Ο ηγέτης της ασφάλισης αποφασίζει: Remain or Leave

«Brexit: the insurers speak» είναι ο τίτλος έκθεσης της διεθνούς δικηγορικής εταιρείας Kennedys, στην οποία συμπεριλαμβάνονται οι απόψεις 20 ανώτερων στελεχών της ασφαλιστικής βιομηχανίας από 13 ασφαλιστικές εταιρείες, που αντιπροσωπεύουν σε επίπεδο εσόδων παγκοσμίως περισσότερα από US$18 εκατ. Όλοι οι επικεφαλής των εταιρειών, πλην ενός, υποστήριξαν την παραμονή στην Ε.Ε.  

Στην έκθεση αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι:

«Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι με όποιο τρόπο και αν αποφασίσει να ψηφίσει το Ηνωμένο Βασίλειο, κανένα από τα δύο πιθανά αποτελέσματα δεν θα είναι μια ψήφος για το status quo. Σε περίπτωση που υπερισχύσει το «Leave», το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να αφιερώσει ενέργεια και πόρους για την επανασχεδίαση των εμπορικών του σχέσεων με την ΕΕ και τον υπόλοιπο κόσμο. Η προοπτική επικράτησης του «Remain» θέτει επίσης το ενδεχόμενο της αλλαγής. Ο κλάδος θα βρεθεί αντιμέτωπος με περαιτέρω κανονισμούς της ΕΕ που εκτείνονται στις κεφαλαιαγορές (και τις απαιτήσεις φερεγγυότητας των ασφαλιστικών επιχειρήσεων), την προστασία των δεδομένων και την υποβολή εκθέσεων για τον κυβερνοχώρο, καθώς επίσης και νέους κανόνες για την πώληση των ασφαλιστηρίων συμβολαίων και την ευρύτερη προσπάθεια για την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς για τις λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Με όποιον τρόπο κι αν ψηφίσει το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ασφαλιστές θα πρέπει να είναι έτοιμοι για τις αλλαγές και έτοιμοι να προσαρμοστούν».

Τα κύρια ευρήματα της έκθεσης

• Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι αναγνωρισμένος παγκόσμιος ηγέτης στον τομέα των ασφαλίσεων

Το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί κυρίαρχο οικονομικό κέντρο του κόσμου. Ο Δείκτης Global Financial Centres 19 (που εκδόθηκε τον Απρίλιο 2016) κατατάσσει το Λονδίνο στην 1^η θέση παγκοσμίως, μπροστά από τη Νέα Υόρκη, τη Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ. Στο πλαίσιο αυτής της εικόνας, το Λονδίνο αναγνωρίζεται ως κύριος κόμβος για την ασφάλιση διεθνώς. Το ήμισυ σχεδόν (46%) των ασφαλίστρων στην ασφαλιστική αγορά του Λονδίνου προέρχονται από τις επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας, το 13% προέρχεται από την υπόλοιπη Ευρώπη (με εξαίρεση το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία) και το υπόλοιπο 41% προέρχεται από τον υπόλοιπο κόσμο. Η πρόσβαση στην ενιαία αγορά της ΕΕ αναγνωρίζεται από τους ερωτηθέντες της έκθεσης ότι συμβάλλει στη δύναμη του Ηνωμένου Βασιλείου ως παγκόσμιου ηγέτη στην ασφαλιστική αγορά.

• Ευρεία υποστήριξη για την παραμονή στην ΕΕ

Σχεδόν όλοι οι ερωτηθέντες πιστεύουν ότι το κόστος μιας εξόδου από την ΕΕ θα αντισταθμίσει οποιαδήποτε οφέλη. Ως αποτέλεσμα, υπήρξε σχεδόν καθολική υποστήριξη της παραμονής του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ.
Αν και μόνο ένα στέλεχος τάσσεται υπέρ του Brexit, υπάρχουν φωνές στον ευρύτερο κλάδο που υποστηρίζουν την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ. Μια πρόσφατη έρευνα του Insurance Day έδειξε ότι, ενώ η υποστήριξη της παραμονής στην ΕΕ είναι υψηλή, στο 64%, το 28% υποστηρίζει την έξοδο της Βρετανίας και το 8% παραμένουν αναποφάσιστοι.
Έρευνα του Βρετανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου δείχνει ότι η υποστήριξη της παραμονής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε. έχει μειωθεί μεταξύ των ηγετών των επιχειρήσεων, με την τελευταία δημοσκόπηση πριν από την ψηφοφορία της 23ης Ιουνίου να δείχνει 54,1% υπέρ της παραμονής (σε σύγκριση με το 60% τον Φεβρουάριο του 2016).

