Ευθύνη Στελεχών: Τι προβληματίζει τις ασφαλιστικές

Εξελίξεις στις ΗΠΑ και διεθνώς προκαλούν προβληματισμό στις ασφαλιστικές εταιρείες

Ο κλάδος ευθύνης των διευθυντών και στελεχών εταιρειών χαρακτηριζόταν ανέκαθεν από ένα δυναμικό περιβάλλον ζημιών. Στο παρελθόν, οι μεγαλύτερες εξελίξεις προέρχονταν από τις ΗΠΑ, λόγω της ιστορικά έντονης φιλοδικίας εκεί.
Εντούτοις, κατά τα πρόσφατα χρόνια, αλλαγές στους νόμους και το ρυθμιστικό περιβάλλον, καθώς και μια σειρά από πολύ μεγάλα σκάνδαλα, είχαν ως αποτέλεσμα να αυξηθεί η σημασία της ασφάλισης ευθύνης Διευθυντών και Στελεχών σε ολόκληρο τον κόσμο.

Του Kevin M. LaCroix* (Πηγή: Munich Re TOPICS Schadenspiegel 1/2016)

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος ευθύνης Διευθυντών και Στελεχών για τις αμερικανικές εισηγμένες εταιρείες είναι η πιθανότητα να τους ασκηθεί συλλογική αγωγή για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τη NERA Economic Consulting, το 2015 ο μέσος όρος συμβιβασμών συλλογικών αγωγών για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας ήταν 52 εκατομμύρια Δολ. ΗΠΑ, ενώ τα έξοδα υπεράσπισης ανέρχονταν επίσης σε αρκετά εκατομμύρια. Για τον λόγο αυτό, οι τάσεις έγερσης συλλογικών αγωγών για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας στις ΗΠΑ αποτελούν σημαντικό δείκτη της σωρευτικής συχνότητας και σοβαρότητας απαιτήσεων ευθύνης Διευθυντών και Στελεχών και είναι ένας παράγων τον οποίο παρακολουθεί στενά ο κλάδος ασφάλισης ευθύνης Διευθυντών και Στελεχών. Ορισμένες τάσεις έγερσης αγωγών του 2015 προκαλούν προβληματισμό στις ασφαλιστικές εταιρείες.

Ειδικότερα, ο αριθμός συλλογικών αγωγών για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας που εγέρθηκαν το 2015 (189), καίτοι είναι συνεπής με τον ετήσιο μέσο όρο των 188 της περιόδου 1996-2014, απετέλεσε τον υψηλότερο αριθμό συλλογικών αγωγών για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας από τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008. Τα στοιχεία αυτά αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη σημασία όταν εξεταστούν σε σχέση με τον αριθμό των εισηγμένων στις ΗΠΑ εταιρειών, ο οποίος βαίνει σταθερά μειούμενος από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 (παρόλο που προσφάτως έχει υπάρξει μία ελαφρά αύξηση, λόγω αυξημένης δραστηριότητας διεθνών δημόσιων προσφορών – ΙΡΟ). Συνολικά, υπάρχουν περίπου 40% λιγότερες εισηγμένες εταιρείες, στις ΗΠΑ, απ’ ό,τι το 1996.

Ως αποτέλεσμα όλων αυτών, η πιθανότητα να εγερθεί συλλογική αγωγή για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας κατά μιας εισηγμένης στις ΗΠΑ εταιρείας –που το 2015 ήταν περίπου 4%– βρίσκεται σήμερα στο υψηλότερο σημείο πολλών ετών. Για να έχουμε ένα σημείο σύγκρισης, η μέση ετήσια συχνότητα διεξαγωγής δικών για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας την περίοδο 1996-2014 ήταν 2,9%. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Cornerstone Research σχετικά με τη δραστηριότητα συλλογικών αγωγών για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας στις ΗΠΑ, «το 2015, οι εισηγμένες σε αμερικανικά χρηματιστήρια εταιρείες ήταν πολύ πιθανότερο να αποτελέσουν στόχο μιας συλλογικής αγωγής από οποιαδήποτε άλλη στιγμή κατά την περίοδο 1996-2014».

