Η ασφαλιστική απάτη είναι αναμφισβήτητα ένα διαχρονικό συστημικό πρόβλημα, το οποίο δεν αφήνει ανεπηρέαστο κανένα εμπλεκόμενο μέρος στον ασφαλιστικό κλάδο. Το μέγεθος του προβλήματος γίνεται αντιληπτό από τη διαπίστωση ότι, μεταξύ των κοινών μορφών απατών, η ασφαλιστική απάτη κατατάσσεται δεύτερη σε βαρύτητα και σημαντικότητα μετά τη φορολογική απάτη.

Απόψεις & Θέσεις Φοιτητών του ΠΑ.ΠΕΙ. – Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης

Ασφαλιστική Απάτη: Γιατί υπονομεύει τα θεμέλια του ασφαλιστικού θεσμού;

Γράφει η Αλεξάνδρα Παγώνη, φοιτήτρια επί πτυχίω

Tο κόστος από τις απάτες στον ασφαλιστικό κλάδο, τόσο της ελληνικής όσο και της παγκόσμιας ασφαλιστικής αγοράς, είναι πολύπλευρο, καθώς οι ερευνητές του προβλήματος πρέπει να συνυπολογίσουν την τεράστια βλάβη στο οικονομικό πεδίο, την αλλοίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του ασφαλιστικού προϊόντος και τη διάρρηξη της εμπιστοσύνης μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες κάθε χρόνο επωμίζονται ένα τεράστιο βάρος από τις απάτες, το οποίο όμως, αφού επιβαρύνει αρχικά τις ασφαλιστικές εταιρείες, στη συνέχεια μετακυλά στους ασφαλισμένους με τη μορφή αύξησης των ασφαλίστρων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ψυχολογία της εν δυνάμει αγοράς.

Σύμφωνα με μελέτη της Insurance Europe (The impact of Insurance Fraud), έως και το 10% των αποζημιώσεων που καταβάλλονται κάθε χρόνο από τις ασφαλιστικές εταιρείες και που φθάνουν στην Ελλάδα τα €2,3 δισ., αποτελούν προϊόν απάτης ή σπατάλης πόρων (Soft, Opportunistic & Hard fraud) (naftemporiki, Νοέμβριος 2020).
H Insurance Europe (Νοέμβριος 2019) εκτιμά ότι το κόστος ασφαλιστικής απάτης στην ΕΕ ανήλθε σε περίπου €13 δισ. το 2017. Στις ΗΠΑ, το FBI εκτιμά ότι το συνολικό κόστος της απάτης στον τομέα της ασφάλισης (εξαιρουμένης της ασφάλισης υγείας) υπερβαίνει τα $40 δισ. ετησίως. Η απάτη στην ασφάλιση κοστίζει στη μέση οικογένεια των ΗΠΑ μεταξύ $400 και $700 ετησίως (Insurance Information Institute, Νοέμβριος 2020).

Τα αίτια στα οποία αποδίδεται διεθνώς η έξαρση της ασφαλιστικής απάτης και κατ’ επέκταση η υπονόμευση των θεμελίων της ασφαλιστικής βιομηχανίας είναι (naftemporiki, Νοέμβριος 2020):

Η κακή νοοτροπία των ανθρώπων ή αλλιώς ο «Ηθικός Κίνδυνος». Υπάρχουν ασφαλισμένοι που πιστεύουν ότι δεν διαπράττουν κάποιο έγκλημα κι ότι είναι ηθικό και δικαιούνται να πάρουν πίσω μέρος των χρημάτων τους που πληρώνουν επί δεκαετίες ως ασφάλιστρο.
Το «οικονομικό στρες» ή η «οικονομική δυσχέρεια». Η πίεση που ασκείται πολλές φορές σε ένα άτομο ή σε μια επιχείρηση που στερείται ρευστότητας, τους οδηγεί στην ασφαλιστική απάτη ώστε να δώσουν λύση στο πρόβλημα.
Η “ευκολία” της απάτης. Η “ευκολία” κρύβει τη λέξη “ευκαιρία” να διαπράξει κάποιος μια κακόβουλη ενέργεια.
Επιπλέον, η ευρύτερη λειτουργία του ασφαλιστικού θεσμού καταδυναστεύεται και υπονομεύεται θεμελιακά από μια σειρά από μύθους, οι οποίοι είναι (Insurance Europe, Νοέμβριος 2019):

Μύθος #1 – Λίγη απάτη δεν βλάπτει κανένα
Η ασφαλιστική απάτη είναι συχνά συνδεδεμένη με το οργανωμένο έγκλημα και μπορεί να χρηματοδοτήσει ευρύτερες δράσεις εγκληματικών ομάδων. Πολλές ενορχηστρωμένες απάτες, όπως τα στημένα ατυχήματα, μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές συνέπειες σε αθώους πεζοπόρους και να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή άλλων ανθρώπων.

