Άρθρα
Ασφάλιση επιχειρήσεων: Pool εν όψει
Στη δημιουργία συνασφαλιστικού σχήματος (pool) που θα καλύπτει όλες τις επιχειρήσεις και ειδικά εκείνες που δεν θα βρίσκουν κάλυψη στην ασφαλιστική αγορά προχωρούν η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος από κοινού με την Κυβέρνηση. Είναι νωρίς να πούμε εάν αυτό θα αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία ανάλογου pool και για την ασφάλιση κατοικιών, ωστόσο, είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα για τη μείωση των οικονομικών επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών, σε μία περίοδο που παρατηρείται σημαντική αύξηση και της συχνότητας και της σοβαρότητάς τους.
Καθώς ο χρόνος μετράει αντίστροφα μέχρι την 1η Ιουνίου 2025, οπότε και θα ισχύσει η υποχρεωτική ασφάλιση επιχειρήσεων με ετήσια ακαθάριστα έσοδα άνω των €500.000, για σεισμό, πλημμύρα και φωτιά (άρθρο 5, Ν. 5162/2024), η ασφαλιστική αγορά αναζητά λύσεις για τα σημεία που δημιουργούν προβλήματα στην εφαρμογή του νόμου. Το βασικότερο πρόβλημα είναι τι θα γίνει με τις επιχειρήσεις που, εξαιτίας ειδικών χαρακτηριστικών, ενδεχομένως να μη βρουν κάλυψη στην ασφαλιστική αγορά.
Σύμφωνα με την πάγια διεθνή πρακτική, ένας τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτός ο σκόπελος, είναι η δημιουργία ενός συνασφαλιστικού σχήματος (pool), στο οποίο συνήθως συμμετέχουν τόσο οι ασφαλιστικές εταιρείες όσο και το κράτος.
Σε αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση κινείται και η ελληνική ασφαλιστική αγορά, έχοντας αναλάβει σχετικές πρωτοβουλίες. Το όλο θέμα χειρίζονται, εκ μέρους της ΕΑΕΕ, η Γενική Διευθύντρια, κα Ελίνα Παπασπυροπούλου, και ο Πρόεδρος της Επιτροπής Περιουσίας, Αντασφαλίσεων, Μεταφορών & Σκαφών κ. Ερρίκος Μοάτσος, ενώ εκ του σύνεγγυς παρακολουθούν την εξέλιξη των συζητήσεων με την Κυβέρνηση ο κ. Κώστας Γιαννιώτης και η Ιντερσαλόνικα, η οποία, ως γνωστόν, δεν είναι μέλος της ΕΑΕΕ.
Οι διεργασίες
Οι διεργασίες για το pool ξεκίνησαν λίγους μήνες πριν ψηφιστεί ο Ν. 5162/2024. Πιο συγκεκριμένα, το φθινόπωρο, ανατέθηκε στην Gallagher Re η εκπόνηση σχετικής μελέτης. Η παρουσίαση της πρότασης έγινε από τον Περιφερειακό Διευθυντή Ελλάδας και Τουρκίας, κ. Αλέξανδρο Ντελέκο, ο οποίος και μετέφερε στα μέλη της ΕΑΕΕ την εμπειρία του από αντίστοιχα σχήματα του εξωτερικού.
Όπως μας διευκρίνισε η Γενική Διευθύντρια της ΕΑΕΕ, σε επικοινωνία που είχαμε μαζί της, «η επιλογή της Gallagher Re έγινε μετά από διαγωνιστική διαδικασία, στην οποία είχαν λάβει μέρος όλοι οι αντασφαλιστικοί μεσίτες». Ωστόσο, δεν είναι σίγουρο ακόμη αν η ίδια εταιρεία θα αναλάβει και τη δημιουργία του Pool.
