Το μέλλον των Συντάξεων

Τι συζητείται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη – Ποια η θέση των ασφαλιστών

Το μέλλον των συντάξεων δεν απασχολεί μόνο την Ελλάδα. Ολόκληρη η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγάλη πρόκληση: πώς θα εξασφαλιστούν ικανοποιητικές συντάξεις για τους πολίτες της; Τα παραδοσιακά συνταξιοδοτικά συστήματα δέχονται σημαντικές πιέσεις, επειδή το ποσοστό του πληθυσμού των συνταξιούχων έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες και η τάση αυτή θα συνεχιστεί για τα επόμενα χρόνια. Κι αυτό συμβαίνει σε μια στιγμή που τα δημόσια οικονομικά είναι ήδη πιεσμένα. Στην Ελλάδα, βεβαίως, το πρόβλημα εντείνεται περαιτέρω, όχι μόνο λόγω των εξαιρετικά δυσμενών οικονομικών συνθηκών, του ύψους της ανεργίας και της μαύρης εργασίας, της κατάστασης στην οποία έχουν περιέλθει τα Ταμεία, λόγω του PSI, αλλά κυρίως λόγω της ασυνεννοησίας που μας χαρακτηρίζει και που, δυστυχώς, εκπορεύεται από μικροπολιτικά και συντεχνιακά συμφέροντα.

Όπως και να έχει, γεγονός είναι ότι ήδη σε πολλές χώρες της Ευρώπης εισάγονται μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αποσκοπούν στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των υπό κρατική διαχείριση pay-as-you-go συνταξιοδοτικών σχημάτων και αυτό μεταφράζεται συχνά σε χαμηλότερες συνταξιοδοτικές παροχές.

Η πρόκληση, ως εκ τούτου, είναι να βρουν τρόπους να εφαρμόσουν αυτές τις μεταρρυθμίσεις, διασφαλίζοντας, όμως, παράλληλα ένα ορισμένο επίπεδο διαβίωσης για τους συνταξιούχους.

Η Insurance Europe, εκπροσωπώντας τις ασφαλιστικές εταιρείες της Ευρώπης, υποστηρίζει ότι η αλληλοενίσχυση των συνταξιοδοτικών πυλώνων θα γίνεται ολοένα και πιο σημαντική, για να καταφέρει η Ευρώπη να ανταποκριθεί στη συνταξιοδοτική πρόκληση που αντιμετωπίζει.

Ο ευρωπαϊκός ασφαλιστικός κλάδος πιστεύει, επίσης, ότι, αν οι μεταρρυθμίσεις που συζητούνται επί του παρόντος σε ευρωπαϊκό επίπεδο –όπως η αναθεώρηση της οδηγίας που αφορά τα ιδρύματα που προσφέρουν υπηρεσίες επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών (IORP II) και η δημιουργία ενός τυποποιημένου πανευρωπαϊκού προϊόντος προσωπικής σύνταξης (PEPP)– εκτελεστούν σωστά, έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της βιωσιμότητας των συνταξιοδοτικών συστημάτων και στην επάρκεια των συνταξιοδοτικών εισοδημάτων.

IORP II

Τον Μάρτιο του 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πρόταση για αναθεώρηση της οδηγίας για τα ιδρύματα επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών (IORPs), κοινώς Επαγγελματικών Ταμείων. Στόχος της αναθεώρησης είναι να διευκολύνει την ανάπτυξη των επαγγελματικών συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων και να δημιουργήσει ασφαλέστερες και πιο αποτελεσματικές αγορές για τις επαγγελματικές συντάξεις, προς όφελος των εργαζομένων.

