Ποια είναι τα διδάγματα από την πρώτη πανδημία του αιώνα;

Βασικά ζητήματα που σχετίζονται με την οικοδόμηση της ανθεκτικότητας στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και οικονομίες εξετάζει η Ετήσια Έκθεση 2020-2021 της Insurance Europe. Μεταξύ αυτών, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο που αφορά την ανθεκτικότητα στην πανδημία και τα διδάγματα που αντλήθηκαν από αυτήν, το οποίο παραθέτουμε στη συνέχεια.

Οι προκλήσεις

Δεκαοκτώ μήνες μετά την πρώτη αναφερόμενη περίπτωση Covid-19 στην Ευρώπη, η ζωή στην ήπειρο απέχει ακόμα πολύ από το φυσιολογικό. Οι προκλήσεις που δημιούργησε η πανδημία δεν χρειάζονται ιδιαίτερο πρόλογο. Η Covid-19 έχει καταστρέψει κοινωνίες και οικονομίες σε όλο τον κόσμο, χωρίς να αφήνει κανέναν τομέα ανέγγιχτο.
Το εύρος της πανδημίας είναι αυτό που την καθιστά διαφορετική από άλλες καταστροφές. Είτε φυσικοί είτε ανθρωπογενείς, άλλοι καταστροφικοί κίνδυνοι δεν πλήττουν συνήθως ταυτόχρονα ολόκληρο τον κόσμο. Στην περίπτωση της Covid-19, οι οικονομικές απώλειες έχουν προκύψει όχι μόνο από την ίδια την πανδημία, αλλά και από τις κυβερνητικές ενέργειες για τον μετριασμό των επιπτώσεων του ιού, οι οποίες, ωστόσο, επιδείνωσαν τις οικονομικές συνέπειές του.

Ταυτόχρονα, η πανδημία του Covid-19 έφερε στο προσκήνιο το τεράστιο κενό προστασίας από τον κίνδυνο διακοπής εργασιών. Η Geneva Association υπολόγισε, τον Οκτώβριο του 2020, ότι λιγότερο από το 1% των $4,5 τρις εκτιμώμενων απωλειών του ΑΕΠ παγκοσμίως, που σχετίζονται με την πανδημία, θα καλυφθεί από την ασφάλιση διακοπής εργασιών.

Έχει, επίσης, διαφανεί η αναντιστοιχία μεταξύ των οικονομικών ζημιών που σχετίζονται με την πανδημία και του copacity των ασφαλιστών για ανάληψη κινδύνων. Με τα ετήσια ασφάλιστρα διακοπής εργασιών να ανέρχονται σε περίπου $30 δις, οι ασφαλιστές, σύμφωνα με την Geneva Association, θα πρέπει να εισπράττουν ασφάλιστρα για 150 χρόνια, προκειμένου να καλύψουν τις απώλειες του 2020.

Η πανδημία του Covid-19 έφερε, επίσης, στο προσκήνιο και άλλους τομείς, στους οποίους πρέπει να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα. Έρευνα του Bruegel, που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2020, διαπίστωσε ότι ένα στα τρία νοικοκυριά στην ΕΕ δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει ένα απροσδόκητο οικονομικό σοκ, ακόμη και κατά τη διάρκεια κανονικών περιόδων. Η Interpol δήλωσε, τον Αύγουστο του 2020, ότι το 59% των χωρών μελών της ανέφεραν ηλεκτρονικό “ψάρεμα” και άλλες απάτες που σχετίζονται με την πανδημία του Covid-19. Συνεπώς, άτομα και επιχειρήσεις χρειάζονται μεγαλύτερη ανθεκτικότητα για να αντιμετωπίσουν τις αναπόφευκτες μελλοντικές πανδημίες. Απαιτείται μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κοινού και διαχείριση των ψηφιακών κινδύνων και των κυβερνο-κινδύνων.

Τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν οι ασφαλιστές

Ασφαλισιμότητα

Ο πανδημικός κίνδυνος θέτει σε δοκιμασία την ασφαλισιμότητα, αλλά με σημαντικές διαφορές ανάλογα με την περιοχή. Η ασφάλιση πανδημικών κινδύνων, που σχετίζονται για παράδειγμα με τη ζωή και την υγεία, είναι γενικά ευρέως διαθέσιμη και προσιτή, καθώς οι κίνδυνοι δεν είναι συστημικοί και τα δεδομένα είναι διαθέσιμα, με αποτέλεσμα να επιτρέπουν στους ασφαλιστές ζωής και υγείας να μοντελοποιήσουν τον κίνδυνο της πανδημίας και να τον τιμολογήσουν ανάλογα.
Η Geneva Association αναμένει ότι οι απώλειες για τους ασφαλιστές ζωής από την αναδοχή κινδύνων που σχετίζονται με την Covid-19 θα είναι σημαντικές, αλλά διαχειρίσιμες και θεωρεί ότι ο κίνδυνος της πανδημίας δεν δημιουργεί «καμία ουσιαστική αμφισβήτηση της ασφαλισιμότητας» για τους ασφαλιστές υγείας (Geneva Association, Οκτώβριος 2020).

Από την άλλη πλευρά, όπως περιγράφεται παραπάνω, η ίδια η φύση των πανδημιών καθιστά τη διακοπή εργασιών, λόγω της πανδημίας, μη ασφαλίσιμο κίνδυνο από τον κλάδο Περιουσίας & Ατυχημάτων.

Το ζήτημα εδώ δεν έγκειται μόνο στο μέγεθος των απωλειών, αλλά και στον παγκόσμιο χαρακτήρα τους. Οι κίνδυνοι που συμβαίνουν παντού και ταυτόχρονα δεν επιτρέπουν την εφαρμογή μηχανισμών όπως η διασπορά και η ομαδοποίηση, που βρίσκονται στην καρδιά του επιχειρηματικού μοντέλου της ιδιωτικής ασφάλισης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα ασφαλιστήρια διακοπής εργασιών τείνουν να καλύπτουν μόνο απώλειες που σχετίζονται με φυσική ζημία. Όταν καλύπτεται και η μη φυσική απώλεια, συνήθως αποκλείεται ο κίνδυνος πανδημίας, με περιορισμένη κάλυψη μόνο σε μικρό αριθμό αντισυμβαλλομένων, σε σαφώς κατονομαζόμενες περιπτώσεις. Μια επιπλέον δυσκολία είναι το γεγονός ότι η διακοπή εργασιών συνδέεται με κυβερνητικές αποφάσεις, οι οποίες δεν μπορούν να προβλεφθούν.

Πράγματι, για να είναι ασφαλίσιμος ένας κίνδυνος, πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να είναι δυνατό να δημιουργηθεί ένα pool μέσα στο οποίο ο κίνδυνος μπορεί να μοιραστεί και να διαφοροποιηθεί με δίκαιους οικονομικά όρους, βάσει των οποίων μπορούν να υπολογιστούν προσιτά ασφάλιστρα. Ο κίνδυνος πρέπει, επίσης, να μπορεί να προσδιοριστεί και να είναι οικονομικά μετρήσιμος και τυχαίος. Παράλληλα, πρέπει να υπάρχει ένα εύλογο μεγάλο ιστορικό αξιώσεων και πηγές δεδομένων, βάσει των οποίων να μπορεί να υπολογιστεί η πιθανότητα εμφάνισης του κινδύνου. Η Covid-19 δεν πληροί κανένα από αυτά τα κριτήρια.