Λόγοι αύξησης των συλλογικών αγωγών για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας
Αρκετοί είναι οι παράγοντες που προκαλούν αύξηση της συχνότητας συλλογικών αγωγών. Για παράδειγμα, η εντονότερη δραστηριότητα δημόσιων προσφορών στα αμερικανικά χρηματιστήρια έχει προκαλέσει αύξηση των σχετικών με δημόσιες προσφορές δικαστικών αγώνων. Επιπρόσθετα, στη συνολική αύξηση συνέβαλε, επίσης, η μεγαλύτερη συχνότητα δικών για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας που αφορούσαν εταιρείες επιστημών ζωής. Ένας ακόμη παράγων το 2015 ήταν η αυξημένη δικαστική δραστηριότητα για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας που αφορούσε εταιρείες εισηγμένες μεν στις ΗΠΑ αλλά με έδρα εκτός ΗΠΑ.

Για πολλά χρόνια, περίπου το 16% των εισηγμένων στις ΗΠΑ εταιρειών είχαν έδρα εκτός ΗΠΑ. Ιστορικά, οι εταιρείες αυτές με έδρα εκτός ΗΠΑ είχαν λιγότερες δίκες για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας, σε σχέση με εταιρείες που έχουν την έδρα τους στις ΗΠΑ. Μεταξύ 1996 και 2014, οι δίκες για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας που αφορούσαν εταιρείες με έδρα εκτός ΗΠΑ αποτελούσαν μόλις το 11% όλων των σχετικών δικαστικών αγώνων στις ΗΠΑ.

Κατά τα πρόσφατα όμως χρόνια, και παρά τη μακροπρόθεσμη ιστορική τάση, πλέον οι εταιρείες με έδρα εκτός ΗΠΑ είναι πιθανότερο να εμπλακούν σε δικαστική διαμάχη για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας από τις εταιρείες με έδρα στις ΗΠΑ.

Έτσι, το 2015, παρόλο που οι εταιρείες με έδρα εκτός ΗΠΑ αποτελούσαν κάτι λιγότερο από το 17% όλων των εισηγμένων στις ΗΠΑ εταιρειών, οι αγωγές για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας που αφορούσαν εταιρείες με έδρα εκτός ΗΠΑ αποτελούσαν σχεδόν το 19% όλων των σχετικών συλλογικών αγωγών στις ΗΠΑ. Μάλιστα, παρόλο που η ετήσια πιθανότητα μιας εισηγμένης στις ΗΠΑ εταιρείας να δεχθεί αγωγή για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας (4%) ήταν το 2015 στο υψηλότερο σημείο ετών, η πιθανότητα μιας εταιρείας με έδρα εκτός ΗΠΑ να δεχθεί τέτοια αγωγή ήταν ακόμα υψηλότερη (4,1%).

Αυτή η μεγαλύτερη πιθανότητα εμπλοκής εταιρείας με έδρα εκτός ΗΠΑ σε αγωγή για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας, μπορεί να ερμηνευτεί έτσι ώστε να υποδεικνύει ότι όλες οι εταιρείες με έδρα εκτός ΗΠΑ αποτελούν μεγαλύτερο κίνδυνο για έγερση συλλογικής αγωγής για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας, σε σχέση με τις αντίστοιχες εταιρείες με έδρα στις ΗΠΑ, και ότι η ασφάλιση ευθύνης Διευθυντών και Στελεχών για εταιρείες με έδρα εκτός ΗΠΑ θα πρέπει να τιμολογείται ανάλογα.  Ωστόσο, τα στοιχεία χρήζουν προσεκτικότερης ανάλυσης για την άντληση των ορθών συμπερασμάτων, σχετικά με την ανάληψη του συγκεκριμένου κινδύνου.

