Απόψεις & Θέσεις Φοιτητών του ΠΑ.ΠΕΙ. – Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης

Γράφουν η Ελευθερία Γκίκα και ο Γιώργος Μπαλάσκας, φοιτητές 7ου εξαμήνου

Τα άτομα, μεμονωμένα, και η κοινωνία, συνολικά, απολαμβάνουν πολλαπλά οφέλη από την Ασφάλιση, η οποία ως θεσμός αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές κατακτήσεις των σύγχρονων κοινωνιών. Παρά τη σημαντικότητα και την προσφορά της Ασφάλισης, υπάρχουν επιτήδειοι που, χρησιμοποιώντας αθέμιτα μέσα, αποπειρώνται να εκμεταλλευτούν τον Θεσμό, θίγοντας και επιβαρύνοντας κάθε έντιμο ασφαλισμένο πολίτη.

Ασφαλιστική Απάτη: Υπονομεύει τον Θεσμό & επιβαρύνει τους ασφαλισμένους — Η κα Ελευθερία Γκίκα

Η ανάγκη του ανθρώπου να ικανοποιήσει το αίσθημα της βεβαιότητας και της σιγουριάς δημιούργησε τα θεμέλια του ασφαλιστικού θεσμού. Αυτή η ανάγκη χαρακτηρίζεται ορθώς αρχέγονη, εφόσον η πρώτη ασφάλιση θανάτου εμφανίζεται στην αρχαία Αίγυπτο, το 2225 π.Χ., με τη μορφή «αλληλοβοήθειας» μεταξύ ατόμων που εκτελούσαν ένα παρεμφερές είδος εργασίας. Στην αρχαία Ελλάδα, με νόμο του Σόλωνα, τον 6ο π.Χ. αιώνα, θεσπίστηκε ο όρος των «ομοτάφων», ο πρώτος ασφαλιστικός νόμος, ο οποίος καθόριζε τη λειτουργία εταιρειών που αντικείμενό τους ήταν η κάλυψη των εξόδων κηδείας.

Με το πέρασμα των χρόνων, ο θεσμός της ασφάλισης κατάφερε να αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις των σύγχρονων κοινωνιών. Το άτομο και με τη σειρά της η κοινωνία, εκτός από τις άμεσες ασφαλιστικές αποζημιώσεις, λαμβάνουν πολλαπλά οφέλη από την ασφάλιση.

Η μεγαλύτερη κοινωνική προσφορά της ασφάλισης πηγάζει από την ικανότητά της για τη μείωση του αντικειμενικού κινδύνου. Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η ανάγκη των ανθρώπων και των επιχειρήσεων να «αποθεματοποιούν», για να αντιμετωπίσουν διάφορα μελλοντικά ζημιογόνα ενδεχόμενα. Ως εκ τούτου, ο θεσμός της ασφάλισης συντελεί στη βελτίωση της κατανομής των παραγωγικών πόρων της οικονομίας.

Μία ακόμη συνεισφορά του θεσμού, με τη λειτουργία των ασφαλιστικών αγορών, είναι ότι έχουν προκληθεί σημαντικές θετικές επιπτώσεις στις Κεφαλαιαγορές, στο επίπεδο επιτοκίων και στην οικονομική ανάπτυξη, εφόσον αποτελούν πηγή επενδυτικών κεφαλαίων. Επιπλέον, η ασφάλιση είναι βάση για την αποτελεσματική λειτουργία του πιστωτικού συστήματος, καθώς οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις με επαρκή ασφαλιστική κάλυψη μειώνουν τον πιστωτικό κίνδυνο για το τραπεζικό σύστημα. Η συντριπτική πλειοψηφία των δανειοδοτήσεων δεν θα ήταν εφικτή, εάν δεν υπήρχε παράλληλα η αποτελεσματική ασφαλιστική κάλυψη των αντίστοιχων δραστηριοτήτων. Οι ασφαλιστικές εταιρείες, με τη δραστηριοποίησή τους σε εκτεταμένα προγράμματα πρόληψης ζημιών, περιορίζουν είτε το μέγεθος είτε τη συχνότητα μίας ζημιάς. Έτσι, με την ύπαρξη και τη λειτουργία των ασφαλιστικών αγορών μειώνεται η αβεβαιότητα και προάγεται η βελτίωση της κοινωνικής και της επιχειρηματικής σταθερότητας.

