Η εισβολή στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, έχει πυροδοτήσει μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση με εκτεταμένες συνέπειες, σύμφωνα με την πρόσφατα δημοσιευμένη έκθεση της Allianz Research. Χωρίς τους εκατομμύρια τόνους γεωργικών προϊόντων που διακινούνται μέσω των ουκρανικών λιμανιών, εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με επισιτιστική ανασφάλεια.

«Στα μάτια των πεινασμένων υπάρχει μια αυξανόμενη οργή», έγραψε ο John Steinbeck στα «Τα σταφύλια της οργής», το 1939. Η πείνα είναι μια ισχυρή δύναμη στο μυθιστόρημά του και, όπως η στέγη και η ασφάλεια, βασική ανθρώπινη ανάγκη. Καθώς ο κόσμος άρχιζε σιγά-σιγά να ανακάμπτει από την κρίση του Covid-19, η εισβολή στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, δημιούργησε τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση στην Ευρώπη, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με περισσότερους από 8 εκατομμύρια πρόσφυγες που εγκατέλειψαν τη χώρα και πάνω από 7,1 εκατομμύρια εκτοπισμένους στο εσωτερικό της. Ο πόλεμος έχει, επίσης, πυροδοτήσει μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση με εκτεταμένες συνέπειες, σύμφωνα με την έκθεση της Allianz Research.

Μια πολυδιάστατη κρίση

Σύμφωνα με την έκθεση, πριν από τη ρωσική εισβολή, η Ουκρανία διέθετε 4,5 εκατομμύρια τόνους γεωργικής παραγωγής, μέσω των λιμανιών της (12% του παγκόσμιου σιταριού, 15% του καλαμποκιού που διακινείται παγκοσμίως και 50% του ηλιελαίου του πλανήτη). Αθροιστικά, η Ρωσία και η Ουκρανία παρείχαν το 28% του εμπορεύσιμου σιταριού. Χωρίς αυτό, εκατομμύρια αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια. Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Επισιτισμού (WFP) προειδοποιεί ότι, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, η ακραία πείνα αναμένεται να αφορά στο μέλλον επιπλέον 47 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

Η άνοδος των τιμών της ενέργειας έχει, επίσης, επιδεινώσει την τρέχουσα κρίση, καθιστώντας ακριβότερη την παραγωγή λιπασμάτων και τη λειτουργία των αγροτικών μηχανημάτων, λόγω της αύξησης των καυσίμων. Η Ρωσία είναι ο κορυφαίος προμηθευτής στον κόσμο φυσικού αερίου και συγκεκριμένων λιπασμάτων. Ενώ τα λιπάσματα δεν υπόκεινται σε κυρώσεις, οι πωλήσεις έχουν σταματήσει λόγω των μέτρων που λαμβάνονται κατά του ρωσικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Επιπλέον, ο περιορισμός από την Κίνα στις εξαγωγές λιπασμάτων και οι εμπορικές κυρώσεις καθιστούν λιγότερο πιθανή την αύξηση της παραγωγής σιτηρών σε άλλα μέρη του κόσμου. Ως αποτέλεσμα, τα τρόφιμα είναι ακριβότερα κατά 56% και η τιμή του πετρελαίου έχει αυξηθεί 2,3 φορές σε σχέση με το τέλος του 2019.

Στην πρόσφατα δημοσιευμένη ετήσια Παγκόσμια Έκθεση για τις Επισιτιστικές Κρίσεις (Global Report on Food Crises 2022), στην οποία συμμετέχουν 17 οργανισμοί υπό την καθοδήγηση του Δικτύου Πληροφοριών για την Επισιτιστική Ασφάλεια (FSIN), ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, κ. António Guterres, δήλωσε ότι «ο πόλεμος στην Ουκρανία επιτείνει μια τρισδιάστατη κρίση —τρόφιμα, ενέργεια και χρηματοδότηση—, με καταστροφικές επιπτώσεις στους πιο ευάλωτους ανθρώπους, χώρες και οικονομίες του κόσμου».

