Προτεραιότητα των Ευρωπαϊκών Αρχών η Προστασία των Καταναλωτών

Η Κοινή Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών (ESAs – EBA, ESMA, EIOPA) πραγματοποίησε την πρώτη Ημέρα Προστασίας του Καταναλωτή στις 25 Ιουνίου 2013, στο Παρίσι.
Η προστασία των καταναλωτών είναι ένας βασικός στόχος για τις Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές και εξακολουθεί να τοποθετείται ψηλά στην ατζέντα τους και για το 2013.

Στόχος της εκδήλωσης ήταν να δημιουργήσει ένα φόρουμ για την ανταλλαγή απόψεων και τη συζήτηση σημαντικών και επίκαιρων θεμάτων που αφορούν τους καταναλωτές.
Η Κοινή Ημέρα Προστασίας των Καταναλωτών προσέλκυσε περίπου 250 εκπροσώπους των καταναλωτών, ακαδημαϊκών, νομικών και οικονομικών συμβούλων, των εθνικών εποπτικών αρχών, αλλά και εμπειρογνώμονες από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και του χρηματοπιστωτικού κλάδου (τραπεζών, ασφαλιστικών εταιρειών, συνταξιοδοτικών ταμείων).

Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο κ. G. Bernardino, Πρόεδρος της EIOPA και της Κοινής Επιτροπής, ζήτησε την κανονιστική συνοχή μεταξύ των τριών οικονομικών τομέων (Τραπεζικού, Ασφαλιστικού και Επαγγελματικών Συντάξεων). Ζήτησε, επίσης, χρηστή συμπεριφορά και κατάλληλες πρακτικές από όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά. Μίλησε για ένα νέο πρότυπο διαφάνειας προς τους καταναλωτές. «Για να ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να αναπτύξουν απλούστερα και πιο κατανοητά προϊόντα, να επιδείξουν μεγαλύτερη προσοχή ως προς την ορθότητα των συμβατικών όρων και σίγουρα να επανεξετάσουν τα έξοδα και τις προμήθειές τους, διασφαλίζοντας ότι δεν είναι δυσανάλογα», επισήμανε χαρακτηριστικά.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης με θέμα τα PRIPs (πρόταση για «κανονισμό σχετικά με τα βασικά ενημερωτικά έγγραφα για επενδυτικά προϊόντα»), οι συμμετέχοντες συζήτησαν το πεδίο εφαρμογής της πρότασης και τη διαμόρφωση του Εγγράφου Βασικών Πληροφοριών, που θα επιτρέπει τη σύγκριση μεταξύ των προϊόντων (π.χ. με την παροχή εθνικών στοιχείων σχετικά με τις φορολογικές επιπτώσεις). Εξετάστηκε, επίσης, η σημασία της στάσης των καταναλωτών (επιθετικοί-συντηρητικοί επενδυτές) στη γνωστοποίηση πληροφοριών για τα προϊόντα, όπου οι απόψεις διίστανται σχετικά με το είδος των πληροφοριών που γενικά χρειάζονται οι καταναλωτές, προκειμένου να λάβουν τεκμηριωμένες αποφάσεις για το αν θα αγοράσουν ένα προϊόν. Πραγματοποιήθηκαν, επίσης, συνεδρίες σχετικά με τις τάσεις των καταναλωτών, τα κίνητρα πωλήσεων και τις επεμβάσεις σε προϊόντα.

Οι ομιλητές που συζήτησαν τις τάσεις των καταναλωτών, συμφώνησαν ότι οι Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές θα πρέπει να έχουν ενισχυμένες εξουσίες συλλογής δεδομένων, για την εξασφάλιση της ποιότητας αυτών των δεδομένων, με σκοπό τη συνεχή συλλογή και ανάλυση στοιχείων και την υποβολή εκθέσεων για τις τάσεις των καταναλωτών. Σχετικά με το θέμα των κινήτρων πωλήσεων, έγινε αντιληπτό ότι, προκειμένου να αποφευχθεί η λανθασμένη πώληση χρηματοπιστωτικών προϊόντων, απαιτούνται επειγόντως αρκετές αλλαγές στην κουλτούρα των πωλήσεων.