Παρά τη σημαντικότητα και την προσφορά του θεσμού της ασφάλισης σε παγκόσμιες διαστάσεις, δεν άργησαν να εμφανιστούν πολλοί επιτήδειοι που, χρησιμοποιώντας αθέμιτα μέσα, αποπειράθηκαν να εκμεταλλευτούν αυτόν τον θεσμό, υπονομεύοντάς τον, θίγοντας και επιβαρύνοντας κάθε έντιμο ασφαλισμένο πολίτη.

Ο δόλος αποτελεί τη σημαντικότερη μορφή ηθικού κινδύνου. Ο ασφαλισμένος, δηλαδή, επιδιώκει να υπογράψει την ασφαλιστική σύμβαση, σκοπεύοντας να ωφεληθεί από αυτήν. Ηθικός κίνδυνος που οφείλεται σε δόλο παρατηρείται σε όλους τους ασφαλιστικούς κλάδους. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ο ηθικός κίνδυνος τέτοιας μορφής αποτελεί ασφαλιστικό έγκλημα. Αυτοτραυματισμοί, εμπρησμοί, ακόμη και δολοφονίες διαπράττονται ή επιχειρούνται, με σκοπό την είσπραξη ασφαλιστικής αποζημίωσης.

Οι απατηλές συμπεριφορές στον χώρο της ασφάλισης μπορούν να καταταγούν σε τέσσερις βασικές κατηγορίες:

Στην απατηλή διαμόρφωση της ασφαλιστικής σύμβασης. Ο δράστης προβαίνει σε πράξη εξαπάτησης ήδη κατά την κατάρτιση της σύμβασης, π.χ. υπερασφαλίζοντας δολίως κάποιο ακίνητο. Γενικότερα, στον παρόντα τύπο υπάγονται και όλες οι πράξεις που συνιστούν παράβαση του ασφαλιστικού βάρους της προσυμβατικής αναγγελίας (άρθρο 3 παρ.1 εδ. α΄ και β΄ του ν. 2496/1997).
Στην ψευδή παράσταση μιας ασφαλιστικής περίπτωσης. Ο δράστης παρουσιάζει μια ήδη απελθούσα ζημία, που δεν καλύπτεται από τη σύμβαση, ως δήθεν ασφαλιστική περίπτωση.
Στη δόλια πρόκληση ζημίας, προκειμένου να εμφανιστεί αυτή ψευδώς ως ασφαλιστική περίπτωση.
Στην απατηλή εκμετάλλευση μιας ασφαλιστικής περίπτωσης. Ο δράστης εκμεταλλεύεται μια υπαρκτή ασφαλιστική περίπτωση, με σκοπό να εισπράξει την οφειλόμενη αποζημίωση.

Δύο παράγοντες συμβάλλουν, κυρίως, στην εμφάνιση φαινομένων ηθικού κινδύνου.

Ο πρώτος παράγοντας σχετίζεται με την αλλαγή των κινήτρων των ασφαλισμένων, μετά την ασφάλιση, όσον αφορά τη συνέχιση της συνετής συμπεριφορά τους. Η συμπεριφορά ενός οδηγού μπορεί να αλλάξει και από προσεκτικός μπορεί να γίνει απρόσεκτος οδηγός μετά την αγορά της ασφαλιστικής κάλυψης. Αυτό συμβαίνει διότι μέρος των ωφελειών από τη συνετή συμπεριφορά κατευθύνονται στην ασφαλιστική εταιρεία και, επομένως, ο οδηγός δεν τις λαμβάνει υπόψη όταν καθορίζει το επίπεδο της συνετής συμπεριφοράς. Οριακά, όταν ο ηθικός κίνδυνος φτάνει σε ένα σημείο όπου η πρόθεση είναι να ξεγελαστεί η ασφαλιστική εταιρεία, τότε εμφανίζεται με τη μορφή απάτης.

