχειρήσεις και οργανισµούς, οι υπάλληλοι των οποίων ταξιδεύουν στην  Αφρική. Η ασφαλιστική εταιρεία, που δραστηριοποιείται στους κλάδους περιουσίας και ατυχηµάτων, και καλύπτει σχετικά περίπλοκους κινδύνους, έχει αρχίσει επιλεκτικά να εξαιρεί  τον  Έµπολα από την κάλυψη της “on a case-by-case basis” για τους Αµερικανούς πελάτες της που ταξιδεύουν σε ορισµένες χώρες της Αφρικής. Η εξαίρεση ισχύει µόνο για τα νέα συµβόλαια και τις ανανεώσεις, «µε βάση τις πληροφορίες που δίνει  κάθε εταιρεία για τα ταξίδια και τις δραστηριότητές της σε επιλεγµένες περιοχές», δήλωσε η εταιρεία.

H ACE είναι η πρώτη µεγάλη ασφαλιστική εταιρεία που εκφράζει ανησυχίες σχετικά µε την οικονοµική έκθεση που θα µπορούσαν να αντιµετωπίσουν οι ασφαλιστικές, αν ο  Έµπολα διαδοθεί  ευρέως έξω από τις αφρικανικές χώρες.

Ο κ. Robert Hartwig, Πρόεδρος της Οµάδας Εµπορίου του Insurance Information Institute, δεν γνωρίζει να υπάρχει άλλη ασφαλιστική που να έχει διάθεση να θέσει σε εφαρµογή τέτοιους περιορισµούς, τόνισε, ωστόσο, ότι «είναι µια τυπική διαδικασία λειτουργίας για τις ασφαλιστικές εταιρείες να προσαρµόζουν το ερωτηµατολόγιό τους, όταν πρόκειται να αναλάβουν ένα ασφαλιστήριο συµβόλαιο για την αντιµετώπιση των νέων κινδύνων».

Ας µην ξεχνάµε ότι οι ασφαλιστές που απευθύνονται σε εταιρικούς πελάτες έχουν αρκετά ευρύ περιθώριο προσαρμογής των όρων και των προϋποθέσεων των συµβολαίων που ανανεώνουν ή πωλούν σε νέους πελάτες.. Μπορούν να αρνηθούν την κάλυψη σε πελάτες πολύ υψηλού ρίσκου, να επιβάλουν ένα υψηλότερο ασφάλιστρο ή να θέσουν ανώτατα όρια αποζηµιώσεων.

Νέα ασφαλιστικά προϊόντα

Σε έκθεση που δηµοσίευσε η Marsh Inc, στις αρχές Οκτωβρίου, σηµειώνεται  πως «τα συµβόλαια περιουσίας και διακοπής επαγγελµατικής δραστηριότητας [BI] συνήθως ενεργοποιούνται µόνο σε περίπτωση άµεσης σωµατικής βλάβης ή απώλειας της περιουσίας του ασφαλισµένου, λόγω κινδύνου που καλύπτεται».

Ωστόσο, τα περισσότερα συµβόλαια που καλύπτουν τις περιπτώσεις που σχετίζονται µε µεταδοτική µολυσµατική ασθένεια απαιτούν µια κυβερνητική υπηρεσία να απαγορεύσει νόµιµα την πρόσβαση σε µια τοποθεσία, για µια “πραγµατική” και όχι απλά “ύποπτη” παρουσία µεταδοτικής ασθένειας.

«Αυτό σηµαίνει ότι χωρίς ειδικές διατάξεις… τα συµβόλαια υγειονοµικής περίθαλψης του κλάδου περιουσίας και τα ΒΙ συµβόλαια θα ήταν πιθανόν να µην ενεργοποιηθούν µε βάση αποκλειστικά και µόνο την παρουσία του ιού  Έµπολα», αναφέρει η έκθεση.

“Απαντώντας” στην παραπάνω έκθεση, η Ark Syndicate, µέλος των Lloyd’s του Λονδίνου, προχώρησε στα µέσα Οκτωβρίου στο underwritting δύο διαφορετικών µορφών ασφάλισης. Στη µία περίπτωση, θα παρέχεται ασφαλιστική κάλυψη διακοπής της επιχειρηµατικής δραστηριότητας για τις εγκαταστάσεις υγειονοµικής περίθαλψης που θα κλείσουν ή θα χάσουν χρήµατα από την καραντίνα που θα τους επιβληθεί, λόγω ασθενειών όπως ο ιός  Έµπολα ή οι εντεροϊοί.

Στην άλλη περίπτωση, θα παρέχεται κάλυψη διακοπής της επιχειρηµατικής δραστηριότητας σε κάθε επιχείρηση που θα διακόψει τη λειτουργία της, µετά από διαταγή της κυβέρνησης, λόγω της παρουσίας του ιού Έµπολα.