«Δεν έχουμε φτάσει μέχρι εκεί. Είμαστε στη φάση να δούμε πώς θα προχωρήσουμε και είναι οι σύμβουλοί μας σε αυτό. Εξετάζουμε τι εναλλακτικές υπάρχουν, για να καλύψουμε κάποιους κινδύνους που δεν είναι ασφαλίσιμοι, γιατί βρίσκονται σε περιοχές ιδιαίτερα αυξημένου κινδύνου, ώστε να μη μείνει καμία επιχείρηση ανασφάλιστη», επεσήμανε η κα Παπασπυροπούλου.
Στην παρούσα φάση, λοιπόν, εξετάζονται τεχνικές λεπτομέρειες, όπως ποια θα είναι η νομική μορφή του pool (αστική εταιρεία, κοινοπραξία κ.λπ.), τι αντασφαλιστική κάλυψη απαιτείται και ποιοι μπορούν να τη διαθέσουν, ποιος θα είναι ο διαχειριστής και, βεβαίως, ποια θα είναι η συμμετοχή του κράτους.
Όσον αφορά τη διαχείριση, η κα Παπασπυροπούλου κατέστησε σαφές ότι η Ένωση δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτόν τον ρόλο, προσθέτοντας ότι συνήθως και ανάλογα με το νομικό πλαίσιο κάθε χώρας δημιουργούνται ξεχωριστές οντότητες.
Όσον αφορά τη συμμετοχή του κράτους, η αίσθηση που μας μετέφερε τόσο η ίδια όσο και ο Διευθυντής Κλάδων της Ιντερσαλόνικα, κ. Ευάγγελος Βερνάρδος, με τον οποίο επίσης μιλήσαμε για το θέμα, είναι ότι υπάρχει θετική ανταπόκριση. Άλλωστε, ό,τι δρομολογείται είναι σε στενή συνεργασία με την Κυβέρνηση, η οποία φαίνεται ότι παίρνει και τα μηνύματα από την Ευρώπη, τα οποία δεν είναι άλλα από τη δημιουργία ΣΔΙΤ για την κάλυψη των μεγάλων κινδύνων, όπως θα δούμε και παρακάτω.
Για το αν θα είναι υποχρεωτική η συμμετοχή των εταιρειών, η Γενική Διευθύντρια της ΕΑΕΕ απάντησε ότι δεν έχουν καταλήξει· τόνισε, ωστόσο, ότι «οι εταιρείες μέλη μας θέλουν να δοθεί λύση στο θέμα, οπότε το βλέπουν θετικά και προσπαθούν να δουν ποια θα είναι η κατάλληλη λύση». Το ίδιο θετικά βλέπει το θέμα και η Ιντερσαλόνικα, σύμφωνα με τον κ. Βερνάρδο.
Όπως όλα δείχνουν, το pool δεν θα είναι έτοιμο μέχρι το καλοκαίρι. «Από τη μεριά μας θεωρώ ότι, μέχρι τότε, θα έχουμε καταθέσει μια ολοκληρωμένη πρόταση. Ωστόσο, θα χρειαστεί να γίνει η σχετική νομοθέτηση, κάτι το οποίο δεν το ελέγχουμε εμείς», επισήμανε χαρακτηριστικά η κα Παπασπυροπούλου.
Στην κατεύθυνση αυτή και προκειμένου να μην επιβληθούν πρόστιμα στις επιχειρήσεις που δεν μπορούν να ασφαλιστούν, συζητείται, όπως μας είπε ο κ. Βερνάρδος, να δοθεί σχετική παράταση μέχρι τη δημιουργία του pool.
Ποιες επιχειρήσεις αφορά
Οι επιχειρήσεις που υπόκεινται στον νόμο περί υποχρεωτικής ασφάλισης υπολογίζονται σε περίπου 70.000. Από αυτές, περίπου 3%, δηλαδή 2.000 με 3.000 επιχειρήσεις, δεν είναι ασφαλίσιμες. Ωστόσο, ο αριθμός αυτός ενδέχεται να αυξηθεί, καθώς, όπως μας είπε η κα Παπασπυροπούλου, βρίσκονται από κοινού με το Κράτος σε μια διαδικασία χαρτογράφησης των κινδύνων ανά την Ελλάδα.