Ο κ. S. Maijoor, Πρόεδρος της ESMA, ανέφερε στις καταληκτικές παρατηρήσεις του: «Ενώ η οικονομική κρίση είναι κυρίως μια κρίση σταθερότητας και η ρυθμιστική αντίδραση έχει επικεντρωθεί σε θέματα σταθερότητας, δεν πρέπει ξεχάσουμε την αποστολή μας, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να προωθήσουμε τα συμφέροντα των καταναλωτών και να διασφαλίσουμε υψηλό επίπεδο προστασίας για αυτούς. Αλλά η προστασία των αναγκών των καταναλωτών χρειάζεται τη συμβολή του χρηματοπιστωτικού τομέα και των καταναλωτών. Δεν είναι όλα σχετικά με τις ρυθμίσεις, την εποπτεία και την επιβολή. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας πρέπει να ενσωματώσει τα συμφέροντα των πελατών και τα επιχειρηματικά μοντέλα πρέπει να εστιάσουν καλύτερα στις ανάγκες του πελάτη».

Ασφάλιση Προστασίας Πληρωμών
Με γνωμοδότησή της σχετικά με τον τομέα προστασίας των καταναλωτών, η EIOPA συνιστά στις αρμόδιες εθνικές αρχές ανταγωνισμού (ΕΑΑ) να ασχοληθούν με την ασφάλιση προστασίας πληρωμών στη χώρα ευθύνης τους, με βάση τα πορίσματα την εν λόγω γνωμοδότησης.

Η ασφάλιση προστασίας πληρωμών είναι ένα ασφαλιστικό προϊόν σχεδιασμένο για να παρέχει κάλυψη στον καταναλωτή για τυχόν οικονομική του υποχρέωση, η οποία συνήθως έχει τη μορφή υποθήκης ή αποπληρωμής καταναλωτικού δανείου, στην περίπτωση που δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε μια πληρωμή. Σε αρκετές χώρες, όμως, προέκυψαν θέματα που αφορούν στην προστασία του καταναλωτή ειδικά για τα συγκεκριμένα προϊόντα και ενεργοποίησαν τις αντιδράσεις εποπτικών και ρυθμιστικών φορέων. 

Η EIOPA αναγνωρίζει ότι αυτά τα προϊόντα, εάν σχεδιαστούν και πωληθούν σωστά, εξυπηρετούν νομίμως ανάγκες των καταναλωτών. Ωστόσο, επισημαίνει επίσης ότι, σε αρκετές χώρες, έχουν σημειωθεί περιπτώσεις στρεβλής προώθησης τέτοιων προϊόντων, εις βάρος των καταναλωτών, οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά τη φήμη του ασφαλιστικού κλάδου.

Οι πιο συχνές περιπτώσεις έχουν σχέση με την καταλληλότητα των προϊόντων αυτών αλλά και τηνπαροχή παραπλανητικών πληροφοριών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, για παράδειγμα, οι καταναλωτές είτε δεν μπορούν να διεκδικήσουν τα οφέλη του προϊόντος, επειδή η προσωπική τους περίπτωση δεν καλύπτεται από το ασφαλιστήριο, είτε δεν έχουν λάβει τις αναγκαίες πληροφορίες για να κάνουν την επιλογή τους. Επιπλέον, οι ατέλειες της αγοράς, όπως το γεγονός ότι αυτά τα προϊόντα πωλούνται συχνά μαζί με κάποιο δάνειο (cross-selling) ή ότι οι καταναλωτές δεν έχουν συγκρίσιμες πληροφορίες, συμβάλουν στην στρέβλωση των επιλογών του καταναλωτή.

Οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού καλούνται να εξετάσουν εάν θα πρέπει να ερευνηθούν περαιτέρω τα ασφαλιστικά προϊόντα προστασίας πληρωμών και εάν χρειάζεται να ληφθούν αυστηρότερα εποπτικά και ρυθμιστικά μέτρα σε εθνικό επίπεδο. 

Σε διάστημα έξι μηνών, οι τοπικές αρχές θα πρέπει να παράσχουν πληροφορίες σχετικά με τις προηγούμενες ενέργειές τους αλλά και για τυχόν μελλοντικές δράσεις στον τομέα αυτό. Με βάση τις πληροφορίες που θα λάβει από τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού, η EIOPA θα αποφασίσει εάν και τι είδους περαιτέρω δράση απαιτείται σε επίπεδο ΕΕ.