Σύµφωνα µε τη NAS Insurance Services, µια εταιρεία διαχείρισης κινδύνων µε έδρα τις Βερµούδες, εταιρείες διαχείρισης ακινήτων, νοσοκοµεία και άλλες εγκαταστάσεις υγειονοµικής περίθαλψης, ξενοδοχεία, σχολεία και παιδικές κατασκηνώσεις έχουν ήδη εκφράσει ενδιαφέρον για τις καλύψεις της Ark Syndicate.

Η NAS, µέχρι σήµερα, δεν έχει εκδώσει κανένα νέο συµβόλαιο, αλλά εξετάζει µια σειρά από εφαρµογές για την κάλυψη, το οποίο εκτιµά ότι θα παρέχει ένα όφελος πάνω από $50.000 την ηµέρα στις καλυπτόµενες επιχειρήσεις. Το κόστος της κάλυψης θα εξαρτηθεί από τη φύση, το µέγεθος, την τοποθεσία, τα έσοδα και τιςάλλες πτυχές της επιχείρησης.

Αντίθετα, η Miller Insurance Services και η William Gallagher Associates, µεσίτες ασφαλίσεων µε έδρα το Λονδίνο και τη Βοστόνη, αντίστοιχα, ήδη προσφέρουν, σε συνεργασία µε την Ark Syndicate, την κάλυψη διακοπής εργασιών λόγω  πανδηµίας σε παγκόσµιες εγκαταστάσεις υγειονοµικής περίθαλψης, που είναι και οι πιο εκτεθειµένες. Οι τιµές για τις παραπάνω ασφαλιστικές καλύψεις δεν έχουν αποκαλυφθεί, αλλά ως νέα προϊόντα εικάζεται ότι  θα είναι αρκετά ακριβά.

Η διαχείριση της κρίσης πάνω απ’ όλα

Σε περιπτώσεις επιδηµίας, η διαχείριση της κρίσης είναι πολύ σηµαντική. Στην κατεύθυνση αυτή, µεγάλες εταιρείες διαχείρισης κινδύνων, όπως η ΑΟΝ και η Marsh, έχουν ήδη δηµιουργήσει ειδικές ενότητες στις ιστοσελίδες τους, όπου δίνουν πληροφορίες στους πελάτες τους σχετικά µε τον  Έµπολα, αλλά κυρίως οδηγίες για το πώς θα αντιµετωπίσουν µια ενδεχόµενη διακοπή των εργασιών τους ή, ακόµα χειρότερα, αν εργαζόµενοί τους εκτεθούν στον ιό.

Συµβουλεύουν, µεταξύ άλλων, τους πελάτες τους να εξετάσουν στρατηγικές για την προετοιµασία και την προστασία τόσο των εργαζοµένων όσο και των εργασιών τους, αναθεωρώντας τις πολιτικές ασφάλισής τους, προκειµένου να καλυφθούν από τυχόν απαγορεύσεις λειτουργίας λόγω του Έµπολα ή αιµορραγικών ιών.

Αυτή η αναθεώρηση θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη όλους τους κινδύνους που θα αντιµετωπίσουν οι επιχειρήσεις σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όπως είναι ο κίνδυνος της εφοδιαστικής αλυσίδας, η επιχειρησιακή συνέχεια και λειτουργία, τα χρηµατοδοτικά ανοίγµατα που θα δηµιουργηθούν από την περίθαλψη, ο προγραµµατισµός για την εξασφάλιση της διαδοχής σε περίπτωση απουσιών.

Καθυστερηµένη αντίδραση

Στις 20 Οκτωβρίου ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας κήρυξε το επίσηµο τέλος της επιδηµίας του ιού Έµπολα στη Νιγηρία. Λίγες µέρες νωρίτερα, είχε κηρυχθεί “ελεύθερη” από τον ιό και η Σενεγάλη, γεγονός που κάνει όλους να ελπίζουν ότι η επιδηµία µπορεί να σταµατήσει. Ωστόσο, το αρνητικό και ανησυχητικό σε όλη αυτή την ιστορία είναι ότι, ενώ το πρώτο κρούσµα  Έµπολα εκδηλώθηκε στις αρχές Δεκεµβρίου 2013 στη Γουινέα, ο ΠΟΥ σήµανε τον πρώτο συναγερµό στις 23 Μαρτίου, ενώ µόλις στις 8 Αυγούστου το πρόβληµα αναγνωρίστηκε ως «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για την παγκόσµια υγεία».

Ο πρώην Γενικός Γραµµατέας του ΟΗΕ, κ. Κόφι Ανάν, σε πρόσφατη συνέντευξή του στο BBC, ακουµπά το δάχτυλο στην πληγή: «Αν η κρίση είχε πλήξει κάποια άλλη περιοχή του πλανήτη, η αντιµετώπισή της θα ήταν, πιθανότατα, πολύ διαφορετική. Η διεθνής κοινότητα αφυπνίστηκε µόνον όταν η ασθένεια έφτασε στην Αµερική και την Ευρώπη». Πικρή αλήθεια!