Το σημαντικότερο πρόσθετο στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι το γεγονός ότι από τις 35 συλλογικές αγωγές για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας του 2015 που αφορούσαν εταιρείες με έδρα εκτός ΗΠΑ, οι 15 αφορούσαν εισηγμένες στις ΗΠΑ κινεζικές εταιρείες. Η αυξημένη συχνότητα δικών για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας με εμπλοκή εταιρειών με έδρα εκτός ΗΠΑ κατά το 2015, αλλά και τα προηγούμενα χρόνια, ήταν εν πολλοίς αποτέλεσμα της αυξημένης χρηματιστηριακής δραστηριότητας κινεζικών εταιρειών. Αν βγάλουμε από την εξίσωση τον αντίκτυπο δικών που αφορούν κινεζικές εταιρείες, οι δίκες για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας με εμπλοκή εταιρειών με έδρα εκτός ΗΠΑ, παρουσιάζουν αναλογία αντίστοιχη με αυτή του ποσοστού εταιρειών με έδρα εκτός ΗΠΑ που είναι εισηγμένες σε χρηματιστήρια των ΗΠΑ.

Σημαντικές εξελίξεις εκτός ΗΠΑ
Παρόλο που οι συλλογικές αγωγές για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας εξακολουθούν να εμφανίζονται συχνότερα και να είναι πιο δαπανηρές στις ΗΠΑ σε σχέση με άλλα μέρη του κόσμου, υπάρχουν πλέον ενδείξεις ότι έχουν αρχίσει να κερδίζουν έδαφος και εκτός ΗΠΑ. Λόγω αλλαγών που έχουν επέλθει στη σχετική νομοθεσία, σε αρκετές χώρες υπάρχει αυξημένη δραστηριότητα δικαστικών διαμαχών για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας.

Επιπρόσθετα, ο αυξημένος ρυθμιστικός έλεγχος, τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση, έδωσε ώθηση στην τάση αυτή, σε συνδυασμό με τη μεγαλύτερη διαθεσιμότητα κεφαλαίων για δικαστικούς αγώνες. Οι τάσεις αυτές αποκτούν μεγαλύτερη σημασία με την εμφάνιση αρκετών μεγάλων σκανδάλων, που ώθησαν επενδυτές και τους εκπροσώπους τους να αξιώσουν συλλογικές αποζημιώσεις για επενδυτικές απώλειες.

Οι συλλογικές αγωγές για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας αποτελούν πλέον καθιερωμένο τμήμα του δικαστικού περιβάλλοντος στον Καναδά και την Αυστραλία. Πρόσφατα, ο συνδυασμός αλλαγών στο νομικό περιβάλλον και αποκαλύψεων για φερόμενες εταιρικές παρασπονδίες, οδήγησε σε αρκετές νομικές κινήσεις σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων η Μεγάλη Βρετανία, η Βραζιλία και η Γερμανία.

Ολλανδική διαδικασία συλλογικών συμβιβασμών
Όλες αυτές οι εξελίξεις παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, η πιο σημαντική και ενδιαφέρουσα εξέλιξη, όμως, είναι ο πρόσφατα ανακοινωθείς συμβιβασμός του ομίλου Fortis στο πλαίσιο της ολλανδικής διαδικασίας συλλογικών συμβιβασμών (WCAM). Στις 14 Μαρτίου 2016, η Ageas, όπως είναι πλέον γνωστή η Fortis, ανακοίνωσε την επίτευξη συμβιβασμού ύψους 1,2 δις ευρώ με ιδρύματα-μετόχους, στο πλαίσιο διαδικασίας αναφορικά με τα γεγονότα γύρω από τη συμμετοχή της Fortis στην εξαγορά της ABN AMRO το 2007. Ο συμβιβασμός τελεί υπό την έγκριση του Εφετείου του Άμστερνταμ.

Αν εγκριθεί, ο συμβιβασμός της Fortis θα είναι μακράν ο μεγαλύτερος συμβιβασμός στην ιστορία της ολλανδικής διαδικασίας συλλογικών συμβιβασμών. Ο συμβιβασμός θα μπορούσε, επίσης, να δώσει ώθηση σε αρκετές ακόμα εκκρεμείς πρωτοβουλίες, όπου οργανισμοί που εκπροσωπούν άλλες ομάδες μετόχων θέλουν να χρησιμοποιήσουν την ολλανδική διαδικασία σε σχέση με τα τρέχοντα σκάνδαλα.