Μύθος #2 – Κάποιος που διαπράττει ασφαλιστική απάτη δεν γίνεται αντιληπτός
Οι ασφαλιστές είναι αφοσιωμένοι και υποχρεωμένοι εκ των πραγμάτων να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να εντοπίσουν, να σταματήσουν και να διώξουν ποινικά οποιονδήποτε επιχειρήσει να κατασκευάσει μια οικονομική/ασφαλιστική αξίωση. Οι ασφαλιστές γίνονται ολοένα και αποδοτικότεροι στην ανταλλαγή πληροφοριών γύρω από τις διαπραττόμενες απάτες, με σκοπό την αποφυγή παρόμοιων δράσεων.

Μύθος #3 – Μόνο οι απατεώνες πληρώνουν για τις ασφαλιστικές απάτες
Οι ασφαλιστικές εταιρείες διαχειρίζονται τα ασφάλιστρα έτσι ώστε να καλύψουν τους ασφαλιστικούς κινδύνους (μεταξύ αυτών, κινδύνους από παράνομες ασφαλιστικές αξιώσεις) με τον ανάλογο διαμοιρασμό ασφαλιστικών βαρών στο σύνολο των ασφαλισμένων.

Μύθος #4 – Οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι “εύκολος στόχος”
Η ασφαλιστική απάτη μόνο απλή και εύκολη υπόθεση δεν είναι. Η ασφαλιστική απάτη αποτελεί ένα σοβαρό αδίκημα, το οποίο μπορεί να επιφέρει σημαντικές συνέπειες για τους απατεώνες. Ενδεχόμενες συνέπειες είναι ο επηρεασμός των μελλοντικών προοπτικών εργασίας, η δυσκολία απόκτησης ασφάλειας εκ νέου, ακόμα και η αντιμετώπιση προοπτικής φυλάκισης.

Μύθος #5 – Η ασφαλιστική απάτη αυξάνεται
Η τάση της ασφαλιστικής απάτης είναι πιο περίπλοκη υπόθεση από ό,τι απλοϊκά μπορεί να αποτυπώνεται από πολλούς ως αυξητική. Οι ασφαλιστές χρησιμοποιούν όλο και πιο εξελιγμένες τεχνικές, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται όλο και μεγαλύτερη ανίχνευση απατών. Ταυτόχρονα, οι απατεώνες κάνουν χρήση της τεχνολογίας, τρίτων μερών και άλλων απροσδιόριστων ασφαλιστικών κενών, προκειμένου να διαπράξουν εγκληματικές πράξεις. Το δεδομένο και αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι το πρόβλημα της απάτης παραμένει.

Μύθος #6 – Η ασφαλιστική απάτη είναι εύκολο να διαπραχτεί
Ενώ πολλές απάτες διαπράττονται ευκαιριακά από καιροσκόπους, οι περισσότερες πολυσύνθετες απάτες απαιτούν σχεδιασμό, γνώση και ειδίκευση. Οι ασφαλιστές συνεχίζουν να ενισχύουν τα συστήματά τους και τους ελέγχους, καθώς επίσης και να συνεργάζονται με άλλους εμπλεκόμενους φορείς με σκοπό την καταπολέμηση όλων των τύπων απατών.

Μύθος #7 – Η αστυνομία δεν ενδιαφέρεται για την ασφαλιστική απάτη
Οι ασφαλιστές συνεργάζονται με τις διωκτικές Αρχές (Αστυνομίας, Λιμενικού, Τελωνείου, κ.λπ.) σε πολλές χώρες, καθώς τα άτομα που διαπράττουν ασφαλιστική απάτη συνήθως διαπράττουν και άλλα αδικήματα, όπως φορολογική απάτη ή κατάχρηση κοινωνικών υπηρεσιών.

Μύθος #8 – Οι απάτες παραμένουν ίδιες
Η ασφαλιστική απάτη υποβοηθούμενη από τον κυβερνοχώρο, καθώς επίσης και η απάτη ταυτότητας είναι δύο αναπτυσσόμενα πεδία και οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι ενήμερες για την αλλαγή της φύσης της απάτης.