• Η αβεβαιότητα είναι καθολική ανησυχία –αλλά ο αντίκτυπος στην αγορά θα είναι άνισος

Η αβεβαιότητα που θα ακολουθήσει ένα Brexit συνιστά τη μεγαλύτερη ανησυχία. Η άποψη της αγοράς συνολικά είναι ότι η επαναδιαπραγμάτευση της προσαρμογής θα διαρκέσει τουλάχιστον πέντε χρόνια. Οι επιχειρήσεις στις οποίες απευθύνθηκε η έρευνα είπαν ότι υπάρχουν πάρα πολλοί άγνωστοι παράγοντες για να προβλεφθεί με ακρίβεια η μακροπρόθεσμη επίδραση του Brexit στους ίδιους και στην ευρύτερη οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η αβεβαιότητα που συνδέεται με την ψήφο στο Leave, θα μπορούσε να αποτελέσει ισχυρό κίνητρο για τη μετεγκατάσταση επιχειρήσεων σε άλλους ασφαλιστικούς κόμβους σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα για την αγορά του Λονδίνου, όπου η πελατειακή βάση είναι παγκόσμια και το εργατικό δυναμικό μπορεί να μετακινηθεί. Θεωρήθηκε ότι ο συνδυασμός της παγκοσμιοποίησης και της ψηφιοποίησης αποδυναμώνει την ανάγκη διατήρησης φυσικής παρουσίας στο Λονδίνο. Δυνητικά, έως 48.000 θέσεις εργασίας θα τεθούν σε κίνδυνο (περισσότερο από δύο φορές το μέγεθος της βιομηχανίας σιδήρου και χάλυβα της Βρετανίας).
Οι επιχειρήσεις μπορεί να ξεκινήσουν τη μετεγκατάστασή τους μέσα σε ένα έως δύο έτη από την ψηφοφορία για το Brexit. Μερικοί πιστεύουν ότι οι θέσεις εργασίας μπορεί κάλλιστα να μεταφερθούν αλλού «εντός εβδομάδων» μετά την ψηφοφορία. Μια από τις ερωτηθείσες εταιρείες είπε ότι θα ήταν προτεραιότητα, αμέσως μετά την ψηφοφορία, για να μεταδοθεί στην αγορά το μήνυμα «business as usual», προκειμένου να προληφθεί τυχόν φυγή κεφαλαίων.
Οι επιχειρήσεις που κάνουν χρήση του δικαιώματος “passporting” για να κάνουν εργασίες σε όλη την Ευρώπη έχουν σοβαρές ανησυχίες. Οποιαδήποτε αδυναμία να εκτελέσουν διασυνοριακή δραστηριότητα, όπως τώρα, με βάση τις διατάξεις ελεύθερης παροχής υπηρεσιών (FOS), θα οδηγήσει τις επιχειρήσεις να αναδιατυπώσουν την εταιρική στρατηγική τους και ενδεχομένως να προχωρήσουν σε μείζονα αναδιάρθρωση των λειτουργιών τους.
Το Brexit θα μπορούσε να είναι μια σημαντική πηγή M&A (εξαγορές και συγχωνεύσεις) δραστηριότητας στον ασφαλιστικό κλάδο, καθώς οι ασφαλιστές θα κοιτάξουν να εξαγοράσουν ή να εκχωρήσουν τις επιχειρηματικές μονάδες τους στην ΕΕ.
Οι εταιρείες που είχαν οργανώσει το σχέδιό τους σε περίπτωση Brexit εστίασαν στο πώς να ελαχιστοποιήσουν τις επιπτώσεις της αστάθειας καθώς «η αβεβαιότητα οδηγεί σε εκπτώσεις» και φοβίζει τους επενδυτές και τους καταναλωτές. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, οι επιχειρήσεις αναμένουν οι άμεσες επιπτώσεις να αφορούν τη στερλίνα, τα πιστωτικά spreads και τα επιτόκια. Λίγα χρόνια μετά το Brexit, οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πτωτική τάση στην απασχόληση, την παραγωγή και, τελικά, την ανάπτυξη του ΑΕΠ.
Συνολικά, ωστόσο, οι περισσότερες επιχειρήσεις θεωρούν ότι τη στιγμή που διεξήχθη η έρευνα ήταν πολύ νωρίς για να προχωρήσουν σε λεπτομερή σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης, έως ότου ήταν γνωστό το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας.