Ποια είναι, όμως, τα ειδικά χαρακτηριστικά που καθιστούν μια επιχείρηση μη ασφαλίσιμη;
Όπως μας εξηγούν τα στελέχη της αγοράς, σε μία εκτίμηση κινδύνου συνεκτιμώνται πολλοί παράγοντες, όπως η τοποθεσία (π.χ. μέσα σε ρέμα ή κοντά σε δάσος), η ιδιαίτερη φύση των εργασιών τους (π.χ. εταιρείες ανακύκλωσης), τα υλικά κατασκευής και η παλαιότητα των κτηρίων της επιχείρησης, το ύψος της αξίας των περιουσιακών στοιχείων της. Όλα αυτά μπορεί να λειτουργήσουν αποτρεπτικά για τις ασφαλιστικές εταιρείες και να μην μπορούν να αναλάβουν τον κίνδυνο μεμονωμένα. Επιπλέον, η διστακτικότητά τους αυξάνεται όσο αυξάνονται σε σοβαρότητα και συχνότητα τα ακραία καιρικά φαινόμενα ή βρίσκονται σε εξέλιξη σεισμικά φαινόμενα όπως αυτό στις Κυκλάδες.
Σε τέτοιες περιπτώσεις αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο η σημασία των συνασφαλιστικών σχημάτων (Pool), καθώς εξασφαλίζουν μεγαλύτερη διασπορά του κινδύνου, δίνουν ευκολότερα πρόσβαση σε καλύτερη και μεγαλύτερη αντασφαλιστική κάλυψη, επιτρέποντας έτσι στις ασφαλιστικές εταιρείες να παράσχουν κάλυψη ακόμη και σε περιπτώσεις που ο κίνδυνος αποτελεί μια δυσμενή επιλογή.
Αυτό λειτουργεί θετικά και για την κοινωνία, καθώς κάνει την ασφάλιση πιο προσιτή, αλλά και για το ίδιο το κράτος, καθώς μέρος των πόρων που θα διέθετε στην αποκατάσταση των επιχειρήσεων, στην προκειμένη περίπτωση, θα μπορεί να το διαθέσει για την αποκατάσταση των υποδομών του, για παράδειγμα.
Τι συμβαίνει στην Ευρώπη
Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχουν αρκετά συνασφαλιστικά σχήματα που αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις μεγάλων φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών, μέσω της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ειδικά για την ΕΕ, σημαντικές πληροφορίες αντλήσαμε από ενημερωτικό σημείωμα της εταιρείας αξιολόγησης Morningstar DBRS, που δημοσιεύτηκε στα τέλη Φεβρουαρίου. Όπως αναφέρει, ΣΔΙΤ έναντι φυσικών καταστροφών υπάρχουν σε πέντε χώρες (Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Ρουμανία και Ισπανία) και, από τα τέλη Μαρτίου 2025, αναμένεται να λειτουργήσει ένα ακόμη, στην Ιταλία, το οποίο θα καλύπτει την υποχρεωτική ασφάλιση επιχειρήσεων (βλ. φωτό).
Τα οφέλη από την εφαρμογή τους είναι ορατά και μετρήσιμα. Καταρχάς, έχουν συμβάλει στη μείωση του ασφαλιστικού κενού. Όπως προκύπτει από το dashboard 2024 της EIOPA, στη Δανία, τη Γαλλία και το Βέλγιο, το ποσοστό των ασφαλισμένων οικονομικών ζημιών που προκαλούνται από φυσικές καταστροφές είναι 69%, 35% και 31%, αντίστοιχα, και στην Ισπανία 13%, κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ (20%). Στον αντίποδα, 7 από τις 28 χώρες της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, που δεν έχουν τέτοια σχήματα, ανέφεραν ανασφάλιστες οικονομικές απώλειες από φυσικές καταστροφές άνω του 95% του συνόλου.
