Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών (ETSC) απένειμε το βραβείο του Δείκτη Απόδοσης Οδικής Ασφάλειας (PIN) για το 2025 στη Νορβηγία, αναγνωρίζοντας τη διαρκή δέσμευση της χώρας για την οδική ασφάλεια και τη μακροπρόθεσμη επιτυχία στη μείωση των θανάτων από τροχαίες συγκρούσεις.

Η ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ασφάλειας Μεταφορών (European Transport Safety Council – ETSC) δείχνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει προοπτικές επίτευξης των στόχων οδικής ασφάλειας που έχουν τεθεί για το 2030.

Η ανακοίνωση έρχεται παράλληλα με τη δημοσίευση της 19ης Ετήσιας Έκθεσης PIN, η οποία αποκαλύπτει ανάμεικτη πρόοδο στις Ευρωπαϊκές χώρες και μια σαφή προειδοποίηση: η ΕΕ βρίσκεται σημαντικά εκτός πορείας για την επίτευξη του στόχου της μείωσης στο μισό των θανάτων και των σοβαρών τραυματισμών από τροχαίες συγκρούσεις έως το 2030.

Νορβηγία: ένα μοντέλο οράματος και δράσης

Η Νορβηγία παραμένει η ασφαλέστερη Eυρωπαϊκή χώρα για τους χρήστες του οδικού δικτύου, με μόλις 16 οδικούς θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους το 2024, το χαμηλότερο ποσοστό μεταξύ των 32 χωρών που παρακολουθούνται από το πρόγραμμα PIN του ETSC.

Αυτή η αξιοσημείωτη επίδοση αντικατοπτρίζει την μακροχρόνια υιοθέτηση από τη Νορβηγία της προσέγγισης Ασφαλούς Συστήματος για την οδική ασφάλεια και τη συνεχή καινοτομία της εθνικής και τοπικής πολιτικής στα θέματα της οδικής ασφάλειας που εφαρμόζει.

Το βραβείο αναγνωρίζει ένα ευρύ φάσμα στρατηγικών πρωτοβουλιών:

Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Οδική Ασφάλεια 2022–2025 «Προς το Όραμα Μηδέν Οδικοί Θάνατοι», που περιλαμβάνει 179 συγκεκριμένα μέτρα σε 15 τομείς προτεραιότητας, έχει ως στόχο λιγότερους από 50 ετήσιους οδικούς θανάτους έως το 2030 και στοχεύει σε μηδενικούς οδικούς θανάτους έως το 2050.
Ένα νεοσύστατο ερευνητικό πρόγραμμα που ενισχύει τη χάραξη πολιτικής καθώς βασίζεται σε τεκμηριωμένα στοιχεία αξιολογώντας τόσο τις υπάρχουσες όσο και τις εξελισσόμενες παρεμβάσεις οδικής ασφάλειας.
Τις νομοθετικές μεταρρυθμίσεις, όπως η τροποποίηση του 2020 στον Νόμο περί Οδικής Κυκλοφορίας, όπου απαιτείται πλέον η εις βάθος έρευνα για όλα τις θανατηφόρες οδικές συγκρούσεις και η υποχρεωτική αυτοψία για την υποστήριξη της ανάλυσης της οδικής σύγκρουσης.
Οι μεταρρυθμίσεις ασφαλείας που επικεντρώνονται στους νέους, όπως της αυστηρότερης εκπαίδευσης οδηγών, του συστήματος διπλάσιων βαθμών ποινής για τους νέους οδηγούς και των στοχευμένων επικοινωνιακών εκστρατειών, έχουν μειώσει τους θανάτους μεταξύ των νέων χρηστών του οδικού δικτύου.
Η καινοτομία σε τοπικό περιβάλλον περιλαμβάνει το πρόγραμμα «Heart Zones» για τη δημιουργία περιοχών χωρίς αυτοκίνητα γύρω από σχολικά συγκροτήματα, και το πρόγραμμα πιστοποίησης «Traffic Safe Municipalities», ενθαρρύνοντας σε επίπεδο κοινότητας τον ηγετικό ρόλο στην οδική ασφάλεια.

«Η Νορβηγία συνεχίζει να δείχνει τι είναι δυνατό όταν μια χώρα δεσμεύεται για την οδική ασφάλεια σε κάθε επίπεδο – από την κυβερνητική στρατηγική έως τον τοπικό σχεδιασμό», δήλωσε ο κ. Antonio Avenoso, Εκτελεστικός Διευθυντής του ETSC. «Τα αποτελέσματά τους δεν είναι τυχαία. Είναι προϊόν συγκεκριμένων στόχων, αυστηρής εφαρμογής και εθνικής φιλοδοξίας».

Η κα Βασιλική Δανέλλη-Μυλωνά, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς» δήλωσε: «Η αναγνώριση της Νορβηγίας με το Βραβείο PIN του ETSC για το 2025 αποτελεί μια ισχυρή υπενθύμιση προς όλες τις χώρες ότι οι ανθρώπινες απώλειες στην άσφαλτο δεν είναι αναπόφευκτες, αλλά μπορούν να προληφθούν με τη σωστή στρατηγική, συνέπεια και πολιτική βούληση.