• Πρόσβαση σε ταλέντα από το παγκόσμιο εργατικό δυναμικό

Η ικανότητα να προσλαμβάνουν και να διατηρούν παγκόσμια ταλέντα είναι ένας κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας για τον ασφαλιστικό κλάδο του Ηνωμένου Βασιλείου.
Σε περίπτωση που υπερισχύσει η ψήφος στην παραμονή, υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την ικανότητα της χώρας να είναι ανταγωνιστική στην προσέλκυση παγκόσμιων (εκτός ΕΕ) ταλέντων, καθώς ο μόνος τρόπος για να μειωθεί η καθαρή μετανάστευση θα είναι να εισαχθούν αυστηρότεροι περιορισμοί για τους μετανάστες εκτός ΕΕ. Αυτό θα μπορούσε να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην παγκόσμια ανταγωνιστικότητα του ασφαλιστικού τομέα του Λονδίνου.
Σε περίπτωση υπερίσχυσης της ψήφου για την έξοδο, το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να μπει στον πειρασμό να περιορίσει την ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της ΕΕ. Αυτό θα μπορούσε να παρεμποδίσει τις προσπάθειες των ασφαλιστών να προσελκύσουν και να διατηρήσουν τα ταλέντα από όλη την Ευρώπη. Αντιστρόφως, μια ψήφος για έξοδο θα μπορούσε να ανακουφίσει την πίεση στο Ηνωμένο Βασίλειο να περιορίσει τη μετανάστευση από τρίτες χώρες. Αυτό θα μπορούσε να διευκολύνει τις προσλήψεις από τον υπόλοιπο κόσμο.
Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι ερωτηθέντες θεωρούν ότι θα αποδειχθεί πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, για το Ηνωμένο Βασίλειο να διαπραγματευτεί μια έξοδο η οποία θα διατηρήσει την πρόσβαση στην αγορά αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων (τρεις από τις τέσσερις ελευθερίες), ενώ θα περιορίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων (την τέταρτη ελευθερία) μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της υπόλοιπης ΕΕ. Οι ερωτηθέντες πιστεύουν ότι η Βρετανία δεν θα είναι σε θέση να «επιλέξει» ποιες ελευθερίες θα ισχύουν υπό οποιοδήποτε μεταγενέστερο καθεστώς ελεύθερων συναλλαγών συμφωνηθεί.

• Το Brexit είναι απίθανο να επηρεάσει τις ασφαλιστικές ρυθμίσεις

Το Ψηφίστε Leave, η επίσημη εκστρατεία για το Brexit, αναφέρει ότι οι κανονισμοί της ΕΕ κοστίζουν σήμερα στις επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου πάνω από £ 600 εκατ. κάθε εβδομάδα. Ωστόσο, οι ερωτηθέντες απέρριψαν τα στοιχεία αυτά, υποστηρίζοντας ότι ένα κανονιστικό καθεστώς υπό βρετανική ηγεσία θα είναι εξίσου ισχυρό με το ισχύον καθεστώς της ΕΕ.
Οι ερωτηθέντες πίστευαν ότι το Brexit δεν θα οδηγήσει σε ακύρωση των κανονιστικών ρυθμίσεων. Υπήρξε ευρεία συναίνεση ότι τα περισσότερα ρυθμιστικά καθεστώτα της Ε.Ε., κυρίως το Solvency II, είχαν «σχεδιαστεί στο Ηνωμένο Βασίλειο» και ως εκ τούτου οι ρυθμιστικές αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου θα είναι απρόθυμες να κάνουν σοβαρές τροποποιήσεις στους υφιστάμενους κανόνες.
Ακόμη και αν έφευγε από την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να ακολουθήσει σε γενικές γραμμές ισοδύναμες ρυθμίσεις, προκειμένου να διαπραγματευτεί τη διατήρηση της πρόσβασής του στην αγορά. Σε περίπτωση ψήφου εξόδου, οι περισσότεροι ερωτηθέντες δεν μπορούσαν να εντοπίσουν τυχόν κανονισμούς όπου μια βρετανική ρυθμιστική αρχή θα αφαιρούσε. Μόνο μία νομοθετική πρωτοβουλία της ΕΕ –η οδηγία για τις διακρίσεις λόγω φύλου– τονίστηκε ως κατάλληλη για αφαίρεση.

