Επειδή οι ζημιές πάντοτε μπορεί να συμβούν, οι ασφαλιζόμενοι οφείλουν να γνωρίζουν μερικούς βασικούς κανόνες που διέπουν τις αποζημιώσεις, ώστε να διευκολύνεται η διαδικασία και να αποφεύγονται άσκοπες προστριβές με πραγματογνώμονες και ασφαλιστικές εταιρείες, που συνήθως οφείλονται στην άγνοια αυτών των κανόνων.

Γράφει ο Δημήτρης Καράμπελας, Τεχνικός Σύμβουλος Αποζημιώσεων

1. Ασφαλιστήριο

Σωστή αποζημίωση χωρίς σωστό ασφαλιστήριο δεν γίνεται. Το ασφαλιστήριο που καλύπτει το σπίτι και το περιεχόμενό του πρέπει να έχει πλήρη και ακριβή στοιχεία και να αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα και όχι τα επίσημα στοιχεία των σχετικών κρατικών αδειών, που ενδεχομένως είναι διαφορετικά.

Οι ασφαλιζόμενες αξίες πρέπει να είναι οι αξίες πανομοιότυπης καινούργιας οικοδομής και καινούργιου ίδιου περιεχομένου. Ο καθορισμός αυτών των αξιών δεν είναι πάντοτε εύκολος, γι’ αυτό εντελώς ενδεικτικά και για μέσης ποιότητας διαμέρισμα πολυκατοικίας η αξία ανακατασκευής ανά τετραγωνικό μέτρο ανέρχεται σε €1.000, ενώ για αντίστοιχο περιεχόμενο η αξία αντικατάστασης ανά τετραγωνικό μέτρο σε €300.

Εάν πρόκειται για μονοκατοικία, οι αξίες οικοδομής αυξάνονται αναλόγως της ποιότητας κατασκευής, ενώ εάν το περιεχόμενο διαθέτει αντικείμενα ιδιαίτερης αξίας, αυτά πρέπει να αναφέρονται σε κατάλογο με την αξία εκάστου.

Εάν οι ασφαλιζόμενες αξίες είναι μικρότερες από τις πραγματικές, τότε έχουμε υπασφάλιση και η αποζημίωση σε οποιαδήποτε ζημία, μικρή ή μεγάλη, θα είναι αναλογικά μικρότερη.

Εάν, αντιθέτως, οι ασφαλιζόμενες αξίες είναι μεγαλύτερες από τις πραγματικές, αυτό δεν σημαίνει ότι θα αποζημιωθούμε στις μεγαλύτερες, αλλά στις πραγματικές, ενώ θα έχουμε πληρώσει περισσότερα ασφάλιστρα άνευ λόγου.

2. Δικαιούχος αποζημίωσης

Δικαιούχος της αποζημίωσης είναι ο νόμιμος ιδιοκτήτης της οικοδομής ή/και του περιεχομένου. Εάν, δηλαδή, ένας ενοικιαστής ασφαλίζει, με δικά του έξοδα, το σπίτι που μένει, δικαιούται την αποζημίωση μόνο του περιεχομένου που είναι δικό του, αλλά την αποζημίωση της οικοδομής δικαιούται ο ιδιοκτήτης.

Εάν υπάρχει στο ασφαλιστήριο ο όρος ενυπόθηκου δανειστή (Τράπεζα), τότε την αποζημίωση της οικοδομής δικαιούται ο δανειστής μέχρι του ποσού που αναγράφει ο σχετικός όρος. Γι’ αυτό είναι σημαντικό η ασφαλιζόμενη αξία της οικοδομής να είναι η πραγματική και όχι το ποσόν της υποθήκης που μπορεί να είναι χαμηλότερο.

3. Επέλευση ζημίας – Πρώτα μέτρα – Αναγγελία

Η ζημία που καλύπτεται πρέπει να είναι περιστατικό τυχαίο, αιφνίδιο και απρόβλεπτο, το οποίο καλύπτεται από το ασφαλιστήριο. Όταν συμβεί η ζημία, ο ασφαλιζόμενος πρέπει να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να περιορίσει τις επιπτώσεις της, όπως θα έκανε εάν δεν ήταν ασφαλισμένος.

Εάν η ζημία είναι πυρκαγιά ή κλοπή με διάρρηξη πρέπει να ειδοποιήσει αμέσως την αρμόδια κρατική αρχή (Πυροσβεστική ή Αστυνομία) και το συντομότερο δυνατόν την ασφαλιστική εταιρεία.