Τα πάντα δείχνουν ότι όλα στην ασφαλιστική βιομηχανία έχουν αλλάξει ριζικά. Η τεράστια άνοδος της τεχνολογίας έχει διττό ρόλο στην τρέχουσα δομή της ασφαλιστικής απάτης. Από τη μια μεριά, το νέο ψηφιακό περιβάλλον έχει διαμορφώσει ένα νέο πεδίο δράσης για τους κυβερνοαπατεώνες, οι οποίοι αξιοποιούν τις νέες τάσεις, συμπεριλαμβανομένης και της διογκούμενης εξάρτησης όλων μας από την τεχνολογία, προκειμένου να διαπράττουν στο διαδίκτυο μια σειρά από απάτες (πλαστά τιμολόγια, social engineering, phishing, κ.λπ.). Από την άλλη μεριά, το μεγάλο στοίχημα για τον ασφαλιστικό κλάδο είναι οι επενδύσεις στις τεχνολογίες πρόβλεψης της ασφαλιστικής απάτης, πόσο μάλλον όταν έχουν τεθεί στην εξίσωση ψηφιακά εργαλεία, big data, “έξυπνες εφαρμογές” και άλλοι παράγοντες, άμεσα συνδεδεμένοι με το αχανές διαδίκτυο (Κρόκος, Οκτώβριος 2020).
Η αναλυτική των δεδομένων και η στατιστική μηχανική μάθηση, πυλώνες της τεχνητής νοημοσύνης (Artificial Intelligence), αποτελούν ίσως το σημαντικότερο εργαλείο έγκαιρης ανίχνευσης και προληπτικής αντιμετώπισης της ασφαλιστικής απάτης, καθώς επίσης και πυλώνα στρατηγικού σχεδιασμού, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η σπατάλη των διαθέσιμων πόρων (Μπερσίμης, Οκτώβριος 2020).

Η εκ των προτέρων εξάλειψη της ασφαλιστικής απάτης είναι ανέφικτη, διότι κατά βάση είναι ηθικός κίνδυνος και ο ηθικός κίνδυνος δεν μπορεί να ελεγχθεί πλήρως (Στρατής, Ιούλιος 2020). Όμως, οι εντατικοί και στοχευμένοι έλεγχοι από πλευράς πραγματογνωμόνων και η οργάνωση μηχανισμών προστασίας κατά της ασφαλιστικής απάτης, από πλευράς ασφαλιστικών εταιρειών τουλάχιστον, θα περιορίσουν τον κίνδυνο αυτό, που αποτελεί μάστιγα για την ασφαλιστική αγορά (Στρατής, Ιούλιος 2020).

Iστοσελίδες

https://insuranceworld.gr/87242/eidiseis/asfalistikes-eidiseis/oi-endeixeis-yparxis-asfalistikis-apatis-kai-o-fovos-ton-neon-technologion.
https://www.damlifd.gr/index.php/schedule/session4-4.
https://aagora.gr/h-asfalistiki-apati-ke-o-rolos-tou-pragmatognomona.
https://insuranceeurope.eu/sites/default/files/attachments/Insurance%20fraud%20-%20not%20a%20victimless%20crime_0.pdf.
https://www.iii.org/article/background-on-insurance-fraud.
https://www.naftemporiki.gr/finance/story/1655307/m-tzortzoris-sema-i-asfalistiki-apati-kostizei-peri-ta-230-ek-euro-etisios.

Διαβάστε επίσης:

PEPP (Pan-European Pension Product): Δυνατότητες & Προκλήσεις, Του Μιχαήλ Πεχλιβανίδη

Η χρήση των νέων τεχνολογιών στην ελληνική ασφαλιστική αγορά, Των Μαρίας Καρύδη και Μαρίας Μπούρα

Υποχρεωτική ασφάλιση έναντι κινδύνων από φυσικές καταστροφές, Της Ναταλίας Καλούμενου

Μικροασφάλιση: Η σημασία της για τις αναπτυσσόμενες χώρες & τους οικονομικά ασθενέστερους, Της Γεωργίας Κωτούλα

Γιατί η Ιδιωτική Ασφάλιση δεν είναι «αναγκαίο κακό», Της Νικολίνας Σοφίας Καραγκιόζογλου

Σύστημα 3 Πυλώνων: Γιατί είναι αναγκαία η ασφαλιστική μεταρρύθμιση, Του Ηλία Μπενέκου

Η μεγάλη πρόοδος του Ασφαλιστικού Τομέα μέσω της Τεχνολογίας, Των Σπύρου Σηφάκη και Τάσου Κρατημένου

Aντεπιλογή & Ηθικός Κίνδυνος στις Κυβερνοασφαλίσεις: Μπορούν να περιοριστούν; Της Μαρίας Κυλάφη

Τεχνητή Νοημοσύνη: Ευκαιρία ή απειλή για την ασφαλιστική βιομηχανία; Του Θεόδωρου Πηλιχού

H ασφάλιση ως εργαλείο ανάπτυξης των επιχειρήσεων, Του Αθανάσιου Παρίση

Apps: οι φίλοι του ασφαλιστή αλλά και του ασφαλισμένου, Του Αλέξανδρου Θανάση