Στρατηγικές για σταθερότητα

Ο αντίκτυπος της Covid-19 σε ορισμένα από τα φτωχότερα νοικοκυριά, η συνεχής αύξηση της πείνας και του υποσιτισμού, οι περιορισμένες δυνατότητες κρατικής υποστήριξης των νοικοκυριών και η αβεβαιότητα σχετικά με τη διάρκεια των διαταραχών στην εφοδιαστική αλυσίδα, καθιστούν πιο δύσκολη την αντιμετώπιση της τρέχουσας αύξησης των τιμών στα τρόφιμα.

Αν και υψηλότερες τιμές παρατηρούνται σε όλες τις χώρες, αυτές που εξαρτώνται από τις εισαγωγές είναι εκείνες που θα αντιμετωπίσουν τις ισχυρότερες συνέπειες. Στην Τουρκία, σύμφωνα με την έκθεση, όπου η κατανάλωση τροφίμων αντιπροσωπεύει το 25,3% της συνολικής κατανάλωσης, ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή των τροφίμων (ΔΤΚ) έχει αυξηθεί κατά 425% από χρόνο σε χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι ελλείψει κρατικής παρέμβασης ή αλλαγής των καταναλωτικών συνηθειών, τα νοικοκυριά θα είχαν χάσει το 100% της αγοραστικής τους δύναμης.

Η Αργεντινή, η Βραζιλία και η Αίγυπτος θα αισθανθούν και αυτές την κρίση, δεδομένου του υψηλού ποσοστού κατανάλωσης τροφίμων ως ποσοστό της συνολικής κατανάλωσης και των υψηλών εγχώριων τιμών των τροφίμων.

Αρκετές χώρες έχουν ήδη ανακοινώσει μέτρα για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, μεταξύ των οποίων μείωση φόρων, μεταφοράς μετρητών και επιδοτήσεων, ακόμη και έλεγχο των τιμών. Ωστόσο, πολλές από αυτές τις ενέργειες επιφέρουν μεγάλο δημοσιονομικό κόστος και αυξάνουν ακούσια τις παγκόσμιες ανισορροπίες στην προσφορά και τη ζήτηση. Επίσης, οι κυβερνήσεις οφείλουν να είναι προσεκτικές όσον αφορά στη μείωση της στήριξης για την πανδημία, ειδικά στα φτωχότερα νοικοκυριά συνυπολογίζοντας και τις επιπτώσεις του πληθωρισμού.

Υψηλός κίνδυνος αναταραχών σε 11 χώρες, εξαιτίας των τιμών στα τρόφιμα

Οι αναδυόμενες αγορές και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες (EMDE) ανησυχούν ιδιαίτερα για την αύξηση παγκοσμίως στις τιμές των τροφίμων, καθώς συχνά έχουν περιορισμένη δυνατότητα να αντικαταστήσουν τις εισαγωγές τροφίμων με μη εισαγόμενα προϊόντα.

Η αύξηση των τιμών θα μπορούσε στη συνέχεια να οδηγήσει σε χαμηλότερη διαθεσιμότητα τροφίμων και να αυξήσουν/ει τον κίνδυνο εμφύλιων αναταραχών. Η Allianz Research εντόπισε τις 11 μεγαλύτερες αναδυόμενες αγορές που αντιμετωπίζουν, τα επόμενα χρόνια, υψηλό κίνδυνο αναταραχών εξαιτίας των τροφίμων: Σρι Λάνκα, Αλγερία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Αίγυπτος, Ιορδανία, Λίβανος, Νιγηρία, Πακιστάν, Φιλιππίνες, Τυνησία και Τουρκία.

Επιπλέον, υπάρχουν ορισμένες χώρες με μόνο ένα μικρό πλεόνασμα σε τρόφιμα, που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μέτριο κίνδυνο αναταραχών. Η Κολομβία, το Μεξικό, το Περού, η Κένυα, το Μαρόκο και η Νότια Αφρική εισήγαγαν σημαντικές ποσότητες σιταριού από τη Ρωσία και την Ουκρανία, τα τελευταία χρόνια, και ενδέχεται να δυσκολευτούν να αντικαταστήσουν αυτές τις ποσότητες. Κατά συνέπεια, αυτή η κατάσταση θα μπορούσε τα επόμενα χρόνια να οδηγήσει σε έλλειψη βασικών ειδών διατροφής, όπως το ψωμί.