Η Insurance Europe πιστεύει ότι τα IORPs διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παροχή συντάξεων στους εργαζόμενους. Ως εκ τούτου, επικροτεί τους στόχους της αναθεώρησης της οδηγίας, σημειώνοντας σχετικά: «Όλοι οι Ευρωπαίοι εργαζόμενοι θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ποιοτικές επαγγελματικές συντάξεις, η διαχείριση των οποίων θα γίνεται με έναν επαγγελματικό και διαφανή τρόπο, ανεξάρτητα από το εάν οι πάροχοι των εν λόγω προϊόντων υπόκεινται στην οδηγία IORP(που ισχύει για τα περισσότερα συνταξιοδοτικά ταμεία) ή στο Solvency II (το πλαίσιο που ισχύει για τις ασφαλιστικές εταιρείες)».

Όσον αφορά τη διακυβέρνηση, η Insurance Europe συμφωνεί με μια προσέγγιση η οποία είναι σύμφωνη με σαφώς καθορισμένους κανόνες για τους παρόχους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.

Για παράδειγμα, αναλογική και αποτελεσματική αποτίμηση των κινδύνων θα ενθαρρύνει τα συνταξιοδοτικά ταμεία να αξιολογούν την ικανότητά τους να εμπλακούν σε βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους κινδύνους, καθώς και να τηρήσουν τις συνταξιοδοτικές τους υποσχέσεις.

Το ζήτημα της διαφάνειας θεωρείται, επίσης, ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς «όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν επαρκή πληροφόρηση σχετικά με τους κινδύνους που φέρουν και τη φύση των συνταξιοδοτικών τους υποσχέσεων».
Η προληπτική εποπτεία των IORPs αποτελεί ένα άλλο σημαντικό σημείο. Το γεγονός ότι η οδηγία δεν επιδιώκει τον εναρμονισμό τους, έχει ως αποτέλεσμα τη διατήρηση των σημαντικών διαφορών μεταξύ των κρατών μελών και, ως εκ τούτου, των διαφορετικών επιπέδων ανθεκτικότητας των επαγγελματικών ταμείων/IORPs.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο –σημειώνει η Insurance Europe–, είναι σημαντικό για τα μέλη και τους δικαιούχους τα διασυνοριακά επαγγελματικά ταμεία να χρηματοδοτούνται πλήρως ανά πάσα στιγμή. Αυτό εγγυάται ένα υψηλό επίπεδο προστασίας για τα μέλη και τους δικαιούχους, ακόμη και όταν ένα ξένο επαγγελματικό ταμείο (που υπόκειται σε διαφορετικούς κανόνες προληπτικής εποπτείας) διαχειρίζεται τις συνταξιοδοτικές τους υποσχέσεις.

Αντίθετα, επισημαίνει η Ομοσπονδία Ασφαλιστικών Ενώσεων, η κατάργηση της υποχρέωσης πλήρους χρηματοδότησης όχι μόνο θα βλάψει τα μέλη και τους δικαιούχους, αλλά θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε εποπτικό αρμπιτράζ, ως αποτέλεσμα των διαφορετικών κανόνων προληπτικής εποπτείας που εφαρμόζονται στα επαγγελματικά ταμεία, καθώς και σε περαιτέρω αύξηση του χάσματος προληπτικής εποπτείας μεταξύ των ασφαλιστών και των συνταξιοδοτικών ταμείων (pension funds).

Το άρθρο 4 της οδηγίας IORP δίνει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να εφαρμοστεί η οδηγία IORP και στις ασφαλιστικές εταιρείες που παρέχουν επαγγελματικές συντάξεις. Αυτή η επιλογή χρησιμοποιείται ήδη από ορισμένα κράτη μέλη όπου οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι οι κυριότεροι φορείς παροχής επαγγελματικών συντάξεων, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίση μεταχείρισή τους με τα ιδρύματα επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών/IORPs.

Δεδομένου ότι το Solvency II θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2016, τα μεταβατικά μέτρα που προτείνει η Επιτροπή επιτρέπουν στους ασφαλιστές να κάνουν χρήση των διατάξεων του άρθρου 4 για να διατηρήσουν τον επί ίσοις όροις ανταγωνισμό με τα IORPs, μέχρι το τέλος του 2022. Η Insurance Europe πιστεύει ότι αυτά τα μεταβατικά μέτρα πρέπει να παραταθούν περαιτέρω, έως ότου οι ποσοτικές απαιτήσεις των ιδρυμάτων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών αναθεωρηθούν.