• Υψηλός κίνδυνος για μείωση της πρόσβασης στην αγορά της ΕΕ

Ο ασφαλιστικός κλάδος του Ηνωμένου Βασιλείου έχει παγκόσμια παρουσία και, επομένως, είναι ζωτικής σημασίας για αυτόν να είναι σε θέση να διατηρήσει την πρόσβαση στις βασικές αγορές όλου του κόσμου, τόσο στο εσωτερικό της ΕΕ όσο και πέρα από αυτήν. Υπάρχουν εκτεταμένες ανησυχίες για την ικανότητα της Βρετανίας να διαπραγματευτεί ευνοϊκούς όρους για την πρόσβασή της σε αγορές, σε περίπτωση ψηφοφορίας υπέρ Brexit.
Υπήρξε η αίσθηση ότι κανένα από τα άλλα μοντέλα για την πρόσβαση στην αγορά –της Ελβετίας, της Νορβηγίας και του Καναδά– δεν μπορεί να αναπαράγει το τρέχον επίπεδο πρόσβασης στην αγορά. Ακόμη και αν το Ηνωμένο Βασίλειο θεωρηθεί ότι θα έχει ισοδύναμες ρυθμίσεις, όπως πέτυχαν οι Βερμούδες με το Solvency II, αυτό δεν σημαίνει ίση πρόσβαση στην ελεύθερη αγορά.
Το κόστος ενός  Brexit δεν θα είναι αισθητό μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι επαγγελματίες που εργάζονται σε άλλες αγορές της ΕΕ θεώρησαν ότι η απώλεια της πρόσβασης στην αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου θα μπορούσε να οδηγήσει τους Βρετανούς ασφαλιστές σε υποχώρηση από τις πανευρωπαϊκές επιχειρησιακές τους δραστηριότητες. Θεωρήθηκε ότι οι ασφαλιστές του Ηνωμένου Βασιλείου αυτή τη στιγμή ωφελούν τις άλλες αγορές της ΕΕ, αυξάνοντας τις επιλογές των καταναλωτών και την ανταγωνιστικότητα στις αγορές αυτές.

 Οι Lloyd’s ψηφίζουν Remain

Στο ίδιο μήκος κύματος και πάντα σε σχέση με τον αντίκτυπο που θα έχει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην ασφαλιστική αγορά ο Sean Mc Govern, Chief  Risk Officer των Lloyd’s, σημείωνε μεταξύ άλλων σε ομιλία του στο Insurance Institute of London:

«(…)Από την πλευρά των LLOYD’S, θα υποστηρίξουμε οποιαδήποτε συμφωνία θα βελτίωνε την ανταγωνιστικότητα και θα οδηγούσε σε αποδοτικότητα των λειτουργιών της ΕΕ και του πώς διεξάγεται η επιχειρηματική δραστηριότητα σε όλη την Ευρώπη, ενώ την ίδια στιγμή, θα προστατεύονται τα συμφέροντα της Βρετανίας.
Υπήρξα υπεύθυνος για την εμπλοκή των Lloyd’s με τις Βρυξέλλες τα τελευταία 10 χρόνια και ξέρω ότι η ΕΕ δεν είναι τέλεια. Έχω δει τα θετικά και τα αρνητικά της στενής συνεργασίας με τις Βρυξέλλες.