Ο δεύτερος παράγοντας αφορά το κόστος της ασφαλιστικής εταιρείας, για να παρακολουθεί τη συμπεριφορά των ασφαλισμένων. Μία τέτοια δυνατότητα θα έλυνε και το παραπάνω πρόβλημα. Η διαρκής παρακολούθηση των ασφαλισμένων θα ήταν ιδανική, όμως η ίδια είναι απαγορευτικά ακριβή και, επίσης, είναι πολλές φορές παράνομη για λόγους προσωπικών δεδομένων. Εναλλακτικά, λοιπόν, οι ασφαλιστικές εταιρείες καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για την εκ των προτέρων συγκέντρωση όσο περισσότερων πληροφοριών μπορούν, προκειμένου να φτάσουν σε μία εκτίμηση της πιθανότητας τα άτομα να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους σε πιο επικίνδυνη αργότερα.

Μέσω της διαδικασίας της αξιολόγησης και ταξινόμησης κινδύνων (underwriting), οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν καταφέρει να μετριάσουν τις απάτες που γίνονται προς αυτές. Δυστυχώς, παρόλα αυτά, η ασφαλιστική απάτη κοστίζει περίπου 230 εκατ. ευρώ, ετησίως, στην ασφαλιστική αγορά και κατά συνέπεια στην ίδια την κοινωνία, σύμφωνα με τα λεγόμενα του προέδρου του Συνδέσμου Ελλήνων Μεσιτών Ασφαλίσεων (ΣΕΜΑ), κ. Μιχάλη Τζωρτζωρή.

Η ασφαλιστική σύμβαση στηρίζεται στην αρχή της «μέγιστης καλής πίστης», καθώς για την εύρυθμη λειτουργία της καθίσταται αναγκαία η εντιμότητα και από τα δύο συμβαλλόμενα μέρη. Όμως, επειδή αυτή καταπατείται, η νομοθεσία θέτει μία ακόμα δικλίδα ασφαλείας προς αποφυγή τέτοιων δόλιων πράξεων, αλλά και για την τιμωρία αυτών. Οι διατάξεις που μπορούν να εφαρμοστούν επί πράξεων που τείνουν στην αθέμιτη είσπραξη ασφαλιστικής αποζημίωσης είναι αυτές των άρθρων 388 και 386 ΠΚ, που προβλέπουν τα εγκλήματα της απάτης σχετικής με τις ασφάλειες και της απάτης αντίστοιχα.

Ιστοσελίδες

https://quienseasegura.com/noticia/death-insurance-was-invented-by-the-egyptians/#:~:text=Death%20insurance%20was%20first%20chronicled,the%20payment%20of%20burial%20rites.
https://www.diavlos-insurance.gr/diavlos-asfalistiki/history.html
https://aagora.gr/o-proedros-tou-sema-gia-to-kostos-tis-asfalistikis-apatis/.

Διαβάστε επίσης:

PEPP (Pan-European Pension Product): Δυνατότητες & Προκλήσεις, Του Μιχαήλ Πεχλιβανίδη

Η χρήση των νέων τεχνολογιών στην ελληνική ασφαλιστική αγορά, Των Μαρίας Καρύδη και Μαρίας Μπούρα

Υποχρεωτική ασφάλιση έναντι κινδύνων από φυσικές καταστροφές, Της Ναταλίας Καλούμενου

Μικροασφάλιση: Η σημασία της για τις αναπτυσσόμενες χώρες & τους οικονομικά ασθενέστερους, Της Γεωργίας Κωτούλα

Γιατί η Ιδιωτική Ασφάλιση δεν είναι «αναγκαίο κακό», Της Νικολίνας Σοφίας Καραγκιόζογλου

Σύστημα 3 Πυλώνων: Γιατί είναι αναγκαία η ασφαλιστική μεταρρύθμιση, Του Ηλία Μπενέκου

Η μεγάλη πρόοδος του Ασφαλιστικού Τομέα μέσω της Τεχνολογίας, Των Σπύρου Σηφάκη και Τάσου Κρατημένου

Aντεπιλογή & Ηθικός Κίνδυνος στις Κυβερνοασφαλίσεις: Μπορούν να περιοριστούν; Της Μαρίας Κυλάφη

Τεχνητή Νοημοσύνη: Ευκαιρία ή απειλή για την ασφαλιστική βιομηχανία; Του Θεόδωρου Πηλιχού

H ασφάλιση ως εργαλείο ανάπτυξης των επιχειρήσεων, Του Αθανάσιου Παρίση

Apps: οι φίλοι του ασφαλιστή αλλά και του ασφαλισμένου, Του Αλέξανδρου Θανάση