Απαλλαγή του Ασφαλιστή στις Ασφαλίσεις Αυτοκινήτου

H απαλλαγή του ασφαλιστή από την κάλυψη των ζημιών οι οποίες προκλήθηκαν από όχημα οδηγούμενο από οδηγό υπό την επήρεια οινοπνεύματος, καθώς και το δικαίωμα του ασφαλιστή να στραφεί με αγωγή κατά του ασφαλισμένου, για να αναζητήσει τα καταβληθέντα στον παθόντα τρίτο, κρίθηκαν σε απόφαση του Αρείου Πάγου, αποσπάσματα από την οποία παραθέτουμε (ΑΠ 262/2020, δημ. ΔΕΕ 11, 2020, σελ. 1335 επ.):

(…) Κατά το άρθρο 6 παρ. 1α Ν 489/1976, η ασφάλιση πρέπει να καλύπτει την αστική ευθύνη του κυρίου, του κατόχου και κάθε οδηγού ή προστηθέντος για την οδήγηση ή υπεύθυνου του ασφαλισμένου αυτοκινήτου. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι με την ασφάλιση αυτοκινήτου τα ασφαλιζόμενα πρόσωπα είναι ο ιδιοκτήτης, ο κάτοχος, ο οδηγός, ο προστηθείς στην οδήγηση ή ο υπεύθυνος του ασφαλισμένου αυτοκινήτου. Η ιδιότητα του προσώπου ως ασφαλισμένου προκύπτει από τον ίδιο τον νόμο. Αν μόνο ένα πρόσωπο αναγραφεί ως ασφαλισμένο στο ασφαλιστήριο, παρ’ όλα αυτά, την ιδιότητα του ασφαλισμένου έχουν όλα τα αναφερόμενα στον νόμο πρόσωπα. Έτσι, ασφαλισμένος είναι ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου, έστω και αν η σύμβαση ασφαλίσεως συνήφθη από άλλο πρόσωπο. Περαιτέρω, η διάταξη του άρθρου 25 της Κ4/585/1978 ΑΥΕ, η οποία προβλέπει τις περιπτώσεις αποκλεισμού της ευθύνης του ασφαλιστή, είναι μεν ανίσχυρη, ως ευρισκομένη εκτός της νομοθετικής εξουσιοδότησης του άρθρου 6 παρ. 5 Ν 489/1976, εάν, όμως, οι περιεχόμενες στην ως άνω διάταξη απαλλακτικές ρήτρες υπέρ του ασφαλιστή, συμπεριληφθούν, ως συμβατικοί όροι, στην ασφαλιστική σύμβαση, τότε ο ασφαλιστής δεν απαλλάσσεται μεν από την υποχρέωση να αποζημιώσει τον ζημιωθέντα τρίτο, έχει όμως δικαίωμα αναγωγής κατά του ασφαλισμένου, για να ζητήσει ό,τι κατέβαλε, ως αποζημίωση, προς ικανοποίηση του τρίτου παθόντα, διότι, στην περίπτωση αυτή, οι ως άνω απαλλακτικές ρήτρες αποκτούν συμβατική ισχύ. (…)

Η συνομολόγηση αυτού του όρου, που παρέχει στον ασφαλιστή δικαίωμα αναγωγής κατά του ασφαλισμένου του, μπορεί να γίνει είτε με την ενσωμάτωση του όρου αυτού στη σύμβαση ασφαλίσεως, είτε με την παραπομπή της συμβάσεως ασφαλίσεως στους όρους της υπ’ αριθμ. Κ4/585/5.4.1978 αποφάσεως του Υπουργού Εμπορίου, που έχει δημοσιευθεί στο υπ’ αριθμ. 795 ΦΕΚ (τεύχος ΑΕ και ΕΠΕ), μεταξύ των οποίων, περιλαμβάνεται στο άρθρο 25 παρ. 8 ο όρος ότι «αποκλείονται της ασφαλίσεως ζημίαι προξενούμεναι, καθ’ όν χρόνον ο οδηγός του αυτοκινήτου οχήματος, ετέλει υπό την επίδρασιν οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών κατά την έννοιαν και τις προϋποθέσεις του άρθρου 42 του ΚΟΚ» (ΑΠ 639/1994). (…)

Κατά την κρατήσασα στη νομολογία άποψη και υπό το νομοθετικό καθεστώς της Κ4/585/1978 υπουργικής απόφασης, η εξαίρεση του ασφαλιστή από την ασφαλιστική κάλυψη, στην ως άνω περίπτωση, επέρχεται μόνον εάν η παράβαση της διάταξης, δηλαδή η οδήγηση υπό την επιρροή οινοπνεύματος, τελεί σε αιτιώδη συνάφεια με την πρόκληση του ατυχήματος, δεδομένου μάλιστα ότι, υπό το μεταγενέστερο νομοθετικό καθεστώς του Ν 3557/2007, ορίζεται πλέον ρητά ότι προϋπόθεση για την εξαίρεση του ασφαλιστή από την ασφαλιστική κάλυψη είναι η ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της παράβασης και της επέλευσης του τροχαίου ατυχήματος (ΑΠ 1497/2014).

Παθητικά υποκείμενα του δικαιώματος αναγωγής του ασφαλιστή, όταν συντρέχει περίπτωση αποκλεισμού της ευθύνης του τελευταίου, είναι ο υπαίτιος οδηγός, ο αντισυμβαλλόμενος, ανεξάρτητα εάν έχει ή όχι παράλληλα και την ιδιότητα του ασφαλισμένου, δηλαδή του κυρίου, κατόχου ή οδηγού του ζημιογόνου αυτοκινήτου, και ο ασφαλισμένος, δηλαδή ο κύριος ή κάτοχος του αυτοκινήτου, έστω και εάν δεν οδηγεί το ασφαλισμένο αυτοκίνητο. Κάθε ένα από τα ως άνω πρόσωπα ευθύνεται αυτοτελώς, υπάρχει δηλαδή παράλληλη και εις ολόκληρον υποχρέωση ενός εκάστου των ως άνω υποχρέων προσώπων, έναντι του ασφαλιστή. (…)

(…) Συνέπεια των παραπάνω είναι ότι η έκταση του δικαιώματος αναγωγής προσδιορίζεται, τελικά, από το δικαστήριο που εκδικάζει την αγωγή αναγωγής με βάση τα κριτήρια της υπαιτιότητας και της αιτιότητας. Το δικαστήριο αυτό δεν έχει υποχρέωση να βασίσει την απόφασή του στο ποσό, το οποίο κατέβαλε ο ασφαλιστής (ενάγων της αγωγής αναγωγής) στον ζημιωθέντα τρίτο, συμβιβαστικά ή σύμφωνα με δικαστική απόφαση, το οποίο ενδέχεται να είναι διογκωμένο για διάφορους λόγους. Επομένως, η ζημία που υπέστη ο παθών τρίτος θα αποτελέσει αντικείμενο της δίκης εξ αναγωγής μεταξύ ασφαλιστή και ασφαλισμένου (…).

Θεόδωρος Κουτσούμπας, Δικηγόρος – Διδάκτωρ Νομικής, [email protected]
Σε συνεργασία με το περιοδικό ΣΥΝήΓΟΡΟΣ

Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News