Τα τελευταία χρόνια η ΕΕ είχε επικεντρωθεί στο εσωτερικό, φάνηκε μια υπερ-ενθουσιώδης επιθυμία για ρυθμίσεις και δόθηκε λίγη προσοχή στο να εξασφαλιστεί ότι οι επιχειρήσεις με έδρα στην ΕΕ είναι τοποθετημένες έτσι ώστε να μπορούν να είναι ανταγωνιστικές παγκοσμίως.
Κάθε αλλαγή που έχει την ανταγωνιστικότητα στο επίκεντρο των ενεργειών της Ε.Ε. πρέπει να χαιρετιστεί θετικά. Υπάρχει πρόοδος στο πλαίσιο της Επιτροπής Junker. Γίνεται προσπάθεια να αλλάξει η θέση της ΕΕ με διάφορες πρωτοβουλίες για την απελευθέρωση των χρηματοπιστωτικών αγορών μέσω της Ένωσης των Κεφαλαιακών Αγορών, τη μείωση των ρυθμιστικών επιβαρύνσεων που περιορίζουν την ικανότητα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών να ενεργοποιήσουν επιχειρηματικές δραστηριότητες και να εστιάζει η Επιτροπή  περισσότερο την προσοχή της εκτός της ΕΕ, μέσω της διαπραγμάτευσης νέων εμπορικών συμφωνιών.
Το Ηνωμένο Βασίλειο κατέχει θέση-κλειδί ως προς την επιρροή στην ανάπτυξη της οικονομικής πολιτικής της ΕΕ, με τον Λόρδο Χιλ να κατέχει τη θέση του Επιτρόπου για τη Σταθερότητα, τις Οικονομικές Υπηρεσίες και τις Κεφαλαιαγορές της Ένωσης μέχρι το 2019.
Από την εμπειρία μου, ο τόνος της αλληλεπίδρασης της Επιτροπής με τις επιχειρήσεις έχει αλλάξει. Υπάρχει ένα ανοικτό πνεύμα και προθυμία για συζήτηση, που δεν υπήρχε πριν από δύο χρόνια (….)

Τα οφέλη της παραμονής στην ΕΕ
Τώρα, για τη σημασία που έχουν όλα αυτά για εμάς σήμερα.
Η αγορά του Λονδίνου είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος κόμβος εμπορικών και εξειδικευμένων κινδύνων, καθώς ελέγχει πάνω από £60 δις των μικτών εγγεγραμμένων ασφαλίστρων. Είναι μια διαφοροποιημένη αγορά, με πάνω από 350 επιχειρήσεις να συνεισφέρουν πάνω από το 20% του ΑΕΠ του City και απασχολεί 48.000 άτομα. Έχει κατασκευαστεί πάνω στην εμπορική παράδοση και υποστηρίζει πελάτες από όλο τον κόσμο, καθώς αυτοί αναλαμβάνουν το παγκόσμιο εμπόριο και τις επενδύσεις. Έχει την εμπειρία και την ικανότητα να αναλάβει κινδύνους εντός ενός ρυθμιστικού πλαισίου και φορολογικού περιβάλλοντος που είναι ελκυστικό για την εσωτερική ροή του κεφαλαίου.
Η ένταξη της Βρετανίας στην ΕΕ ήταν μέρος της επιτυχίας μας και πιστεύουμε ότι θα είναι το κλειδί για τη μελλοντική ανάπτυξη και την εξέλιξή μας ως προς τον ανταγωνισμό με άλλα ασφαλιστικά κέντρα σε όλο τον κόσμο. Αυτός είναι ο λόγος που επικεντρωθήκαμε τόσο στον σχεδιασμό ενός πλάνου έκτακτης ανάγκης.

Από την οπτική της ασφαλιστικής αγοράς του Λονδίνου, η ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ παρέχει τρία πολύ σημαντικά οφέλη:
• παρέχει πρόσβαση στην ενιαία αγορά
• ενθαρρύνει τις άμεσες ξένες επενδύσεις
• διευκολύνει τις συναλλαγές με χώρες εκτός της ΕΕ.
Τα οφέλη αυτά είναι, κατά τη γνώμη μου, κρίσιμα για την επιτυχία της ασφαλιστικής αγοράς του Λονδίνου και καθοριστικά για τη θέση της ως ο μεγαλύτερος εξειδικευμένος παγκοσμίως ασφαλιστής και αντασφαλιστής.