Σαφήνεια της σύμβασης

Αυτό που κατέστη σαφές ως αποτέλεσμα της Covid-19 είναι ότι, σε ορισμένες αγορές ή περιπτώσεις, υπάρχει μια μορφή παρεξήγησης σχετικά με την ασφάλιση. Πρώτον, σχετικά με τη βασική αρχή λειτουργίας της ασφάλισης, που έχει να κάνει με τη διασπορά των απωλειών των λίγων στους πολλούς που δεν επηρεάζονται, όπως περιγράφεται παραπάνω, και, δεύτερον, σχετικά με την κάλυψη που παρέχεται από μεμονωμένα συμβόλαια. Οι ενδιαφερόμενοι ασφαλιστές και αντασφαλιστές επανεξετάζουν, επομένως, τις συμβάσεις τους για να διασφαλίσουν την απόλυτη σαφήνεια σχετικά με το τι καλύπτουν και τι όχι τα ασφαλιστήριά τους.

Κάλυψη σχετικών κινδύνων

Όσον αφορά τη μείωση της οικονομικής ευπάθειας, από τη μια, και τη βελτίωση της ανθεκτικότητας στον κυβερνοχώρο, από την άλλη, οι ασφαλιστές, αφενός, συνεχίζουν να προσφέρουν προϊόντα μακροπρόθεσμης αποταμίευσης και συνταξιοδότησης και, αφετέρου, παρέχουν συμβουλές διαχείρισης κινδύνων και ασφαλιστικά συμβόλαια για την κάλυψη των κινδύνων που προκύπτουν από τη μεγάλη αλληλεπίδραση στο διαδίκτυο, τόσο των επιχειρήσεων όσο και των ατόμων.

Εμπειρία στη διαχείριση κινδύνων

Η κατανόηση και η αναγνώριση των προκλήσεων όσον αφορά την ασφαλισιμότητα πρέπει να είναι το σημείο εκκίνησης για οποιαδήποτε συζήτηση λύσεων για την κάλυψη των κινδύνων σε μελλοντικές πανδημίες. Υπάρχει μια διαφαινόμενη συναίνεση γύρω από το γεγονός ότι εάν οι ασφαλιστές πρόκειται να παίξουν κάποιο ρόλο, θα είναι σε συνεργασία με κυβερνήσεις, με τις τελευταίες να αναλαμβάνουν την πλειονότητα των ζημιών.

Ωστόσο, πέρα από τις χρηματοοικονομικές πτυχές, ο ασφαλιστικός κλάδος μπορεί να βασιστεί σε μια μακρά ιστορία διαχείρισης κινδύνων, καθώς και σε καθιερωμένες διαδικασίες διεκπεραίωσης απαιτήσεων και διαύλους επικοινωνίας με τους ασφαλισμένους. Ο τομέας έχει εκτεταμένη εμπειρία στην αντιμετώπιση των κενών προστασίας για κινδύνους όπως η τρομοκρατία ή οι φυσικές καταστροφές, μέσω συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, με εθνικές κυβερνήσεις σε πολλές χώρες της ΕΕ αλλά και πέραν αυτής. Απομένει να δούμε εάν υπάρχει περιθώριο για έναν ρόλο πέρα από τον καθαρά διαχειριστικό και συμβουλευτικό –την ανάληψη ενός μέρους των απωλειών. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κλάδος έχει να διαδραματίσει κάποιο ρόλο όταν πρόκειται για την αύξηση της ανθεκτικότητας σε πανδημίες και επιθυμεί να παίξει αυτόν τον ρόλο.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Insurance Europe συμμετέχει σε συζητήσεις για την αντιμετώπιση των κινδύνων από μια μελλοντική πανδημία, ιδίως συμμετέχοντας σε ομάδες εργασίας που οργανώνει η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (ΕΙΟPΑ), για να διερευνήσει τις επιλογές και τη σκοπιμότητα κοινών λύσεων ανθεκτικότητας.

