Γνωρίζεις τι σε περιμένει, κύριε Ασφαλιστικέ Σύμβουλε;

Στην καταιγίδα κανονιστικών ρυθμίσεων, που βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη στην Ε.Ε. και επηρεάζουν τους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές αναφέρεται ο κ. Παναγιώτης Λελεδάκης, μεταφέροντας τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες του κλάδου, όπως διατυπώθηκαν στη Γενική Συνέλευση του BIPAR, στην οποία εκπροσώπησε την Ελλάδα.

Η Γενική Συνέλευση του BIPAR, στην οποία εκπροσώπησα τη χώρα μας και την ΕΑΔΕ, ως Αντιπρόεδρος της ΕΑΔΕ και Πρόεδρος του ΠΣΑΣ, διεξήχθη στις 22 & 23 Ιουνίου στο Βερολίνο, με πολλά και σημαντικά θέματα κανονιστικών ρυθμίσεων σε πολλαπλά επίπεδα.

Προβληματισμός για την εφαρμογή της IDD

Το σημαντικότερο φυσικά θέμα που απασχόλησε τη Γενική Συνέλευση –στην οποία συμμετείχαν 53 σωματεία, που εκπροσωπούν ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές από 30 χώρες– ήταν η εφαρμογή της IDD και η νομοπαρασκευαστική διαδικασία σε κάθε εθνική αρχή, καθώς πλησιάζει η προθεσμία εφαρμογής της (23 Φεβρουαρίου 2018).

Έγιναν παρουσιάσεις από διάφορους εκπροσώπους χωρών σχετικά με την πρόοδο της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας και τα πιθανά σημεία προσοχής, καθώς η IDD είναι οδηγία ελάχιστης εναρμόνισης και κάθε εθνική αρχή θα μπορούσε να αυστηροποιήσει τις διατάξεις, αλλά και για θέματα ερμηνείας της οδηγίας που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε λανθασμένες διατάξεις.

Διεξοδική συζήτηση έγινε και για τις διευκρινιστικές κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις που αφορούν 4 τομείς. Οι συμπληρωματικές αυτές οδηγίες διευκρινίζουν περαιτέρω ορισμένες βασικές διατάξεις της IDD όσον αφορά την επίβλεψη και τη διακυβέρνηση προϊόντων (POG), τις συγκρούσεις συμφερόντων, τα κίνητρα και την αξιολόγηση της καταλληλότητας προϊόντων και την υποβολή εκθέσεων.

Σημαντικά σημεία σε αυτές τις οδηγίες είναι η αναλογικότητα της εφαρμογής των διατάξεων, ο ακριβής προσδιορισμός του ποιος θεωρείται “κατασκευαστής” ενός προϊόντος (manufacturer), ώστε να έχει και τις κατάλληλες υποχρεώσεις, οι αμοιβές και τα θέματα της αποκάλυψης αμοιβών, κυρίως για τα επενδυτικά προϊόντα, και η σύγκρουση συμφερόντων.

Οι συμπληρωματικές αυτές οδηγίες δεσμεύουν τα κράτη μέλη, τα οποία θα πρέπει, επίσης, να τις εφαρμόσουν έως τις 23 Φεβρουαρίου 2018, προθεσμία εφαρμογής της IDD.

Μεγάλος προβληματισμός υπήρξε ως προς τον χρόνο υλοποίησής τους, καθώς μετά την τεχνική οδηγία που εξέδωσε η EIOPA κατόπιν αιτήματος της Κομισιόν, το πιθανότερο σενάριο ήταν να τεθούν προς διαβούλευση οι δύο οδηγίες που θα προέκυπταν (POG & IBIPs) μέχρι τα μέσα Ιουλίου.

Από εκεί και πέρα τέσσερα ήταν τα σενάρια εξέλιξης της διαδικασίας:

1) Οι Διευκρινιστικές Οδηγίες (Δ.Ο.) εγκρίνονται μέχρι το τέλος Ιουλίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ασκούν τα δικαιώματά τους ελέγχου μέχρι τον Σεπτέμβριο/Οκτώβριο και δεν υπάρχει καμία ένσταση. Οι Δ.Ο. αρχίζουν να ισχύουν τον Σεπτέμβριο/Οκτώβριο. Αυτό αφήνει λιγότερο από 3 έως 4 μήνες στα κράτη μέλη και στον κλάδο για την υλοποίηση των Δ.Ο.