Μάχη με την καταιγίδα της παραπληροφόρησης

Πρόσφατα ευρήματα από το Βαρόμετρο Edelman Trust 2022 δείχνουν ότι οι επιχειρήσεις και οι ΜΚΟ θεωρούνται ικανοί και αποτελεσματικοί οδηγοί θετικής αλλαγής, ικανοί να ανταποκρίνονται στις κρίσεις με ευελιξία και καινοτομία. Στο πλαίσιο της οικονομικής, κοινωνικής και γεωπολιτικής αναταραχής, τα θέματα εμπιστοσύνης έχουν καταστεί ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της κοινωνικής σταθερότητας.
Αλλά ακόμη και οι επιχειρήσεις και οι ΜΚΟ αντιμετωπίζουν μια καταιγίδα παραπληροφόρησης. Η παραπληροφόρηση, τα fake news, η βαθιά πολιτική πόλωση και η προπαγάνδα (για να αναφέρουμε μερικά) παραπλανούν το κοινό και υπονομεύουν τις προσπάθειες για τον περιορισμό των κρίσεων. Όταν διακυβεύονται ζωές και τα προς το ζην, τέτοια προβλήματα οξύνονται ακόμη περισσότερο.

Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες της Allianz Global Corporate & Specialty (AGCS), η επιρροή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι πιθανό να διαδραματίσει ρόλο στην πυροδότηση πολιτικής αναταραχής στο άμεσο μέλλον. Η αναταραχή ενέχει, επίσης, τον κίνδυνο υλικών ζημιών σε κτήρια και άλλα περιουσιακά στοιχεία, τη διακοπή της επιχειρηματικής δραστηριότητας και την αδυναμία πρόσβασης σε καταστήματα αγαθών και υπηρεσιών.

«Οι επιχειρήσεις εκτίθενται όλο και περισσότερο στον κίνδυνο των εμφύλιων αναταραχών παρά σε αυτόν της τρομοκρατίας», υποστηρίζει ο κ. Srdjan Todorovic, Επικεφαλής Global Political Violence & Hostile Environment Solutions στην AGCS. «Η φύση της απειλής εξελίσσεται, καθώς ορισμένες δημοκρατίες γίνονται ασταθείς και ορισμένες απολυταρχίες καταστέλλουν σκληρά τους διαφωνούντες. Αναταραχές μπορεί να συμβούν ταυτόχρονα σε πολλές τοποθεσίες, καθώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διευκολύνουν πλέον την ταχεία κινητοποίηση των διαδηλωτών».

«Εδώ που βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή, δεν αναμένουμε να υποχωρήσουν σύντομα τα περιστατικά κοινωνικής αναταραχής, δεδομένων των επιπτώσεων του Covid-19, της επικείμενης κρίσης κόστους ζωής και των ιδεολογικών ρωγμών, που συνεχίζουν να διχάζουν τις κοινωνίες σε όλο τον κόσμο», προσθέτει ο κ. Todorovic. «Βλέπουμε ξανά αυξανόμενο ενδιαφέρον από τους διαχειριστές κινδύνου για εξειδικευμένη κάλυψη της πολιτικής βίας, καθώς ορισμένες παραδοσιακές ασφαλιστικές εταιρείες Περιουσίας και Ατυχημάτων δεν καλύπτουν κινδύνους που σχετίζονται με την ασφάλιση απεργιών, ταραχών και αστικών ταραχών. Επίσης, η αγορά επανεξετάζει τους κινδύνους πολέμου, καθώς και τις επεκτάσεις της κάλυψης που προσφέρθηκαν δωρεάν μόλις πριν από λίγους μήνες».

Πηγή: allianz.com

Ακολουθήστε την Ασφαλιστική Αγορά στο Google News