Τι πρέπει να κάνουν οι φορείς χάραξης πολιτικής

Η πρόληψη της πανδημίας, η προμήθεια εμβολίων, οι κλινικές δοκιμές, η ανίχνευση ιών και η ενίσχυση των συστημάτων δημόσιας υγείας είναι όλα τους βασικά στοιχεία για την αύξηση της ανθεκτικότητας έναντι μελλοντικών πανδημιών, μειώνοντας έτσι τον βαθμό στον οποίο οι επιχειρήσεις θα πρέπει να διακόψουν τις δραστηριότητές τους σε περίπτωση που εμφανιστεί στο μέλλον μια άλλη πανδημία. Ωστόσο, δεν εμπίπτουν στο πεδίο ενδιαφέροντος αυτού του άρθρου, που έχει ως επίκεντρο αποκλειστικά τα ζητήματα που σχετίζονται με την ασφάλιση.

Κοιτάξτε μπροστά σε μελλοντικές πανδημίες

Η σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα πρέπει να ενσωματώνει τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την εμπειρία της Covid-19 και, καθώς οι ευρωπαϊκές κοινωνίες αρχίζουν να ξανανοίγουν, η συζήτηση σχετικά με την ανθεκτικότητα θα γίνεται όλο και πιο σημαντική.

Οι κυβερνήσεις –και οι ασφαλιστές– σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αρχίσει να διερευνούν τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, αντλώντας στοιχεία από προγράμματα που καλύπτουν άλλους, αν και διαφορετικούς, κινδύνους, όπως η τρομοκρατία ή οι φυσικές καταστροφές. Αυτές οι πρωτοβουλίες δεν έχουν προχωρήσει πέρα από το εθνικό επίπεδο και αυτό είναι αξιοσημείωτο, διότι, παρά τον παγκόσμιο χαρακτήρα τους, οι πανδημίες έχουν ισχυρή εθνική συνιστώσα όσον αφορά την έκταση και την εξέλιξη της νόσου, τις κυβερνητικές αντιδράσεις σε αυτήν και την ανθεκτικότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης.

Δεδομένου ότι η μέγιστη πιθανή απώλεια από ορισμένους κινδύνους πανδημίας δεν μπορεί να ασφαλιστεί μόνο από την ιδιωτική ασφάλιση, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να συμμετάσχουν ως «ασφαλιστές έσχατης λύσης» σε οποιαδήποτε προγράμματα περιορισμού του κινδύνου, ενώ θα εξακολουθούν να βασίζονται στη σημαντική εμπειρογνωμοσύνη του ιδιωτικού ασφαλιστικού τομέα.

Διορθώστε τις ατέλειες του Solvency II

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής οφείλουν, επίσης, να πάρουν μαθήματα από την κρίση και να τα λάβουν υπόψη τους κατά την τρέχουσα αναθεώρηση του Solvency II. Αν και έχει πολλά καλά χαρακτηριστικά, το Solvency II δεν καταγράφει σωστά τα πραγματικά οικονομικά και τους κινδύνους των μακροπρόθεσμων δραστηριοτήτων των ασφαλιστών. Αυτό οδηγεί σε υπερεκτίμηση των κεφαλαιακών απαιτήσεων και υπερβολική μεταβλητότητα στα μέτρα φερεγγυότητας. Αυτές οι ατέλειες ήταν ιδιαίτερα ορατές τους πρώτους μήνες της Covid-19, η οποία προκάλεσε υψηλή αστάθεια στην αγορά. Θα μπορούσαν, ακόμα, να ωθήσουν τους ασφαλιστές σε άσκοπη προκυκλική συμπεριφορά, εάν η υψηλή μεταβλητότητα είχε επιμείνει. Το ζήτημα της μεταβλητότητας είναι ήδη γνωστό και αποτελεί μέρος της τρέχουσας αναθεώρησης του πλαισίου προληπτικής εποπτείας, διότι απομακρύνει τους ασφαλιστές από τα μακροπρόθεσμα προϊόντα και τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Είναι θεμελιώδες να αντιμετωπιστεί αυτό, προκειμένου να αποφευχθούν ατέλειες μέτρησης στον κανονισμό, που δημιουργούν περιττά προβλήματα στον κλάδο και εμποδίζουν τις επενδύσεις.

Πηγή: Insurance Europe Annual Report 2020-2021

Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News