2) Οι Δ.Ο. εγκρίνονται στις αρχές/μέσα Ιουλίου. Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο αποφασίζουν να «επιταχύνουν» τα δικαιώματά τους ελέγχου (fast track) και να αποδεχθούν τις οδηγίες της Επιτροπής αμέσως μόλις αυτή τις δημοσιεύσει. Οι Δ.Ο. αρχίζουν να ισχύουν στα τέλη Ιουλίου. Αυτό αφήνει περίπου έξι μήνες στα κράτη μέλη και στον κλάδο να εφαρμόσουν τις Δ.Ο.

3) Οι Δ.Ο. εγκρίνονται μέχρι το τέλος Ιουλίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ασκούν τα δικαιώματά τους ελέγχου και αποφασίζουν να ζητήσουν από την Επιτροπή να αναδιατυπώσει τις Δ.Ο. ως μη σύμφωνες με το κείμενο IDD (επίπεδο 1).

4) Οι Δ.Ο δεν εγκρίνονται πριν από τον Νοέμβριο/Δεκέμβριο. Αυτό αφήνει λιγότερο από 2 έως 3 μήνες στα κράτη μέλη και στον κλάδο για την υλοποίηση των Δ.Ο.

Το BIPAR ζήτησε με επιστολή προς την Κομισιόν πιθανή μετακίνηση της προθεσμίας υλοποίησης της IDD. Τελικά, όπως μας ενημέρωσε, τα δυο κείμενα (POG & IBIPs) τέθηκαν προς διαβούλευση από την Κομισιόν και υπήρχε προθεσμία μέχρι τις 17 Αυγούστου να σταλούν οι θέσεις των ενδιαφερόμενων μερών.

Το BIPAR, με βάση τις θέσεις που εκφράστηκαν στη Γενική Συνέλευση του Ιουνίου, έστειλε τις παρατηρήσεις του στις 16 Αυγούστου.

Από τις 17 Αυγούστου έχει ξεκινήσει μια προθεσμία 3 μηνών, προκειμένου να εκφραστούν ενστάσεις από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και αναμένουμε να δούμε ποια θα είναι η εξέλιξη στο επόμενο διάστημα.

Ανησυχία και για το IPID

Αναφορά έγινε επίσης στο έντυπο IPID (insurance product information document) που προβλέπει η IDD και είναι υποχρεωτικό να δίνεται στον καταναλωτή για τα non life προϊόντα, με στόχο κυρίως την καλύτερη κατανόηση του προϊόντος και τη δυνατότητα σύγκρισης ομοειδών προϊόντων. Το έντυπο αυτό θα δημιουργείται από τον “κατασκευαστή” του προϊόντος (manufacturer).

Το draft κείμενο της οδηγίας για το IPID – Ιmplementing Technical Standard (ITS), το οποίο περιλαμβάνει και πρότυπο σχετικά με το έντυπο, ολοκληρώθηκε και αναρτήθηκε στην επίσημη εφημερίδα της ΕΕ.

Στο meeting του BIPAR εκφράστηκε η ανησυχία ότι στη διατύπωση για το IPID δεν διευκρινιζόταν σε ποιες περιπτώσεις είναι υποχρεωτικό, καθώς χρησιμοποιούσε τον γενικόλογο όρο customer (πελάτης) και άρα δεν ήταν σαφές αν θα ήταν μόνο για τα προϊόντα λιανικής ή και για τους εμπορικούς κινδύνους.

Στο κείμενο της EIOPA, ωστόσο, διευκρινίζεται ότι, σε τελική ανάλυση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθορίσουν στην IDD σε ποιους τύπους “πελατών” θα πρέπει να παρέχεται το IPID.