Ένα πανευρωπαϊκό συνταξιοδοτικό προϊόν

Τον Ιούλιο του 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την EIOPA τεχνικές συμβουλές, με σκοπό την ανάπτυξη στην ΕΕ μιας ενιαίας αγοράς συνταξιοδοτικών προϊόντων ιδιωτικής ασφάλισης. Η EIOPA εκλήθη να παράσχει συμβουλές σχετικά με τη διασυνοριακή προληπτική εποπτεία και τα μέτρα προστασίας των καταναλωτών που θα απαιτούντο για την ανάπτυξη ενός πανευρωπαϊκού πλαισίου για τα εν λόγω προϊόντα.

Τον Ιούλιο του 2015, η EIOPA ξεκίνησε διαβούλευση σχετικά με τη δημιουργία ενός τυποποιημένου πανευρωπαϊκού συνταξιοδοτικού προϊόντος (PEPP). Στην απάντησή της, η Insurance Europe αναγνώρισε τη σημασία της εξέτασης πιθανών τροπών ενθάρρυνσης και υποστήριξης των πολιτών προκειμένου να αποταμιεύουν για τη συνταξιοδότησή τους.

Κατά συνέπεια, εξέφρασε την ικανοποίησή της ότι το προτεινόμενο PEPP έχει σαφώς αναγνωριστεί ως προϊόν προσωπικής συνταξιοδοτικής αποταμίευσης, με έναν έμφυτο μακροπρόθεσμο χαρακτήρα, που στόχο έχει την παροχή ενός συνταξιοδοτικού εισοδήματος.

Σύμφωνα με την Insurance Europe, ο στόχος της συνταξιοδότησης μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν το PEPP έχει χαρακτηριστικά βασικής μακροπρόθεσμης εξοικονόμησης, όπως οι περίοδοι ελάχιστης επένδυσης. Εάν αυτό συμβεί, η καθιέρωση των PEPPs θα επηρεάσει την κατανομή των κονδυλίων προς όφελος των μακροπρόθεσμων μη ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων, τα οποία θα είναι επωφελή και για την ευρωπαϊκή οικονομία.

Επιπλέον, το PEPP θα πρέπει να δίνει στον καταναλωτή την επιλογή να ζητήσει επιπλέον κάλυψη των βιομετρικών κινδύνων, είτε κατά τη διάρκεια της συσσώρευσης, είτε στη φάση της μη σώρευσης (λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές πρακτικές).

«Από τη σκοπιά της προστασίας των καταναλωτών, το PEPP θα πρέπει να συνεπάγεται το κατάλληλο επίπεδο ασφάλειας για τους ασφαλισμένους», υποστηρίζει η Insurance Europe. «Ιδιαιτερότητες των συνταξιοδοτικών προϊόντων, ιδιαίτερα σε σχέση με τα επενδυτικά προϊόντα, θα πρέπει να λαμβάνονται δεόντως υπόψη».

Τέλος, η Insurance Europe αναγνωρίζει ότι μια τέτοια πρωτοβουλία αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, ιδίως υπό το πρίσμα των στενών δεσμών με τους τομείς της εθνικής αρμοδιότητας, και είναι έτοιμη να συμβάλει στις επικείμενες συζητήσεις.

Τα παραπάνω αποτέλεσαν θέμα συζήτησης και στην εκδήλωση που πραγματοποίησε η Insurance Europe, στις 20 Οκτωβρίου, με ομιλητές την κα Nathalie Berger, επικεφαλής του τομέα Ασφάλισης και Συντάξεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον κ. Brian Hayes, ευρωβουλευτή και εισηγητή της IORP II για την επιτροπή ECON του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και τον κ. Justin Wray, επικεφαλής του τμήματος της EIOPA που είναι υπεύθυνο για τις συντάξεις, την ασφάλιση, τις εξωτερικές σχέσεις και την αξιολόγηση των επιπτώσεων.