Ο νόμος προβλέπει προθεσμία αναγγελίας οκτώ ημερών αφότου ο ασφαλιζόμενος έλαβε γνώση της ζημίας. Σε περίπτωση καθυστερημένης αναγγελίας, η ασφαλιστική εταιρεία δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση αποζημίωσης, αλλά δεν αποζημιώνει το τμήμα της ζημίας που ενδεχομένως επιδεινώθηκε από αυτήν την καθυστέρηση

4. Πραγματογνώμονες

Η ασφαλιστική εταιρεία, αναλαμβάνοντας τα σχετικά έξοδα, διορίζει ένα γραφείο πραγματογνωμόνων, το οποίο πρέπει να είναι ανεξάρτητο, ώστε να προστατεύει τα συμφέροντα και των δύο πλευρών. Ο ασφαλιζόμενος διατηρεί το δικαίωμα να ορίσει έναν δικό του πραγματογνώμονα, αλλά πρέπει να επωμισθεί το σχετικό κόστος.

Ο πραγματογνώμονας μπορεί να ζητήσει και ο ασφαλιζόμενος υποχρεούται να του δώσει κάθε στοιχείο που είναι απαραίτητο για την εκτίμηση της ζημίας, ενώ την εμπιστευτικότητα των στοιχείων διασφαλίζουν οι πραγματογνώμονες και η ασφαλιστική εταιρεία.

Ο πραγματογνώμονας εν τέλει συντάσσει την έκθεσή του, την οποία κοινοποιεί τόσο στην ασφαλιστική εταιρεία, όσο και στον ασφαλιζόμενο. Η έκθεση αυτή περιγράφει το αίτιο της ζημίας και, εφόσον αυτή καλύπτεται, το ύψος της αποζημίωσης, σύμφωνα με τους όρους του ασφαλιστηρίου. Η ασφαλιστική εταιρεία δεν δεσμεύεται από την έκθεση και μπορεί να διαμορφώσει διαφορετική άποψη, αλλά συνήθως συμφωνεί με αυτή.

5. Απαλλαγές – Όρια κάλυψης

Μερικές εκ των καλύψεων του ασφαλιστηρίου παρέχονται με απαλλαγή ορισμένου ποσού. Απαλλαγή είναι το ποσόν της ζημίας που δεν αποζημιώνει η ασφαλιστική εταιρεία, αλλά αναλαμβάνει ο ασφαλιζόμενος. Εάν η ζημία είναι κάτω της απαλλαγής δεν υπάρχει αποζημίωση, ενώ εάν είναι άνω της απαλλαγής τότε από την αποζημίωση αφαιρείται το ποσόν της απαλλαγής. Επίσης, μερικές καλύψεις μπορεί να παρέχονται μέχρι ορισμένου ορίου, οπότε η οποιαδήποτε ζημία για τη συγκεκριμένη κάλυψη αποζημιώνεται μέχρι αυτού του ορίου.

6. Πρόσθετες αποζημιώσεις

Εκτός των υλικών ζημιών κτηρίου και περιεχομένου πολλές ασφαλιστικές εταιρείες παρέχουν πρόσθετες καλύψεις, που οι σημαντικότερες είναι:

Απώλεια ενοικίων, εάν το σπίτι που ζημιώθηκε είναι εκμισθωμένο και η μίσθωση διακοπεί ένεκα της ζημίας.
Αποκομιδή ερειπίων μετά την επέλευση της ζημίας.
Δαπάνη προσωρινής στέγασης σε άλλο χώρο για το διάστημα που το ζημιωμένο σπίτι δεν είναι κατοικήσιμο.
Δαπάνη μεταφοράς – επανεγκατάστασης περιεχομένου.
Δαπάνη φύλαξης της οικοδομής/περιεχομένου μετά την επέλευση της ζημίας.
Δόση στεγαστικού δανείου κατοικίας που καθίσταται ακατοίκητη ένεκα της ζημίας.
Δαπάνη μελετών και έκδοσης αδειών.
Αστική ευθύνη έναντι τρίτων που προέκυψε ένεκα της ζημίας, π.χ. μετάδοση πυρκαγιάς σε γειτονικό σπίτι.

Όλες οι ανωτέρω καλύψεις παρέχονται με συγκεκριμένα όρια.