Παράλληλα, τέτοια συστήματα μετριάζουν τον αρνητικό αντίκτυπο των φυσικών καταστροφών, τόσο για τον δημόσιο και όσο και για τον ιδιωτικό τομέα, υποστηρίζοντας τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Πρόσφατο παράδειγμα, ο ρόλος της Consorcio de Compensación de Seguros στην κάλυψη των απαιτήσεων που προέκυψαν μετά τις καταστροφικές πλημμύρες στην περιοχή της Βαλένθιας στην Ισπανία, τον Οκτώβριο του 2024.
Αν και διαφέρουν, ενίοτε σημαντικά, ως προς τη δομή και τη λειτουργία τους, η πλειονότητα αυτών των σχημάτων καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα κινδύνων (φυσικών και ανθρωπογενών), καθώς και ένα ευρύ φάσμα ακινήτων και άλλων περιουσιακών στοιχείων, ενώ μπορεί να απευθύνονται τόσο σε ιδιώτες όσο και σε επιχειρήσεις. Στη Γαλλία και την Ισπανία, για παράδειγμα, καλύπτουν τόσο κατοικίες όσο και επιχειρήσεις. Στη Ρουμανία, μόνο κατοικίες και στην Ιταλία μόνο επιχειρήσεις. Στη Δανία, καλύπτουν μόνο έναν κίνδυνο, αλλού περισσότερους. Πάντως, κατά την άποψη της Morningstar DBRS, όσο ευρύτερο είναι το πεδίο εφαρμογής ενός συστήματος ΣΔΙΤ, τόσο ισχυρότερο είναι το αποτέλεσμα της διασποράς, καθώς οι ασφαλιστικοί κίνδυνοι ομαδοποιούνται-συγκεντρώνονται εντός ενός ευρύτερου φάσματος κινδύνων (pooling).
Εν κατακλείδι…
Καθώς η συχνότητα και η σοβαρότητα των φυσικών καταστροφών και οι συνεπαγόμενες οικονομικές απώλειες αυξάνονται –λόγω και της κλιματικής αλλαγής, αλλά και της συγκέντρωσης πληθυσμού και της συσσώρευσης περιουσιακών στοιχείων σε συγκεκριμένες περιοχές–, η αναζήτηση τρόπων για τη χρηματοδότηση της αποκατάστασης και της ανάκαμψης μετά από μια καταστροφή γίνεται όλο και πιο επιτακτική. Η ασφάλιση βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της αναζήτησης, καθώς αναδεικνύεται ως η βέλτιστη συμπληρωματική επιλογή.
Δεν είναι τυχαίο ότι, σε εθνικό επίπεδο, τόσο εμείς όσο και η Ιταλία θεσμοθετήσαμε την υποχρεωτική ασφάλιση επιχειρήσεων. Ούτε είναι τυχαίο ότι τον περασμένο Δεκέμβριο ΕΚΤ και EIOPA επανέφεραν στην ΕΕ την πρότασή τους για τη δημιουργία ενός Πανευρωπαϊκού Αντασφαλιστικού Προγράμματος ΣΔΙΤ, καθώς και ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου Δημόσιας Χρηματοδότησης, για τη μείωση των οικονομικών επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών.
Ωστόσο, σε όλα αυτά η λέξη κλειδί είναι το «συμπληρωματική». Με αυτό κατά νου, ανυπομονούμε να δούμε να υλοποιείται το πρώτο ασφαλιστικό pool για την ασφάλιση των επιχειρήσεων έναντι των κινδύνων φυσικών καταστροφών στην Ελλάδα. Μάλιστα, ίσως είναι η πρώτη φορά που οι ασφαλιστικές εταιρείες της χώρας μας κινήθηκαν τόσο γρήγορα, μεθοδικά και προπαντός ενωμένα, προκειμένου να δώσουν λύση σε ένα ζήτημα που επηρεάζει όχι μόνο την αγορά αλλά και την κοινωνία. Μένει να δούμε πόσο γρήγορα και αποτελεσματικά θα ανταποκριθεί το κράτος.
Δήμητρα Καζάντζα
Ακολουθήστε την ασφαλιστική αγορά στο Google News