Φυσικά, υπάρχουν μυριάδες θέματα που πρέπει να διευθετηθούν, για να μπορεί η ολλανδική διαδικασία να χρησιμοποιηθεί για την επίλυση των άλλων υποθέσεων. Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι με το συμβιβασμό της Fortis, η ολλανδική διαδικασία εμφανίζεται ως προτιμητέος τρόπος εξασφάλισης μίας λύσης για πρωτοβουλίες συλλογικής αποζημίωσης επενδυτών. Πράγματι, επειδή μία απόφαση ολλανδικού δικαστηρίου υπέρ ενός συμβιβασμού θα μπορούσε να είναι εκτελεστή σε ολόκληρη την ΕΕ και καθώς η ολλανδική διαδικασία συμβιβασμών έχει δημιουργηθεί με βάση τη ρήτρα εξαίρεσης (opt-out), η ολλανδική διαδικασία μπορεί να αποδειχθεί ενδιαφέρουσα τόσο για τις εναγόμενες εταιρείες όσο και για πιθανούς ενάγοντες.

Είτε η ολλανδική διαδικασία συλλογικών συμβιβασμών αποτελέσει τον προτιμητέο μηχανισμό επίλυσης συλλογικών αξιώσεων επενδυτών, είτε όχι, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν ενέργειες από την πλευρά των επενδυτών σε τέτοιο βαθμό, που πλέον ο κίνδυνος συλλογικών αγωγών από επενδυτές δεν θα περιορίζεται σε εκθέσεις στις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία. Οι πρωτοβουλίες για λογαριασμό των επενδυτών σε άλλες δικαιοδοσίες, και ιδιαίτερα η εμφάνιση της ολλανδικής διαδικασίας συλλογικών συμβιβασμών ως πιθανού προτιμητέου μηχανισμού συλλογικής αποζημίωσης επενδυτών, δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον ανάληψης κινδύνου για την κοινότητα ασφάλισης ευθύνης Διευθυντών και Στελεχών. Ας μην ξεχνάμε ότι τουλάχιστον 290 εκατ. ευρώ από το συνολικό συμβιβασμό των 1,2 δις ευρώ της Fortis, θα καταβληθούν από την ασφάλιση Διευθυντών και Στελεχών της Fortis.

Συμπέρασμα
Σύμφωνα με τις πρόσφατες εξελίξεις και τις τάσεις έγερσης αγωγών, οι ασφαλιστικές εταιρείες που αναλαμβάνουν την ασφάλιση ευθύνης Διευθυντών και Στελεχών βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα πολύπλοκο περιβάλλον, γεμάτο προκλήσεις. Η εντονότερη δραστηριότητα έγερσης αγωγών, ιδιαίτερα αναφορικά με συλλογικές αγωγές αποζημίωσης επενδυτών, αποτελεί για τους ασφαλιστές της ευθύνης Διευθυντών και Στελεχών κίνδυνο, τόσο ως προς τη συχνότητα όσο και τη σοβαρότητα. Στο παρελθόν, οι συλλογικές αγωγές για παραβίαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας στις ΗΠΑ αποτελούσαν τη μεγαλύτερη έκθεση για την ασφάλιση ευθύνης Διευθυντών και Στελεχών. Ωστόσο, οι εξελίξεις σε διάφορες άλλες δικαιοδοσίες σηματοδοτούν την εξάπλωση αυτού του είδους της έκθεσης.

* Ο κ. LaCroix είναι δικηγόρος και Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της RT ProExec, ένα τμήμα της R-T Specialty, LLC. H RT ProExec είναι ασφαλιστικός διαμεσολαβητής που επικεντρώνεται αποκλειστικά στη διαχείριση ζητημάτων ευθύνης.