Αποταμίευση: Η δύναμή μας για ένα καλύτερο αύριο

Του Δημήτρη Αναστασίου*

Ο όρος “αποταμίευση” είναι λίγο πολύ γνωστός σε μικρούς και μεγάλους, αφού τον ακούμε στην καθημερινότητά μας από τα παιδικά μας χρόνια. Λίγοι όμως είναι οι άνθρωποι που έχουν χρησιμοποιήσει αυτή τη δύναμη και μπορούν σε βάθος χρόνου να επωφεληθούν των πλεονεκτημάτων της.

Ο Ησίοδος είναι ο αρχαιότερος που εξήρε το πνεύμα της αποταμίευσης και τη σημασία του, τονίζοντας “Ει γαρ κεν σμικρόν κατά σμικρόν καταθείο, και θαμά τούτ’ έρδοις, μέγα και το γένοιτο” (= αν καταθέτεις λίγα – λίγα και αυτό κάνεις ακατάπαυστα, θα πετύχεις μέγα έργο).

Στην εποχή μας δε, αποτελεί επιτακτική ανάγκη για τη δημιουργία πρόσθετου εισοδήματος στην περίοδο της συνταξιοδότησης. Η κοινωνική ασφάλιση δέχεται συνεχώς πλήγματα, τόσο σε πανευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, και θα εξακολουθεί να απασχολεί τους πολίτες σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό τα επόμενα χρόνια, αφού τα εθνικά ασφαλιστικά συστήματα αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες του ενεργού πληθυσμού.

Η πλειοψηφία των ανεπτυγμένων χωρών έχει κατανοήσει τα πολλαπλά οφέλη της ιδιωτικής ασφάλισης και προωθεί τον συμπληρωματικό της ρόλο. Ως αποτέλεσμα το κράτος επωφελείται άμεσα, αφού απαλλάσσεται από τις πιέσεις και απαιτήσεις των πολιτών. Το ελληνικό δημόσιο σύστημα, όμως, αδυνατεί να αξιολογήσει την κατάσταση και να «εκπαιδεύσει» ασφαλιστικά τους πολίτες του και, παράλληλα, να τους εξασφαλίσει αξιοπρεπείς συντάξεις.

Δεν μπορεί να τονιστεί αρκετά η αξία της ιδιωτικής ασφάλισης τόσο για τον πολίτη όσο και για το ίδιο το κράτος. Από την μία πλευρά, ο πολίτης κερδίζει ηρεμία, αυτονομία και τη σιγουριά ότι οι εισφορές του δεν θα χαθούν, ενώ παράλληλα αποφασίζει για το ύψος της σύνταξης και την ηλικία της συνταξιοδότησής του. Από την άλλη πλευρά, το κράτος επωφελείται άμεσα από τα καθαρά έσοδα (τα κέρδη των ασφαλιστικών εταιρειών, τους φόρους των ασφαλίστρων, τις προμήθειες των διαμεσολαβούντων και τους φόρους μισθωτών υπηρεσιών του διοικητικού προσωπικού/υπαλλήλων) και έμμεσα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

Η ΤτΕ προέβλεψε στην ετήσια έκθεσή της ότι θα περάσουμε σε συντάξεις κάτω από τα όρια της φτώχειας, υπογραμμίζοντας μάλιστα την ανάγκη τόνωσης της ιδιωτικής ασφάλισης για αξιοπρεπείς συντάξεις. Το συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης, δηλαδή, εκτιμάται ότι θα περιοριστεί κατά μέσο όρο από το 2020-2060 στο 48,5%, από το 95,7% που ήταν πριν την ασφαλιστική μεταρρύθμιση. Προς αυτή τη κατεύθυνση βοηθάει και ο στόχος μείωσης των συνταξιοδοτικών ποσοστών ως ποσοστό του ΑΕΠ, από το 24,1 που ήταν το 2010 στο 17,4 το 2060.

Οι νόμοι 3863/10 και 3865/10 προνόησαν ώστε ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων να είναι λιγότερο γενναιόδωρος απ’ αυτό που ίσχυε μέχρι σήμερα στη χώρα μας. Αυτό θα προκαλέσει σοβαρότατη μείωση ακόμα και σ’ αυτούς που έχουν τριακονταπενταετή προϋπηρεσία. Μοναδική σταθερά θα είναι η σύνταξη των €360.