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, είναι δύσκολο να προβλεφθούν τα οφέλη του IPID που παρέχονται σε εμπορικούς πελάτες και η EIOPA ζήτησε να πραγματοποιήσει δοκιμές σε “καταναλωτές (consumers)”, πράγμα που σημαίνει ότι οι πελάτες λιανικής είναι ο πιο προφανής στόχος αυτής της εργασίας.

KID, MIFID & GDPR

Σημαντικό επίσης προς την ίδια κατεύθυνση ήταν και το draft κείμενο που ολοκληρώθηκε σχετικά με το υποχρεωτικό έντυπο KID (Key Information Documents) από την οδηγία των PRIIPs (packaged retail investment products), με στόχο την κατανόηση κυρίως του ρίσκου που αναλαμβάνει ένας καταναλωτής σε ένα τέτοιου είδους προϊόν. Και αυτό αναρτήθηκε στα ελληνικά στην επίσημη εφημερίδα της ΕΕ.

Αναφορά έγινε, επίσης, και στο PEEP (Pan-European Personal Pension Product), το οποίο σαν στόχο έχει, αφενός, την ευαισθητοποίηση του Ευρωπαίου πολίτη για τον συνταξιοδοτικό σχεδιασμό, καθως το δημογραφικό πρόβλημα έχει εντείνει το πρόβλημα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, αφετέρου, τη δημιουργία ενός σχετικού πλαισίου.

Επίσης, σχετικά με την οδηγία MIFID, εκφράστηκε ανησυχία όσον αφορά την κατηγοριοποίηση των επενδυτικών σχημάτων, καθώς υπάρχουν και διαμεσολαβητικά σχήματα που λειτουργούν παράλληλα ως επενδυτικές εταιρείες. Στο draft κείμενο της EIOPA για την κατηγορία 3 των επενδυτικών εταιρειών (μικρές εταιρείες – very small, class 3, firms with “non-interconnected” services) υπάρχει υποχρέωση ποσού εγγύησης €75.000.

Η πρόταση του BIPAR, να γίνει δεκτή ως εγγύηση η ασφάλιση αστικής ευθύνης, με το σκεπτικό ότι συνήθως τα διαμεσολαβητικά σχήματα παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες επενδύσεων, δεν φάνηκε να γίνεται αποδεκτή στη δημόσια διαβούλευση που έγινε από την EBA (European Banking Authority), σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA).

Τέλος, συζητήθηκε εκτενώς η οδηγία General Data Protection Regulation (GDPR) σχετικά με την προστασία προσωπικών δεδομένων, με προθεσμία υλοποίησης τον Μάιο του 2018.

Αναμένονται να εκδοθούν περαιτέρω κατευθυντήριες γραμμές τις προσεχείς εβδομάδες και μήνες σχετικά με τη δημιουργία προφίλ, τη συγκατάθεση, την παραβίαση δεδομένων, τη μεταφορά δεδομένων και τη διαφάνεια.

Ορισμένα από αυτά τα θέματα είναι κρίσιμα, καθώς επηρεάζουν άμεσα κάποιους διαμεσολαβούντες, που θα πρέπει να χαρακτηριστούν είτε controllers («Το φυσικό ή νομικό πρόσωπο, η δημόσια αρχή, ο οργανισμός ή άλλος φορέας ο οποίος, από μόνος του ή από κοινού με άλλους, καθορίζει τους σκοπούς και τα μέσα επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα») ή processors («Φυσικό ή νομικό πρόσωπο, δημόσια αρχή, υπηρεσία ή άλλος φορέας που επεξεργάζεται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για λογαριασμό του υπεύθυνου επεξεργασίας»).

Οι κατηγορίες αυτές έχουν διαφορετικά δικαιώματα και υποχρεώσεις. Η κατάσταση αυτή υπάρχει ήδη στο ισχύον καθεστώς προστασίας των δεδομένων, αλλά ποικίλλει από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, οδηγώντας σε νομική αβεβαιότητα -ιδίως όταν η επεξεργασία διεξάγεται διασυνοριακά.