(…)Το πιο σημαντικό από αυτά τα οφέλη είναι η ενιαία αγορά.
Την αναφέρουμε αρκετά συχνά, την ακούμε αρκετά συχνά, εμπορευόμαστε μέσα σε αυτή κάθε μέρα χωρίς σκέψη. Ας το παραδεχτούμε. Παίρνουμε την ύπαρξη της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς ως δεδομένο.
Αλλά τι παίρνουμε ως δεδομένο; Πρόσβαση σε μια αγορά άνω των 500 εκατομμυρίων ανθρώπων. Πράγματι, η ΕΕ είναι η μεγαλύτερη ασφαλιστική αγορά στον κόσμο, με παγκόσμιο μερίδιο αγοράς περίπου 33% και το σύνολο των ασφαλίστρων της να φτάνει σχεδόν το 1,4 τρισεκατομμύρια ευρώ.

Η πρόσβαση σε αυτή την τεράστια ασφαλιστική αγορά στο κατώφλι του Λονδίνου είναι σαφώς θέμα κάποιας σημασίας για την ασφαλιστική αγορά του Λονδίνου. Θα εκτιμούσαμε, συντηρητικά, ότι η ασφαλιστική αγορά του Λονδίνου γράφει £ 6 δις ασφαλίστρων από την ΕΕ.

Παράλληλα, δεν μας απασχολεί τίποτα προκειμένου να προσλάβουμε ταλέντα από τη Φρανκφούρτη ή το Άμστερνταμ ή τη Ρώμη, ενώ από το Λονδίνο στέλνουμε τα ταλέντα μας έξω, για να γνωρίσουν την αγορά σε όλη την Ευρώπη – με ασφάλεια, γνωρίζοντας ότι μπορούμε να προσλάβουμε ό,τι καλύτερο έχει να προσφέρει η Ευρώπη.

Οι εμπορικές συναλλαγές του Λονδίνου με την Ευρώπη σημαίνουν ότι οι Lloyd’s ήταν πάντα μια ευρωπαϊκή, καθώς και βρετανική, ασφαλιστική αγορά. Άλλωστε, ο πρώτος πρόεδρος των LLOYD’S, Martin van Mierop, ήταν Ολλανδός. (…)
Ο Sean McGovern ολοκλήρωσε την ενδιαφέρουσα τοποθέτησή του (μπορείτε να την δείτε ολόκληρη εδώ), λέγοντας:

«Όπως ελπίζω ότι τόνισα σήμερα, η ψηφοφορία υπέρ του Leave θα δημιουργήσει πολύ πραγματικούς κινδύνους και αβεβαιότητες, για τους οποίους θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι. Είναι επίσης, σε τελική ανάλυση, δύσκολο να δούμε ότι η όποια σχέση που το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να έχει  –εκτός από την ένταξή του σε αυτή–, με μια αναμορφωμένη Ε.Ε, μπορεί να προσφέρει στην ασφαλιστική αγορά του Λονδίνου κάτι καλύτερο από αυτό που έχουμε σήμερα.

Σαράντα ένα χρόνια πριν, ένας Πρωθυπουργός είχε απροσδόκητα κερδίσει τις γενικές εκλογές μετά την υπόσχεση για διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ένταξη στην ΕΕ. Έδωσε αυτή την υπόσχεση, γιατί το κόμμα του διασπάστηκε, με μερικούς να πιστεύουν ότι η Βρετανία πρέπει να παραμείνει μέλος και άλλους να υποστηρίζουν την απόσυρση. Το δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε μετά από μια διαδικασία διαπραγμάτευσης που θεωρήθηκε από πολλούς σε μεγάλο βαθμό ως μια άσκηση παρουσίασης και στο Υπουργικό Συμβούλιο δόθηκε η άδεια να κάνει καμπάνια εναντίον του “ναι”.
Μέχρι εδώ, όλα οικεία.

Το αποτέλεσμα, τότε, ήταν ψήφος 67% υπέρ της παραμονής. Το σχόλιο των Lloyd την εποχή εκείνη μιλούσε για συναισθήματα απόλαυσης, ενθουσιασμού και, πάνω απ’ όλα, ανακούφισης της αγοράς του Λονδίνου. Ας περιμένουμε για να δούμε αν η ιστορία θα επαναληφθεί!».