Σημειώνεται ότι οι  λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την υπάρχουσα σχετική εμπειρία είναι διαθέσιμες σε μορφή σημειώματος (background note), όπου απαριθμούνται τα πιο σημαντικά θέματα προστασίας των καταναλωτών όσον αφορά την ασφάλιση προστασίας πληρωμών και οι τρόποι που τα αντιμετώπισαν ορισμένα κράτη μέλη. Τα case studies που αναφέρονται αφορούν τις χώρες: Γαλλία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο.

Δημόσια διαβούλευση:
• για την on line σύγκριση ασφαλιστικών προϊόντων 
• για τις γνώσεις & τις ικανότητες των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών
Δημόσια διαβούλευση ξεκίνησε από τον Ιούνιο για τις καλές πρακτικές σε ό,τι αφορά τις ιστοσελίδες σύγκρισης τιμών αλλά και τις γνώσεις και τις ικανότητες που πρέπει να διαθέτουν οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές. Η διαβούλευση θα γίνει επί των δύο σχετικών εκθέσεων που έχει συντάξει η EIOPA. 

Η πρώτη αφορά τις ιστοσελίδες όπου συγκρίνουν τιμές ασφαλιστικών υπηρεσιών και απευθύνεται πρωτίστως στις εμπορικές ιστοσελίδες σύγκρισης τιμών. Ωστόσο, και τα μη εμπορικά sites ενθαρρύνονται, ώστε να ελέγχουν κατά πόσο οι πρακτικές τους είναι σύμφωνες με τις καλές πρακτικές, όπως αυτές έχουν οριστεί, και εάν δεν είναι, να προσαρμόζονται αναλόγως. 

Οι καλές πρακτικές αφορούν τους παρακάτω τομείς:
1. Πληροφορίες για το website
2. Κάλυψη της αγοράς
3. Παρουσίαση των πληροφοριών
4. Κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την κατάταξη
5. Συχνότητα επικαιροποίησης των πληροφοριών και
6. Διαχείριση πιθανής σύγκρουσης συμφερόντων 

Επιπλέον, η έκθεση επισημαίνει τα κύρια χαρακτηριστικά και τα διαφορετικά επιχειρηματικά μοντέλα των ιστοσελίδων σύγκρισης. Ο στόχος της έκθεσης είναι η προώθηση της διαφάνειας, της απλότητας και της δικαιοσύνης για τους χρήστες του Διαδικτύου στην αγορά της online σύγκρισης ασφαλιστικών προϊόντων.

Η έκθεση για τις γνώσεις και τις ικανότητες ασφαλιστικών διαμεσολαβητών ορίζει τις καλές εποπτικές πρακτικές, με τη μορφή Αρχών που θα πρέπει να επιβάλουν οι εποπτικές αρχές σε όλους τους διανομείς ασφαλιστικών προϊόντων. 

Οι Αρχές αυτές συνοδεύονται από ενδεικτικά παραδείγματα για το τι μπορεί να ζητά ο επόπτης από το διαμεσολαβητή, προκειμένου να τεκμηριώσει την ικανότητα και τη γνώση του. Παρέχεται, δηλαδή, στις εθνικές εποπτικές αρχές μια σχετική ευελιξία, προκειμένου να προσεγγίσουν κατάλληλα το ζήτημα σε τοπικό επίπεδο. Για παράδειγμα, η έκθεση δεν προάγει μόνο την κατάλληλη γνώση αλλά λαμβάνει υπόψη και την επίδειξη ηθικής και επαγγελματικής συμπεριφοράς σε όλες τις περιπτώσεις και προτείνει ένα ελάχιστο επίπεδο συνεχούς επαγγελματικής ανάπτυξης. 

Σκοπός της έκθεσης είναι να εξασφαλίσει μια κοινή προσέγγιση από τις εποπτικές αρχές σε ένα πεδίο όπου οι εθνικές προσεγγίσεις διαφέρουν αρκετά μετά την υιοθέτηση της IMD1.
Η δημόσια διαβούλευση και για τις δύο εκθέσεις θα λήξει στις 23 Σεπτεμβρίου 2013.