Μένει, επίσης, να δούμε αν οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές θα πρέπει να ορίσουν έναν υπεύθυνο προστασίας δεδομένων (DPO), διότι δεν είναι ακόμη πλήρως σαφές τι σημαίνουν η “κύρια δραστηριότητα” και η “μεγάλης κλίμακας” επεξεργασία (οι περιπτώσεις όπου απαιτείται DPO). Για τις ΜΜΕ, μια πιθανή λύση, που προβλέπεται στο άρθρο 37 παράγραφος 4 του GDPR, είναι να μοιραστεί ένας DPO μεταξύ επιχειρήσεων.

Σημαντικά, επίσης, ζητήματα είναι η φορητότητα των δεδομένων, η συναίνεση του υποκειμένου των δεδομένων, η παραβίαση δεδομένων (όταν ο υπεύθυνος της επεξεργασίας εντοπίζει παραβίαση δεδομένων, οφείλει να το κοινοποιήσει στην εποπτική του αρχή χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση και, εφόσον είναι εφικτό, το αργότερο εντός 72 ωρών από την ενημέρωσή του. Πρόκειται για βελτίωση σε σύγκριση με την αρχική πρόταση που αναφέρεται σε καθυστέρηση 24 ωρών), τα διοικητικά πρόστιμα (υπάρχει σημαντική αύξηση του ποσού των προστίμων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με το GDPR. Υπάρχει, επίσης, ανάγκη αναλογικότητας, ειδικά όταν η μη συμμόρφωση είναι μη σκόπιμη ή/και συμβαίνει για πρώτη φορά).

Η προστιθέμενη αξία του ασφαλιστικού συμβούλου

Στο agents comitee του BIPAR κατά τη φετινή Γενική Συνέλευση, σημαντική θέση είχε το κείμενο για την προστιθέμενη αξία του ασφαλιστικού συμβούλου, που συντάχτηκε με συμβολή όλων των σωματείων (η επεξεργασία του και οι προτάσεις είχαν ξεκινήσει από τη Γενική Συνέλευση του Ιουνίου του 2016). Το κείμενο ολοκληρώθηκε με στόχο να διαδοθεί η προστιθέμενη αξία του ασφαλιστικού συμβούλου προς κάθε κατεύθυνση στην Ευρώπη και κυρίως στον Ευρωπαίο καταναλωτή αλλά και την Πολιτεία (περισσότερα εδώ).

Το BIPAR Αcademy

Εξέχουσας σημασίας είναι η προσθήκη στις Γενικές Συνελεύσεις της ενότητας BIPAR Αcademy, που ξεκίνησε από την προηγούμενη συνάντηση, του Ιανουαρίου 2017.

Στο πλαίσιο των συναντήσεων αυτών γίνονται εισηγήσεις από σημαντικούς ομιλητές από όλη την Ευρώπη. Στο meeting του Ιουνίου μίλησαν οι: Dr. Michael Meister, Parliament State Secretary at the Federal Ministry of Finance (IDD implementation from the point of view of the German Federal Ministry of Finance), Jean-Marc Pailhol, Head of Group Market Management and Distribution, Allianz (Who is our competitor in 2020?), Jean Bayon de La Tour, Cyber Development Leader – Continental Europe, Marsh (Cyber risk: the new fire!), Dennis Just, Group CEO & Enforcer, Knip AG (The business model of Knip).

Ως κατακλείδα θα ήθελα να τονίσω το πολύ σημαντικό και πολυδιάστατο έργο του BIPAR, με τη συμμετοχή όλων των ευρωπαϊκών συνδέσμων και της ΕΑΔΕ από την Ελλάδα.

Έχουν επιτευχθεί σημαντικές επιτυχίες διαπραγμάτευσης προς όφελος των διαμεσολαβητών σε ευρωπαϊκές οδηγίες, όπως το να αποφευχθεί η απαγόρευση των προμηθειών (ban of commissions) στα επενδυτικά προϊόντα και επίσης η αποκάλυψη των προμηθειών που είχε προβλεφθεί στο αρχικό σχέδιο διαβούλευσης της IDD το 2015.

Το επόμενο meeting του BIPAR θα γίνει στις 31 Ιανουαρίου 2018 στη Μαδρίτη, ενώ στις 23-24 Οκτωβρίου θα γίνει workshop για τα μέλη, με στόχο να βοηθηθούν για την εφαρμογή της IDD.