Το παράδειγμα της Νορβηγίας αναδεικνύει πώς η υιοθέτηση της προσέγγισης του Ασφαλούς Συστήματος σε όλα τα επίπεδα – από τον κυβερνητικό σχεδιασμό έως την τοπική εφαρμογή – μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστικά και διατηρήσιμα αποτελέσματα. Αποτελεί μοντέλο που θα πρέπει να εμπνεύσει και να καθοδηγήσει τα Κράτη Μέλη της Ε.Ε. προς μια αποτελεσματικότερη πολιτική για την Οδική Ασφάλεια.

Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζει η εκπαίδευση και η ενημέρωση των νέων αλλά και της κοινωνίας στο σύνολό της, στοιχεία που οφείλει να θέτει στην πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων της κάθε Πολιτεία, προκειμένου να επιτύχει τη μεσο-μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση των τροχαίων δυστυχημάτων.

Η ετήσια έκθεση PIN αποτυπώνει με σαφήνεια ότι η Ε.Ε. απέχει ακόμη σημαντικά από το στόχο της για μείωση κατά 50% των θανάτων και σοβαρών τραυματισμών έως το 2030. Χρειαζόμαστε άμεσα τολμηρές, τεκμηριωμένες και συντονισμένες ενέργειες, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων.

Το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας (Ι.Ο.ΑΣ.) “Πάνος Μυλωνάς”, ως ενεργό Mέλος του ETSC, συνεχίζει με συνέπεια την αποστολή του ενισχύοντας τη φωνή της κοινωνίας των πολιτών και στηρίζοντας την Πολιτεία στην προσπάθεια για έναν κόσμο χωρίς τροχαία δυστυχήματα».

Η πρόοδος της ΕΕ εξακολουθεί να είναι πολύ αργή

Ενώ η Νορβηγία αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα, η ευρύτερη ευρωπαϊκή εικόνα είναι ανησυχητική. Σύμφωνα με την 19^η Ετήσια Έκθεση του PIN από το ETSC, οι θάνατοι από τροχαίες συγκρούσεις στην ΕΕ των 27 μειώθηκαν μόλις κατά 2% το 2024 σε σύγκριση με το 2023.

Οι θάνατοι έχουν μειωθεί μόνο κατά 12% που είναι πολύ λιγότερο από τη μείωση του 27% (σε σχέση με το έτος βάσης υπολογισμών που είναι το έτος 2019) που θα έπρεπε να έχει επιτευχθεί ώστε να είμαστε στη σωστή πορεία για την εκπλήρωση του Ευρωπαϊκού και Εθνικού στόχου μείωσης των οδικών θανάτων κατά 50% έως το 2030.

Ορισμένες χώρες έχουν σημειώσει σημαντικά βήματα:

Η Λιθουανία ηγείται με μείωση 35% στους οδικούς θανάτους από το 2019 και είναι η μόνη χώρα που έχει μειώσει στο μισό τους θανάτους την τελευταία δεκαετία.
Το Βέλγιο, η Πολωνία και η Σλοβενία σημειώνουν μειώσεις άνω του 25% από το 2019.

Ωστόσο, οκτώ χώρες είδαν αύξηση στους θανάτους το 2024, συμπεριλαμβανομένης της Ελβετίας και της Εσθονίας. Συνολικά, 20.017 άνθρωποι πέθαναν στους δρόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2024 και η μείωση των σοβαρών τραυματισμών από οδικές συγκρούσεις συνεχίζει να υστερεί σε σχέση με τη μείωση των θανάτων.

Το κόστος της «αδράνειας»

Η έκθεση υπολογίζει ότι περίπου 23.800 ζωές έχουν σωθεί από το 2014 χάρη στις βελτιώσεις στην οδική ασφάλεια. Το εκτιμώμενο κοινωνικό όφελος από αυτές τις ζωές που έχουν σωθεί ανέρχεται σε 60 δισεκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, εάν η ΕΕ είχε επιτύχει το απαραίτητο ποσοστό μείωσης 6,7% ετησίως, τότε θα μπορούσαν να είχαν σωθεί επιπλέον 49.600 ζωές, που αντιστοιχεί σε ένα όφελος για την κοινωνία συνολικής αξίας 124 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Ώρα για ανανεωμένη δέσμευση στην προσέγγιση του Ασφαλούς Συστήματος

Για να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί, το ETSC προτρέπει τόσο τα θεσμικά όργανα της ΕΕ όσο και τις εθνικές κυβερνήσεις να αναλάβουν ισχυρότερη δράση και να εφαρμόσουν την προσέγγιση του Ασφαλούς Συστήματος.

«Η Νορβηγία αποδεικνύει ότι οι θάνατοι από τροχαίες συγκρούσεις δεν είναι αναπόφευκτοι – μπορούν να προληφθούν. Αλλά κάθε χώρα στην Ευρώπη πρέπει τώρα να ακολουθήσει το παράδειγμά της», δήλωσε ο Avenoso. «Ξέρουμε τι λειτουργεί. Η πραγματική πρόκληση είναι η πολιτική βούληση. Χωρίς τολμηρή δράση σε Εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο, χιλιάδες ακόμη ζωές θα χαθούν άσκοπα».

Κατεβάστε την Έκθεση 2025 PIN Annual: www.etsc.eu/pin19