7. Προκαταβολές αποζημίωσης

Εάν η ζημία είναι σημαντική, ο ασφαλιζόμενος μπορεί να ζητήσει προκαταβολή έναντι της τελικής αποζημίωσης, ώστε να αντιμετωπίσει τις άμεσες ταμιακές ανάγκες της επισκευής. Η προκαταβολή είναι δυνατόν να καταβληθεί εφόσον το αιτούμενο ποσόν είναι χαμηλό ποσοστό (περί το 20% – 30%) της αρχικής εκτίμησης της ζημίας και εφόσον δεν υφίσταται εκκρεμότητα ως προς την κάλυψη της ζημίας, δηλαδή δεν υπάρχει υποψία εμπρησμού ή απάτης εκ μέρους του ασφαλιζομένου.

8. Εξαιρέσεις από την αποζημίωση

Δεν καλύπτονται τα ακόλουθα:

Η προσωπική ή συναισθηματική αξία αντικειμένων.
Η διασωθείσα αξία βλαφθέντων αντικειμένων.
Η φυσιολογική φθορά.
Οι μηχανικές βλάβες.
Οι βελτιώσεις στα αποκαθιστάμενα βλαφθέντα αντικείμενα.
Οι αποθετικές ζημίες (απώλεια κερδών, απώλεια εισοδήματος, κ.λπ.)
Αξιόγραφα, χρήματα, κοσμήματα, πολύτιμοι λίθοι, κ.λπ.
Αντικείμενα που δεν αποτελούν περιεχόμενο κατοικίας (εμπορεύματα, μηχανήματα, κ.λπ.).
Αντικείμενα εξωτερικού χώρου (τέντες, κεραίες, πινακίδες, μάνδρες, κιόσκια, κ.λπ.), εκτός εάν έχει συμφωνηθεί διαφορετικά στο ασφαλιστήριο.
Οι γενικώς εξαιρούμενοι ασφαλιστικοί κίνδυνοι (πόλεμος, πυρηνικά, μόλυνση, ακτινοβολίες, κ.λπ.).

9. Υπολογισμός αποζημίωσης

Από τα ασφαλιστήρια κατοικιών της αγοράς τα περισσότερα καλύπτουν το περιεχόμενο σε αξίες καινούργιου, ενώ ορισμένα σε πραγματικές αξίες, δηλαδή με αφαίρεση ποσοστού παλαιότητας, ενώ η οικοδομή καλύπτεται παντού σε αξία καινούργιου.

Ο ΦΠΑ, εφόσον ο ασφαλιζόμενος είναι ιδιώτης, αποζημιώνεται, διότι αποτελεί κόστος γι’ αυτόν, υπό τον όρο ότι θα προσκομίσει τα σχετικά τιμολόγια.

Επίσης, εφόσον δεν υπάρχει σχετικός περί του αντιθέτου όρος στο ασφαλιστήριο, ο ασφαλιζόμενος δεν υποχρεούται να επισκευάσει ή να ανακατασκευάσει το σπίτι για να λάβει την αποζημίωση.

Εάν ο ασφαλιζόμενος διαφωνήσει με την εκτίμηση της πραγματογνωμοσύνης, μπορεί να απευθυνθεί στην ασφαλιστική εταιρεία εκφράζοντας τις αντιρρήσεις του και, εάν δεν καταλήξει σε συμβιβασμό, μπορεί να προσφύγει στα δικαστήρια ή στη διαιτησία.

Όταν τελικά αποζημιωθεί, απαλλάσσει την ασφαλιστική εταιρεία από οποιαδήποτε άλλη απαίτησή του από το συγκεκριμένο συμβάν και εκχωρεί σε αυτήν τα δικαιώματά του έναντι κάθε τρίτου μέχρι του ποσού της ληφθείσας αποζημίωσης. Αυτό σημαίνει ότι η ασφαλιστική εταιρεία μπορεί να διεκδικήσει το καταβληθέν ποσόν από οποιοδήποτε υπαίτιο τρίτο μέρος (ενοικιαστή, ιδιοκτήτη, γείτονα, Δημόσιο, κ.λπ.).

Ελπίζουμε ότι τα ανωτέρω συντελούν στην κατανόηση της πρακτικής των αποζημιώσεων, ενώ τονίζουμε εκ νέου την αναγκαιότητα σύναψης σωστού ασφαλιστηρίου, ώστε να διεκδικηθεί η σωστή και δίκαιη αποζημίωση.

Διαβάστε επίσης: Ασφάλιση Κατοικίας: Μερικοί απλοί κανόνες για σωστή κάλυψη