Ένα τελευταίο στοιχείο είναι η δημογραφική εξέλιξη, που αφορά τον δείκτη γήρανσης του πληθυσμού και ηλικιακής εξάρτησης. Με τον όρο αυτό εννοούμε τον λόγο όπου στον αριθμητή είναι ο αριθμός των πολιτών  άνω των 65 που δικαιούνται σύνταξης, και μάλιστα για ολοένα και μεγαλύτερο διάστημα (αύξηση προσδόκιμου ζωής), και στον παρονομαστή είναι ο αριθμός των ενεργών πολιτών, ηλικίας από 15 έως 64 ετών, οι οποίοι με τις εισφορές τους χρηματοδοτούν το σύστημα. Το 2010 ο δείκτης αυτός ήταν 29% ή 3,4 ενεργοί πολίτες για κάθε πολίτη άνω των 65 ετών. Το 2050 ο δείκτης θ’ αυξηθεί σημαντικά και θα φτάσει στο 59%, δηλαδή 1,7 ενεργοί για κάθε πολίτη άνω των 65 ετών. Υπολογίστε και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής (το 2011 ήταν για τους  Άνδρες 79 έτη και για τις Γυναίκες 83 έτη και το 2050 αναμένεται να είναι 86 έτη για τους  Άνδρες και 91 έτη για τις Γυναίκες –αύξηση 7 χρόνια για τους άνδρες και 8 για τις γυναίκες) και φυσικά αρνητικά λειτουργεί και η μείωση των γεννήσεων.

Το επόμενο διάστημα θα συζητηθούν τολμηρές προτάσεις, όπως για παράδειγμα η ενοποίηση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, του ΟΑΕΕ και του ΟΓΑ υπό την αιγίδα ενός Εθνικού Οργανισμού Συντάξεων με τρεις διακριτούς κλάδους δικαιούχων: Μισθωτοί, Αυτοαπασχολούμενοι και Αγρότες. Ακόμη πιο σημαντικό, το κράτος επιβάλλεται να υιοθετήσει ξανά φορολογικά κίνητρα, έτσι ώστε όσο το δυνατόν περισσότεροι ασφαλισμένοι πολίτες να μπορέσουν να αποταμιεύουν για τη σύνταξή τους και να εξασφαλίσουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης στην τρίτη ηλικία.

Από την πλευρά μας, οι διαμεσολαβούντες έχουμε υποχρέωση να φανούμε συνεπείς στις προσδοκίες των πολιτών, με ολοκληρωμένες υπηρεσίες και προϊόντα που να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες και τις δυνατότητες του καθενός ξεχωριστά. Από την πλευρά του, το κοινωνικό κράτος θα πρέπει να υποστηρίξει την ασφαλιστική αγορά αντί να την πολεμά. Η κατάργηση της φοροαπαλλαγής ήταν εγκληματική και στην ουσία αφαίρεσε το τελευταίο ανταποδοτικό κίνητρο των πολιτών στην ιδιωτική ασφάλιση.

Δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάμε ότι με σωστό προγραμματισμό και προνοητικότητα ο μέσος  Έλληνας εξακολουθεί να έχει τη δυνατότητα να απολαύσει ένα επιπλέον κεφάλαιο, όταν θα συνταξιοδοτηθεί, που θα έχει δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου. Η ιδιωτική ασφάλιση διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης των ανθρώπων που συνταξιοδοτούνται, καθώς αποτελεί σημαντική παράμετρο λύσης του συνταξιοδοτικού αδιεξόδου. Όλοι εμείς, οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές, είμαστε εδώ για να τον συμβουλέψουμε και να του δείξουμε τον τρόπο. 

* Ο κ. Δημήτρης Αναστασίου είναι Επιθεωρητής Πωλήσεων της Εθνικής Ασφαλιστικής, Μέλος Δ.Σ. Ε.Ε.Θ. www.AnastasiouD.gr