Άσκηση πλαγιαστικής αγωγής για αποζημίωση ζημιωθέντος από αυτοκινητικό ατύχημα

Του Θεόδωρου Κουτσούμπα, Δικηγόρου – Διδάκτορα Νομικής – M.T.E.Y. (e-mail: [email protected])
Σε συνεργασία με το περιοδικό ΣΥΝήΓΟΡΟΣ

Eίναι από νομική αλλά και από ουσιαστική άποψη ιδιαίτερα ενδιαφέρον το ζήτημα της άσκησης της πλαγιαστικής αγωγής από τον ζημιωθέντα σε αυτοκινητικό ατύχημα, ιδία όταν αυτό συνδυάζεται με το ζήτημα της παραγραφής των αξιώσεων, το κρίσιμο στοιχείο του χρονικού σημείου γέννησης της αξίωσης προς αποζημίωση ή, άλλως, σύμφωνα με την ασφαλιστική νομοθεσία, της επέλευσης της ασφαλιστικής περίπτωσης, χρόνος κατά τον οποία γεννάται η συμβατική υποχρέωση του ασφαλιστή για καταβολή της αποζημίωσης.

Επί των ζητημάτων αυτών ενδιαφέρον παρουσιάζει η Απόφαση του Αρείου Πάγου 1062/2015 (ΑΠ 1061/ 2015, απόσπασμα από τη δημοσιευμένη απόφαση στο  περιοδικό Επι.Δικ.Ι.Α τόμος ΙΔ τεύχος 1 2016, σελ.57 επ.), η οποία μεταξύ άλλων έκρινε: (…) Από τη διάταξη του άρθρου 72 του ΚΠολΔ προκύπτει ότι, όταν ο οφειλέτης δεν προβαίνει στη δικαστική άσκηση των δικαιωμάτων του, ο δανειστής μπορεί να ζητήσει δικαστική προστασία, ασκώντας ο ίδιος τα δικαιώματα του οφειλέτη του, εκτός από εκείνα που συνδέονται στενά με το πρόσωπό του. Το δικαίωμα, το οποίο δεν ασκεί ο οφειλέτης, πρέπει να είναι κεκτημένο και απαιτητό. Έτσι, ο παθών τρίτος σε αυτοκινητικό ατύχημα, σε περίπτωση παραγραφής της κατά του ασφαλιστού αξιώσεώς του, κατά άρθρο 10 παρ. 2 του Ν. 489/1976, μπορεί να ασκήσει κατ’ αυτού, πλαγιαστικώς, την από τη σύμβαση ασφαλίσεως αξίωση του ασφαλισμένου κατά του ασφαλιστού, εν όψει του ότι η τελευταία υπόκειται σε μεγαλύτερη παραγραφή (ήδη άρθρο 10 του Ν 2496/1997), νομιμοποιούμενος ως μη δικαιούχος διάδικος, ενώ ο οφειλέτης του ασφαλισμένος δεν είναι διάδικος αλλά τρίτος που μπορεί ωστόσο να ασκήσει παρέμβαση. Η κατά τα ανωτέρω αξίωση του ασφαλισμένου κατά του ασφαλιστή γεννάται, από της επελεύσεως της ασφαλιστικής περιπτώσεως, δηλ. από τον χρόνο κατά τον οποίο ο τρίτος θα επιδώσει στον υπόχρεο την περί αποζημιώσεως αυτού αγωγή. Υπάρχει δε δυνατότητα σωρεύσεως στο ίδιο δικόγραφο τόσο της ευθείας αγωγής του ζημιωθέντος τρίτου κατά του υποχρέου προς αποζημίωσή του οδηγού και ιδιοκτήτη του ζημιογόνου αυτοκινήτου, όσο και της πλαγιαστικής αγωγής αυτού κατά του ασφαλιστή, εφόσον τούτο δεν αποκλείεται από την ανωτέρω διάταξη του άρθρου 72 ΚΠολΔ ή από άλλη διάταξη, αίτημα δε της πλαγιαστικής αγωγής θα είναι η καταδίκη του εναγομένου ασφαλιστή να καταβάλει στον δικαιούχο ασφαλισμένο και όχι στον ενάγοντα τρίτο. Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία το χρονικό σημείο επιδόσεως του δικογράφου της αγωγής στον υπόχρεο ασφαλισμένο, αλλά αρκεί η επίδοση αυτού να έχει γίνει κατά τον χρόνο εκδικάσεως των αγωγών στο δικαστήριο (ΑΠ 1544/2010, ΑΠ 234/2010, ΑΠ 235/2009). Εξάλλου, κύρια υποχρέωση του ασφαλιστή προς τον ασφαλισμένο από τη σύμβαση ασφαλίσεως είναι η παροχή ασφαλιστικής καλύψεως στον τελευταίο (ασφαλισμένο). Περιεχόμενο της αξιώσεως αυτής, η οποία και ονομάζεται «αξίωση ελευθερώσεως», είναι να απαιτήσει από τον ασφαλιστή υπεράσπιση εναντίον αβάσιμων αξιώσεων τρίτων, αλλά και να του καταβάλει, μέσα στα όρια της συμβάσεως ασφαλίσεως, κάθε ποσό περιλαμβανομένων και των δικαστικών εξόδων, το οποίο ο ασφαλισμένος από την πλευρά του θα υποχρεωθεί να καταβάλει στον ζημιωθέντα τρίτο. Στη σύμβαση ασφαλίσεως αστικής ευθύνης έναντι τρίτων, η αξίωση του ασφαλισμένου από τη σύμβαση αυτή έναντι του ασφαλιστή γεννάται όταν ο ζημιωθείς τρίτος, έναντι του οποίου ευθύνεται προς αποζημίωση ο ασφαλισμένος, επιδώσει στον τελευταίο τη σχετική προς αποκατάσταση της ζημίας του αγωγή, διότι από τότε επέρχεται η ασφαλιστική περίπτωση, έστω και αν δεν έχει προσδιοριστεί με δικαστική απόφαση ή εξώδικο συμβιβασμό το μέγεθος της αξιώσεως του ζημιωθέντος τρίτου και από τότε  καθίσταται δυνατή η δικαστική επιδίωξη της αξιώσεως του ασφαλισμένου έναντι του ασφαλιστή. Κατά συνέπεια, η γένεση της αξιώσεως του ασφαλισμένου δεν προϋποθέτει προηγούμενη καταβολή της αποζημιώσεως στον τρίτο από τον ασφαλισμένο, καίτοι το τελευταίο ενδεχομένως να είναι ορθότερο. Επομένως, εφόσον με την πλαγιαστική αγωγή του παθόντος τρίτου στο αυτοκινητικό ατύχημα ασκείται πλαγιαστικώς η παραπάνω από τη σύμβαση ασφαλίσεως αξίωση του ασφαλισμένου κατά του ασφαλιστή, η οποία γεννάται από της επελεύσεως της ασφαλιστικής περιπτώσεως, δηλ. από τον χρόνο κατά τον οποίο ο τρίτος θα επιδώσει στον υπόχρεο την περί αποζημιώσεως αυτού αγωγή, το αίτημα της πλαγιαστικής αγωγής, περί καταδίκης του εναγομένου ασφαλιστή να καταβάλει στον δικαιούχο ασφαλισμένο (και όχι στον ενάγοντα), δεν προϋποθέτει προηγούμενη καταβολή της αποζημιώσεως στον τρίτο από τον ασφαλισμένο, ώστε η καταδίκη του σε περίπτωση παραδοχής της πλαγιαστικής να εξαρτάται από την παραπάνω προϋπόθεση (…).